Αποσπάσματα από μια μεγάλη συνέντευξη του ποιητή Νίκου Εγγονόπουλο. Για τον Μπρετόν που του έκλεβε πίνακες, για τη σχέση του με τον Εμπειρίκο, για τους άλλους ποιητές που κυνηγάγανε το Νόμπελ, τον κομμουνισμό, την ορθοδοξία, την ομοφυλοφιλία κ.ά. Ο Νίκος Σύριγγας πήρε τηλεφωνικά τη συνέντευξη αυτή από τον Νίκο Εγγονόπουλου τον Αύγουστο του 1979, την οποία και απομαγνητοφώνησε κατά λέξη. Μετά τον θάνατό του, ο αδελφός του, Δημήτρης Σύριγγας, εμπιστεύτηκε τη συνέντευξη στον ποιητή Τίτο Πατρίκιο για να δημοσιευτεί όπου είναι δυνατόν, ο οποίος και την παρέδωσε στον εκδότη του ηλεκτρονικού περιοδικού Αναγνώστης. Τώρα μπορέσαμε να τη διαβάσουμε για πρώτη φορά στο ετήσιο έντυπο «Ανθολόγιο» του ηλεκτρονικού περιοδικού «Ο Αναγνώστης», το οποίο μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Gutenberg. Το κείμενο είναι χωρίς αλλαγές, πιστό στον ιδιότυπο προφορικό λόγο και τις ατέλειες μιας τηλεφωνικής συνομιλίας, όπως τον διέσωσε ο Ν.Σ.
Επιμέλεια: Γιάννης Ν. Μπασκόζος
Μια ημέρα, κάποτε, μου έλεγε ο Φιλήντας, ο μεγάλος γλωσσολόγος Φιλήντας, διάφορες ρωμέικες , μικρασιάτικες απαιτήσεις του: «πρέπει να κάνουμε εκείνο, πρέπει, έλληνες είμαστε, να κάνουμε αυτό, να κάνουμε τα' άλλο...» και του λέω: «Μα γιατί τόσες υποχρεώσεις;» και με κοίταζε, κατάπληκτος. «Γιατί είμαστε ωραίες ψυχούλες παιδί μου!». Καταλάβατε;
Ένα απόσπασμα
Ποια ήταν η υποδοχή του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα στη διάρκεια του μεσοπολέμου;
Ήταν φοβερή η υποδοχή του υπερρεαλισμού που του επιφυλάχθηκε. Άλλοι έκαναν πως καταλάβαιναν, άλλοι όχι, αλλά στο βάθος ήταν πολύ εχθρικοί. Ο Εμπειρίκος, όπως παρατηρεί και ο Αργυρίου, είχε μια κοινωνική κάλυψη, εξ αιτίας της περιουσίας του, ενώ εγώ αντιθέτως δεν είχα. Κι ενώ δεν του φέρθηκαν τόσο άγρια, σε μένα που δεν είχα καμία κάλυψη μου επιτέθηκαν. Ήταν βέβαια μια φοβερή επίθεση. Ένας αγαθός άνθρωπος, ο οποίος δεν καταλάβαινε τίποτα, ο Μάρκος Αυγέρης, μου επιτέθηκε αγρίως. Δεν με βρίσκανε, αν με βρίσκανε θα με πυροβολούσαν. Με τα χρόνια βέβαια είχαν καταρρεύσει εκ των έσωθεν.
Ήταν ο Εμπειρίκος ένας χριστιανομάχος αλλά αισθησιακά ένθεος;
Ο Εμπειρίκος είναι ένας πραγματικός ποιητής. Δεν μπορείτε να φανταστείτε μέσα σ’ αυτό το σκυλολόι με τον Μυριβήλη και τον Σεφεριάδη και τους άλλους , με τα μίση τους, με τη διάθεσή τους να επιβληθούν, να πάρουν τα Νόμπελ, να πάρουν τα βραβεία, δεν μπορείτε να φανταστείτε τι αγνός άνθρωπος ήταν. Ήταν μια ψυχή φωτεινή, η οποία ήθελε να καταλάβει, να ’λθει σε επαφή με τους άλλους.
Μα φυσικά ήταν αισθησιακά ένθεος. Αλλοίμονο. Αφού αγαπάει πολύ τις γυναίκες, και τις οποίες αγαπώ κι εγώ πάρα πολύ. Δεν είναι αυτό ένα δείγμα της αγάπης του θεού; Είναι όμως κι ένα δείγμα της ιδιομορφίας του ελληνικού υπερρεαλισμού σε σύγκριση με τους γάλλους που κατά βάση οι πιο πολλοί ήταν άθεοι ουμανιστές; Πάρτε τον κύριο Μπένζαμιν Περέ , τον αείμνηστο, ασχολείτο με σαρδέλες, με φαγητά ή με τον Ντεσνό, τον επιπολαιότατο. (……) Έλληνες είμαστε τέλος πάντων θαρρώ, δεν θα κάναμε υπερρεαλισμό όπως ο Περέ. Θα σας παρακαλέσω να μου φερθείτε δίκαια. Αυτά όλα με τα οποία ασχολούμαστε θέλουν έτσι μια επιμέλεια, η οποία μας βοηθά και καλλίτερα να καταλάβουμε τα πράγματα και να βελτιωθούμε κι εμείς. Αυτά τα οποία συμβαίνουν γύρω μας, αυτά τα βιαστικά, οι βιαστικές προσχωρήσεις στο ένα ή το άλλο κίνημα, πρέπει να τ’ αποφεύγετε. Γι αυτό και τον Εμπειρίκο πρέπει να τον παρακολουθήσει κανείς. Είμαστε εύκολοι, και ο Εμπειρίκος κι εγώ, είμαστε εύκολα διακωμωδούμενοι. Αλλά όχι, για προσέξτε καλά. Στο βάθος υπάρχει μια ανθρώπινη ψυχή. Ανιμούλα, όπως έλεγε ο Μάρκος Αυρήλιος. Μια ψυχούλα είμαστε. Μια ημέρα, κάποτε, μου έλεγε ο Φιλήντας, ο μεγάλος γλωσσολόγος Φιλήντας, διάφορες ρωμέικες , μικρασιάτικες απαιτήσεις του: «πρέπει να κάνουμε εκείνο, πρέπει, έλληνες είμαστε, να κάνουμε αυτό, να κάνουμε τα’ άλλο…» και του λέω: «Μα γιατί τόσες υποχρεώσεις;» και με κοίταζε, κατάπληκτος. «Γιατί είμαστε ωραίες ψυχούλες παιδί μου!». Καταλάβατε; Ο Εμπειρίκος ήταν μια ωραία ψυχούλα. Ένας ποιητής πρέπει να είναι μια ωραία ψυχούλα. Εγώ, τι να σας πω; Πιστεύω , χωρίς να είμαι υπερβολικά εγωπαθής, ότι κι εγώ είμαι μια ωραία ψυχούλα, και θα σας ευχηθώ και σεις να γίνεται μια ωραία ψυχούλα.
Σε παλιότερη συζήτηση μας μου είχατε πει ότι θαυμάζετε τους ομοφυλόφιλους. Φυσικά είναι περιττό να σας πω τις γνωστές απόψεις στο ζήτημα της ομοφυλοφιλίας των γνωστών υπερρεαλιστών αλλά και σε άλλα παρεμφερή ζητήματα.
Όχι, όχι. Να σας πω. Θέλω να ξεκαθαρίζουμε. Δεν θαυμάζω ιδιαίτερα τους ομοφυλόφιλους, είμαι λάτρης των γυναικών. Μ’ αρέσουν πάρα πολύ οι γυναίκες, τρελαίνομαι. Αλλά δεν τους έχω κανένα μίσος, δεν τους περιφρονώ. Σημειώσατε δε , ότι το ίδιο και οι περισσότεροι υπερρεαλιστές. Έφτασαν δε στο σημείο , όπως ο Μπρετόν, που ανάγκασε ένα ή δύο ομοφυλόφιλους να αυτοκτονήσουν.
σχόλια