Φτιάχνοντας αυτήν τη λίστα δεν ήθελα να μιλήσω για τις ταινίες που θεωρώ πως είναι «οι καλύτερες». Κάποιες δεν πιστεύω ότι μπορούν να βρίσκονται στη δεκάδα καλύτερων ταινιών δίπλα στο «American History X» ή το «Shutter Island», για παράδειγμα, αλλά εδώ θέλω να μιλήσω για αυτές που με συνδέουν περισσότερο με τον εαυτό μου και με έκαναν να νιώσω κάτι παραπάνω. Ταινίες, δηλαδή, που αποτελούν αναφορές για μένα και με τις οποίες μπορώ να συστήνομαι. Βέβαια, αν μια ταινία μείνει τόσο στο μυαλό μου, τότε δεν θα την ξαναδώ. Άντε να τη δω μετά από χρόνια για να επιβεβαιώσω τη θέση της στη λίστα μου. Αλλά δεν θέλω να διακινδυνεύσω να την απομυθοποιήσω. Οπότε πολλά δεν θυμάμαι σε αυτές τις ταινίες, κι ας γράφω τώρα για αυτές.
1.
DARREN ARONOFSKY
Black Swan
Από τη στιγμή που είδα αυτήν την ταινία κατέχει δικαίως την πρώτη θέση μέσα μου. Ήταν σίγουρο, δηλαδή, ότι ο Αρoνόφσκι θα βρισκόταν στη δεκάδα, καθώς είναι ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης, αλλά με αυτή την ταινία τον αγάπησα πρώτα. Νομίζω για όσα άτομα με ξέρουν βγάζει απόλυτο νόημα να λατρεύω τον «Μαύρο Κύκνο», γιατί συνδυάζει σχεδόν όλα τα αγαπημένα μου στοιχεία. Ένα συγκλονιστικό ψυχολογικό θρίλερ το οποίο σκιαγραφεί την ψυχοσύνθεση μιας γυναίκας που παλεύει να ανακαλύψει και να ξεδιπλώσει τον εαυτό της πάνω στη σκηνή, κάτω από το διαχρονικά έντονο μουσικό τοπίο του Τσαϊκόφσκι. Η συζήτηση πάνω στο θέμα της έκθεσης και της δημιουργίας νέων προσωπείων, ειδικά όταν αυτά έρχονται να προκαλέσουν τη σχέση του ατόμου με την ταυτότητά του, με εξιτάρει αφάνταστα και η ταινία το αγγίζει άψογα. Γενικά δεν έχω λόγια για αυτό το αριστούργημα. Σκέτο ποίημα.
2.
ΣΟΦΙΑ ΕΞΑΡΧΟΥ
Animal
Έχει λίγο παραπάνω από χρόνο που είχα την τύχη να είμαι DJ στο πάρτι του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την ταινία και επί τη ευκαιρία να τη δω. Ευτυχώς ήρθαν έτσι τα πράγματα και βρισκόμουν στην αίθουσα εκείνη τη μέρα, γιατί τότε καταγράφηκε αναμφίβολα μέσα μου το νούμερο δύο στη σειρά των αγαπημένων μου ταινιών. Γενικά έχω μεγάλη αγάπη για τον ελληνικό κινηματογράφο και για κάθε τέχνη στην Ελλάδα. Θεωρώ πως οι Έλληνες δημιουργοί αφήνουν έδαφος για πολλαπλά επίπεδα ερμηνείας και, σε αντίθεση με τους «θεαματοκεντρικούς» καλλιτέχνες του εξωτερικού (και ιδιαίτερα των ΗΠΑ), δεν προσπαθούν καθόλου να σου ταΐσουν το μήνυμά τους μασημένο. Σε καθοδηγούν να παρατηρήσεις και να μελετήσεις κάθε σπιθαμή του κάδρου και δεν σε βοηθάνε να καταναλώσεις γεγονότα όσο παρακολουθείς. Αυτό, μεταξύ άλλων, έκανε και η Σοφία Εξάρχου στο «Animal», όπου κατάφερε να χτίσει μια απίθανη ενέργεια δυστοπίας πάνω σε κάτι κατά τα άλλα εντελώς πραγματικό. Φυσικά, όπως πάντα, με άγγιξε πολύ η σχέση του ατόμου ως θεάματος με τον εαυτό του και ο τρόπος που το σώμα αφήνεται στη διάθεση των άλλων. Θα μπορούσα να μιλάω με τις ώρες για αυτή την ταινία, αλλά δεν θα το κάνω. Κάντε μια χάρη στον εαυτό σας και δείτε τη.
3.
ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΑΝΘΙΜΟΣ
The Lobster
Αγαπώ σχεδόν όλες τις δουλειές του Λάνθιμου και τον θεωρώ έναν απίστευτο δημιουργό, αλλά ήθελα να κρατήσω μία από τις ταινίες του για αυτήν τη λίστα. Ο «Αστακός» πιστεύω ότι είναι μακράν η καλύτερη και πιο ισορροπημένη του δουλειά. Ο κόσμος που δημιουργείται είναι πιστός στην αισθητική του σκηνοθέτη, αλλά ταυτόχρονα αρκετά πιο προσιτός στα μάτια του σύγχρονου κοινού σε σχέση με προηγούμενά του έργα. Λατρεύω τη δυστοπία και την παράνοια που καταφέρνει να κατασκευάσει και να παρουσιάσει ως κανονικότητα, αγαπώ τις οδηγίες υποκριτικής που έχουν δοθεί για να δημιουργηθεί κάτι τόσο αμήχανο και τρελαίνομαι για την ιστορία που θέλει να πει μέσα από αυτό το απόκοσμο σύμπαν. Λάνθιμος εγγύηση.
4.
GASPAR NOE
Climax
Τι να πω καν για αυτή την εργάρα. Νομίζω από τις καλύτερες στιγμές του κινηματογράφου. Δεν θα μιλήσω για το απερίγραπτο μονοπλάνο ή άλλες τέτοιες λεπτομέρειες, γιατί από όπου κι αν το πιάσεις θα δεις κάτι που θα σε συγκλονίσει. Το μόνο που μπορώ να πω είναι πως δεν μπορούσα να κουνηθώ. Όσο έβλεπα την ταινία και για ώρα μετά, δεν μπορούσα να συνέλθω από αυτό που είχα βιώσει. Το «Climax» είναι περισσότερο εμπειρία από ό,τι ένα κινηματογραφικό αντικείμενο, γιατί σε τοποθετεί μέσα σε κάτι πολύ γνώριμο και υλοποιεί μπροστά σου σκοτεινές σκέψεις και φόβους που μπορεί να έχεις όταν βρίσκεσαι σε ένα τέτοιο πλαίσιο. Κουράστηκα σαν να είχα κουραστεί από τον συνεχόμενο θόρυβο του κλαμπ, όταν τελείωσε η ταινία συνέχισα να ακούω τη μουσική σαν να είχα πάει σε τριήμερο ρέιβ και αισθάνθηκα το bad trip σαν να είχα πιει κι εγώ μαζί τους. Απίθανο κόνσεπτ, ακραία εκτέλεση, τοπ αισθητική. Φιλάκια.
5.
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΗΣ
Μικρά Αγγλία
Δεν νομίζω ότι κανένα κείμενο στον ξένο και ελληνικό κινηματογράφο έχει καταφέρει να αποτυπώσει την επίπτωση του έρωτα και της απώλειας πάνω στον άνθρωπο όσο αυτό της Καρυστιάνη. Η ιστορία είναι ασυναγώνιστη και με λυγίζει κάθε φορά. Αυτή η ταινία πιάνει την ολότητα του έρωτα, για μένα, από την αθώα και παιδική του μορφή μέχρι την εξουσιαστικότητα με την οποία καθορίζει την ύπαρξη του ανθρώπου. Πάντα αγαπώ να βλέπω μια παλαιότερη εικόνα της Ελλάδας, να παρατηρώ τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν τη γλώσσα και να νιώθω τη βαρύτητα που είχαν κάποια πράγματα σε σύγκριση με τώρα. Ίσως μου λείπει αυτή η γραφικότητα και η τραγικότητα από τη ζωή μου, οπότε όταν η «Μικρά Αγγλία» καταφέρνει να μου την προσφέρει στην οθόνη και μάλιστα στη μητρική μου γλώσσα, τότε θα την αγαπήσω και θα την αισθανθώ. Είναι ωραίο να αισθάνεσαι τόσο πολύ.
6.
JACO VAN DORMAEL
Mr. Nobody
Άργησα πολύ να δω αυτή την ταινία. Για την ακρίβεια, δεν έχει ούτε μήνα που την είδα και ενθουσιάστηκα. Η αφορμή ήταν η συσχέτισή της με το «Αν» του Χριστόφορου Παπακαλιάτη σε μια συζήτηση με μια φίλη και νομίζω ότι αν έβγαινε μια δεκαπεντάωρη εκδοχή της, θα την έβλεπα ευχαρίστως. Δεν ήθελα να σταματήσω να εκτίθεμαι σε αυτό το έργο, ειλικρινά. Κατάφερε να οπτικοποιήσει μια σκέψη που βρίσκεται στο μυαλό μου διαρκώς και πάνω από όλα να με βγάλει από τη λούπα στην οποία είχα μπει την περίοδο που την είδα, να οργανώνω την ζωή μου ή να αγχώνομαι με βάση τις πιθανές αλληλουχίες γεγονότων. Η μοναδικότητα της συνέχειας που επιφέρουν οι επιλογές μας και οι παράγοντες που δεν διανοούμαστε καν είναι τόσο υπέροχη και σου δίνει την αίσθηση τόσο της δύναμης όσο και της αδυναμίας που έχεις να επηρεάσεις. Ξέρω, δεν ανακάλυψα τον κόσμο και αυτό έχει συζητηθεί και αναλυθεί εκτενώς. Το θέμα είναι ότι αυτή η ταινία ήρθε τη σωστή στιγμή στη ζωή μου ώστε να αισθανθώ τη σημαντικότητα του παρόντος.
7.
LUIS ORTEGA
El Angel
Είμαι μεγάλος φαν του Αλμοδόβαρ και αυτήν την ταινία πήγα να τη δω, όταν κατάλαβα ότι είναι δική του παραγωγή, εντελώς προκατειλημμένος θετικά και δεν απογοητεύτηκα. Οι εικόνες είναι μαγικές και όποιο κάδρο κι αν επιλέξω μπορώ να το κορνιζάρω στο σαλόνι μου. Μου φαίνεται και πολύ ενδιαφέρον να βλέπω πώς αναπτύσσεται η οικειότητα και η ομοερωτικότητα μεταξύ αρρενωποτήτων, ειδικά όταν δεν πρόκειται για μια αμιγώς ερωτική σχέση. Εκτιμώ πάντα έναν καλογραμμένο χαρακτήρα και αυτή η ταινία αυτό το υπηρέτησε πλήρως. Διαμαντάκι.
8.
XAVIER DOLAN
Juste la Fin du Monde
Ο Ντολάν για χρόνια ήταν ο αγαπημένος μου σκηνοθέτης (πριν του πάρει τη θέση ο Αρονόφκσι) και τον λάτρεψα για το βλέμμα του και τον φανταστικά δημιουργικό ναρκισσισμό του. Κάθε πλάνο και ποίημα πάντα. Δεν με απογοητεύει ποτέ και ιδανικά θα ήθελα να τον πιάσω φίλο. Δεν ξέρω αν αυτή είναι η καλύτερή του ταινία, αλλά το καστ είναι για να σου πέσει το σαγόνι και το κείμενο, το οποίο είναι θεατρικό του Jean-Luc Lagarce, σε κρατάει διαρκώς σε ένταση. Αυτή η ταινία μπαίνει και λίγο σαν αντιπρόσωπος της αγάπης μου για τον θεατρικού τύπου κινηματογράφο. Είναι πολύ πιο πιθανό να με κρατήσει στην άκρη της θέσης μου ένας καλογραμμένος διάλογος με καλή υποκριτική από ό,τι ένα φαντασμαγορικό CGI. Εδώ ο Ντολάν κατάφερε ακριβώς αυτό. Με ιδιαίτερη τάση πάντα να προσεγγίζει τη σχέση με την οικογένεια (και ιδιαίτερα queer ατόμων), αισθάνομαι ότι αυτή και κάθε ταινία του σκηνοθέτη είναι μια ιδιωτική στιγμή, στην οποία μου μιλάει προσωπικά για κάτι εντελώς δικό του.
9.
PEDRO ALMODOVAR
Bad Education
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να αναλύσω γιατί ο Αλμοδόβαρ είναι ένας από τους καλύτερους σκηνοθέτες. Ασυζητητί. Για μένα ήταν πρότζεκτ. Είναι αγαπητός σε όλη μου την οικογένεια και εγώ δεν είχα έρθει σε επαφή με τη δουλειά του. Έπρεπε να κάνω keep up. Είδα σχεδόν όλες του τις ταινίες σε μια εβδομάδα και κατάλαβα γιατί ήταν αντικείμενο συζήτησης κάθε φορά που ο κινηματογράφος ως τέχνη αναφερόταν σε ένα τραπέζι. Τον αγάπησα κι εγώ. Το «Bad Education» ήταν αυτή που μου έμεινε περισσότερο. Έπαιξε ρόλο και η σεξουαλικότητά μου, βέβαια. Ένα πράγμα που δεν λένε πολύ τα γκέι άτομα είναι ότι στην προσπάθειά σου να απενοχοποιήσεις το queer βίωμα και να απελευθερωθείς κάπως, βλέπεις ό,τι ταινία είναι gay-themed. Ακόμη και κάτι τελευταίες μικρού μήκους στο YouTube. Πάντως αυτή η ιστορία σίγουρα μου έμεινε για πολλούς λόγους. Θίγει κάτι πολύ ευαίσθητο και το κάνει καλά. Την αγάπη μου για αυτήν την ταινία!
10.
ROB MARSHALL
Chicago
Αρκετά comfort movie όσο μεγάλωνα, την έχω δει αμέτρητες φορές και πιστεύω ότι έχει ίσως την καλύτερη μουσική σε μιούζικαλ, με τις αγαπημένες μου μεταβάσεις από διάλογο σε τραγούδι. Γενικά δεν είναι το είδος μου τα μιούζικαλ, αντίθετα είναι στατιστικά δύσκολο να μου αρέσει κάποιο και συνήθως προσεγγίζουν ένα αμερικανικό theatre culture, για να μην πω αμερικανιά, που δεν με αγγίζει καθόλου και με κάνει να γελάω αμήχανα. Παρ’ όλα αυτά, το «Chicago» αποτελεί μια εξαίρεση για μένα και το αγάπησα από την πρώτη στιγμή. Και ως παιδί, δηλαδή, ήταν από τις αγαπημένες μου ταινίες και πιστεύω πως αν όλοι οι άνθρωποι μεγαλώναμε με πρότυπα στον κινηματογράφο γυναίκες που δικαίως δολοφονούν άντρες και ενώνονται μέσα από ένα κοινό καταπιεστικό βίωμα, τότε αν μη τι άλλο θα είχαμε λίγο περισσότερο perspective και ενσυναίσθηση. Αισθητική ανεπανάληπτη, τραγουδάρες, women’s empowerment και δεν συμμαζεύεται. Αξία.