Η γαλλική σημαία του Karim Amellal ανεμίζει σε «Μπλε άσπρο μαύρο»

Η γαλλική σημαία του Karim Amellal ανεμίζει σε «Μπλε άσπρο μαύρο» Facebook Twitter
Στο μυθιστόρημά του Μπλε άσπρο μαύρο, ο Karim Amellal καταγράφει με επιστημονική και κοινωνιολογική ακρίβεια τις αναταράξεις στον κοινωνικό ιστό και στον πολιτικό στίβο της Γαλλίας αλλά και όλης της Ευρώπης.
0

Επικείμενος ζόφος. Προφανώς, το Παρίσι δεν είναι πια αυτό που ήταν. Όπως και η νοσταλγία, άλλωστε. Όλα αλλάζουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς και πολλοί είναι οι συγγραφείς που καταγράφουν την ανησυχία όλων μας για όσα συμβαίνουν γύρω μας. Στο μυθιστόρημά του Μπλε άσπρο μαύρο (μτφρ. Μιχάλης Μητσός, εκδ. Πόλις), ο Karim Amellal (Παρίσι, 1978) καταγράφει με επιστημονική και κοινωνιολογική ακρίβεια τις αναταράξεις στον κοινωνικό ιστό και στον πολιτικό στίβο της Γαλλίας αλλά και όλης της Ευρώπης. Η άνοδος της ασημαντότητας, για την οποία προειδοποιούσε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, συνοδεύεται πλέον από την άνοδο της σκληροπυρηνικής τάσης μιας δεξιάς που εκμεταλλεύεται τον μαρασμό των ιδεών και επελαύνει σχεδόν άνευ αντιπάλου. Ο Amellal αλλάζει τα ονόματα των πολιτικών, των δημοσιολόγων, των διανοουμένων που πρωταγωνιστούν σε αυτές τις ανησυχητικές αλλαγές στο πολιτικό τοπίο και σπεύδει να προειδοποιήσει: κάτω από την επιφάνεια της προσποιητής χαράς, όπως λέει, και του μηχανικού γέλιου, πίσω από το επαναλαμβανόμενο τελετουργικό των υποκριτικών συζητήσεων, από το αράδιασμα κοινοτοπιών, θεριεύει η κατάθλιψη, η απουσία νοήματος, η καταρράκωση των σημασιών, η γενικευμένη απάθεια, η συλλογική δυστυχία. Το Παρίσι του Αντρέ Μπρετόν και του Ζακ Πρεβέρ, το Παρίσι των φιλοσόφων και των μποέμ, το Παρίσι της μουσικής και της ποίησης έχει γίνει πια μια άγονη επικράτεια ή, όπως ακούμε στην όπερα «Τραβιάτα», μια πυκνοκατοικημένη έρημος. Και αυτό οδηγεί στην κατίσχυση των πιο αντιδραστικών πρακτικών, στο προβάδισμα ενός γκρίζου θυμικού έναντι της πολυπρισματικής λογικής, στην πρωτοκαθεδρία του μηχανισμού της άλογης βίας. Ο Amellal προειδοποιεί για τον επικείμενο ζόφο.

2.

Απάθεια και αδιαφορία. Ο αφηγητής είναι γεννημένος τον Μάρτιο του 1981 στη Ναντέρ, είναι Γάλλος αλγερινής καταγωγής, ανερχόμενο στέλεχος στον χρηματοπιστωτικό τομέα, ένας «γιάπης», όπως λέγαμε παλαιότερα, που αρχίζει να αντιλαμβάνεται, κάπως αργά, τις θυελλώδεις αλλαγές γύρω του. Παρατηρεί, άναυδος στην αρχή, την επέλαση της Μιρέιγ Λεφλέκ, όπως ονομάζει στο μυθιστόρημα ο Amellal τη Μαρίν Λεπέν, συνειδητοποιείται σταδιακά, μέσα από κάποιες γνωριμίες με ανθρώπους που ξέρουν να ακούν τη χλόη να βλασταίνει, που δεν καταπίνουν αμάσητους τους φανφαρονισμούς των πολιτικών της καλπάζουσας νεοδεξιάς, που δεν έχουν καθηλωθεί στην απάθεια, στην παραλυτική αίσθηση αδυναμίας και στην αδιαφορία. «Διαπιστώναμε όμως πια κι εμείς, όπως πολύς κόσμος, ότι ήμασταν αναίσθητοι, απογοητευμένοι, αδιάφοροι και, με μια έννοια, άπιστοι. Παρακολουθούσαμε τα γεγονότα από απόσταση, παθητικοί, σχεδόν αηδιασμένοι, σίγουρα πάντως αδύναμοι» γράφει ο Amellal. «Σε αυτές τις συνθήκες, η άνοδος του Εθνικού Κόμματος μας φάνηκε μια αναπόφευκτη συνέπεια για την οποία δεν μπορούσαμε να κάνουμε απολύτως τίποτα. Το Εθνικό Κόμμα, άλλωστε, δεν ήταν παρά η κορυφή ενός κολοσσιαίου παγόβουνου φτιαγμένου από καταπιεσμένο φόβο, διάχυτη αγωνία και μια χρόνια απαισιοδοξία που νιώθαμε όλοι μας εδώ και δεκαετίες, βλέποντας την πολιτική τάξη, στο σύνολό της, να μετρά τραγικές αποτυχίες σε όλα τα επίπεδα. Ήμασταν τρομοκρατημένοι με τις ιδέες που διατύπωναν η Μιρέιγ Λεφλέκ και η ακολουθία της, αλλά δεν διαθέταμε πια ούτε ενέργεια ούτε ελπίδα για να τις πολεμήσουμε αποτελεσματικά. Αρκούμασταν έτσι σε μάταιες επικρίσεις και στείρες προειδοποιήσεις. Και παρακολουθούσαμε το θέαμα».

3.

Ζόμπι στην καταχνιά. Στο δεύτερο μέρος του μυθιστορήματος το κακό έχει συντελεστεί. Η Λεφλέκ σαρώνει στις προεδρικές εκλογές και, εν συνεχεία, στις βουλευτικές. Και θέτει σε εφιαλτική εφαρμογή το πρόγραμμά της: σταδιακή εξόντωση των «απειλητικών» στοιχείων, των μουσουλμάνων, των Ρομά, των ομοφυλόφιλων, των διαφορετικών, όλων όσοι δεν συμμορφώνονται. Μεθοδικά και με τη συναίνεση της μεγάλης μάζας αρχίζουν να στήνονται ζώνες προστασίας, να γκετοποιούνται ολόκληρες περιοχές, να ωθούνται ακόμα οι περισσότεροι πολίτες στην απάθεια και στην αδιαφορία. Ο ιός του φόβου εξαπλώνεται παντού, μαζί με το ταίρι του, τον νεοκυνισμό. Ο αφηγητής θα συνειδητοποιηθεί ακόμα πιο πολύ, σιγά-σιγά στην αρχή και μετά απότομα, όπως έλεγε ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ. Θα ενταχθεί σε μια αντιστασιακή οργάνωση και θα διαπιστώσει ότι αρχίζουν να ξεπετάγονται κι άλλες. Κάμποσοι Παριζιάνοι περνάνε στη δράση. Ο Amellal συνδυάζει εδώ, στο δεύτερο μέρος, την κοινωνιολογική εμβρίθεια με λυρικές εκλάμψεις, στην προσπάθειά του να προειδοποιήσει και να δείξει πώς φτάνουμε σε τέτοιες ζοφερές σκληρύνσεις: «Καλοαναθρεμμένα πρόβατα σε έναν κόσμο φτηνό και σκάρτο», βάζει τον αφηγητή του να λέει, «μεγαλωμένοι με τη μιντιακή σκέψη [...] Βάδιζαν σαν ζόμπι στην καταχνιά των ετοιματζίδικων ιδεών και στο σκοτάδι των χαμένων αξιών, με μάτια θαμπωμένα από τις οθόνες, τυφλωμένα από το φως ενός μαύρου αστεριού, της ίδιας τους της ύπαρξης». Η ένταση της προειδοποίησης είναι φανερή και το ότι ο μυθιστοριογράφος μας καταφεύγει πολλές φορές σε έναν οχληρό διδακτισμό δικαιολογείται ακριβώς από το επείγον της προειδοποίησης.

Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Η Σαντορίνη σε βιβλία

Βιβλίο / Η Σαντορίνη των ποιητών, των φωτογράφων, των περιηγητών

Το φημισμένο νησί των Κυκλάδων ανέκαθεν κέντριζε τη συγγραφική φαντασία και κινητοποιούσε την επιστημονική έρευνα με πολλαπλούς τρόπους. Μια συλλογή από τις πιο σημαντικές εκδόσεις για τη Σαντορίνη.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Χρήστος Τσιόλκας: «Μπαρακούντα»

Το Πίσω Ράφι / Πώς αναμετριέται κανείς με την αποτυχία και την ντροπή που τον τυλίγει πατόκορφα;

Ο Χρήστος Τσιόλκας, ο συγγραφέας που μεσουράνησε με το «Χαστούκι» δεν σταμάτησε να μας δίνει λογοτεχνία για τα καυτά θέματα της εποχής μας. Και το «Μπαρακούντα» δεν αποτελεί εξαίρεση.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε 

Βιβλίο / Η όχι και τόσο ξαφνική μανία με τον Έρμαν Έσε 

Το έργο του Έρμαν Έσε, είτε ως λαμπρού εκφραστή της κεντροευρωπαϊκής παράδοσης, είτε ως σύγχρονου μελετητή της ενδοσκόπησης, αποδεικνύεται πολύ πιο επίκαιρο και επιδραστικό από οποιοδήποτε life coaching, δεσπόζοντας ακόμα στις κορυφές των παγκόσμιων μπεστ σέλερ. Οι εκδόσεις Διόπτρα επανεκδίδουν τα πιο γνωστά βιβλία του με μοντέρνα εξώφυλλα και νέες μεταφράσεις. 
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ο συγγραφέας του Fight Club πιστεύει ότι οι σέκτες και οι αιρέσεις είναι πια εκτός ελέγχου

Βιβλίο / Ο συγγραφέας του Fight Club πιστεύει ότι οι σέκτες και οι αιρέσεις είναι πια εκτός ελέγχου

«Ένα πράγμα μας σώζει», λέει ο Τσακ Πάλανιουκ για τον Ίλον Μασκ στη συνέντευξή του στον Telegraph. «Συνήθως, τέτοια άτομα είτε αποτυγχάνουν οικτρά είτε χάνουν την προσοχή μας».
THE LIFO TEAM
Μπιλ Γκέιτς: «Αν μεγάλωνα σήμερα, θα είχα διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού»

Tech & Science / Μπιλ Γκέιτς: «Αν μεγάλωνα σήμερα, θα είχα διαγνωστεί στο φάσμα του αυτισμού»

Ο πρώτος τόμος των απομνημονευμάτων του μεγιστάνα της τεχνολογίας που μόλις κυκλοφόρησε φανερώνει πως γεννήθηκε στο σωστό μέρος, την κατάλληλη στιγμή, και φτάνει μέχρι την ίδρυση της Microsoft το 1975.
THE LIFO TEAM
Καρολίνα Μέρμηγκα: «Συγγενής»

Το Πίσω Ράφι / «Συγγενής»: Ένα ταξίδι αυτογνωσίας με μια μεγάλη ανατροπή

Εκείνο που προσεγγίζει η Καρολίνα Μέρμηγκα στο βιβλίο της είναι οι ανθρώπινες σχέσεις, όπως αυτές ορίζονται από τα δεσμά της οικογένειας, τις υπαρξιακές μας ανάγκες, τις κοινωνικές συμβάσεις.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Σελίν Κιριόλ «Φωνή χωρίς ήχο»

Το πίσω ράφι / «Ένα από τα πιο ιδιοφυώς γραμμένα μυθιστορήματα της σύγχρονης λογοτεχνίας»

Έτσι είχε γράψει ο Πολ Όστερ εξαίροντας τη γραφή της Σελίν Κιριόλ στο «Φωνή χωρίς ήχο» για την οικονομία, τη συμπόνια και τις χιουμοριστικές πινελιές της, για τον τρόπο που προσεγγίζει μια γυναίκα αποξενωμένη σε μια απέραντη μεγαλούπολη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Μαίρη Κουκουλέ

Οι Αθηναίοι / Μαίρη Κουκουλέ (1939-2025): Η αιρετική λαογράφος που κατέγραψε τη νεοελληνική αθυροστομία

Μοίρασε τη ζωή της ανάμεσα στην Αθήνα και το Παρίσι, υπήρξε σύντροφος ζωής του επίσης αιρετικού Ηλία Πετρόπουλου. Ο Μάης του ’68 ήταν ό,τι συγκλονιστικότερο έζησε. Πέθανε σε ηλικία 86 ετών.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Βιβλίο / Ο Στρατής Τσίρκας και οι Ακυβέρνητες Πολιτείες

Σε ποια εποχή γράφτηκε η φημισμένη τριλογία; Πώς διαβάζουμε σήμερα αυτό το σημαντικό μυθιστόρημα; Ποιοι είναι οι ήρωές του; Αυτά και πολλά ακόμα αναλύει με εξαιρετικό τρόπο η Κωνσταντίνα Βούλγαρη σε τρία ηχητικά ντοκιμαντέρ. 
THE LIFO TEAM
Θανάσης Σκρουμπέλος, συγγραφέας

Οι Αθηναίοι / «Δεν μπορεί να κερδίζει συνέχεια το δίκιο του ισχυρού»

Στο Λονδίνο, ο Θανάσης Σκρουμπέλος έλεγε ότι είναι «απ’ τον Κολωνό, γείτονας του Σοφοκλή». Έχοντας βγει από τα σπλάχνα της, ο συγγραφέας που έγραψε για την Αθήνα του περιθωρίου, για τη γειτονιά του και τον Ολυμπιακό, πιστεύει ότι η αριστερά που γνώρισε έχει πεθάνει, ενώ το «γελοίο που εκφράζει η ισχυρή άρχουσα τάξη» είναι ο μεγαλύτερός του φόβος.
M. HULOT