Η δήλωση με την οποία η καλλιτέχνις Ευαγγελία Μπασδέκη συνοδεύει την περφόρμανς και έκθεση "Η Σιωπή των Πιθήκων" που εγκαινιάζεται στην γκαλερί ΑΔ αναφέρει ότι πρόκειται για "μια προσπάθεια να κλείσει η ψαλίδα ανάμεσα στα αφηγήματα για τον άνθρωπο και τη φύση". Η εκκεντρική περφόρμερ έχει φυτέψει εδώ και λίγο καιρό σπόρους φυτών απαραίτητων για τη διατροφή μας στο κεφάλι της, ανάμεσα στα μαλλιά της, και τα φυτά μεγαλώνουν με τη φροντίδα της ίδιας, ως ξενιστή, μια και "έχει αποφασίσει ενσυνείδητα να διαθέσει για τον σκοπό της ανάπτυξης των σπόρων τη θερμοκρασία της, τον ιδρώτα, τον χρόνο και τον χώρο της". Έχοντας στο μυαλό μας έντονα τα κυπελλάκια με το βαμβάκι και τις φακές που φροντίζαμε για να φυτρώσουν στο πλαίσιο αντίστοιχων μαθημάτων στο δημοτικό, θελήσαμε να μάθουμε περισσότερα για αυτή την πρωτότυπη δράση, μιλώντας με την κ. Μπασδέκη.
— Πώς προέκυψε αυτή η εντυπωσιακή ιδέα για την έκθεση και την περφόρμανς; Υπήρξε κάποιο προσωπικό βίωμα ή έναυσμα;
Η απώλεια αγαπημένου προσώπου από αρρώστια πιστεύω ότι υπήρξε η αφύπνιση μου πάνω στη σχέση ανθρώπου-φύσης. Η συνειδητοποίηση της μοναξιάς που βιώνουμε ως ανθρώπινο είδος, προϊόν αυτής της κακοποιημένης σχέσης, η ανικανότητα των "-ισμών" να μεταφράσουν την ουσία της φύσης, αλλά και αγωνιά για την απάθεια και την ανημποριά για οποιαδήποτε αλλαγή, υπήρξαν κάποιοι από τους λόγους που με κινητοποίησαν.
Όλοι ανησυχούν αν θα πάθω αλλεργία η, από πιθανή δημιουργία μυκήτων, αν θα χάσω τα μαλλιά μου! Με εκπλήσσει το ότι βάζουμε τόσα χημικά στα μαλλιά μας χωρίς δεύτερη σκέψη ενώ μας απασχολούν σοβαρά λίγες φύτρες. Η πλήρης δαιμονοποίηση της φύσης;
— Περιγράψτε μου τις πρακτικές δυσκολίες του εγχειρήματος.
Βασική πρακτική δυσκολία ήταν αυτή του ύπνου, αφού είμαι υποχρεωμένη να χρησιμοποιώ αεροπορικό μαξιλαράκι για να υπακούει ο αυχένας σε συγκεκριμένη κλίση ώστε να μη λιώσω τις φύτρες. Φυσικά η ποιότητα ύπνου είναι κακίστη αλλά δεν με απασχολεί τόσο όσο το άγχος μου αν το πρωί οι φύτρες μου θα είναι εκεί υγιείς! Μια άλλη δυσκολία είναι αυτή του καιρού, ο όποιος ακόμη δεν έχει σταθεροποιηθεί, ενώ εγώ είμαι υποχρεωμένη να "ποτίζω" τα μαλλιά μου ψεκάζοντάς τα συνεχεία αφού σε αυτό το στάδιο οι σπόροι θέλουν αρκετή υγρασία για την ανάπτυξη τους.
Δυσκολία μικρότερης σημασίας είναι το ότι δεν μπορώ να πλύνω τα μαλλιά μου για όσο διαρκεί αυτή η περφόρμανς και ότι πρέπει να περνάω αρκετή ώρα μέσα στο σπίτι - όχι ότι δεν θέλω να με δουν με φύτρες στο κεφάλι, μάλλον οι υπόλοιποι δεν θα ήθελαν να με βλέπουν έτσι. Δεν μπορώ να επιτρέπω μεγάλες αλλαγές μικροκλίματος, όχι πολλή ζεστή, όχι πολύ ήλιο για να εξασφαλιστεί η επιβίωση των φυτών, όποτε οι μετακινήσεις περιορίζονται. Έτσι είχα τον χρόνο να σκεφτώ αν όλες αυτές οι μετακινήσεις και οι καθημερινές ασχολίες ήταν πραγματικά απαραίτητες.
Να προσθέσω επίσης την ανησυχία όλων αν θα πάθω αλλεργία η, από πιθανή δημιουργία μυκήτων, αν θα χάσω τα μαλλιά μου! Εν αντιθέσει, φίλος δερματολόγος μου το πρότεινε ως κούρα με τη χρήση σπόρων τριγωνέλλας. Με εκπλήσσει το ότι βάζουμε τόσα χημικά στα μαλλιά μας χωρίς δεύτερη σκέψη ενώ μας απασχολούν σοβαρά λίγες φύτρες. Η πλήρης δαιμονοποίηση της φύσης;
— Πώς συνοψίζεται η προσωπική σας σχέση με τη φύση;
Η περφόρμανς μου αυτή είναι η αφύπνιση μου και τη μοιράζομαι με το κοινό γιατί αποτελεί τη δήλωση μου. Αναζητώ μια περισσότερο αυθεντική και ειλικρινή σχέση χωρίς διαμεσολάβηση των "-ισμών", προσπαθώντας να ξαναγίνω συνέχεια του συνόλου στη φύση που με περιέχει και την περιέχω.
— Ποια στερεότυπα απεικόνισης της φύσης από τις πλαστικές τέχνες σας ξενίζουν ή θεωρείτε ότι δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα;
Η φύση έχει στερεοτυπικά παρουσιαστεί-κατασκευαστεί (και με την βοήθεια της τέχνης) ως πηγή πόρων, ως νοσταλγία αγριότητας ή ως δραματικοποιημένο φόντο στις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η περφορμανς "Η σιωπή των πιθήκων" είναι μια προσπάθεια "απεννοιολογησης" της φύσης και του σκοπού της μίμησης, είναι μια ανάγκη αγωνιώδης αν θέλουμε η τέχνη να έχει έναν ρολό στην διαμόρφωση-μεταμόρφωση των κοινωνικών αξιών στις οικολογικές προκλήσεις. Ένα ερώτημα αν θα μπορούσε να επιτευχθεί μια σύμβαση ανάμεσα στη φύση και το νοητικό προϊόν.
— Αν και θέλετε να αποφύγετε τις κοινωνιολογικές προεκτάσεις, θα ήθελα να σας ρωτήσω πώς αντιλαμβάνεστε τη θέση του ανθρώπου μέσα στο οικολογικό οικοδόμημα.
Πιστεύω ότι ο άνθρωπος πρέπει να επαναπροσδιορίσει τον χώρο του μέσα στην οικολογική κοινότητα εάν θέλει να επιβιώσει.
— Η έκθεση τι περιλαμβάνει; Για ποιο λόγο χρησιμοποιήσατε το όνομα "Η Σιωπή των Πιθήκων";
Στην έκθεση υπάρχουν 9 φωτογραφίες, μαρτυρία αυτής της δράσης και θα δείτε τους σπόρους να μεγαλώνουν μέσα στα μαλλιά μου. "Η σιωπή των πιθήκων" είναι μια αναφορά στα πειράματα που γίνονται στα εργαστήρια με πίθηκους στους οποίους μαθαίνουν να τραγουδούν και να χορεύουν - ο εξανθρωπισμός της φύσης. Επίσης πρόκειται για ένα σχόλιο στη Δαρβινική μάτια της ανθρώπινης εξέλιξης.
— Προτείνετε κάτι απτό μέσα από αυτή την περφόρμανς, μια και θέλετε να αποφύγετε τη συνήθη "κατήχηση" που όλοι έχουμε συνδέσει με την οικολογία;
Προτείνω το σώμα του καλλιτέχνη ως tabula rasa σε σχέση με όλους τους κατηχισμούς, ένα σώμα το όποιο ανθίζει κάτω από την αναπαραγωγική δύναμη που μόνο η φύση έχει. Μια νέα αρχή όπου οι παλιοί δογματισμοί δεν έχουν να προσφέρουν το ελάχιστο. Μια επιτακτική ανάγκη να ξαναγοράσουμε τη σχέση μας με τη φύση.
Το (επαναστατημένο) σώμα ακυρώνει συνήθειες και πράξεις, αναιρεί προτεραιότητες. Έρχεται σε ρήξη και παίρνει τις αποστάσεις του από το καπιταλιστικό κοινωνικό μοντέλο μέσα στο όποιο του ζητείται να υπάρξει, παρά σε ρήξη με τη φύση.
Κατ' επέκταση το σώμα τώρα θέτει ερωτήματα -μέσω της οικολογίας- για την όλη υποκειμενικότητα και για τους καπιταλιστικούς σχηματισμούς δύναμης των οποίων η ραγδαία ανάπτυξη δεν μπορεί να εγγυηθεί την συνεχεία τους. Η οικολογία πρέπει να ειδωθεί μέσα σε ένα ευρύτερο ορισμό περιβαλλοντικό, κοινωνικό και υπαρξιακό.
Info
Ευαγγελία Μπασδέκη - «Η Σιωπή των Πιθήκων»
ΑΔ Gallery (Παλλάδος 3, Ψυρρή, 210 3228785, www.adgallery.gr)
Διάρκεια έκθεσης: 12/6-18/7
Ώρες λειτουργίας: Τρίτη-Παρασκευή: 12:00-21:00 & Σάββατο: 12:00-16:00
Ζωνταντή περφόρμανς την Παρασκευή 12/6 (20:00-22:00) και το Σάββατο 13/6 (12:00 – 16:00)
σχόλια