Ο κινηματογράφος μοιάζει με μια μικρή σχισμή που μπορεί μέσα σε ένα τόσο δα δευτερόλεπτο να σε εκτινάξει από το σημείο που βρίσκεσαι ως τη Βενεζουέλα ή το Τόκιο και πάλι πίσω, ή ακόμα και μέχρι την πιο μακρινή πλευρά του σύμπαντος. Άλλες φορές, μοιάζει με τη διάφανη όψη ενός κτιρίου που μέσα του κρύβονται ρημαγμένες εγκαταστάσεις και κισσοί που ανεβαίνουν ως τα ταβάνια, κι άλλες, πάλι, σαν την ανάλαφρη αίσθηση του άερα που μπαίνει απ’ το παράθυρο για να δροσίσει ένα διαμέρισμα στην Κυψέλη που βράζει.
Αναρωτιέμαι λοιπόν: μπορεί να χωρέσει ο κόσμος ολόκληρος σε μια χειραποσκεύη πτήσης με low cost αεροπορική; Η απάντηση είναι μάλλον αρνητική.
Για να μη χαθώ λοιπόν στον λαβύρινθο σκέψεων περί «απόλυτης λίστας», κατέληξα πως μια τέτοια διαδικασία δεν θα μπορούσε ποτέ να ολοκληρωθεί χωρίς να σιχτιρίσω που αφήνω απ’ έξω τον Παζολίνι ή την τριλογία του Τόλκιν, το «Close-Up» του Κιαροστάμι ή την πιο πρόσφατη «Χίμαιρα» και το «Laurence Anyways». Επειδή όμως έτσι φτάνουμε προοδευτικά σε ένα υποθετικό top100, έβαλα τα πράγματα σε μια σχετική τάξη και παρακάτω βρίσκονται κάποιες ταινίες που με συνάντησαν την εποχή που ήρθαν να με συναντήσουν και, με έναν δικό τους τρόπο, με ακολουθούν μέχρι και σήμερα.
1.
ANDREI TARKOVSKY
Ο καθρέφτης
Εν αρχή ην η ποίηση. Εκείνη του χρόνου, της φύσης, της εσωτερικής ζωής των ανθρώπων που, αν και γεμάτη ρωγμές, εγκοπές, χαράδρες και ύψη, μοιάζει να τη διατρέχει μια συνεχής ροή. Αυτή που ενώνει με αόρατα νήματα τη μνήμη ενός και μόνο πλάσματος με το σύμπαν ολόκληρο. Σαν νερό που κυλάει και φτάνει από την κορυφή ενός βουνού μέχρι τα πόδια σου.
Η πρώτη μου επαφή με το έργο του Ταρκόφσκι έγινε σε εκείνη την παράξενη συνθήκη της πρώτης καραντίνας – την επονομαζόμενη «κατάσταση εξαίρεσης», η οποία σε μικρές στιγμές μετατράπηκε σε κατάσταση εξαιρετική. Έκτοτε, κυνηγώ αποκατεστημένες κόπιες και ειδικές προβολές με μανία 16χρονου θαυμαστή για να γευτώ ξανά τους χυμούς των ταινιών αυτού του σπουδαίου καλλιτέχνη με τον τρόπο που μόνο η μεγάλη οθόνη μπορεί να σου προσφέρει.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 2.
ΒΟNG JOON HO
Παράσιτα
Ένας καθρέφτης –σε πλήρη αντίστιξη με τον προαναφερθέντα–, στραμμένος αυτήν τη φορά προς τους αόρατους, τους άκληρους, προς εκείνα τα στίγματα που λερώνουν το λευκό τραπεζομάντιλο σ’ ένα κυριακάτικο τραπέζι, μα που συνήθως κρύβουμε κάτω από τα καλά μας σερβίτσια.
Η αίσθηση που είχα περπατώντας στην Πατησίων μετά την προβολή της ταινίας μοιάζει ακόμα μέσα μου τόσο καθαρή. Σαν τσεκουριά στο κεφάλι και σαν χάδι σε αδέσποτο.
Ταινία που περπάτησε τα κόκκινα χαλιά, έλαβε αμέτρητες διακρίσεις και υμνήθηκε όσο λίγες την περασμένη δεκαετία αλλά με το βλέμμα γυρισμένο προς τα εκεί που δεν χτυπάει φως.
Σαν λαϊκό άσμα που φωνάζει πως «στα υπόγεια είναι η θέα». Απρόσμενη σύνδεση; Ίσως.
Όσο παράξενα σε συναντάει κάτι με το οποίο στ’ αλήθεια συναντιέσαι.
3.
ALEJANDRO JODOROWSKI
Endless Poetry
Τι να πεις τώρα γι’ αυτό τον μάγο, τον υπερήλικα έφηβο που μοιάζει σαν να κουβαλάει παραμάσχαλα ένα βαλιτσάκι γεμάτο με όλα τα συστατικά της αθανασίας;
Όλα ξεκινούν όταν ο Αλεχάντρο –ο ίδιος ο σκηνοθέτης δηλαδή–, ο οποίος ζει στο Σαντιάγο της Χιλής τη δεκαετία του ’40, αποφασίζει να πάει κόντρα στην οικογένειά του και να γίνει ποιητής.
Κι έτσι απλά βουτάμε σε μια ωδή στον πλουραλισμό του χρώματος, της έκφρασης, της φαντασίας, του ίδιου του κινηματογράφου ως απόλυτου βιώματος και ως εμπειρίας. Μια ωδή του ίδιου του δημιουργού προς την αγάπη του για την τέχνη, τους ανθρώπους και την περιπέτεια αυτή που ονομάζουμε «ζωή», γυρισμένη με τρόπο που μοιάζει σαν να καταφέρνει για λίγες ώρες να σε κάνει να πιστέψεις πως η συνθήκη της δημιουργίας μπορεί να συγκρουστεί ακόμα και με τον θάνατο.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
4.
INGMAR BERGMAN
Η έβδομη σφραγίδα
Εδώ, όπου το τέλος δεν είναι απλώς πανταχού παρόν αλλά το αντικρίζουμε προσωποποιημένο με τα ίδια μας τα μάτια –για μέρες με στοίχειωνε η μορφή του Bengt Ekerot–, όλα μοιάζουν από την πρώτη κιόλας σεκάνς στραμμένα προς το μοιραία αναπόφευκτο· ο Θάνατος προσκαλεί έναν Ιππότη σε μια παρτίδα σκάκι, σε ένα παιχνίδι a priori χαμένο, με μοναδικό έπαθλο μια ακόμα παράταση.
Μια Ευρώπη κατακερματισμένη από την πανούκλα, η αναζήτηση απαντήσεων από έναν Θεό που μοιάζει μονάχα να τιμωρεί και ερωτήσεις να μη δέχεται, ο φόβος και η μισαλλοδοξία σαν ένα τεράστιο πέπλο πάνω από κάθε κάδρο της ταινίας, κάθε βλέμμα και κάθε απεύθυνση.
Κι όμως, ακόμα κι εκεί, στο πιο βαθύ σκοτάδι, δυο περιπλανώμενοι σαλτιμπάγκοι, ξεχασμένοι από τους θεσμούς και κόντρα στο ρεύμα, ανοίγουν έναν μικρό φεγγίτη και δίνουν την απάντηση: πως απάντηση δεν υπάρχει και ίσως ποτέ δεν θα υπάρξει.
Παραδομένοι στις απολαύσεις της κάθε μέρας, στη συνεχή αναρώτηση και τη δημιουργία, σχεδόν ξεγελούν τον θάνατο μετατρέποντας την πορεία προς το Τέλος σε έναν γιγάντιο χορό –ένα από τα ομορφότερα κάδρα που έχω δει ποτέ μου– όπου το νόημα γυρίζει ανάποδα, μιας και ίσως νόημα κανένα τελικά να μην υπάρχει.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 5.
ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΡΑΝΙΩΤΗ
Exotica, Erotica, Etc.
Ως η μοναδική γυναίκα στο πλήρωμα, η σκηνοθέτιδα μπαρκάρει και ταξιδεύει από τη Μαύρη Θάλασσα ως τον Ατλαντικό κι από τον Παναμά ως τη Βαλτική και γίνεται παρατηρήτρια των ερωτικών συνευρέσεων των ναυτικών στα λιμάνια στα οποία φτάνουν, καθώς και του αποτυπώματος που εκείνοι αφήνουν στο κορμί και την καρδιά των γυναικών που συναντούν.
Ένα ντοκιμαντέρ ασύλληπτης αισθητικής και τρυφερότητας, όπου ο ωκεανός γίνεται ο βασικός τόπος αφήγησης, ένας τόπος ατέρμονης μοναξιάς μα και λαχτάρας, που μοιάζει να αναδεύει μέσα του από τον Αλμοδόβαρ μέχρι τον Καββαδία και τη Μπέλου.
6.
LARS VON TRIER
Breaking the Waves
Εδώ, δεν θα πω πολλά. Απλώς πως δεν μπορούσα να επιλέξω ποια ταινία του να βάλω στη λίστα, μα κάτι με έκανε τελευταία στιγμή να οδηγηθώ προς τη συγκεκριμένη. Ίσως γιατί ήταν και η πρώτη που με έχωσε στο σύμπαν αυτού του τύπου που δεν σε αφήνει να ησυχάσεις και γιατί, ως γνωστόν, η πρώτη αγάπη συνήθως πονάει και περισσότερο.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
7.
SEAN PENN
Into the Wild
Η ταινία αυτή μάλλον δεν θα μπορούσε να λείπει από καμία λίστα που θα έφτιαχνα. Θα ήταν κάπου στο λύκειο που είδα για πρώτη φορά την ιστορία εκείνου του αγοριού που τα παράτησε όλα για να φύγει μακριά, με μοναδικό προορισμό το ίδιο το ταξίδι.
Η άγρια φύση, τα τσιτάτα του Θορό, οι νομάδες και ο δρόμος να ανοίγεται μπροστά σαν σελίδα από μυθιστόρημα του Κέρουακ, με συνάντησαν τότε σαν καθησυχαστικό χτύπημα στην πλάτη που σου λέει «απλώς περπάτα».
Έκτοτε τα χρόνια πέρασαν και παρά τις διαφωνίες με γνωστούς και φίλους σχετικά με το κατά πόσο το φιλμ αποτελεί απλώς ένοχη απόλαυση που μοιάζει με αμερικανική τηγανητή πατάτα ή για το πόσο βλάκας ήταν τελικά ο McCandless που έφυγε για να αυτοκτονήσει σε ένα βουνό, η καρδιά μου θα μένει πάντα κολλημένη σε εκείνο το τροχόσπιτο και στο υπέροχο soundtrack του Eddie Vedder, που με συντροφεύει κάθε φορά που ξεκινώ να συναντήσω τα αιώνια βουνά ή έστω την Αλεξάνδρας, που τόσο θα ήθελα να θυμίζει έστω και λίγο τις παρυφές των Βαρδουσίων.
Facebook Twitter 
Facebook Twitter 
8.
JOHN LASSETER
Toy Story
Κάποιες φορές, θες απλώς να εκτοξευθείς σε ένα σαββατιάτικο πρωινό συντροφιά με σοκολατένια δημητριακά και γάλα. Τόσο απλά.
9.
PAOLO SORRENTINO
La Grande Bellezza
Ένας ατέρμονος περίπατος στην αιώνια πόλη, ένας ήρωας σε προοδευτική φθορά, μα πλήρως πεπεισμένος πως το θαύμα κρύβεται στην απέναντι γωνία, κι ένας Toni Servillo που δεν χορταίνεις να χαζεύεις, σε ένα οπτικό ποίημα γεμάτο σαρκασμό και τρυφερότητα, αποτυπωμένο έτσι όπως μόνο ένας μάστορας σαν τον Sorrentino γνωρίζει.
Δεν ξέρω τελικά αν αυτή την ταινία τη βλέπεις ή την οσφραίνεσαι.
10.
AKIRA KUROSAWA
Ran
«Όχι, όχι. Έλα να πάμε στη φυλακή: μόνον οι δυο μας
να κελαηδάμε, σαν πουλάκια στο κλουβί. Κι όταν θα μου ζητάς
την ευχή μου, εγώ θα γονατίζω και θα σου ζητάω συγχώρεση.
Έτσι θα ζούμε και θα προσευχόμαστε και θα τραγουδάμε και θα λέμε
παραμύθια και θα γελάμε με τα γελοία καμώματα των ηγετών μας·
και θ’ ακούμε τους φτωχοδιαβόλους να τους κουτσομπολεύουν·
και θα λέμε κι εμείς τα δικά μας: ποιος έχασε, ποιος κέρδισε,
ποιος έφαγε ποιον· θα ερευνάμε το μυστήριο των πραγμάτων·
κατάσκοποι του Θεού, ε; Και θα επιζήσουμε στη φυλακή μας
όσο οι παλίρροιες της εξουσίας θα τρέχουν πίσω απ’ το φεγγάρι».
— Βασιλιάς Λιρ, Πέμπτη Πράξη, Σκηνή 3, μτφρ. Γιώργος Μπλάνας
Στο «Ραν» –ή «χάος», όπως το συναντάμε στην ιαπωνική γλώσσα–, ο Κουροσάβα σε μια φανταστική συνομιλία με τον Σαίξπηρ και τον Αισχύλο μάς προσφέρει μια ταινία για τον φαύλο κύκλο του αίματος και του πολέμου, την πτώση των θεών και τον άνθρωπο πλέον μόνο και αντιμέτωπο με τις ίδιες του τις πράξεις, σε ένα θέαμα που απλώνει τις ρίζες του από τη φιλοσοφία μέχρι την πυκνή δράση ενός action film και που όμοιό του δεν έχω ξαναδεί.
Ο Βασίλης Μπούτσικος πρωταγωνιστεί στην παράσταση «Καταραμένος κόσμος» στο Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν.
