«Το αγαπημένο παιχνίδι»: Όταν ο Λέοναρντ Κοέν αναμετρήθηκε με την αυτοβιογραφία

Λέοναρντ Κοέν: «Το αγαπημένο παιχνίδι» Facebook Twitter
O Λέοναρντ Κοέν πριν αφοσιωθεί στο τραγούδι, θέλησε ν’ αναμετρηθεί γραπτώς με όσα σημάδεψαν την νιότη του. Φωτ.: Courtesy of Old Ideas, LLC.
0


ΗΤΑΝ Ο ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΗΣ 
που έγινε μποέμ, ο ποιητής που έγινε συγγραφέας, ο συγγραφέας που έγινε τροβαδούρος, ο Καναδός που έγινε Υδραίος, ο Εβραίος που έγινε μοναχός του Ζεν. Γόνος εύπορης οικογένειας του Μόντρεαλ, ορφανός από πατέρα πριν συμπληρώσει τα δέκα και γητεμένος παιδιόθεν τόσο από τον Λόρκα όσο κι από ένα «ανυπόληπτο» όργανο όπως η κιθάρα, παλλόμενος από έναν έμφυτο λυρικό αισθησιασμό και προικισμένος με μια βραχνή φωνή, πάντα θλιμμένη, ο Λέοναρντ Κοέν (1934-2016) πριν αφοσιωθεί στο τραγούδι, θέλησε ν’ αναμετρηθεί γραπτώς με όσα σημάδεψαν την νιότη του.

Το ημιαυτοβιογραφικό του μυθιστόρημα «Το αγαπημένο παιχνίδι» που εκδόθηκε το 1963 και κυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2005 (μετ. Χ. Παπαδημητρίου, πρόλογος Γ.-Ι. Μπαμπασάκης, Μελάνι), θα μπορούσε να διαβαστεί και σαν μια καναδική εκδοχή του «Φύλακα στη σίκαλη» του Σάλιντζερ. Χωρισμένο σε τέσσερα μέρη κι απλωμένο σε δυο δεκαετίες -από τα τέλη της δεκαετίας του ΄30 ως τα τέλη εκείνης του ΄50- εξιστορεί διαδοχικά την παιδική ηλικία, την εφηβεία, την πρώτη νιότη και την ενηλικίωση του alter ego του Κοέν, του Λόρενς Μπρίβμαν: ενός παιδιού  με πρόωρη πνευματική ανάπτυξη, ικανού να ξεχωρίζει τους «κάλπηδες» αμέσως, καταδικασμένου ν’ ανδρωθεί σε μια εποχή ραγδαίων αλλαγών αλλά διόλου ηρωϊκή, ενός ονειροπόλου που ερωτροπεί με την ομορφιά σ’ όλες της τις εκφάνσεις, ενός ποιητή που αναγάγει την τέχνη του σε τρόπο ζωής.

Στα εικοσιεννιά του, λοιπόν, προβαίνει ν’ έναν απολογισμό της μέχρι τότε ζωής του, επιμένοντας σ’ όσα τον σημάδεψαν, σ’ ό,τι αρνήθηκε, σ’ εκείνα που θα υπερασπίζεται εφεξής. Κι επιλέγει να μην μιλήσει ευθέως, αλλά να υιοθετήσει ένα προσωπείο. Μια εξομολόγηση, πάντως, είναι όσα διαβάζουμε στο βιβλίο του.

Μέχρι να γράψει ο Κοέν το «Αγαπημένο παιχνίδι» -στην Ύδρα, όπου αγόρασε σπίτι το ΄60 κι όπου έμενε για μεγάλα διαστήματα ως το 1967- είχε αποκτήσει πτυχίο αγγλικής φιλολογίας από το πανεπιστήμιο ΜακΓκίλ, είχε συγκροτήσει μια κάντρι μπάντα, τους Buckskin Boys, είχε σταματήσει το μεταπτυχιακό του στο Κολούμπια κι είχε εκδώσει δυο ποιητικές συλλογές, αλλά δεν είχε υπογράψει ούτε έναν δίσκο ακόμη (το Songs of Leonard Cohen θα κυκλοφορήσει μια πενταετία αργότερα).

κοεν
ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΙΝΑΙ ΕΞΑΝΤΛΗΜΕΝΟ ΣΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ. Λέοναρντ Κοέν, Το αγαπημένο παιχνίδι, εκδ. Μελάνι. 

Στα εικοσιεννιά του, λοιπόν, προβαίνει σ’ έναν απολογισμό της μέχρι τότε ζωής του, επιμένοντας σ’ όσα τον σημάδεψαν, σ’ ό,τι αρνήθηκε, σ’ εκείνα που θα υπερασπίζεται εφεξής. Κι επιλέγει να μην μιλήσει ευθέως, αλλά να υιοθετήσει ένα προσωπείο. Μια εξομολόγηση, πάντως, είναι όσα διαβάζουμε στο βιβλίο του. Μια εξομολόγηση του Λόρενς Μπρίβμαν στην Σέλι: την ανέγγιχτη αν και παντρεμένη νεοϋορκέζα που κάποια στιγμή ερωτεύεται, λούζει με ποιήματα και μυεί στην ηδονή, για να την εγκαταλείψει στη συνέχεια επειδή αδυνατεί να φανταστεί τον εαυτό του σαν έναν «αστό με γυναίκα και δουλειά, ενσωματωμένο στον υπόλοιπο κόσμο»…

Όσο εν τούτοις διαρκεί ο έρωτάς τους, θα της διηγηθεί τα τόσο αθώα αλλά και τόσο σαδιστικά παιχνίδια που έπαιζε μικρός με τον κολλητό του, τον Κραντζ, όπως και τους όρκους που αντάλλασσαν «να μην εξαπατηθούν από μεγάλα αυτοκίνητα, κινηματογραφικούς έρωτες, την Κόκκινη Απειλή ή το περιοδικό Νιού Γιόρκερ».

Θα βολτάρει νοητά μαζί της στην παλιά του γειτονιά με τα επιβλητικά πέτρινα σπίτια και τα πλούσια δέντρα, τ’ «αραδιασμένα ψηλά στο βουνό, για να μην ταπεινώνουν τους μη προνομιούχους». Θα μοιραστεί το βάρος της εβραϊκής του κληρονομιάς και την άρνησή του να εκπληρώσει τις προσδοκίες της καταπιεστικής μαμάς του, θα θυμηθεί όλα εκείνα τ’ άγουρα ή μη κορίτσια που του ξύπνησαν τον πόθο, θ’ ανακαλέσει στίχους, πίνακες, κόμικς και ραδιοφωνικές εκπομπές που συντρόφευσαν την εφηβεία του, όπως θα υμνήσει την ανεμελιά και την «χρυσή θολούρα» που κυρίευε κάποτε τον νου του.

Κι έπειτα, ο Λέοναρντ/Λόρενς θ’ αποχαιρετήσει τη Σέλι, τον Κραντζ, την έγκλειστη πλέον σε ψυχιατρείο μητέρα του και τον Καναδά «με τα βαρετά και όμορφα πλούτη του» και θ’ αναζητήσει άλλους δρόμους. Αν κάτι ξέρει με σιγουριά είναι ότι δεν πρόκειται  ποτέ να θεωρήσει την ποίηση δουλειά του: «Η ποίηση είναι ετυμηγορία, δεν είναι επάγγελμα. Το ποίημα είναι ένα βρόμικο, ματωμένο, καυτό πράγμα που πρέπει να το αρπάξεις πρώτα με γυμνά χέρια», γράφει. Και με το αίσθημα πληρότητας που του χαρίζουν οι επεξεργασμένες αναμνήσεις του, ατενίζει ένα μέλλον γεμάτο υποσχέσεις. 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

charmian clift nolan

Daily / «Ζώντας σ’ ένα νησί, κάποια στιγμή θα συναντήσεις τον εαυτό σου»

Μετά από πολλές δεκαετίες, επανακυκλοφορεί το βιβλίο που είχε γράψει το 1956 για την ζωή της στην Ύδρα η Τσάρμιαν Κλιφτ, η πιο κομβική αλλά και η πιο τραγική ίσως φιγούρα της μυθικής μποέμ κοινότητας του νησιού.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
ΛΕΟΝΑΡΝΤ ΚΟΕΝ

Daily / «Τα πράγματα θα γλιστρήσουν προς κάθε κατεύθυνση»: Όλα τα είχε προφητεύσει ο Κοέν στο «The Future»

Έξι χρόνια ακριβώς μετά τον θάνατό του και τριάντα μετά την πρώτη κυκλοφορία του τραγουδιού, η φοβερή διασκευή του «The Future» που εξαπέλυσαν χθες οι Leibach στο διαδίκτυο αναδεικνύει το αποκαλυπτικό μεγαλείο του πιο προφητικού κομματιού του Λέοναρντ Κοέν.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο αξέχαστος λόγος του Λέοναρντ Κοέν

Σαν Σήμερα / Ο αξέχαστος λόγος του Λέοναρντ Κοέν

Η έκδοση με τα ρητά του Κοέν από το Μελάνι, «Ο Λέοναρντ Κοέν με τα δικά του λόγια», μας θυμίζει γιατί ο Καναδός τροβαδούρος δεν έγραφε μόνο αξεπέραστους στίχους αλλά μας χάρισε και μια πυξίδα για το ταξίδι της ζωής
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
λεοναρντ κοέν

Daily / «Η αγάπη είναι ένα ψυχρό, σπασμένο Αλληλούια»: Η παράξενη διαδρομή του πιο εμβληματικού τραγουδιού του Κοέν

Ένα νέο ντοκιμαντέρ επιχειρεί να καταγράψει την περιπετειώδη πορεία του «Hallelujah», αυτού του εξαίσιου συνδυασμού θρησκευτικής έκστασης και σεξουαλικής προσμονής, από την απαξίωση στην αναγνώριση.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Το φάντασμα της ελευθερίας και η «χρυσή» μποεμία στην Ύδρα του '60

Στήλες / Το φάντασμα της ελευθερίας και η «χρυσή» μποεμία στην Ύδρα του '60

Παρακολουθώντας στο μικρό θερινό σινεμά της Ύδρας μια «κλειστή» προβολή του νέου ντοκιμαντέρ για τον δεσμό του Λέοναρντ Κοέν και της Μαριάν Ιλέν στο νησί τη δεκαετία του '60, συντροφιά με μια χούφτα από υπερήλικες επιζήσαντες εμιγκρέδες εκείνης της εποχής.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ηλίας Μαγκλίνης: «Η ανάκριση»

Το Πίσω Ράφι / «Γιατί δεν μου μιλάς ποτέ για τον εφιάλτη σου, μπαμπά;»

Η «Ανάκριση» του Ηλία Μαγκλίνη, ένα από τα πιο ενδιαφέροντα πεζά των τελευταίων χρόνων, φέρνει σε αντιπαράθεση έναν πατέρα που βασανίστηκε στη Χούντα με την κόρη του που «βασανίζεται» ως περφόρμερ στα χνάρια της Μαρίνα Αμπράμοβιτς.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Πέντε κλασικά έργα που πρέπει κανείς να διαβάσει

Βιβλίο / 5 κλασικά βιβλία που κυκλοφόρησαν ξανά σε νέες μεταφράσεις

Η κλασική λογοτεχνία παραμένει εξαιρετικά επίκαιρη, κι αυτό το αντιλαμβάνεται κανείς ανατρέχοντας στους τίτλους της πρόσφατης βιβλιοπαραγωγής και σε έργα των Τζόις, Κουτσί, Κάφκα, Αντρέγεφ και Τσβάιχ.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τάσος Θεοφίλου: «Η φυλακή είναι το LinkedΙn των παρανόμων» ή «Το πορνό και το Κανάλι της Βουλής είναι από τα πιο δημοφιλή θεάματα στη φυλακή»

Βιβλίο / Τάσος Θεοφίλου: «Όταν μυρίζω μακαρόνια με κιμά θυμάμαι τη φυλακή»

Με αφορμή το βιβλίο-ντοκουμέντο «Η φυλακή», ο Τάσος Θεοφίλου μιλά για την εμπειρία του εγκλεισμού, για τον αθέατο μικρόκοσμο των σωφρονιστικών ιδρυμάτων –μακριά απ’ τις εικόνες που αναπαράγουν σειρές και ταινίες– και για το πώς η φυλακή λειτουργεί σαν το LinkedIn των παρανόμων.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Βιβλίο / Michel Gaubert: Ο dj που βάζει μουσικές στα σημαντικότερα catwalks

Chanel, Dior και πολλοί ακόμα οίκοι υψηλής ραπτικής «ντύνουν» τα shows τους με τη μουσική του. Στο «Remixed», την αυτοβιογραφία-παλίμψηστο των επιρροών και των εμμονών του, ο ενορχηστρωτής της σύγχρονης catwalk κουλτούρας μας ξεναγεί σε έναν κόσμο όπου μουσική και εικόνα γίνονται ένα.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Βιβλίο / Ρωμανός ο Μελωδός: Ο ουρανόθρεφτος ποιητής του Θείου Δράματος

Λίγοι είναι οι ποιητικά γραμμένοι εκκλησιαστικοί στίχοι που δεν φέρουν τη σφραγίδα αυτού του ξεχωριστού υμνωδού και εκφραστή της βυζαντινής ποιητικής παράδοσης που τίμησαν οι σύγχρονοί μας ποιητές, από τον Οδυσσέα Ελύτη μέχρι τον Νίκο Καρούζο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ