1.
FEDERICO FELLINI
8½
Καμιά ταινία δεν με κινητοποιεί περισσότερο. Για τον Φελίνι, οι άνθρωποι που συναντάμε δεν είναι ποτέ μόνο άνθρωποι. Είναι πλάσματα από μιαν άλλη διάσταση που μεταφέρουν μηνύματα, είναι φάσεις του ψυχισμού μας, είναι λέξεις που πρέπει να βάλουμε σε σειρά και να βγάλουμε ένα νόημα – ή ακόμα, καλύτερα, να δημιουργήσουμε ένα. Ο Guido (Μαρτσέλο Μαστρογιάνι), 45άρης σκηνοθέτης, έχει εγκλωβιστεί σε μια τσεχοφική λουτρόπολη και εκατοντάδες άνθρωποι τον περικυκλώνουν. Πρόσωπα σχετικά με την ταινία που ετοιμάζει (παραγωγοί, ηθοποιοί, ανασφαλείς σταρ, τεχνικοί), πρόσωπα της ζωής του (η γυναίκα του, η ερωμένη του, οι νεκροί γονείς του, οι φίλοι του), αλλά και πρόσωπα που είναι εκεί για να παίξουν τον ρόλο του απαγορευτικού «πρέπει» (ιερείς, δημοσιογράφοι, πολιτικοί ινστρούχτορες, κριτικοί αναλυτές του έργου του). Όλοι δημιουργούν ένα υπέροχο κομφούζιο γύρω του. Η μπαρόκ αισθητική, η ασπρόμαυρη, καλειδοσκοπική κινηματογράφηση, οι πληθωρικοί, χιουμοριστικοί διάλογοι επιβάλλουν να δεις την ταινία τουλάχιστον τρεις φορές απανωτά, για να μη χάσεις τίποτα. Και για να φτάσεις κι εσύ στο πανηγύρι, στην πασαρέλα της προσωπικής απελευθέρωσης, με την Κλαούντια Καρντινάλε, τον Νίνο Ρότα και το λευκοντυμένο παιδάκι της τελευταίας σκηνής. Τον Φελίνι, δηλαδή, που δεν φτιάχνει κάτι απλώς. Κερδίζει την ψυχή του. ΑSA NISI MASA είναι, άλλωστε, οι μυστικές λέξεις που σκέφτεται συνέχεια ο Guido. ΑΝΙΜΑ δηλαδή. Ψυχή.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 2.
JIM JARMUSCH
Ghost Dog
Μια ταινία για τους ανθρώπους που χρησιμοποιούν ακόμη αρχαίους κώδικες. Είναι πολύ περισσότεροι απ’ ό,τι νομίζουμε. Πρώτα απ’ όλα, όλοι οι ποιητές. Κι ακολουθούν, από πολύ κοντά, οι μαφιόζοι. Γι’ αυτούς όλους έφτιαξε ο Τζάρμους το «Ghost Dog». Ένα χιουμοριστικό, μελαγχολικό, hip hop ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα στους αρχαίους κόσμους, γυρισμένο στο Νιου Τζέρσεϊ του 1999. Ο Φόρεστ Γουίτακερ είναι ένας νεαρός μαύρος που ζει σύμφωνα με τους κώδικες των σαμουράι και του Χακαγκούρε. Καλύτερός του φίλος είναι ένας Γάλλος μετανάστης παγωτατζής, που αρνείται να μιλήσει οτιδήποτε άλλο από γαλλικά, παρότι ζει μονίμως στην Αμερική. Aπό κοντά ένα κοριτσάκι, που δεν ξέρει ακόμη καμιά γλώσσα απ’ τις χιλιάδες των ενηλίκων. Ο Γουίτακερ βρίσκεται απέναντι σε μαφιόζους, που βλέπουν ασταμάτητα καρτούν. Και το μόνο που τον φέρνει απέναντί τους, αλλά και δίπλα τους, είναι οι αντικρουόμενοί τους κώδικες. Δεν ξέρω καλύτερη ταινία για το μεταμοντέρνο απ’ αυτήν. Τη θεωρώ πληρέστερη από τον «Νεκρό», την προηγούμενη του Τζάρμους, που έχει ακριβώς το ίδιο θέμα (όπως και όλες του, εξάλλου). Η μουσική του RZA και τα περιστέρια γυρίζουν συχνά στο μυαλό μου.
3.
ΕRIC ROHMER
Όλες οι ταινίες του μαζί
Θα μπορούσε κανείς να τις βλέπει συνεχώς όλες μαζί από την πρώτη ως την τελευταία και να μάθει τα πάντα για τα πάντα. Άνθρωποι που μιλούν σε μια Γαλλία αληθινή σαν τραγούδι ή σαν βιβλίο του Gallimard, άνθρωποι που παίζουν το παιχνίδι του ερωτικού διλήμματος με χιλιάδες τρόπους, χωρίς τελικά να αλλάζουν ποτέ. Εμείς, όμως, που τους παρακολουθούμε, αλλάζουμε οριστικά. Πραγματικά, αν υπάρχει ένα κινηματογραφικό σύμπαν στο οποίο θα ήθελα να ζω, θα ήταν αυτό. «Κωμωδίες και παροιμίες», «Ιστορίες περί της ηθικής», «Παραμύθια για τις εποχές». Εκατοντάδες φορές, εκατοντάδες νύχτες με πανσέληνο, απ’ την αρχή.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 4.
BILLY WILDER
Sunset Blvd
Ο υπέροχος Γουάιλντερ –που δεν επέτρεπε σε κανέναν ηθοποιό να αλλάξει έστω μία γραμμή των σεναρίων του− κάνει εδώ ένα κομψοτέχνημα. Δαγκώνει (όπως κάθε αληθινός καλλιτέχνης) το χέρι που τον ταΐζει, αποκαθηλώνει με απίστευτη σκληρότητα το Χόλιγουντ, κυρίως όμως κάνει μια τραγική ελεγεία για όλες εκείνες τις ψυχές που ποδοπατήθηκαν από το star system. Όπως λέει ο Έριχ Φον Στροχάιμ σε μια διάσημη ατάκα, από τις δεκάδες της ταινίας: «You know, a dozen press agents working overtime can do terrible things to the human spirit».
5.
JOHN CASSAVETES
Νύχτα Πρεμιέρας
Δύο ταινίες γέννησε το «Όλα για την Εύα» του Μάνκιεβιτς. Αυτό εδώ και το «Όλα για τη μητέρα μου» του Αλμοδόβαρ. Διαλέγω αυτό, γιατί η Τζίνα Ρόουλαντς κάνει κάτι πολύ παραπάνω από μια κινηματογραφική ερμηνεία και γιατί ο Κασσαβέτης ξέρει να βλέπει πίσω από τα πράγματα το φάντασμά τους. Μια ταινία που λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα. Πολλοί σκηνοθέτες –ο Γουέλς, ο Τσάπλιν κ.ά.− γύρισαν εκπληκτικές σκηνές σε αίθουσες με πολλούς καθρέφτες. Αυτή η ταινία μοιάζει να είναι γυρισμένη ολόκληρη σε μια τέτοια.
6.
HAROLD RAMIS
Η μέρα της μαρμότας
Η ελαφρά εκδοχή του «8 ½». Ή της «Χριστουγεννιάτικης Ιστορίας» του Ντίκενς. Άλλωστε, ο Μπιλ Μάρεϊ πάντα υπέροχες εκδοχές του Σκρουτζ παίζει. Μια απλή κωμωδία είναι η «Μαρμότα», με την αισθητική μιας μέσης κωμωδίας των ‘90s. Όμως, σενάριο και ερμηνείες την ανεβάζουν σε μιαν από τις σημαντικότερες ταινίες της δεκαετίας. Ο Μάρεϊ ξυπνάει κάθε μέρα υπό τους ήχους του «I got you babe» και δεν γίνεται να ζήσει και να κερδίσει τη μέρα του, παρά μόνο αν την αγαπήσει και της παραδοθεί. Η Άντι ΜακΝτάουελ, «αλλιώς ωραία», όπως πάντα. Αν το μεγάλο παιχνίδι του σινεμά είναι η σωστή οργάνωση του χρόνου σε νόημα, η ταινιούλα αυτή –χωρίς τυμπανοκρουσίες και πολλά-πολλά− είναι από τους μεγάλους νικητές.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 7.
WES ANDERSON
Moonrise Kingdom
Όταν ο Γουές Άντερσον συνδυάζει τους υπέροχους ψυχαναγκασμούς του με την απελευθέρωση των συναισθημάτων του, έχουμε πολύ μεγάλη τέχνη. Κι εδώ έχουμε –κατά τη γνώμη μου− μια κορυφή. Τα χρώματα (σαν από ταινία του Πάουελ), το νεαρό ζευγάρι, η μουσική του Μπρίτεν. Τίποτα απ’ αυτά δεν είναι μόνο ποζεριά, μόνο διακόσμηση. Είναι αληθινή ζωγραφική.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 8.
PAUL THOMAS ANDERSON
Licorice Pizza
Όταν ο άλλος Άντερσον (ο Πολ Τόμας) βρίσκεται στο Λος Άντζελες και κάνει κωμωδίες με το βαθύ υλικό των ‘70s, θέλω να είμαι εκεί. Εδώ έχουμε μια ταινία γεμάτη παραπομπές, κάθε πλάνο έχει βαθύτατο χιούμορ και αναφέρεται σε ένα αληθινό πρόσωπο του Χόλιγουντ των αρχών του ‘70 –αξίζει να διαβάσει κανείς ολόκληρο το εκτενές άρθρο στη Wikipedia, πριν τη δει. Είναι όμως ένα ξέφρενο μικρό αριστούργημα, από το πρώτο μονοπλάνο με το κομμάτι της Nina Simone μέχρι το τελευταίο όνομα στα credits. Είναι το δικό του «Amarcord», το δικό του «Radio Days», τα δικά του «Κλεμμένα φιλιά».
9.
WOODY ALLEN
Annie Hall
Με κάλυψε ο Larry Gus σ’ αυτήν εδώ τη στήλη, ως προς την άνευ όρων αγάπη για τις ταινίες του Γούντι Άλεν. Τα είπε υπέροχα. Εγώ να πω κάτι γνωστό. Η ταινία αυτή είναι για την κωμωδία ό,τι το «Με κομμένη την ανάσα» του Γκοντάρ για όλο το σινεμά. Μια αληθινή επανάσταση − και τίποτα λιγότερο. Είναι αδελφοί Μαρξ, νεανικό βιβλίο του Φίλιπ Ροθ και χιουμοριστικός Τριφό μαζί. Και είναι και κάτι με απόλυτα δικό του στυλ. Γέννησε το χιούμορ του σίτκομ μετά το ‘90 («Seinfeld», «Friends», κ.λπ.) και όλη την αφόρητη χρήση jazz standards σε ταινίες γυρισμένες σε μεγαλουπόλεις. Παρότι όμως ως επιρροή είναι πλέον μπανάλ, παραμένει αριστούργημα, υπαρξιακό, πολιτικό, με βαθιά αλήθεια στον πυρήνα του.
10.
ALFRED HITCHCOCK
Rear Window
Για όλους τους άρρωστους σινεφίλ, μία και μοναδική θεραπεία είναι γνωστή ως τώρα: το να δεις απανωτά το «Rear Window» και το «Vertigo». Εκεί θα δεις πόσο σοβαρή αρρώστια είναι το πάθος για την εικόνα, που πλέον ζούμε βαθιά τις μεταστάσεις του, όλοι εμείς του Δυτικού κόσμου. Παρότι αθεράπευτος, λοιπόν, παρότι πλήρης ενοχών που δεν χώρεσα σ’ αυτήν τη βιαστική δεκάδα τον Παζολίνι, τον Μπουνιουέλ, τον Μπέργκμαν, τον Μπρεσόν, τον Σκορσέζε, τον Κιαροστάμι και όλες τις άλλες 200 ταινίες που θα έβαζα στη δεκάδα μου (και δεν υπερβάλλω καθόλου), θα υπάρχουν πάντα αυτές οι δύο για να μου θυμίζουν πόσο καταστροφικό και δημιουργικό μαζί υπήρξε αυτό το πάθος μου, πόσο θάλασσα τα έκανα στη ζωή μου εξαιτίας του, πόσο μπέρδεψα την αγάπη με την εικόνα της, τον έρωτα με τον ίδιο του τον τάφο. Έχω ίσως λίγα χρόνια να εξιλεωθώ. Το πιθανότερο είναι, όμως, να τα φάω κι αυτά κυνηγώντας τις ελάχιστες εκείνες ταινίες που πιάνουν το Άλλο πίσω απ’ την εικόνα.
