Εδώ και πέντε δεκαετίες η Ντόνα Φεράτο καταγράφει με την κάμερά της τις επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας στις κακοποιημένες γυναίκες και τα παιδιά τους.
Η φωτορεπόρτερ και ακτιβίστρια, που έχει συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα έντυπα του κόσμου και οι φωτογραφίες της αποτελούν μέρος συλλογών σε μουσεία και γκαλερί, γυρνάει με την κάμερά της δωμάτια επειγόντων περιστατικών και καταφύγια, δικαστικές αίθουσες και συγκεντρώσεις ακτιβιστών, φωτογραφίζοντας ομάδες κακοποιών και κέντρα κράτησης γυναικών, συνδυάζοντας τις πρωτοποριακές της εικόνες με κείμενα που προέρχονται από τις συζητήσεις της με τα θύματα και τους θύτες.
Το υλικό που έχει συγκεντρώσει και σχετίζεται με την ενδοοικογενειακή βία αποτυπώθηκε σε εκδόσεις όπως το «Living with the enemy» (1991), ενώ η γκαλερί Daniel Cooney στη Νέα Υόρκη παρουσιάζει σαράντα κολάζ της, στα οποία εξετάζει διεξοδικά την οικογενειακή, επαγγελματική, προσωπική και πολιτική ζωή των γυναικών, διευρύνοντας την αντίληψή μας πάνω σε αυτό το θέμα.
Τα έργα αυτά δημιουργήθηκαν την περίοδο 2018-2019 και αποτέλεσαν τη βάση για το πιο πρόσφατο βιβλίο της με τίτλο «Holy» και, όπως και οι φωτογραφίες της, έχουν λεζάντες ή σύντομες περιγραφές, σημειώσεις με τον γραφικό της χαρακτήρα.
Αν και οι γυναίκες που έχει φωτογραφίσει η Φεράτο βρίσκονται σε δεινή θέση, φυσικώς και συναισθηματικώς, ο τρόπος που τις βλέπει είναι μια απόδειξη του αγωνιστικού της πνεύματος και της ανάγκης, τώρα περισσότερο από ποτέ, να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των γυναικών.
Μια φωτογραφία ενός δωματίου στο οποίο γίνονται εκτρώσεις γράφει: «Ένα δωμάτιο όπου γίνονται εκτρώσεις είναι ένας ιερός τόπος. Ιδιωτικό. Ασφαλές. Καθαρό. Τα σώματά μας είναι δικά μας».
Σε μια άλλη, που απεικονίζει τη φωτογράφο, λέξεις και φράσεις που αιωρούνται γύρω της, όπως «μουνί, αδερφή, σκύλα, μουνί, πουτάνα, αλήτισσα, δεν είμαι γυναίκα;», εκφράζουν την οργή της καλλιτέχνιδας μετά την απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου των Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με το δικαίωμα στην άμβλωση.
Αν και οι γυναίκες που έχει φωτογραφίσει η Φεράτο βρίσκονται σε δεινή θέση, φυσικώς και συναισθηματικώς, ο τρόπος που τις βλέπει είναι μια απόδειξη του αγωνιστικού της πνεύματος και της ανάγκης, τώρα περισσότερο από ποτέ, να υπερασπιστούμε τα δικαιώματα των γυναικών.
Γεννημένη το 1949 στο Waltham της Μασαχουσέτης, η Φεράτο, όταν αποφοίτησε από το πανεπιστήμιο, άρχισε να εργάζεται ως νομική γραμματέας. Όταν το 1975 χώρισε από τον συζυγό της άρχισε να φωτογραφίζει και να κάνει οτοστόπ παντού στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ξεκίνησε σπουδές στη φωτογραφία, στο Art Institute of California - San Francisco, όπου παρακολούθησε τα μαθήματα του κοινωνιολόγου Howard S. Becker.
Μετά από ένα μεγάλο ταξίδι στην Ευρώπη μετακόμισε στη Νέα Υόρκη, όπου άρχισε να φωτογραφίζει σε σεξ κλαμπ και κέντρα, καταγράφοντας, τέλη της δεκαετίας του 1970 και αρχές της δεκαετίας του 1980, τη μεθυστική κουλτούρα θρυλικών κέντρων όπως τα Studio 54, Mudd Club, Xenon και Area και το διάσημο swingers club Plato's Retreat.
Όταν της ανατέθηκε από το γιαπωνέζικο «Playboy» να φωτογραφίσει ένα διάσημο ζευγάρι swingers γνωστό ως Garth και Lisa, η Φεράτο μετακόμισε στην έπαυλή τους στο Saddle River.
Όσο περνούσε ο καιρός άρχισε να συνειδητοποιεί ότι ο Garth δεν ήταν ο καλοκάγαθος, αφοσιωμένος σύζυγος που αρχικά φαινόταν να είναι, ώσπου ένα βράδυ έγινε μάρτυρας μιας φρικτής σκηνής.
«Ο Γκαρθ επιτέθηκε στη Λίζα και τη χτύπησε ανελέητα, ενώ εκείνη χαλάρωνε στην μπανιέρα. Εκείνη η νύχτα με άλλαξε για πάντα, όπως άλλαξε και την κατεύθυνση της δουλειάς μου για τα επόμενα δέκα χρόνια. Ήμουν αποφασισμένη πλέον να αποκαλύψω τα ανείπωτα πράγματα που συνέβαιναν πίσω από κλειστές πόρτες.Τράβηξα τη φωτογραφία γιατί χωρίς αυτήν ήξερα ότι κανείς δεν θα πίστευε ποτέ ότι συνέβη», δήλωσε στο «Time» το 2012.
Την επόμενη δεκαετία η Φεράτο ταξίδεψε σε όλη τη χώρα φωτογραφίζοντας περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, επιβαίνοντας σε περιπολικά, κοιμώμενη σε καταφύγια και μένοντας σε σπίτια που φιλοξενούσαν κακοποιημένες γυναίκες.
Ο κρυφός κόσμος της ενδοοικογενειακής βίας που αποτυπώθηκε στο «Living with the enemy» ήταν ένα σοκαριστικό, λόγω της αμεσότητάς του, φωτογραφικό ντοκιμαντέρ, ένα καμπανάκι και μια επείγουσα έκκληση για δράση που πυροδότησε μια εθνική συζήτηση για τη σεξουαλική βία και τα δικαιώματα των γυναικών.
Παράλληλα με το έργο της σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία η Φεράτο συνέχισε να φωτογραφίζει σεξ κλαμπ, εκδηλώσεις swingers και άλλες μορφές σεξουαλικού πειραματισμού και έρωτα. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και στις αρχές της δεκαετίας του 1990 δημοσίευσε στα έντυπα «The Philadelphia Inquirer» και «Stern» ιστορίες σχετικά με την ομάδα Swingers' Lifestyles.
Τις γυναίκες με τα σημάδια και τα μαυρισμένα μάτια δεν τις φωτογραφίζει ως θύματα αλλά ως πρότυπα επιμονής και θάρρους. Μοιάζουν προκλητικές και όχι ηττημένες, είναι αυτές που απολαμβάνουν το σεξ, γεννούν, διαδηλώνουν, αυτές που, όπως λέει, παίρνουν το έλεγχο του σώματός τους στα χέρια τους.
Η 73χρονη σήμερα καλλιτέχνιδα σχολιάζει τις φωτογραφίες της με χειρόγραφες λεζάντες που συχνά αναγράφονται πάνω στις εκτυπώσεις. Χωρίς αυτές τις συμπληρωματικές πληροφορίες δεν θα μπορούσαμε να γνωρίζουμε τον τόπο ή το περιβάλλον της λήψης, μια κλινική αμβλώσεων ή ένα καταφύγιο, ή την ιστορία πίσω από αυτήν, π.χ. ένας σύζυγος που χτυπά τη γυναίκα του στο μπάνιο.
Μία από τι πιο διάσημες φωτογραφίες της απεικονίζει τη Ρίτα, που ο σύζυγός της τη χτύπησε παρουσία των γιων τους. Στον φακό της Φεράτο ποζάρει με μελανιασμένα μάτια – αυτή η εικόνα έγινε εξώφυλλο το 1985 στο «Philadelphia Inquirer». Εννέα χρόνια αργότερα η ίδια φωτογραφία έγινε εξώφυλλο στο «Time».
Η Ρίτα τα κατάφερε, υπέβαλε μήνυση στον σύζυγό της και πήρε διαζύγιο. Με έναν τρόπο θριάμβευσε, αποδρώντας από ένα νοσηρό και κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον, ενώ η δημοσιοποίηση της ιστορίας της τη βοήθησε να αλλάξει τη ζωή της.
Το 2011 η Φεράτο ξεκίνησε την εκστρατεία «I am unbeatable», η οποία έχει ως στόχο να εκθέσει, να καταγράψει και να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες σχετικά με την ενδοοικογενειακή βία, δημιουργώντας ένα αρχείο ιστοριών, φωτογραφιών και αφηγήσεων σε βίντεο.
