Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία, Κάιρο 1945

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή

0

Ο Λεβόν Μπογιατζιάν, όπως ήταν το πραγματικό όνομα του περίφημου Αρμενο-αιγύπτιου φωτογράφου Van Leo, γεννήθηκε στο Τζιχάν ανατολικά των Αδάνων στην Κιλικία το Νοέμβριο του 1920. Όταν ξέσπασε ο διωγμός των Αρμένιων από τους Τούρκους καθώς ο πατέρας του εργαζόταν στη Γερμανικών συμφερόντων Bagdad Railway Company η οικογένεια του δεν διώχτηκε, κι έτσι γονείς και παιδιά σώθηκαν από τις σφαγές και τις κάθε είδους εξοντώσεις της πρώτης γενοκτονίας του 20ουαιώνα. Το 1924 οι Μπογιατζιάν κατάφεραν να αποδράσουν στην Αίγυπτο όπου ξεκίνησαν μια νέα ζωή όπως χιλιάδες ομοεθνής τους του Καΐρου.

Η απόφαση του δεκαοκτάχρονου Λεβόν να σπουδάσει στο περίφημο American University in Cairo δεν αποδείχτηκε καλή ιδέα, και προς απογοήτευση του πατέρα που περίμενε από εκείνον κάποιου είδους «σοβαρή» καριέρα, ο ίδιος επέλεξε να εγκαταλείψει τις σπουδές. Αντί αυτού πήγε δίπλα στο φωτογράφο Βαρζαμπεντιάν -οι Αρμένιοι κυριαρχούσαν στο επάγγελμα της φωτογραφίας-, να μάθει την τέχνη. Σύντομα μεταπήδησε στο ακόμα πιο γνωστό Venus Studio. Ο ιδιοκτήτης και φωτογράφος Αρτινιάν αναγνώρισε στον νεαρό του εκπαιδευόμενο τη μεγάλη του φιλοδοξία και το ταλέντο, με αποτέλεσμα να του απαγορεύει την είσοδο στο σκοτεινό θάλαμο πιστεύοντας ότι έτσι θα προστάτευε τα μυστικά του. Δεν είχε προφανώς υπολογίσει την εμμονή στην τελειότητα που ο δαιμόνιος Λεβόν θα κατακτούσε σύντομα και που θα τον ανήγαγε σε έναν καλλιτέχνη της φωτογραφίας- μοναδική περίπτωση της εποχής του στη Μέση Ανατολή.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία

Από εκεί πέρασε όλο το Κάιρο: σταρ του σινεμά, σκηνοθέτες, διάσημοι τραγουδιστές, κυρίες της καλής κοινωνίας, συγγραφείς, διανοούμενοι, Αιγύπτιοι και ξένοι. Ολόκληρος ο κοσμοπολιτισμός μιας εποχής που σε μερικά χρόνια θα χανόταν, καταγράφηκε μέσα από το φακό του Van Leo.

Το 1941 ανοίγουν με το μεγαλύτερο του αδελφό Άντζελο φωτογραφικό στούντιο στο σαλόνι του σπιτιού τους, ενώ μετέτρεψαν το μπάνιο σε εμφανιστήριο. Οι πρώτοι πελάτες τους ήταν χορεύτριες του καμπαρέ και φερέλπιδες ηθοποιοί. Σύντομα ακολούθησαν βρετανοί αξιωματικοί, δημοσιογράφοι, στρίπερ, διανοούμενοι, πασάδες, αλλά και πρωταγωνιστές του θεάτρου και του κινηματογράφου καθώς η φήμη των δύο αδελφών ανέβαινε σταθερά. Το ποιο από τα δύο αδέλφια ήταν πίσω από τις περισσότερες δουλειές παραμένει κάπως θολό αλλά ο Λεβόν απέδειξε από νωρίς μεγάλη ευαισθησία και καθώς λάτρευε το Χόλυγουντ, τη λάμψη των μεγάλων σταρ και τη θεατρικότητα των εκφράσεων και τα κινηματογραφικά ντεκόρ, επέμενε ιδιαίτερα στη λεπτομέρεια και στο φόντο, δημιουργώντας κάθε φορά διαφορετικό σκηνικό για τα μοντέλα του. Τα αδέλφια έμειναν μαζί μέχρι το 1947 μέχρι που ο Λεβόν, έχοντας πια υιοθετήσει το ψευδώνυμο του, αναγραμματισμός του πραγματικού του ονόματος, και έχοντας αποκτήσει υπογραφή που μετρούσε, άνοιξε το δικό του στούντιο επί της κεντρικής οδού Φουάντ νούμερο 7. Από εκεί  πέρασε όλο το Κάιρο: σταρ του σινεμά, σκηνοθέτες, διάσημοι τραγουδιστές, κυρίες της καλής κοινωνίας, συγγραφείς, διανοούμενοι, Αιγύπτιοι και ξένοι. Ολόκληρος ο κοσμοπολιτισμός μιας εποχής που σε μερικά χρόνια θα χανόταν, καταγράφηκε μέσα από το φακό του Van Leo.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter

Το διάστημα 1941 - 1943 που πειραματιζόταν με το φως, τις γωνίες λήψης, τις εκφράσεις του προσώπου, όλα εκείνα που θεωρούσε τα βασικά του φωτογραφικού πορτρέτου, δούλεψε πολύ με τον ίδιο του τον εαυτό. Δημιούργησε περί τα 400 με 500 αυτο-πορτρέτα που σήμερα αποδεικνύουν ότι ο Van Leo πρωτοπόρησε της μεταπολεμικής γενιάς. Έντυσε τον εαυτό του κατάδικο, αεροπόρο, Ιησού, σεΐχη, καουμπόι, ληστή, ακόμα και γυναίκα, αλλά και σε ημίγυμνες πόζες, φωτογραφίες εξαιρετικής ασπρόμαυρης αισθητικής, ένα στυλ που ξαναείδαμε στα μεγάλα περιοδικά της Ευρώπης και της Αμερικής, αρκετές δεκαετίες αργότερα . Άλλωστε ο Van Leo έμεινε πιστός στην ασπρόμαυρη φωτογραφία πιστεύοντας ακράδαντα ότι είναι η μόνη ορθή επιλογή στην τέχνη του.

Τον προτιμούσαν γιατί ήταν εφευρετικός, έπαιρνε πολλές ελευθερίες, υπηρετούσε τη ψευδαίσθηση. Προσέδιδε σε όλους και σε όλες, είτε επρόκειτο για καλλιτέχνες είτε άσημοι άνθρωποι, ιδιότητες και κινηματογραφική λάμψη που συχνά δεν διέθεταν.

Αρνούνταν να φωτογραφίσει ανθρώπους της εξουσίας, τα καλύτερα του πορτρέτα δεν τα πληρώθηκε ποτέ, και όταν συναντούσε ένα ενδιαφέρον πρόσωπο έβγαζε δεκάδες πόζες για προσωπική του χρήση. Επεμβαίνοντας στο αρνητικό και επιχρωματίζοντας ο ίδιος όποτε έκρινε ότι υπήρχε ανάγκη, στη μανιέρα των ζωγράφων του 19ου αιώνα. Ανάμεσα στους εκατοντάδες διάσημους καλλιτέχνες που φωτογράφισε συμπεριλαμβάνονται ο Ομάρ Σαρίφ και η Δαλιδά πολύ προτού γίνουν διάσημοι στο εξωτερικό, οι σταρ Φαριντ Αλ-Ατρας και Ρούσντι Αμπάζα, αλλά και η φεμινίστρια Ντόρια Σαφίκ, ο συγγραφέας Τάχα Χουσέιν, ο σημαντικός συνθέτης και τραγουδιστής Μοχάμεντ Αμπντέλ Γουαχάμπ. Τον προτιμούσαν γιατί ήταν εφευρετικός, έπαιρνε πολλές ελευθερίες, υπηρετούσε τη ψευδαίσθηση. Προσέδιδε σε όλους και σε όλες, είτε επρόκειτο για καλλιτέχνες είτε άσημοι άνθρωποι, ιδιότητες και κινηματογραφική λάμψη που συχνά δεν διέθεταν.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία με γυναικεία ρουχα και μακιγιάζ
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ο Ομάρ Σαρίφ σε νεαρή ηλικία
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Αυτοπροσωπογραφία

Βγήκε και έξω από το στούντιο, φωτογράφησε τα μεγάλα μνημεία της Αιγύπτου, τις Πυραμίδες, τα σπουδαιότερα τζαμιά, το Λούξορ, ταξίδεψε και ένα διάστημα εργάστηκε στο Παρίσι, το οποίο επίσης απαθανάτισε όπως και τη Ρώμη και τη Βιέννη. Αλλά ποτέ δεν πήρε την απόφαση να εγκαταλείψει την πόλη του όπως έκαναν ο αδελφός του και η αδελφή του Αλίς. Κάτι που θα ήταν πολύ φυσικό και για εκείνον, αφού η επανάσταση-πραξικόπημα του Νάσερ του 1952 που οδήγησε το διεθνή κοσμοπολιτισμό της Αιγύπτου στην έξοδο από τη χώρα, οδήγησε κι εκείνον σε καλλιτεχνικό αδιέξοδο και πολιτισμική απομόνωση. Όλοι του οι φίλοι και πελάτες, Έλληνες, Ιταλοί, Εβραίοι, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν σταδιακά το Κάιρο, και από διεθνή πόλη σύντομα ξέπεσε σε μια σκονισμένη πρωτεύουσα χωρίς το προπολεμικό γκλάμουρ. Η έγχρωμη φωτογραφία τον απομόνωσε ακόμα περισσότερο, την οποία αρνιόταν να χρησιμοποιήσει όπως και τα σύγχρονα μέσα. Αναγκάστηκε βέβαια για να επιβιώσει να αναλάβει και φωτογραφίες ταυτοτήτων και κοινωνικών εκδηλώσεων, αλλά στην προσωπική του δουλειά η εμμονή του στο παρελθόν αποδείχτηκε τροχοπέδη.

Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
Ένας χίπστερ στο Κάιρο σε πρώιμη εποχή Facebook Twitter
O Van Leo στην Αθήνα

Η εμφάνιση του προκάλεσε το ενδιαφέρον πολλών ωραίων γυναικών της εποχής του -σταρλετίτσες και Ευρωπαίες επισκέπτριες, αρκετές από τις οποίες κατέκτησε. Η δεκαεπτάχρονη του σχέση με την ηθοποιό Ράγκα Σεράγκ δεν μπόρεσε να ευοδωθεί λόγο διαφορετικού θρησκεύματος. Όλα τα χρόνια της επαγγελματικής και καλλιτεχνικής του πορείας φωτογράφισε περί τα 500 γυμνά τα οποία καθώς μεγάλωνε και έβλεπε τη χώρα να συντηρικοποιείται όλο και πιο πολύ, αποφάσισε να καταστρέψει μαζί με τα αρνητικά τους. Ευτυχώς τα υπόλοιπα 10.000 αρνητικά, αποτέλεσμα μισού αιώνα δουλειάς, με το κλείσιμο της επιχείρησης του το 1998 τα κληροδότησε στο American University in Cairo. Πριν πεθάνει, σε ηλικία 81 χρονών, πρόλαβε να δει την αναγνώριση της μεγάλης του αξίας, να παραλάβει το διάσημο Ολλανδικό βασιλικό βραβείο Prince Claus Prize που πρώτη φορά απονεμήθηκε σε φωτογράφο (μετά από πρόταση του Arab Image Foundation της Βυρηττού), και τα έργα του να ταξιδεύσουν σε πολλά σημαντικά μουσεία της Ευρώπης. Παράλληλα ο Λιβανέζος καλλιτέχνης Άκραμ Ζααφάρι γύρισε με τη συμβολή του το Her + Him Van Leo. Απεβίωσε το Μάρτιο του 2002 αφήνοντας πίσω του την πολύτιμη παρακαταθήκη της εποχής μιας χώρας που όσοι την έζησαν τη θυμούνται ως μυθική.

0

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Εικαστικά / Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη μετέφερε τη γκαλερί CAN από το Κολωνάκι στην Ομόνοια και μιλά για τη γοητεία του κέντρου και για την αρμονική συνύπαρξη με τις προκλήσεις της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Στην Tate Modern και Tate Britain, στα έργα της δωρεάς Δ. Δασκαλόπουλου

Εικαστικά / «Η τέχνη έχει νόημα μόνο όταν βρίσκεται σε συνδιαλλαγή»: Η Tate υποδέχεται τα έργα της δωρεάς Δασκαλόπουλου

Έργα των Louise Bourgeois, Βλάση Κανιάρη, Martin Kippenberger, Damien Hirst και πολλών ακόμα μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης τέχνης περιλαμβάνονται στη δωρεά του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και φιλοξενούνται πλέον σε νέες εκθέσεις στην Tate Modern και στην Tate Britain.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Εικαστικά / Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Η γκαλερί Ζουμπουλάκη εγκαινιάζει τη φθινοπωρινή της βιτρίνα με ένα ρομπότ εντυπωσιακών διαστάσεων, φιλοδοξώντας να ανοίξει μια νέα συζήτηση για το αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης σε πεδία δημιουργίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Anna Boghiguian: Μια ακάματη ταξιδεύτρια επιστρέφει με νέα έκθεση στην Ελλάδα

Εικαστικά / Το εκπληκτικό ταξίδι της Anna Boghiguian καταλήγει στην Αθήνα ― μια συνέντευξη

Με αφορμή τη νέα της έκθεση στον Πειραιά, η σπουδαία καλλιτέχνις, που παρουσιάζει παράλληλα μια εκπληκτική εγκατάσταση στην Tate Modern, μας μίλησε για τις εμπειρίες μιας ζωής και για όσα τη συνδέουν με τον Καβάφη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ