Ομολογώ ότι προσδοκούσα ένα βραβείο στην ταινία αυτών των δύο παιδιών από την τουρκοκρατούμενη βόρεια πλευρά της Κύπρου. Όχι μόνο επειδή έκαναν μία αντικειμενικά καλή ταινία, αλλά κυρίως γιατί εκεί ακριβώς που ζουν και προσπαθούν να ασκήσουν την τέχνη τους, οι έννοιες ''κινηματογραφική κατάρτιση'' και ''παραγωγή'' είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες. Λίγες ώρες πριν την απονομή των βραβείων του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κύπρου συνάντησα τους δύο νέους δημιουργούς και μου μίλησαν για τη δουλειά τους και για ένα σωρό άλλα, ενδιαφέροντα πιστεύω, θέματα.
Είστε ζευγάρι και κάνετε μαζί και ταινίες. Θα μας πείτε πως γνωριστήκατε;
Sholeh: Είμαστε 4 χρόνια μαζί. Γνωριστήκαμε στην Αμμόχωστο στο live μιας ροκ μπάντας που έπαιζε Rage against the Machine. Εγώ είμαι γεννημένη στην Τεχεράνη, είχα πορωθεί με τη μουσική, θυμόμουν το Ιράν κι έκλαιγα. Ξαφνικά βλέπω μεσ' στον κόσμο τον Kamil να με κοιτάει και να κλαίει κι εκείνος. Κάποια στιγμή μετά συναντηθήκαμε έξω, γνωριστήκαμε, είχαμε και κοινούς φίλους και τα φτιάξαμε.
Δεν θα άφηνα τον τόπο μου λόγω έλλειψης χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Στην Αμμόχωστο έχεις τα πάντα, θάλασσα, βουνά, τα πιο ιδανικά σκηνικά, τον καλύτερο καιρό και κυρίως ιστορίες! Πολλές ανθρώπινες ιστορίες, με λίγα λόγια έχεις όλα όσα επιθυμείς!
Σίγουρα θα σας έδεσε και η κοινή αγάπη για το σινεμά, δεν είναι έτσι;
Kamil: Εγώ ήμουν ηθοποιός στο θέατρο και με ενδιέφεραν τα πάντα γύρω από τις Τέχνες, μουσική, ποίηση, λογοτεχνία. Συμφωνώ, το σινεμά έπαιξε καταλυτικό ρόλο στη σχέση μας, εφόσον η Sholeh με έβαλε σ' αυτό. Στη χώρα μου δεν υπάρχει κινηματογραφική παραγωγή και η Sholeh μόλις είχε έρθει από το εξωτερικό, έχοντας κάνει σημαντικά πράγματα.
Πόσο δύσκολο είναι να κάνει κάποιος ταινίες στη βόρεια Κύπρο;
Sholeh: Ακατόρθωτο! Στην ''άλλη πλευρά'' υπάρχει μόνο ένας Τουρκοκύπριος σκηνοθέτης, ο Dervis Zaim, που κι αυτός μένει στην Κωνσταντινούπολη. Κανένας δεν έχει στοιχειώδεις γνώσεις του κινηματογράφου και εννοείται πως δεν υπάρχει η παραμικρή κρατική υποστήριξη.
Kamil: Όλα τα λεφτά πάνε στους χορούς της κοιλιάς και στα λαϊκά τραγούδια. Κι αν πάλι κάποιοι θέλουν να κάνουν δουλειά σωστή, την εκλαϊκεύουν και απορροφούνται από τα τουρκικά κανάλια.
Και μια καλή ερώτηση θα ήταν γιατί δε σηκώνεστε να φύγετε, αφού είστε δύο κιόλας;
Kamil: Δεν θα άφηνα τον τόπο μου λόγω έλλειψης χρηματοδοτικών προγραμμάτων. Στην Αμμόχωστο έχεις τα πάντα, θάλασσα, βουνά, τα πιο ιδανικά σκηνικά, τον καλύτερο καιρό και κυρίως ιστορίες! Πολλές ανθρώπινες ιστορίες, με λίγα λόγια έχεις όλα όσα επιθυμείς!
Sholeh: Όντως, το παλεύουμε πολύ. Κάναμε το πρώτο μας ταινιάκι το 2012 με εμένα στη σκηνοθεσία και τον Kamil στο πλευρό μου, ακολούθησε ακόμη ένα και από το 2013 μέχρι σήμερα συνσκηνοθετήσαμε δύο ταινίες.
Στο ''Letters to Cyprus'' ακούγεται η φωνή του Ραούφ Ντενκτάς από το ραδιόφωνο, ένα διάγγελμα σκέτη προπαγάνδα. Απορία μου είναι γιατί αφήσατε τόσο σε μήκος το εν λόγω ηχητικό ντοκουμέντο;
Sholeh: Το μήνυμα του Ντενκτάς μεταδόθηκε το πρωί της εισβολής, μα δεν το αναμεταδώσαμε ολόκληρο στην ταινία. Το αφήσαμε πολύ σε μήκος γιατί είναι σημαντικό το τι έλεγε τότε ο Ντενκτάς στους Τουρκοκύπριους και πως δικαιολογούσε την εισβολή. Ακόμη και τα flyers προπαγάνδας που χρησιμοποιήσαμε ήταν τα αυθεντικά που έριχναν τότε τα αεροπλάνα πάνω από το νησί.
Ωστόσο, η εισβολή έγινε στις 5 τα χαράματα και στην ταινία σας βάζετε μία οικογένεια εκείνη την ώρα σε πλήρη δράση: Η γιαγιά μαγειρεύει, το κοριτσάκι παίζει με μια κούκλα, το αγοράκι ζωγραφίζει κλπ.
Sholeh: Οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν ακούσει απλά, ήταν ήδη έτοιμοι για το Κακό που θα τους συνέβαινε. Από το 1963 κάποιοι προσδοκούσαν την σωτηρία από τη μαμά Τουρκία, από τότε που οι Άγγλοι περιχαράκωσαν τη Λευκωσία και χώρισαν τους Τουρκοκύπριους από τους Έλληνες Κύπριους. Ξέρεις ότι το τραγούδι του Καζαντζίδη, που χρησιμοποιήσαμε, για τους Τουρκοκύπριους είχε συμβολική σημασία; Γι'αυτό και μεσ' στην ταινία βάλαμε ακόμη ένα τουρκικό τραγούδι που βγήκε μετά την εισβολή και λειτούργησε εμμέσως πλην σαφώς σαν απάντηση στο τραγούδι με τον Καζαντζίδη!
Τέτοιες λεπτομέρειες δε θα μπορούσα να τις γνωρίζω και το μόνο που ξέρω είναι ότι το συγκεκριμένο τραγούδι βασίζεται σε παραδοσιακή μελωδία της Αρμενίας. Αλήθεια, ήταν ευχαριστημένοι μετά την εισβολή όσοι περίμεναν να τους γλιτώσει η μαμά Τουρκία;
Kamil: Στην αρχή ήταν. Νομίζω ύστερα από μία 5ετία κατάλαβε ο κόσμος τι είχε παιχτεί. Μην ξεχνάς και το ρόλο της ελληνικής χούντας στην υπόθεση της Κύπρου. Δύο ομάδες, ας τις πούμε, Τουρκοκύπριων υπήρχαν: Αυτοί που ήρθαν και κατέλαβαν τα πάντα και αυτοί που έχασαν τα πάντα. Μία 5ετία πήρε για να αντιληφθούν πόσο δυστυχισμένοι ήταν όλοι εξίσου.
Στην ταινία η Sirin Zaferyildizi υποδύεται τον εαυτό της. Μιλήστε μου λίγο για τη συμμετοχή της.
Sholeh: Είναι η μητέρα του παιδιού που είχε παίξει στην πρώτη ταινία μου. Μία πολύ μορφωμένη γυναίκα, δασκάλα και ποιήτρια. Το 1974 έχασε τον πατέρα της στον πόλεμο.
Kamil: Όλοι οι Κύπριοι κάποιας ηλικίας εμπεριέχουν κάπως τον πόλεμο. Η ταινία δεν είναι το story της Sirin, απλά αυτό το story υπάρχει κι εδώ. Όπως και η άλλη γυναίκα που υποδύεται τη γιαγιά, στην πραγματικότητα είχε εκδιωχτεί από την Πάφο, άρα είχε βιώσει για τα καλά την εισβολή.
Σήμερα σε τι προσδοκούν άραγε οι Τουρκοκύπριοι;
Sholeh: Ο καθένας περιμένει την Ένωση. Σε όποιον κι αν μιλήσαμε πριν την ταινία δεν επιθυμεί τον διχασμό του νησιού. Μόνο οι φιλοκυβερνητικοί και όσοι δουλεύουν για το στρατιωτικό καθεστώς βολεύονται μ' αυτή την κατάσταση.
Το ότι η ταινία σας διαδραματίζεται σε μία φανταστική ενωμένη Κύπρο είναι, αν μη τι άλλο, συγκινητικό στοιχείο. Πόσο απέχει από την πραγματικότητα;
Kamil: Στην Κύπρο συνυπήρξαν αρμονικά επί αιώνες Κύπριοι, Έλληνες, Τούρκοι, Αρμένιοι και Μαρωνίτες. Αυτό λέει πολλά.
Sholeh: Αν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων κάθονταν οι Κύπριοι και μόνον αυτοί, να ήμασταν σίγουροι ότι το ζήτημα θα λυνόταν. Απ' τη στιγμή που μαζί τους κάθονται και Τούρκοι, Έλληνες, Άγγλοι και Αμερικανοί, το πρόβλημα θα διαιωνίζεται.
Για την Ελλάδα δεν το πολυπιστεύω, αφού άλλωστε απλά ακολουθεί τις διεθνείς αποφάσεις. Αν σας ρωτούσα ποιος είναι ο απώτερος σκοπός της δικής σας ταινίας;
Sholeh: Έχεις ακούσει που λέει κάποιος ''Αχ νά'χα αυτό το ακριβό αυτοκίνητο'', κλείνει τα μάτια και φαντάζεται πως τό'χει πράγματι; Αυτό θέλουμε εμείς! Να βλέπει κάποιος τη δράση να εξελίσσεται σε μία Κύπρο ενωμένη και να πιστεύει πως, ναι, αυτός ο τόπος μπορεί να ενωθεί και να ζήσουν όλοι εν ειρήνη μια μέρα.
Τα γράμματα της ηρωίδας με την Αγγλίδα αλληλογράφο της λίγους μήνες πριν την εισβολή είναι αληθινά;
Kamil: Όχι απλά αληθινά, είναι τα γράμματα της μητέρας μου που αλληλογραφούσε με μία κοπέλα από την Αγγλία και έχασαν η μία τα ίχνη της άλλης μετά την εισβολή.
Την είδε την ταινία η μητέρα σου, Kamil;
Kamil: Την είδε και συγκινήθηκε, αλλά δεν μας το έδειξε. Είναι πολύ εσωστρεφής τύπος η μάνα μου, ξέρουμε όμως τι της ''έκανε'' μέσα της.
Ας κλείσουμε κοινότοπα, με τα σχέδια σας για το μέλλον δηλαδή.
Sholeh: Μέσω facebook βρήκαμε τον γιο της κοπέλας που αλληλλογραφούσε με τη μητέρα του Kamil. Δεν της τό'χουμε πει. Το επόμενο project θά'ναι ένα ντοκιμαντέρ ή και φιξιόν ταινία για το reunion αυτών των δύο γυναικών μετά από 40 χρόνια.
Σας εύχομαι καλή συνέχεια και καλή τύχη στα βραβεία σε λίγη ώρα.
Sholeh: Εμείς ευχαριστούμε για την τιμή της συνέντευξης.
Kamil: Κι όποτε ξανάρθετε Κύπρο, να'ρθείτε να σας φιλοξενήσουμε κι εμείς.
Πραγματικά, το ίδιο βράδυ στην τελετή λήξης του 4ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους Κύπρου, λίγες ώρες μετά από τη συζήτηση που μόλις διαβάσατε, η Sholeh Zahraei και ο Kamil Saldun παρέλαβαν το βραβείο μοντάζ από τα χέρια του Άγγελου Αργυρούλη των αθηναϊκών κινηματογραφικών εργαστηρίων ''Σκλαβής''. Λεπτομέρεια σημαντική: Το βραβείο μεταφράζεται σε κάλυψη των βασικών τεχνικών αναγκών της επόμενης ταινίας τους! Μπράβο!
σχόλια