Ο όροφος ενός ανεξάρτητου χώρου τέχνης της Αθήνας λειτουργούσε κάποτε ως βιοτεχνία παπουτσιών. Όταν οι δημιουργοί του άνοιξαν την πόρτα του συνάντησαν αφίσες όσων φτιάχνονταν εκεί, γόβες και ψηλές μπότες. Στο ελαφρώς χαραγμένο πάτωμά του μπορεί κανείς να διακρίνει ακόμα τα σημάδια της προηγούμενης ζωής και χρήσης του.
Η Μαρία-Θάλεια Καρρά μάς προσφέρει ένα σπιτικό αφέψημα. Φύλλα λεμονιάς, πεύκου και ελιάς συλλέχθηκαν από διάφορες περιοχές της Αθήνας, παρέμειναν σε νταμιτζάνες με ζαχαρόνερο, σε σκοτεινό περιβάλλον και με ελάχιστη ανθρώπινη εμπλοκή, ώσπου να ενθρακωθεί φυσικά η μαγιά και να είναι έτοιμη για εμφιάλωση. Πρόκειται για ένα μέρος της τελευταίας έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στον χώρο TAVROS, με τον τίτλο «Biosentinel».
«Εξερευνώντας τον μακρόκοσμο και τον μικρόκοσμο διαμέσου του μικροβίου η καλλιτεχνική ομάδα Hypercomf χαρτογραφεί μια καρναβαλική σύνθεση όπου το ενσώματο, το γήινο και το διαγαλακτικό συνδέονται αναπόφευκτα. Σε αυτό το ερευνητικό, εικαστικό πλαίσιο διερευνώνται οι διασυνδέσεις ανάμεσα στη ζύμωση του ψωμιού, στον ζαχαρομύκητα Saccharomyces cerevisiae, στην αποστολή Biosentinel της NASA, στη ζύμωση και παραγωγή αλκοόλ από αθηναϊκή μαγιά, στους DIY ηλιακούς φούρνους και στην ανθρώπινη ύπαρξη».
Η έκθεση είναι το τελευταίο κεφάλαιο μιας έρευνας τριών χρόνων που εστιάζει στη βιολογική, κοινωνική και πολιτική διάσταση του ψωμιού.
Ένα μεγάλο σκέλος του TAVROS είναι οι ιστορίες κατοίκων της περιοχής που καταγράφει ο φωτογράφος και κινηματογραφιστής Θοδωρής Σκριβάνος, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πολυφωνικό, διαγενεακό αρχείο από τα απλά και καθημερινά αλλά και με αφηγήσεις που έχουν βάρος.
Το πολυμεσικό και σε μορφή εργαστηρίου έργο μέσα στο οποίο βρισκόμαστε λειτουργεί ως πρόταση για μια off-grid ζωή, ως οδηγίες χρήσης για εναλλακτικούς τρόπους βιώσιμης συνύπαρξης, παραγωγής και κατανάλωσης και ανεξαρτησίας σε μια εποχή κλιματικής κρίσης.
«Ένα από τα σημαντικά που ειπώθηκαν στη μικρού μήκους ταινία του Biosentinel είναι πως “είμαστε πολλοί” κι αυτό αφορά τόσο τις σχέσεις που δημιουργεί ο άνθρωπος με τους μικροοργανισμούς που σχετίζονται με τις ζυμώσεις όσο και το ότι μπορούμε να ζούμε ως κολεκτίβες, ως κοινότητες που συνεργάζονται».
Μέσα από μια ποικιλία εργαλείων, εκθέσεις, έρευνα, αναθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, ομιλίες, προβολές και προγράμματα στον TAVROS, το project space του οργανισμού σύγχρονης τέχνης Locus Athens επιχειρεί να ακουμπήσει επίκαιρα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα.
Άρχισα να αναζητώ τις θεματικές που απασχολούν τον χώρο από μια εφημερίδα που διανεμήθηκε δωρεάν στους φούρνους της γειτονιάς, με τα κείμενά της να έχουν μεταφραστεί στις έξι γλώσσες που μιλάει η περιοχή (αλβανικά, αρμενικά, αραβικά, γαλλικά, παντζάμπι και ρωσικά), λειτουργώντας ως ένας τρόπος επαφής, ακόμα και σε εποχή πανδημίας.
Κάνοντας διάφορες σκέψεις γύρω από το ψωμί, η εικαστικός Πάκυ Βλασσοπούλου φαντάστηκε ένα έντυπο, αντιμετωπίζοντας την εφημερίδα και το ψωμί ως τις βάσεις οποιασδήποτε κοινότητας. «Με άδειο στομάχι ατονεί και η φωνή. Χωρίς γνώση, τι έχει, στ’ αλήθεια, κανείς να πει;», έτσι ξεκινούσε το επιμελητικό σημείωμα του έργου της. Από την εφημερίδα της έμαθα ότι, ανάμεσα στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ελλάδα εμφανίζει τα υψηλότερα ποσοστά στη βιοτεχνική παραγωγή άρτου έναντι της βιομηχανικής παραγωγής.
Εκτός από τα στατιστικά, το χαρακτηριστικό του ψωμιού που το κάνει ξεχωριστό για την ίδια είναι το ότι μοιράζεται χέρι με χέρι, ψίχουλο-ψίχουλο, με τον ίδιο τρόπο που οι εφημερίδες διανέμονται, ανοίγοντας δημόσιες συζητήσεις.
Το έργο/εφημερίδα «Ψωμί» μάς καλούσε να αναλογιστούμε την άυλη πολιτιστική κληρονομιά του προζυμένιου ψωμιού και των παραδοσιακών μας φούρνων. «Για εμάς ήταν μια ευκαιρία να συστηθούμε και να μάθουμε περισσότερα για την ανθρωπογεωγραφία της περιοχής όπου δραστηριοποιούμαστε», εξηγεί η Μαρία-Θάλεια Καρρά. Από τα παράθυρα του χώρου μέσα στον οποίο μπήκε μόνο ένα έπιπλο-κατασκευή των AREA architecture, η ομάδα του TAVROS παρατηρεί τη γειτονιά από τον Οκτώβρη του 2019 που εγκαταστάθηκε εκεί.
«Εξαρχής η Locus Athens εξέταζε τη σύνδεση μεταξύ σύγχρονης τέχνης και δημόσιου χώρου, κάποια στιγμή αρχίσαμε (σ.σ. μαζί με την πρώην συνεργάτιδά της Όλγα Χατζηδάκη) να σκεφτόμαστε τον δημόσιο χώρο ως κοινότητες. Ο Ταύρος μάς ενδιέφερε γιατί είναι μια περιοχή φτιαγμένη πάνω σε στρώσεις μετανάστευσης, από τους πρόσφυγες του ’22 μέχρι τις τωρινές μεγάλες κοινότητες από το Παντζάμπ και το Μαρόκο. Βρισκόμαστε σε μια γειτονιά που μας δίνει το πλεονέκτημα να ακούσουμε ιστορίες και να δημιουργήσουμε άλλες, να αναρωτηθούμε τι μπορούμε της προσφέρουμε τόσο στην κοινότητά της όσο και στο οικοσύστημα των χώρων τέχνης της πόλης».
Ένα μεγάλο σκέλος του TAVROS είναι οι ιστορίες κατοίκων της περιοχής που καταγράφει ο φωτογράφος και κινηματογραφιστής Θοδωρής Σκριβάνος, προκειμένου να δημιουργηθεί ένα πολυφωνικό, διαγενεακό αρχείο από τα απλά και καθημερινά αλλά και με αφηγήσεις που έχουν βάρος. «Από το υλικό που έχουμε συλλέξει καταλαβαίνουμε ότι ένα σημαντικό κομμάτι της ιστορίας της περιοχής είναι οι αριστερές της καταβολές. Έτσι οι άνθρωποι εδώ μιλάνε για την έννοια του συλλογικού, τη βλέπεις μάλιστα να εφαρμόζεται με έναν τρόπο».
Τα μεγάλα παράθυρα του TAVROS σηματοδοτούν για την ίδια το ότι η τέχνη, οι καλλιτέχνες και τα πρότζεκτ δεν μπορούν να κοιτάνε μόνο προς τα μέσα αλλά και προς τα έξω. «Όσο περνάει η μέρα παρατηρούμε τη χρήση του δημόσιου χώρου στις εργατικές κατοικίες, υπάρχει μια πολύ ωραία ροή μεταξύ του φυσικού και το κτιστού περιβάλλοντος, βλέπουμε να αξιοποιούν τον ενδιάμεσο χώρο έφηβοι, μητέρες με παιδιά, κάτοικοι με σκυλιά, καταλαβαίνουμε ότι υπάρχει μια έντονη δραστηριότητα γύρω μας».
Η γειτονιά έχει την περιέργεια να δει τι γίνεται μέσα στον χώρο της Αναξαγόρα; «Σιγά σιγά μπορεί να γίνει κι αυτό, για μένα είναι πολύ σημαντικό να μην επιβληθούμε στη γειτονιά. Ο καθένας μας έχει τη ζωή του, ενώ είναι πολύ λίγοι αυτοί που θέλουν να περάσουν τον ελεύθερο χρόνο τους μέσα σε έναν χώρο τέχνης, κι αυτό είναι απολύτως σεβαστό. Ένας τρόπος να μας γνωρίσουν ήταν η εφημερίδα “Ψωμί” ή, πιο πρόσφατα, το εργαστήριο ηλιακής μαγειρικής, στο οποίο έμαθαν για τα αυτόνομα συστήματα ενέργειας, κατασκεύασαν ανά ομάδες μικρούς ηλιακούς φούρνους παραβολικού τύπου και τους χρησιμοποίησαν για να ψήσουν ψωμί. Έτσι δημιουργήθηκε μια κοινότητα ανθρώπων που έφτιαχνε πράγματα και σκεφτόταν παρέα, έστω και για τρεις ώρες.
Νομίζω πως όλοι οι αυτόνομοι χώροι τέχνης αντιμετωπίζουν τις ίδιες προκλήσεις κι έχουν τις ίδιες δυσκολίες, δεν πιστεύω λοιπόν πως θα υπήρχε μεγάλη διαφορά αν ήμασταν στον Κεραμεικό ή στον Πειραιά αντί για τον Ταύρο. Στόχος μας είναι να προσελκύουμε διαφόρων ειδών κοινά, να είμαστε ανοιχτοί σε διαφορετικές φωνές. Και δεν νομίζω ότι το κέντρο της Αθήνας είναι πια το μόνο σημείο που παρουσιάζει ενδιαφέρον τώρα πια».
Από πάνω λειτουργεί μια βιοτεχνία ρούχων, από κάτω, στο ισόγειο, ακούμε τη μουσική με την οποία προπονούνται κάποιοι πυγμάχοι, «έχουμε αναπτύξει μια πολύ ωραία σχέση, έχουν δει όλες τις εκθέσεις μέχρι τώρα, έχουν γίνει σχεδόν μέρος μιας περφόρμανς», όπως περιγράφει η Φωτεινή Σαλβαρίδη, project manager του TAVROS.
Κατά τη διάρκεια των lockdowns δόθηκε η δυνατότητα σε πολλούς καλλιτέχνες και φωτογράφους να δουλέψουν στον χώρο, έτσι παρέμεινε ζωντανός όλο αυτό το διάστημα, ενώ παράλληλα δουλεύονταν τα πρότζεκτ που θα παρουσιαστούν στο φετινό πρώτο γεμάτο και ολοκληρωμένο πρόγραμμά του.
Για την περίοδο Φθινόπωρο 2021 - Άνοιξη 2022 ο TAVROS εστιάζει με κριτική ματιά στα συνεχώς μεταβαλλόμενα τοπία και στις διαδικασίες της ζωής. Παράλληλα, συνεχίζει να στοχεύει στην ενίσχυση των δεσμών με τις τοπικές κοινότητες μέσα από συμμετοχικά πρότζεκτ, προγράμματα συλλογικού σινεμά, εκπαιδευτικές δράσεις και τη δημιουργία ενός πολυφωνικού αρχείου για την περιοχή του Ταύρου.
________________________________________
Επόμενες εκθέσεις
«Counting Days» των Raqs Media Collective & Naeem Mohaiemen:
Η ταινία των Raqs Media Collective «The untold intimacy of digits» (2011) συνδιαλέγεται με την ταινία του Naeem Mohaiemen Jole Dobe Na «Those who do dot drown» (2020). Αυτή η ταυτόχρονη προβολή προτείνει μια σύνδεση μεταξύ του Raj Konai, του οποίου το δακτυλικό αποτύπωμα βρίσκεται στο επίκεντρο του βίντεο των Raqs Media Collective, και του Qazi Azizul Haque, που ήταν o συν-εφευρέτης της ταξινόμησης των δακτυλικών αποτυπωμάτων στην ταινία του Mohaiemen. Τα δύο γεγονότα, που φέρουν το στίγμα της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στην Ινδία, σχετίζονται με τις τεχνολογικές όψεις της εγγύτητας και του ελέγχου, προμηνύοντας μια μετά θάνατον ζωή μέσα σε ερείπια. Οι δύο αυτές ταινίες δημιουργήθηκαν με διαφορά μίας δεκαετίας και η κοινή προβολή τους αποτίει φόρο τιμής στις επιρροές αργής ωρίμανσης.
Εγκαίνια στις 11 Νοεμβρίου 2021
«There is Nothing Inevitable About Time»:
Η έκθεση αυτή θα εξελιχθεί σε τρία διαφορετικά κεφάλαια με έργα τα οποία θα χαρακτηρίζονται από ρευστότητα και θα διαπραγματεύονται την ύπαρξη στο πέρασμα του χρόνου. Τα έργα, ως χωρο-χρονικές δυνάμεις, βρίσκονται σε διάλογο μεταξύ τους, προτείνοντας ότι η εξέλιξη του χρόνου είναι κυματοειδής, κοιτάζοντας μπροστά, στο πλάι και πίσω, με όλες τις δυνατότητες που επιφυλάσσει το μέλλον, διαθλώμενες μέσα από τη γνώση του παρελθόντος. Etel Adnan, Meriç Algün, Francis Alÿs με τον Julien Devaux, The Athens Zine Bibliotheque, Sena Başöz, Eric Baudelaire, Ευφροσύνη Δοξιάδη, ΦΡΜΚ, Κωνσταντίνος Γιώτης, Karrabing Film Collective, Lala Meredith-Vula, The Otolith Group, Μαλβίνα Παναγιωτίδη, Corinne Silva, Praneet Soi, Ritu Sarin & Tenzing Sonam, Sasha Streshna.
«The Water from your Eye» της Jumana Emil Abboud:
Μια έκθεση ζωγραφικής που ερευνά προφορικές αφηγήσεις οι οποίες έχουν περάσει από γενιά σε γενιά γυναικών και σχετίζονται με τις υδάτινες πηγές της λεκάνης της Μεσογείου. Τα παραμύθια αυτά, έχοντας στο επίκεντρό τους το νερό, λειτουργούν ως φυλαχτά, προστατεύοντας όλες τις οντότητες που ζουν σε αυτό το τοπίο.
Προβολές
«Who knows what yesterday will bring?», σε επιμέλεια της Delphine Leccas:
Μια σειρά προβολών με ταινίες από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Οι προβολές θα γίνονται σε δημόσιους χώρους στην περιοχή του Ταύρου και θα έχουν διάρκεια κάποιων μηνών. Οι ταινίες-ντοκιμαντέρ, μεγάλου και μικρού μήκους, στοχεύουν σε μια ζωηρή συζήτηση σχετικά με τα κοινά χαρακτηριστικά κάθε τόπου, μια αναζήτηση για κοινές και αντικρουόμενες αναμνήσεις και τον ανεξίτηλο αντίκτυπο του παρελθόντος πάνω στο κοινό παρόν. Μέσα από τις αναθέσεις της επιμελήτριας και της Locus Athens γίνονται συσχετισμοί που λαμβάνουν τη μορφή online κειμένων, podcasts, οπτικών δοκιμίων από καλλιτέχνες/-ιδες, κινηματογραφιστές/κινηματογραφίστριες και ερευνητές/ερευνήτριες, δημιουργώντας ένα ιστορικό και θεωρητικό πλαίσιο. Συνεργάτες: Dokufest (Prizren), Harabel Contemporary Art Platform (Tirana), Institute of Contemporary Art- ICA (Sofia), Subversive Film Festival (Zagreb).
Δράσεις, Κοινότητα:
i-Speak (Από τον «Άμλετ» στην Γκρέτα) από τη Γιώτα Αργυροπούλου, συν-ιδρύτρια της θεατρικής ομάδας Blind-Spot: Πρόκειται για ένα τρίμηνο εργαστήριο σε ένα δημόσιο γυμνάσιο της Καλλιθέας, το οποίο θα δώσει τη δυνατότητα στους μαθητές και στις μαθήτριες να αναπτύξουν σύγχρονους κώδικες για να μιλήσουν για τη ζωή και τις ανησυχίες τους. Το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί με μια θεατρική παράσταση πρωτότυπου σεναρίου που θα ερμηνευθεί από τις/τους ίδιες/-ους..
Public Design Support Tavros (Tavros Community Program II), σε επιμέλεια της Όλγας Χατζηδάκη:
Ένα πρόγραμμα το οποίο έχει σχεδιαστεί σε συνεργασία με τη Σχολή Καλών Τεχνών στο Αμβούργο, τον Jesko Fezer και το Studio Experimentelles Design και στοχεύει σε μια πρακτική συνεισφορά στη γειτονιά του Ταύρου σε συνεργασία με τις/τους κατοίκους και άλλες ομάδες πρωτοβουλιών της περιοχής. Ακολουθώντας την ανοιχτή βιβλιοθήκη, πρόγραμμα που υλοποιήθηκε εξ αποστάσεως σε συνεργασία με τη Βαλεντίνα Κάργα και τις/τους φοιτήτριες/φοιτητές της, το δεύτερο μέρος θα λάβει τη μορφή μιας διβδόμαδης επίσκεψης στην περιοχή του Ταύρου με πολλαπλές ανταλλαγές μεταξύ των κατοίκων, των καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων και ακτιβιστών/-στριών.
Ιστορίες από τον κινηματογραφιστή και φωτογράφο Θοδωρή Σκριβάνο:
Το πρόγραμμα «Ιστορίες» από τον σκηνοθέτη και φωτογράφο Θοδωρή Σκριβάνο είναι ένα μακροχρόνιο ερευνητικό εγχείρημα στην περιοχή του Ταύρου με στόχο τη δημιουργία ενός αρχείου προφορικών ιστοριών σε συνεργασία με κατοίκους της περιοχής. Μέσα από εικόνες, κείμενα και βίντεο, γίνεται καταγραφή της ιστορίας μιας γειτονιάς της Αθήνας στο μεταίχμιο της αλλαγής.
TAVROS, Αναξαγόρα 33, Ταύρος, 210 3425360
