Αυτό το μαρμάρινο γλυπτό του Μικελάντζελο είναι ο μεγάλος θησαυρός της συλλογής της Royal Academy

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Michelangelo Buonarroti, "Taddei Tondo", The Virgin and Child with the Infant Saint John, περ. 1504–1505. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited
0

Το γλυπτό ανάγλυφο του Μιχαήλ Αγγέλου «Taddei Tondo» είναι το μοναδικό του έργο από μάρμαρο στη Βρετανία και μεγάλος θησαυρός της συλλογής της Royal Academy, που αυτό το καλοκαίρι το επανεκθέτει σε περίοπτη θέση, ενώ ήταν και το επίκεντρο της έκθεσης για τον Μικελάντζελο το 2018.

Το μαρμάρινο ανάγλυφο του Μιχαήλ Άγγελου «The Virgin and Child with the Infant Saint John» (Η Παναγία και το Παιδί με το Βρέφος Άγιο Ιωάννη τον Βαπτιστή) ονομάστηκε «Taddei Tondo» από τον άρχοντα της Φλωρεντίας που το απέκτησε απευθείας από τον καλλιτέχνη.

Το γλυπτό εκτίθεται διακριτικά στον διάδρομο της πτέρυγας Sackler από τη δεκαετία του 1990, καλά προφυλαγμένο λόγω της μεγάλης του αξίας σε μια ειδικά σχεδιασμένη προθήκη με αλεξίσφαιρο γυαλί. Χιλιάδες επισκέπτες συρρέουν για να δουν το αριστούργημα αυτό, ενώ ο ζωγράφος John Constable το σχεδίασε την πρώτη φορά που πέρασε το κατώφλι της Royal Academy of Arts περιγράφοντάς το ως «ένα από τα πιο όμορφα έργα που υπάρχουν».

Η σημασία του «Taddei Tondo» έγκειται όχι μόνο στο γεγονός ότι είναι ένα σημαντικό έργο αυτής της αναγεννησιακής μεγαλοφυΐας, αλλά δημιουργήθηκε επίσης τα χρόνια μεταξύ του διάσημου κολοσσιαίου αγάλματος του Δαβίδ (1501-1504) και των τοιχογραφιών της Καπέλα Σιστίνα (1508– 1512). Είναι επίσης αξιοσημείωτο για το μέγεθός του –ασυνήθιστα μεγάλο για ένα γλυπτό tondo (ένας τύπος αναγεννησιακής εικόνας που ονομάζεται από τη ροτόντα, το στρογγυλό σχήμα)– και για την καινοτόμο ερμηνεία του στο θέμα της Μαντόνας και του Παιδιού, που την απαθανατίζει με τέτοιο τρόπο όπως πουθενά αλλού.

Κάθε μία από τις τρεις μορφές παρουσιάζει διαφορετική κατάσταση «ολοκλήρωσης», με τα σημάδια των διαφόρων σμιλών και των σφυριών να είναι ορατά. Επίσης το γλυπτό δεν είναι «γυαλισμένο». Αυτό μας δίνει τη ζωτική αίσθηση ότι παρακολουθούμε τον Μιχαήλ Άγγελο να εργάζεται πάνω στο μάρμαρο.

Αλλά ίσως η πιο δελεαστική πτυχή του είναι ότι έχει παραμείνει σε μια «ημιτελή» κατάσταση, αν και κάποιος έχει την αίσθηση ότι για τον Μιχαήλ Άγγελο –και για τον περιπετειώδη αγοραστή του Taddeo Taddei– ήταν «αρκετά τελειωμένο».

Ο Μιχαήλ Άγγελος άφησε έναν αξιοσημείωτο αριθμό, 26 από τα 43 γλυπτά μάρμαρά του, ημιτελή. Στην περίπτωση αυτού του tondo, η πρόοδος πιθανότατα να ανακόπηκε και το έργο να έμεινε έτσι, όταν κλήθηκε στη Ρώμη για να εργαστεί στον τάφο του Πάπα Ιούλιου, όπως αναφέρει ο Βασάρι. Έτσι, κάθε μία από τις τρεις μορφές παρουσιάζει διαφορετική κατάσταση «ολοκλήρωσης», με τα σημάδια των διαφόρων σμιλών και των σφυριών να είναι ορατά.

Επίσης το γλυπτό δεν είναι «γυαλισμένο». Αυτό μας δίνει τη ζωτική αίσθηση ότι παρακολουθούμε τον Μιχαήλ Άγγελο να εργάζεται πάνω στο μάρμαρο. Αυτές οι αξιοσημείωτες παραλλαγές στην υφή βοηθούν στον καθορισμό της σχετικής κατάστασης στην οποία βρίσκονται οι τρεις φιγούρες δημιουργώντας ταυτόχρονα μια αίσθηση του βάθους της σύνθεσης, τόση ώστε να μη θεωρούνται ότι είναι συμβατικά «τελειωμένες».

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του γλυπτού. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited

Όπως πολλές άλλες εικόνες σε αυτήν τη μοντέρνα λατρευτική μορφή της Φλωρεντίας, το tondo του Μιχαήλ Άγγελου απεικονίζει την Παναγία και το Παιδί και το βρέφος Άγιο Ιωάννη σε ένα τοπίο, κάτι συνηθισμένο στις τότε μοντέρνες φλωρεντινές απεικονίσεις.

Η εικόνα είναι χαραγμένη σε ένα μεγάλο κομμάτι από μάρμαρο Carrara, με τους αφρώδεις κρυστάλλους να κινούνται στην επιφάνεια. Η αφήγηση, επίσης, είναι ασυνήθιστα «ζωντανή» για ένα τόσο τρυφερό θέμα. Το μικρό παιδί, ο Άγιος Ιωάννης –μια σκιερή, δυναμική φιγούρα– κρατά ένα πουλί με το οποίο εκπλήσσει τον Χριστό που μοιάζει να ξαφνιάζεται καθώς στηρίζεται στην αγκαλιά της μητέρας του.

Το πουλί, που ταυτίζεται με διαφορετικό τρόπο ως περιστέρι ή Άγιο Πνεύμα, συνήθως ερμηνεύεται ως σύμβολο του Πάθους του Χριστού ή της μελλοντικής του θυσίας. Η Παναγία, μια όμορφη και απομακρυσμένη φιγούρα, με τουρμπάνι και πέπλο σε απαλό προφίλ, εμφανίζεται μελαγχολική σαν να βλέπει το πεπρωμένο του παιδιού της. Οι φιγούρες συλλαμβάνονται, παγιδεύονται μεταξύ του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος, αλλά ταυτόχρονα η τόλμη και η δεξιοτεχνία του Μιχαήλ Άγγελου κάνει τη σύνθεση να γεμίζει με ενέργεια.

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
Λεπτομέρεια του γλυπτού. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited

Το έργο που υπήρχε στο σπίτι του Taddei απεικόνισε σε σκίτσα ο Ραφαήλ, ο οποίος ήταν εκεί συχνά φιλοξενούμενος ως νεαρός καλλιτέχνης από την Ούμπρια. Μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη του, το tondo πέρασε στους απογόνους του, αλλά η περιουσία της οικογένειας εξανεμίστηκε και τα παλάτια τους πουλήθηκαν.

Το tondo εμφανίζεται δημόσια το 1812, όταν αγοράστηκε από τον Γάλλο καλλιτέχνη Jean-Baptiste Wicar, και πάλι το 1822, όταν ο ηλικιωμένος Άγγλος γνώστης, συλλέκτης και ερασιτέχνης ζωγράφος τοπίου Sir George Beaumont το απέκτησε από τον Wicar κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ευρώπη για να εκπαιδεύσει τον γιο του. Το κληροδότησε στη Βασιλική Ακαδημία, η οποία το απέκτησε το 1830, μετά τον θάνατό του, με ρητή πρόθεση να μπορεί κάθε καλλιτέχνης να έχει ελεύθερη πρόσβαση στο έργο που είναι ιδιαιτέρως διαφωτιστικό, καθώς δείχνει όλη τη διαδικασία που ακολουθούσε ο Μικελάντζελο από την αρχή έως το τέλος. Η Βασιλική Ακαδημία το απέκτησε δίνοντας το συμβολικό ποσό της 1 στερλίνας.

Για πολλούς, το μυστηριώδες παιχνίδι του φωτός και της σκιάς πάνω από τις διάφορες επιφάνειες το καθιστά ένα από τα πιο «ζωγραφικά» έργα του Μιχαήλ Άγγελου, δείχνοντας όχι μόνο την αντιπαλότητά του με τον Λεονάρντο, αλλά και την ψυχολογική ένταση της αντίδρασης του ίδιου του Μιχαήλ Αγγέλου στο θέμα της μητέρας και του παιδιού. Είναι μια «τέλεια επίδειξη» της τεχνικής γλυπτικής του, μια «ισχυρή συναισθηματική και αφηγηματική γροθιά», ένα έξοχο δείγμα της αναγεννησιακής Φλωρεντίας.

Η ιστορία του Taddei Tondo, του μόνου μαρμάρινου γλυπτού του Μιχαήλ Άγγελου στη Μ. Βρετανία Facebook Twitter
To Taddei Tondo παραμένει σε «ημιτελή» κατάσταση. Φωτο: Royal Academy of Arts, London / Prudence Cuming Associates Limited
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Βιβλίο / H ιδιωτική ζωή του Μιχαήλ Άγγελου και η queer υποκουλτούρα της αναγεννησιακής Ρώμης

Ένα νέο βιβλίο επιφανούς μελετητή της ζωής και του έργου του Μικελάντζελο, επικεντρώνεται στα ώριμα χρόνια του στη Ρώμη και αναφέρεται στην ιδιότυπη για την εποχή ιδιωτική ζωή του και στην οικογένεια που είχε στήσει με τους στενούς φίλους του.

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η μαγεία των Cabinets of Curiosities και ο φόβος του κενού σε μια έκθεση

Εικαστικά / Η μαγεία των Cabinets of Curiosities και ο φόβος του κενού σε μια έκθεση

Μια σύγχρονη και κριτική ανάγνωση των θαυμαστών ερμαρίων με αξιοπερίεργα αντικείμενα της Αναγέννησης από 78 σύγχρονους εικαστικούς, με «αφηγήσεις» ενός φανταστικού κόσμου και τις αντιστοιχίες του στις πραγματικότητες του σήμερα, στο MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το φεμινιστικό και κουίρ βλέμμα μιας νεαρής εικαστικού

Σοφία Ροζάκη / Το φεμινιστικό και κουίρ βλέμμα μιας νεαρής εικαστικού

Η νεαρή εικαστικός Σοφία Ροζάκη μάς ξεναγεί στην έκθεσή της «that’s what she said», στην οποία διερευνά εναλλακτικές αφηγήσεις γύρω από το σώμα, το φύλο, τη μνήμη, το τραύμα και τη σεξουαλικότητα.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση με τον θεατρικό και σουρεαλιστικό κόσμο των ρούχων της Ελένης Καββάδα

Εικαστικά / Tα ρούχα που σχεδιάζει η Ελένη Καββάδα είναι σαν έργα τέχνης

Οι δημιουργίες της ελληνίδας σχεδιάστριας παρουσιάζονται ως εκθεσιακά γλυπτά στην Intermission. Ογκώδη, σουρεαλιστικά, ποιητικά, ξεπερνούν τα όρια της μόδας και αγγίζουν την τέχνη. Πρόκειται με διαφορά για ό,τι πιο ενδιαφέρον έχει να παρουσιάσει η Ελλάδα στον χώρο της μόδας και αξίζει μια βόλτα στον Πειραιά για να τα δείτε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά

Εικαστικά / Ο κόπος του καλλιτέχνη μέσα από το έργο του Γιάννη Παππά

Μια έκθεση εργαστηριακού χαρακτήρα με εκθέματα καλούπια, εργαλεία, προπλάσματα, ημιτελή έργα, σχέδια αλλά και ολοκληρωμένα έργα που για πρώτη φορά βγαίνουν από το εργαστήρι του γλύπτη Γιάννη Παππά.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Ψυχαναλύοντας το σινεμά του Ντέιβιντ Λιντς

Pulp Fiction / Ψυχαναλύοντας το σινεμά του Ντέιβιντ Λιντς

Ο Θοδωρής Κουτσογιαννόπουλος μιλά με τον ψυχίατρο, δραματοθεραπευτή και σκηνοθέτη Στέλιο Κρασανάκη για το αθέατο σύμπαν του ασυνείδητου στο σινεμά, το οποίο υπηρέτησε και απογείωσε ο Λιντς μέσα από το απαράμιλλο έργο του.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Θόδωρος, γλύπτης: Αντί αναδρομικής» στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Εικαστικά / Ο γλύπτης Θόδωρος παίρνει επιτέλους την αναδρομική έκθεση που του αξίζει

Ήταν ένας από τους βασικούς υποστηρικτές της δημιουργίας ενός μουσείου σύγχρονης τέχνης στην Ελλάδα. Σήμερα, στον δεύτερο όροφο του ΕΜΣΤ, το ανατρεπτικό του έργο, που ξεπερνά κατά πολύ τα όρια της παραδοσιακής γλυπτικής, παρουσιάζεται μέσα από έντεκα ενότητες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ: Ο «μάγος του ρομαντισμού» κατακτά την Αμερική

Εικαστικά / Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ: Ο «μάγος του ρομαντισμού» κατακτά την Αμερική

Η πρώτη μεγάλη αναδρομική έκθεση στην Αμερική αφιερωμένη στο έργο του Γερμανού ζωγράφου που στους πολλούς είναι γνωστός για τον πίνακα «Περιπλανώμενος πάνω από τη θάλασσα της ομίχλης».
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Η Αφρική ανάμεσά μας*

Εικαστικά / «Χρησιμοποιούμε τα αντικείμενα για να ακουστούν ιστορίες ανθρώπων»

Στο Μουσείο Μπενάκη, η έκθεση «Η Αφρική ανάμεσά μας» αποτελεί έναν ζωντανό διάλογο ανάμεσα σε αντικείμενα, φωνές και μνήμες της ελληνο-αφρικανικής κοινότητας στην Ελλάδα, φωτίζοντας ταυτότητες, κληρονομιές και διασταυρώσεις πολιτισμών.
M. HULOT
Στη Νέα Υόρκη με τον Γκόντφρεϊ Ρέτζιο

Εικαστικά / Το θρυλικό «Koyaanisqatsi» αναβιώνει στη Νέα Υόρκη μέσω της τεχνητής νοημοσύνης

Το ψηφιακό έργο του Τζον Φιτζέραλντ «The Vivid Unknown», μια από τις φετινές συμμετοχές του Ιδρύματος Ωνάση στο φεστιβάλ «Under the Radar», συνομιλεί εκ νέου με την εμβληματική ταινία του Γκόντφρεϊ Ρέτζιο.
ΒΑΡΒΑΡΑ ΔΟΥΚΑ
Ο υφασμάτινος κόσμος προσευχών της Ελένης Κρίκκη

Εικαστικά / Ο υφασμάτινος κόσμος προσευχών της Ελένης Κρίκκη

Στο εικαστικό της έργο τα τόπια γίνονται τοπία, οι κλωστές υφαίνουν τη μνήμη και η γεωγραφία ανάγεται σε κάτι βαθιά προσωπικό που αφορά τη συναισθηματική σχέση και οικειότητα της καλλιτέχνιδας με τον κόσμο του υφάσματος.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Χρήστος Μποκόρος, εικαστικός

Οι Αθηναίοι / Χρήστος Μποκόρος: «Η τέχνη δεν είναι θέαμα, πρέπει να σε αφορά και να σε πονάει»

Όταν βρέθηκε στη Σχολή Καλών Τεχνών, ένιωσε ότι ναυάγησαν όλα του τα όνειρα και οι επιθυμίες. Αν και έχει ζωγραφίσει χιλιάδες κεράκια, ακόμα αισθάνεται αρχάριος, γιατί το καθένα είναι διαφορετικό, όπως και οι άνθρωποι. Για εκείνον, η τέχνη είναι ένα μνημείο, και κάθε φορά με τα έργα του ακουμπά εκεί που πονάει, για να παίρνει δύναμη.
M. HULOT
CHECK Έκθεση Ephemeral Party

Εικαστικά / Ephemeral Party: Μια έκθεση εικαστικών σε ένα πάρκινγκ στη Βασιλίσσης Σοφίας

Οι χώροι στάθμευσης αποτελούν μόνιμο θέμα συζήτησης για τους Αθηναίους. Και τώρα, ένας τέτοιος χώρος θα συζητηθεί έντονα για εντελώς άλλους λόγους από τους γνωστούς και συνηθισμένους.
ΖΩΗ ΠΑΡΑΣΙΔΗ
Ανεκτίμητα έργα ισλαμικής τέχνης απ’ τα σημαντικότερα μουσεία του κόσμου 

Αποστολή στην Τζέντα / Ταξίδι στην Μπιενάλε Ισλαμικών Τεχνών

Η LIFO ταξίδεψε στη Σαουδική Αραβία και επισκέφθηκε τη δεύτερη Μπιενάλε Ισλαμικών Τεχνών, μια έκθεση που γεφυρώνει το χθες με το σήμερα και αναδεικνύει την καλλιτεχνική έκφραση της ισλαμικής κληρονομιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
ψυχοπαίδης

Εικαστικά / Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης έφτιαξε μια πόλη από αναγεννημένα ερείπια στην γκαλερί Ζουμπουλάκη

Από ένα μακρινό ή πρόσφατο παρελθόν ξεβρασμένα στο σήμερα, τα σπασμένα αυτά κομμάτια μάς κάνουν να ανακαλούμε με τη φαντασία μας την προϊστορία τους, μια αλλοτινή ζωή που κάποτε υπήρξε.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το νέο μουσείο του Έντβαρντ Μουνκ στο Όσλο μαγνητίζει

Πέθανε Σαν Σήμερα / Έντβαρντ Μουνκ: Αυτό το μουσείο στο Όσλο φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή έργων του

Ένα κάπως αμφιλεγόμενο αλλά σίγουρα εντυπωσιακό κτίριο-ορόσημο, δημιούργημα των Estudio Herreros, φιλοξενεί τη μεγαλύτερη συλλογή έργων ενός από τους σπουδαιότερους και πλέον επιδραστικούς καλλιτέχνες των μοντέρνων καιρών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Los Caprichos»: Ο σκωπτικός Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη

Εικαστικά / «Los Caprichos»: Ο σκωπτικός Γκόγια στην Εθνική Πινακοθήκη

80 χαρακτικά που σατιρίζουν τη διαφθορά, τη θρησκευτική υποκρισία, την απληστία, την αμάθεια και τη δεισιδαιμονία. Έργα που μπορεί να αποτέλεσαν μια οικονομική καταστροφή για τον μεγάλο Ισπανό ζωγράφο, αλλά θεωρούνται πρόδρομοι της μοντέρνας τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Αξίζει να τους προσέξετε: Νέα ονόματα στη σύγχρονη τέχνη

Εικαστικά / Αξίζει να τους προσέξετε: Νέα ονόματα στη σύγχρονη τέχνη που δείχνουν τη δουλειά τους τώρα

Οι αθηναϊκές γκαλερί και οι ανεξάρτητοι χώροι μοιάζουν αυτή την περίοδο να βρίσκονται σε μια διαρκή περίοδο δοκιμών, θέλοντας να προτείνουν και νεότερους καλλιτέχνες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ