Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΠΛΙΝΚΕΝ προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη για τα F-35 το περασμένο Σάββατο και το «πράσινο φως» που άναψαν οι ΗΠΑ για τα F-16 στην Τουρκία άνοιξαν πολλά θέματα, τόσο για το εξοπλιστικό πρόγραμμα της Ελλάδας, το οποίο επανασχεδιάζεται, όσο και για τη σχέση των ΗΠΑ με την Τουρκία και την Ελλάδα αλλά και για τα ελληνοτουρκικά.
Εκείνο που κατέστησαν σαφές αυτές τις μέρες ο πρωθυπουργός και ο υπουργός Εξωτερικών είναι ότι η ελληνική κυβέρνηση κάνει ό,τι μπορεί για να μη διαταράσσονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις, προωθεί συνεργασίες σε διάφορους τομείς και έχει αποφασίσει να μη σηκώνει το γάντι στις φραστικές τουλάχιστον προκλήσεις του Ερντογάν, αλλά να συμπεριφέρεται σαν αυτές να μην υπάρχουν. Η Τουρκία έχει σταματήσει εδώ και αρκετούς μήνες τις παραβιάσεις, αν και οι ρητορικές προκλήσεις έχουν αρχίσει ξανά.
Πριν από λίγες μέρες, ο Ταγίπ Ερντογάν, μιλώντας σε υποψήφιους του κόμματός του για τις δημοτικές εκλογές στη Σμύρνη, είπε ότι ο αγώνας τους δεν τελείωσε ρίχνοντας τον εχθρό στη θάλασσα, ενώ στις 29 Ιανουαρίου τα υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας αναφέρθηκαν σε «τουρκική» μειονότητα στη Δυτική Θράκη, της οποίας τον αγώνα για αναγνώριση «τουρκικής εθνικής ταυτότητας» θα συνεχίσουν να στηρίζουν.
Αυτή την εβδομάδα η μεγαλύτερη προσοχή στο πλαίσιο του ζητήματος των ελληνοτουρκικών δόθηκε στους ανταγωνισμούς των εξοπλισμών.
Οι υπερβολές που ακούγονται πολλές φορές στην Ελλάδα, όπως και στην Τουρκία, είτε για αντιπολιτευτικούς λόγους είτε για επικοινωνιακούς και εντυπωσιασμό, δίνουν συχνά λάθος εικόνα και κρύβουν την ουσία.
Την ίδια περίοδο και σε αντίθεση με τις δηλώσεις της τουρκικής ηγεσίας, ο Έλληνας υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, δήλωνε ότι «η Ελλάδα αγοράζει τα όπλα που χρειάζεται για να υπερασπίσει την ανεξαρτησία της και την εθνική της κυριαρχία» και «δεν πρόκειται να επιτεθεί σε οποιαδήποτε χώρα, όπως έχουν ξεκαθαρίσει συλλογικά οι Έλληνες και ο πολιτικός κόσμος».
Ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, εμφανίζεται παραπάνω από αισιόδοξος αυτή την εποχή, καθώς υποστηρίζει ότι αυτή η περίοδος είναι μια ιστορική ευκαιρία για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας με την Τουρκία. «Εάν δεν το πράξω εγώ και δεν το πράξει η σημερινή κυβέρνηση, θα είμαστε υπόλογοι απέναντι στην Ιστορία» είπε πρόσφατα σε μια συνέντευξή του και το επαναλαμβάνει συχνά στους συνομιλητές του.
«Επίθεση φιλίας»
Το Μέγαρο Μαξίμου, που έχει επενδύσει στη βελτίωση των σχέσεων, συντονίζει εδώ και καιρό μια «επίθεση φιλίας και συνεργασίας» προς την Τουρκία σε διάφορους τομείς, με οικονομικό περιεχόμενο και όχι μόνο.
Η Τουρκία είχε κάθε λόγο να είναι δεκτική και να ανταποκρίνεται, αφενός επειδή κερδίζει και από τα μικρότερα, αφετέρου επειδή μέχρι πρότινος είχε λόγους να δείχνει ότι συμμορφώνεται, όσο περίμενε την έγκριση για τα F-16. Βέβαια το παζάρι της συνεχίζεται, καθώς ο δρόμος για τα F-35, που θέλει περισσότερο, παραμένει κλειστός όσο δεν αποσύρει τους ρωσικούς S-400.
Πρόσφατα ο υπουργός Ναυτιλίας, Χρήστος Στυλιανίδης, συναντήθηκε στην Άγκυρα με τον υπουργό Εσωτερικών της Τουρκίας, Αλί Γερλίκαγια, με σκοπό την αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης στη θάλασσα, όπως είπε, και αποφασίστηκαν κοινές περιπολίες του ελληνικού Λιμενικού με το τουρκικό. Μετά τη συνάντησή τους ο Χρ. Στυλιανίδης δήλωσε ότι «έγινε μία νέα αρχή στην από κοινού αντιμετώπιση των μεταναστευτικών ροών στη θάλασσα» και εντός του Φεβρουαρίου αναμένεται επίσκεψη του Γερλίκαγια στην Αθήνα.
Η Τουρκία από την αρχή της κρίσης του μεταναστευτικού προβλήματος και μέχρι τώρα αποτελούσε μέρος του και το χρησιμοποιούσε για να πιέζει και να παίρνει ανταλλάγματα. Αν δεν πρόκειται ξανά για μια αλλαγή στάσης στα λόγια μόνο, θα είναι μια εντυπωσιακή και θετική εξέλιξη.
Στην Τουρκία ταξίδεψε πριν από μερικές μέρες και ο διοικητής της ΕΥΠ, Θεμιστοκλής Δεμίρης, όπου συναντήθηκε με τον επικεφαλής της ΜΙΤ και έμπιστο του Ερντογάν, Ιμπραχίμ Καλίν. Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι οι δύο συνεργάζονται πολύ στενά τελευταία για θέματα «αντιμετώπισης τρομοκρατίας» και καταπολέμησης των κυκλωμάτων παράνομης διακίνησης μεταναστών.
Το περιεχόμενο που δίνουν οι ευρωπαϊκές δυτικές χώρες και η Τουρκία στον όρο τρομοκρατία, βέβαια, είναι εντελώς διαφορετικό, καθώς η δεύτερη εννοεί κυρίως τους γκιουλενιστές και τις κουρδικές οργανώσεις και όχι τους τζιχαντιστές και τον ISIS. Κυβερνητικά στελέχη υποστηρίζουν ότι στο μεταναστευτικό η Τουρκία όχι μόνο έχει αλλάξει στάση, αλλά και ότι πρόσφατα, με εντολή του Καλίν, συνελήφθησαν δεκάδες διακινητές στα τουρκικά παράλια. Πρόκειται ωστόσο για άτυπη ενημέρωση, χωρίς τεκμηρίωση.
Στην προσπάθεια ενίσχυσης των διμερών οικονομικών και εμπορικών σχέσεων με την Τουρκία, τομέα στον οποίο ο πρωθυπουργός δίνει ιδιαίτερη σημασία, εντάσσεται και η πολυπληθής επιχειρηματική αποστολή στην Κωνσταντινούπολη που πραγματοποιείται σήμερα, με επικεφαλής τον υφυπουργό Εξωτερικών, Κώστα Φραγκογιάννη.
Ο Μητσοτάκης στην Άγκυρα
Για «σημαντική πρόοδο» των ελληνοτουρκικών σχέσεων τους τελευταίους μήνες μίλησε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη συνέντευξη που έδωσε την Τρίτη στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, όπου ανακοίνωσε ότι θα επισκεφτεί την Άγκυρα τον Μάιο, ως απάντηση στην επίσημη επίσκεψη του Ταγίπ Ερντογάν στην Αθήνα τον περασμένο Δεκέμβριο, δηλώνοντας πως «όλοι έχουμε υποχρέωση να διαφυλάξουμε το καλό κλίμα με την Τουρκία που οικοδομήθηκε τους τελευταίους μήνες».
Ανέδειξε ως προτεραιότητα να μη διαταραχθούν οι σχέσεις με την Τουρκία και απέφυγε να μιλήσει για όρους που πρέπει να μπουν για την πώληση των F-16, λέγοντας ότι οι ΗΠΑ μπορούν, όταν θέλουν, να πιέσουν την Τουρκία και ότι αυτό είναι δική τους δουλειά. Μιλώντας γενικότερα, όμως, ανέφερε ότι, στο μέτρο που αυτό είναι εφικτό, θα ήταν θετικό να εξασφαλίσουμε ότι αμερικανικά όπλα δεν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον νατοϊκών συμμάχων.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης υποστήριξε ότι με την υπογραφή της Διακήρυξης των Αθηνών έγιναν σημαντικά βήματα, τα οποία έβαλαν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε μια πορεία εξομάλυνσης, χαρακτηρίζοντας τις τελευταίες προκλήσεις του Ερντογάν ως ρητορικές εξάρσεις. Τη σημαντική πρόοδο που θεωρεί ότι έχει πετύχει η κυβέρνησή του την προσδιορίζει στη συνεργασία με την Τουρκία για το προσφυγικό, «στις μηδενικές δραστηριότητες της τουρκικής αεροπορίας στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες» και «στη συμφωνία για τη δυνατότητα Τούρκων να ταξιδεύουν στα νησιά μας χωρίς να χρειάζεται να τους χορηγούμε βίζα». Κάτι το οποίο, όπως είπε, «πανηγυρίστηκε από τα δέκα νησιά του Αιγαίου ως μια πολύ σημαντική οικονομική τόνωση της τουριστικής δραστηριότητας».
Οι εξοπλισμοί
Η μεγαλύτερη προσοχή όσον αφορά τα ελληνοτουρκικά αυτή την εβδομάδα δόθηκε στους ανταγωνισμούς των εξοπλισμών. Οι υπερβολές που ακούγονται πολλές φορές στην Ελλάδα, όπως και στην Τουρκία, είτε για αντιπολιτευτικούς λόγους είτε για επικοινωνιακούς και εντυπωσιασμό, δίνουν συχνά λάθος εικόνα και κρύβουν την ουσία. Διότι ούτε η δυνατότητα αγοράς των F-35 αποτελεί κάποιον θρίαμβο για την Ελλάδα, ούτε η πώληση των F-16 στην Τουρκία είναι καταστροφή. Και τα δύο ήταν αναμενόμενες εξελίξεις.
Η αγορά των F-35 από την Ελλάδα είχε συμφωνηθεί στο πλαίσιο της ενίσχυσης των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων, μετά από δέκα χρόνια κρίσης, κατά τη διάρκεια των οποίων δεν υπήρχαν πόροι όχι μόνο για ανανέωση του στόλου, αλλά ούτε για ανταλλακτικά σε πολλές περιπτώσεις. Τα F-16 επίσης ήταν γνωστό πως θα τα έπαιρνε η Τουρκία όταν θα συναινούσε στην είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και θα τελείωνε το σχετικό παζάρι, ενώ θα ξαναμπεί και στο πρόγραμμα των F-35 αν αποσύρει τους ρωσικούς S-400, όπως διεμήνυσε για άλλη μια φορά αυτή την εβδομάδα η Βικτόρια Νούλαντ.
Ο υπουργός Εξωτερικών, Γ. Γεραπετρίτης, είχε προαναγγείλει την είσοδο της Ελλάδας στο πρόγραμμα των F-35 μετά τη συνάντηση Μητσοτάκη - Μπλίνκεν στα Χανιά, δηλώνοντας ότι οι ΗΠΑ αντιλαμβάνονται ποιος είναι ο αξιόπιστος περιφερειακός παίκτης. Τις ίδιες μέρες, όμως, ετοιμαζόταν και η αναγγελία για την πώληση των F-16 στην Τουρκία, γεγονός που καταδεικνύει ότι οι ΗΠΑ καθυστέρησαν με την Ελλάδα, για να περιμένουν το «ναι» της Τουρκίας στη Σουηδία, ώστε να ανακοινώσουν μαζί και τις δύο εξελίξεις, λόγω της ισορροπητικής τακτικής τους.
Η κυβέρνηση παρουσιάζει ως επιτυχία της τη συμμετοχή στο πρόγραμμα F-35 –η αγορά των οποίων θα κοστίσει αρκετά δισεκατομμύρια– και ως σημαντική συνεισφορά των ΗΠΑ το «δωρεάν υλικό, που θα ενισχύσει περαιτέρω τις Ένοπλες Δυνάμεις». Το αμυντικό υλικό που προσφέρεται από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι πλεονάζον από τα αποθέματα των αμερικανικών Ενόπλων Δυνάμεων. Δεν είναι και τόσο δωρεάν ωστόσο, καθώς θα πληρωθεί η μεταφορά του στην Ελλάδα, οι προσθήκες που θα χρειαστούν καθώς και η συντήρησή τους, που σημαίνει χρόνια δέσμευση με την κατασκευάστρια εταιρεία.
Ο πρωθυπουργός διευκρίνισε ότι υπάρχει η δυνατότητα να αγοράσουμε μέχρι 40 F-35, η αγορά των οποίων δεν θα γίνει μονομιάς, διότι είναι μια πολύ ακριβή προμήθεια. «Έχουμε εξασφαλίσει τον απαραίτητο δημοσιονομικό χώρο για μία Μοίρα F-35 σε πρώτη φάση, με δρομολόγηση παραλαβών από τα τέλη αυτής της δεκαετίας», εξήγησε στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ. Από όσα είπε, επίσης, έγινε σαφές ότι το Μέγαρο Μαξίμου έχει καθοριστικό λόγο στους εξοπλισμούς και ανέφερε ότι υπάρχει μακροχρόνιος σχεδιασμός για τις αμυντικές δαπάνες, αλλά αυτός επαναξιολογείται διαρκώς, καθώς λαμβάνει υπόψη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς.
Διαφοροποιήσεις
Στις δηλώσεις του πρωθυπουργού και του υπουργού Άμυνας για το θέμα των εξοπλισμών διαφαίνονται συχνά κάποιες μικρές διαφοροποιήσεις που μαρτυρούν διαφορετική αντίληψη. Μετά τη συνάντησή του με τον Κύπριο ομόλογό του ο Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε στα αμφιλεγόμενα παράκτια περιπολικά πλοία LCS που δίνονται στην Ελλάδα από το πλεονάζον αμυντικό υλικό των ΗΠΑ, λέγοντας ότι θα εξεταστούν ως «ενδιάμεση λύση» για την κάλυψη των άμεσων αναγκών του στόλου.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης όμως παρουσίασε ως επίτευγμα της κυβέρνησης το προσφερόμενο πακέτο των ΗΠΑ «διότι δεν έχουν όλες οι χώρες πρόσβαση σε δωρεάν αμυντικό υλικό από τις Ηνωμένες Πολιτείες», όπως είπε, λέγοντας επιπλέον ότι συζητάνε και «για τέσσερα πλοία, τις φρεγάτες LCS», τις οποίες χαρακτήρισε «σχετικά σύγχρονα πλοία, τα οποία με σχετικά περιορισμένους πόρους μπορούν να γίνουν πλοία τα οποία να καλύπτουν απόλυτα τις ανάγκες του ελληνικού Ναυτικού».
Τα αμερικανικά LCS είχαν προταθεί και για αγορά όταν η ελληνική κυβέρνηση εξέταζε ποιες φρεγάτες θα πάρει και κατέληξε στις γαλλικές Μπελαρά, οι οποίες ήταν πρώτες στην κατάταξη της αξιολόγησης του Πολεμικού Ναυτικού, σε αντίθεση με τα LCS που ήταν τελευταία ως προς την καταλληλότητα. Επειδή όμως οι ελλείψεις στο ΠΝ παραμένουν τεράστιες και οι ΗΠΑ ήθελαν να τα «διώξουν», θεωρήθηκε ότι με κάποιες προσθήκες που δεν θα στοιχίσουν πολύ ίσως μπορέσουν να αξιοποιηθούν ως «ενδιάμεση λύση».
Για τα F-35 ο Νίκος Δένδιας δήλωσε ότι είναι η πιο εξελιγμένη πλατφόρμα που υπάρχει και ότι η Πολεμική Αεροπορία έχει απόλυτη γνώση του πώς θα μπορούσαν να συνεργαστούν με τα υπάρχοντα συστήματα που έχει. Όσο για τον αριθμό των F-35 που θα πάρει η Ελλάδα και τη δαπάνη που θα χρειαστεί, δήλωσε πως «οποιοσδήποτε αναφέρει ποσά κάνει λάθος, γιατί δεν υπάρχουν ακόμα», καθώς «όταν προμηθεύεσαι ένα εξελιγμένο σύστημα από μια χώρα, αυτή είναι που καθορίζει τι δυνατότητες είναι αυτές που θα σου δώσει». Είπε ότι η κυβέρνηση θέλει το πιο εξελιγμένο, αλλά τελικά και αυτό θα αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης με τις ΗΠΑ.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
