«Ο κολυμβητής»: Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τζον Τσίβερ

John Cheever Facebook Twitter
Φωτ.: Getty Images/Ideal Image
0

Το 2013, τρεις δεκαετίες μετά το θάνατο του Τζον Τσίβερ, ο «Καστανιώτης» παρουσίασε σ' έναν τόμο εννιά από τα πιο αντιπροσωπευτικά διηγήματά του, επιλέγοντας για τίτλο το διασημότερο όλων, τον «Κολυμβητή». Ήταν η πρώτη φορά που μεταφραζόταν στα ελληνικά ο πολυβραβευμένος συγγραφέας, αυτός ο μεγάλος άγνωστος που η κριτική τοποθέτησε  πλάι στον Φιτζέραλντ και τον Απντάικ, αναγνωρίζοντάς τον ως ανατόμο της λευκής, προνομιούχου Αμερικής.

Τη μετάφραση υπογράφει ο Κωστής Καλογρούλης, στον οποίο χρωστάμε και τη μεστή εισαγωγή στο έργο τού «Δάντη των κοκτέιλ πάρτι», όπως αποκαλούνταν ο Τσίβερ, καθώς οι ιστορίες του διαποτίζονται από ένα μεταφυσικό στοχασμό, στα όρια του μυστικισμού. Ιστορίες που ζωντανεύουν έναν λαμπερό, φαινομενικά υποδειγματικό κόσμο, κάτω από τον οποίο όμως σαλεύουν διαψευσμένα όνειρα και κρυφά πάθη, ικανά να ραγίσουν τη βιτρίνα της ευμάρειας και της ευπρέπειας.

Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Η πρώτη εικόνα που δίνει ο Τσίβερ για τον «Κολυμβητή», στο ομώνυμο διήγημα, είναι ενός λυγερόκορμου οικογενειάρχη, πατέρα τεσσάρων παιδιών, που δίνει «σαφώς την εντύπωση νιότης, σπορ και ήπιου καιρού». Ο Νέντι Μέριλ, όπως είναι τ' όνομά του, καλεσμένος σε φιλικό πάρτι, κάθεται στην άκρη της πισίνας ρουφώντας τη στιγμή με όλες του τις αισθήσεις, με μοναδική συντροφιά ένα ποτήρι τζιν. Το σπίτι του βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα παρακάτω, κι έτσι όπως χαρτογραφεί την απόσταση με το νου του, είναι σαν οι πισίνες των σπιτιών που μεσολαβούν να σχηματίζουν ένα κρυφό ποταμάκι που διασχίζει όλη την περιοχή. «Η μέρα ήταν υπέροχη», διαβάζουμε, «και μ' ένα γερό κολύμπι θα παρέτεινε και θα γιόρταζε την ομορφιά της».

Βγάζει λοιπόν το φούτερ του, βουτάει και με το που φτάνει στο τέρμα συνεχίζει ποδαράτο ώς την ιδιοκτησία των γειτόνων, δέχεται το ποτό που τον φιλεύουν, κάνει στην πισίνα τους τις απλωτές του και βάζει πλώρη για την επόμενη...

κολυμβητής
Τζον Τσίβερ, Ο Κολυμβητής και άλλες ιστορίες, εκδόσεις Καστανιώτη

Σε κάθε στάση, κι ενώ φροντίζει ώστε ο ήρωάς του να μη μείνει ποτέ στεγνός από αλκοόλ, ο Τζον Τσίβερ μυεί κι εμάς στις «συνήθειες και τις παραδόσεις των ιθαγενών». Κολυμπώντας στο ποτάμι της φαντασίας του, ο Νέντι Μέριλ θα βρεθεί αντιμέτωπος με παλιούς φίλους αλλά και με όψιμους εχθρούς, θ' απολαύσει νερά ζαφειρένια αλλά και νερά που θυμίζουν βούρκο, σαν κι αυτά της δημοτικής πισίνας στα οποία συνωστίζονται οι πληβείοι, θ' ανακαλέσει περιστατικά που είχε απωθήσει και αμαρτίες που δεν είχε παραδεχτεί, κι όσο θα πλησιάζει προς το τέλος της διαδρομής του, ο ουρανός από πάνω του θα σκοτεινιάζει και τα τύμπανα των κεραυνών θα φτάνουν στ' αυτιά του όλο και απειλητικότερα.

Η τελευταία εικόνα του κολυμβητή θα 'ναι ενός άντρα καταπονημένου, μπροστά στην εξώπορτα ενός εγκαταλειμμένου και υπό κατάρρευση σπιτιού, του δικού του σπιτιού, ενός Οδυσσέα που έχει μόλις ολοκληρώσει ένα ταξίδι αυτογνωσίας, εξουθενωτικό αλλά και λυτρωτικό μαζί.

Γιος ενός επίσης χρεοκοπημένου επιχειρηματία, ο Τζον Τσίβερ γεννήθηκε στη Μασαχουσέτη το 1912 και από μαθητής ακόμα είχε διακριθεί για το λογοτεχνικό ταλέντο του. Τα πρώτα του διηγήματα, αυτά που έγραψε τις δεκαετίες του '30 και του '40, χαρακτηρίζονται από μια σκοτεινή κλειστοφοβική ατμόσφαιρα, κι εκτυλίσσονται στη Νέα Υόρκη όπου ζούσε τότε κι ίδιος με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά τους.

the swimmer Facebook Twitter
Το διήγημα «Ο Κολυμβητής» γυρίστηκε ταινία το 1968 από τον Φρανκ Πέρι με πρωταγωνιστή, στον ομώνυμο ρόλο, τον Μπαρτ Λάνκαστερ.   

Καρπός της παραπάνω περιόδου είναι και το «Καψουροτράγουδο», με το οποίο ανοίγει η συλλογή του «Καστανιώτη». Εδώ ο Τσίβερ συμπυκνώνει την ιστορία μιας γυναίκας η οποία καταφέρνει ν' αναδύεται αλώβητη από τα στραβοπατήματά της. Μιας γυναίκας πάντα δοτικής, ερωμένης τυχάρπαστων ηδονιστών ή ανδρών που ζουν στη μεγαλούπολη ως ξένο σώμα, και η οποία, ως άλλη Εκάτη, μοιάζει ν' αντλεί φρεσκάδα και δύναμη από την αρρώστια και το θάνατο που την περιτριγυρίζουν.

Τα διηγήματα ωστόσο που τον έκαναν διάσημο είναι εκείνα που έγραψε αργότερα, αφού μετακόμισε στο πλούσιο προάστιο του Γουέστσεστερ, το οποίο ο ίδιος ανέφερε στις ιστορίες του ως «Σέιντι Χιλ». Στο μυθοπλαστικό σύμπαν του Τσίβερ οι άντρες πηγαινοέρχονται καθημερινά με το τρένο στη Νέα Υόρκη για τη δουλειά τους, οι γυναίκες διοχετεύουν την ενέργειά τους σε φιλανθρωπικές εκδηλώσεις, τα παιδιά πάνε σε ιδιωτικά σχολεία, τα πάρτι δίνονται σε καλοδιατηρημένους κήπους, αλλά μέσα στις υπέροχες μονοκατοικίες παραμονεύουν εντάσεις και πίκρες που λερώνουν το παρκέ.

Μόνιμος σύντροφος του Ρέιμοντ Κάρβερ στο πιοτό προς το τέλος της ζωής του, ο Τζον Τσίβερ υπήρξε λιγότερο ζοφερός από το διάσημο ομότεχνό του. Όσο κι αν υπονόμευσε την εξωραϊσμένη εικόνα των προαστίων, μέσα σ' αυτό το περιβάλλον αναζήτησε ένα μίνιμουμ ασφάλειας και ο ίδιος, τόσο υλικής όσο και συναισθηματικής. Γι' αυτό και στα γραπτά του το πάνω χέρι έχει η συμπόνια, παρά ο σαρκασμός ή ο κυνισμός.

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το ποτάμι

Αποκλειστική προδημοσίευση / «Εξ Αίματος»: Το πιο γνωστό μυθιστόρημα της σπουδαίας Αφροαμερικανής συγγραφέως Οκτάβια Ε. Μπάτλερ

Το μοναδικό έργο της Οκτάβια Ε. Μπάτλερ που δεν ανήκει στη λογοτεχνία επιστημονικής φαντασίας, συνδυάζει το ιστορικό μυθιστόρημα και το φανταστικό στοιχείο με μοναδικό τρόπο. Μεταφράζεται για πρώτη φορά στα ελληνικά από τις εκδόσεις Αίολος.
ΜΑΡΙΑ ΠΑΠΠΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Βιβλίο / Τα 5 πιο σημαντικά βιβλία του Μάριο Βάργκας Λιόσα

Η τελευταία μεγάλη μορφή της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας που πίστευε πως «η λογοτεχνία μπορεί να αλλάξει την πραγματικότητα» έφυγε την Κυριακή σε ηλικία 89 ετών. Ξεχωρίσαμε πέντε από τα πιο αξιόλογα μυθιστορήματά του.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
bernhard schlink

Πίσω ράφι / «Φανταζόσουν ότι θα έβγαινες στη σύνταξη ως τρομοκράτης;»

Το μυθιστόρημα «Το Σαββατοκύριακο» του Μπέρνχαρντ Σλινκ εξετάζει τις ηθικές και ιδεολογικές συνέπειες της πολιτικής βίας και της τρομοκρατίας, αναδεικνύοντας τις αμφιλεγόμενες αντιπαραθέσεις γύρω από το παρελθόν και το παρόν.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM