Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της»

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Η μουσική κινεί τον κόσμο» Facebook Twitter
O γάμος του Daniel Barenboim με τη Βρετανίδα τσελίστρια Jacqueline du Pre (1945 - 1987) στην Ιερουσαλήμ το 1967.
0

ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΟΥ ΔΕΝ ΑΦΟΡΑ αποκλειστικά τους μουσικούς. Ένα βιβλίο για όσους έχουν την περιέργεια ν’ ανακαλύψουν τις αναλογίες ανάμεσα στη μουσική και τη ζωή, όπως και τη σοφία που μόνο ένα «σκεπτόμενο» αυτί μπορεί να κατανοήσει. Έτσι συστήνει ο διάσημος μαέστρος Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ τη συλλογή με τα δοκίμιά του «Η μουσική κινεί τον κόσμο» (μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, 2009), όπου ξεδιπλώνονται ζητήματα που τον έχουν απασχολήσει κατά κόρον στην καριέρα του.

Ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ.

Μια καριέρα που ξεκίνησε στα επτά του χρόνια, όταν έδινε το πρώτο του κοντσέρτο για πιάνο ως παιδί-θαύμα, στη διάρκεια της οποίας ανέλαβε τα ηνία κορυφαίων μουσικών θεάτρων όπως η Όπερα του Βερολίνου, η Όπερα του Σικάγο, η Όπερα του Παρισιού.

Όμως ο Μπάρενμποϊμ –που γεννήθηκε το 1942 από Ρωσοεβραίους γονείς, τους οποίους ακολούθησε στο Ισραήλ το 1952– δεν φημίζεται μόνο για τις ικανότητές του ως αρχιμουσικός. Είναι διάσημος και για τη φιλειρηνική, αντιδογματική του στάση στο Μεσανατολικό, η οποία έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στους συντηρητικούς κύκλους του Ισραήλ. Ο ίδιος, πάντως, αυτός που πρώτος τόλμησε να παίξει Βάγκνερ εκεί, επιμένει:

Μπαρεμπόιμ
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ, Η μουσική κινεί τον χρόνο, μετ. Κ. Αθανασίου-Κ. Κοσμάς, Καστανιώτης, Σελ. 184, 2009

«Ο τρόμος της απανθρωπιάς του Ολοκαυτώματος είναι μεγαλύτερος από τον πόνο που αυτό επέφερε στον εβραϊκό λαό – η τραγωδία ανήκει σε ολόκληρη την ανθρωπότητα. Όταν εμείς οι Εβραίοι λέμε “ποτέ ξανά”, αυτό αναφέρεται στην αναγκαιότητα να μην επιτραπεί ποτέ η επανάληψη του ίδιου εγκλήματος εναντίον του λαού μας, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος έχει κατανοήσει την ίδια φράση με διαφορετικό τρόπο – πως αυτό το έγκλημα δεν πρέπει να επαναληφθεί ποτέ και πουθενά, σε καμία στιγμή, εναντίον οποιουδήποτε λαού». Για τον Μπάρενμποϊμ, «αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της, έχοντας επίγνωση του πολιτισμού που ήδη υπήρχε εκεί και όχι παριστάνοντας, όπως κάνει εδώ και πολύ καιρό, ότι εκεί ήταν μια έρημος στην οποία δεν υπήρχε κανένας πολιτισμός».

Στο «Η μουσική κινεί τον χρόνο», είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του. Είναι σε θέση να συνδέσει τις ξαφνικές αλλαγές στο τελευταίο μέρος της «Ενάτης» του Μπετόβεν με τη διαφορετική κατεύθυνση που πήρε ο πλανήτης μετά την 11η Σεπτεμβρίου, να σχολιάσει τη μουσική των …ασανσέρ παραπέμποντας στον Τόμας Μαν και το «Μαγικό Βουνό», να μιλά για την ελευθερία της σκέψης και την ερμηνεία των μουσικών εκτελεστών καταφεύγοντας στην «Ηθική» του Σπινόζα. Πλέκοντας το εγκώμιο του Μπαχ, με τις φούγκες του οποίου γαλουχήθηκε, βρίσκει την ευκαιρία να επιτεθεί στην «επικίνδυνη» ακαδημαϊκή προσέγγιση της μουσικής του με όρους του παρελθόντος. Κι όταν αναφέρεται στον Μότσαρτ, να τι κρατά ως δίδαγμά του: «Κάθε κατάσταση, ακόμα και η πιο τραγική, έχει και μια ανάλαφρη πλευρά».

Ντάνιελ Μπάρεμπόιμ: «Αν το Ισραήλ θέλει να έχει μια σταθερή θέση στη Μέση Ανατολή, πρέπει ν’ αποτελέσει οργανικό κομμάτι της» Facebook Twitter
Είτε ανιχνεύει τις σχέσεις ανάμεσα στον ήχο και τη σκέψη, είτε ανάμεσα στην ακοή και την ακρόαση, ο Μπάρενμποϊμ βρίσκει πάντοτε τον τρόπο να διευρύνει το πεδίο των αναφορών του.

Ένα από τα κεφάλαια του βιβλίου είναι αφιερωμένο στην πρωτοβουλία που είχε αναλάβει ο ίδιος με τον παλαιστινιακής καταγωγής φιλόσοφο Έντουαρντ Σαΐντ (1935-2003), την ίδρυση δηλαδή της Ορχήστρας του Δυτικοανατολικού Διβανίου, με την οποία θέλησαν να εγκαινιάσουν στην πράξη ένα διάλογο ανάμεσα σε νέους μουσικούς από το Ισραήλ και την Παλαιστίνη καθώς και από άλλες αραβικές χώρες.

Το όνομά της το δανείστηκαν «από μια συλλογή ποιημάτων του Γκέτε, ενός από τους πρώτους Ευρωπαίους που ενδιαφέρθηκαν ειλικρινά για άλλους πολιτισμούς» και η θεμελιώδης αρχή της «ήταν αρκετά απλή: από τη στιγμή που οι νεαροί μουσικοί θα συμφωνούσαν να παίξουν μαζί έστω και μια νότα, δεν θα μπορούσαν πλέον να βλέπουν ο ένας τον άλλο με τον ίδιο τρόπο».

Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αμέσως επόμενο κεφάλαιο, «Η ιστορία δύο Παλαιστινίων», όπου αποδεικνύεται πόσο ριζικά μπορεί ν’ αλλάξει η ζωή κάποιων χάρη στη μουσική. Ο Μπάρενμποϊμ φέρνει ως ζωντανά παραδείγματα την περίπτωση ενός νεαρού από τα κατεχόμενα, διάσημου στη Ραμάλα για τις πέτρες που εκσφενδόνιζε, κι ενός Άραβα συνομηλίκου του από το Ισραήλ, αποκομμένου πολιτισμικά από τις ρίζες του. Η τυχαία σχεδόν επαφή του πρώτου με τη βιόλα τού έδειξε έναν τρόπο ν’ αφήσει πίσω του την απελπισία του στρατοπέδου προσφύγων και της κατοχής, ενώ οι μουσικές σπουδές του δεύτερου τον οδήγησαν στο ν’ ανακαλύψει την παλαιστινιακή του ταυτότητα.

Ο Ντάνιελ Μπάρενμποϊμ είχε θίξει εγκαίρως ένα θέμα-ταμπού: σχεδόν το ένα τέταρτο των κατοίκων του Ισραήλ είναι Παλαιστίνιοι, καταδικασμένοι εδώ και δεκαετίες να ζουν σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. «Οι Εβραίοι πρέπει ν’ αποδεχτούν την ενσωμάτωσή τους», έγραφε, «ακόμα κι αυτό σημαίνει αλλαγή της ίδιας της φύσης του Ισραήλ». Τέτοιες μέρες, τέτοια λόγια…

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής και ειρηνιστής έρχεται στο Μέγαρο

Πολιτισμός / Ντάνιελ Μπαρενμπόιμ: Ένας θρύλος της μουσικής, ένας μεγάλος ανθρωπιστής έρχεται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο Μπάρενμποϊμ είναι ένα από τα μεγαλύτερα κεφάλαια του σύγχρονου πολιτισμού. Για τον ίδιο, η μουσική του δραστηριότητα είναι ένα έργο και ένας στόχος όπου συγχωνεύονται όλες οι ανησυχίες και τα ενδιαφέροντά του, μουσικά, φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πίσω ράφι/ Τόμας Μπέρνχαρντ «Ο μίμος των φωνών»

Το πίσω ράφι / «Ο μίμος των φωνών»: Ο Τόμας Μπέρνχαρντ γράφει για τις αντιφάσεις της ανθρώπινης ψυχής

104 σύντομες ιστορίες περιλαμβάνονται σε αυτό το βιβλίο του 1978, όπου αναδύονται ο γνώριμος κυνισμός και το μαύρο χιούμορ του διάσημου Αυστριακού συγγραφέα.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ