Τη Γερμανία την είχα επισκεφθεί στο παρελθόν, επικεντρώνοντας στη Βαυαρία. Αυτήν τη φορά ήρθε η σειρά της Σαξονίας, η οποία ανήκε στην πρώην Ανατολική Γερμανία και για χρόνια ήταν μάλλον άγνωστη στους ταξιδιώτες. Η Σαξονία μέχρι το 1918 ήταν βασίλειο, και μάλιστα οι κυβερνήτες της φημίζονταν για τη γενναιοδωρία τους. Σε αυτήν οφείλεται η εντυπωσιακή ομορφιά της Δρέσδης, η οποία είναι ένα από τα σπουδαιότερα κέντρα τέχνης και πολιτισμού στην Ευρώπη. Εξίσου σημαντική είναι η Λειψία, η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του κρατιδίου, γνωστή χάρη στη μουσική, το εμπόριο και το πανεπιστήμιό της. Σήμερα, και οι δύο πόλεις είναι σύγχρονες και εξωστρεφείς, διατηρώντας την ομορφιά του παρελθόντος, μπολιασμένη με το κομμουνιστικό παρελθόν τους.
Δρέσδη
Η Δρέσδη στο μυαλό μου δεν ήταν ένας πιθανός ταξιδιωτικός προορισμός. Ήταν η πόλη που ισοπέδωσαν την τελευταία εβδομάδα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οι Συμμαχικές Δυνάμεις, χωρίς να υπάρχει κανένας απολύτως λόγος, μια και όλα είχαν πια κριθεί. Εκεί είχε συγκεντρωθεί πλήθος προσφύγων από άλλες περιοχές, καθώς ήταν εμπεδωμένη η άποψη ότι ήταν ασφαλής, χάρη στη μεγάλη πολιτισμική της ιστορία και τις μακροχρόνιες σχέσεις της με τη Βρετανία και την Αμερική. Βασισμένη σε αυτό, η Ανώτερη Διοίκηση της Γερμανίας άφησε την πόλη ουσιαστικά απροστάτευτη, ενισχύοντας άλλα σημεία. Ξημερώματα της 14ης Αυγούστου του 1945 η Δρέσδη βομβαρδίστηκε ανηλεώς, με αποτέλεσμα να καταστραφεί το 75% της πόλης και το 95% του ιστορικού της κέντρου. Ο αριθμός των ανθρώπων που έχασαν τη ζωή τους παραμένει άγνωστος, θεωρείται πάντως ότι προσεγγίζει αυτόν των νεκρών της Χιροσίμα. Έχοντας αυτά, πάνω-κάτω, στο μυαλό μου, εξεπλάγην διαβάζοντας ότι το ιστορικό κομμάτι της Δρέσδης έχει ανοικοδομηθεί και πως τίποτα δεν προδίδει την εικόνα που παρουσίαζε πριν από εβδομήντα χρόνια. Η πληροφορία ότι η λάμψη για την οποία μιλούσαν τα βιβλία της Ιστορίας δεν χάθηκε για πάντα –όπως θεωρούσα– ήταν το έναυσμα να την επισκεφτώ και, πραγματικά, άξιζε τον κόπο.
Μέχρι και το 1994, παρόλο που η Δρέσδη είχε επανακτήσει την ομορφιά της, τα ερείπια της Frauenkirche παρέμεναν στο κέντρο της πόλης ως υπενθύμιση του παραλογισμού του πολέμου. Τότε αποφασίστηκε η ανοικοδόμησή της, μπροστά ωστόσο στον ναό θα δείτε ότι βρίσκεται ένα μικρό, μαυρισμένο κομμάτι πέτρινου τοίχου. Είναι το μόνο που είχε μείνει όρθιο μετά την καταστροφή.
Η Παλιά Πόλη εκτείνεται κατά μήκος του ποταμού Έλβα, και αν κανείς την κοιτάξει από την απέναντι όχθη, θα δει να δεσπόζει ο τρούλος της Frauenkirche, του μπαρόκ Ναού της Παναγίας. Ο ναός δεν καταστράφηκε από την πυρκαγιά που κατέκαψε την πόλη, λίγες μέρες αργότερα, όμως, όταν κρύωσε η λιθοδομή, κατέρρευσε. Μέχρι και το 1994, παρόλο που η Δρέσδη είχε επανακτήσει την ομορφιά της, τα ερείπια της Frauenkirche παρέμεναν στο κέντρο της πόλης ως υπενθύμιση του παραλογισμού του πολέμου. Τότε αποφασίστηκε η ανοικοδόμησή της, μπροστά ωστόσο στον ναό θα δείτε ότι βρίσκεται ένα μικρό, μαυρισμένο κομμάτι πέτρινου τοίχου. Είναι το μόνο που είχε μείνει όρθιο μετά την καταστροφή. Τόσο η εκκλησία, όμως, όσο και τα υπόλοιπα κτίρια της Παλιάς Πόλης δεν προδίδουν την ιστορία τους. Μοιάζουν παλιά, μια και έχουν χρησιμοποιηθεί, κατά το δυνατόν, τα αυθεντικά υλικά και το αποτέλεσμα πραγματικά προκαλεί θαυμασμό αλλά και σεβασμό στη δύναμη της θέλησης.
Μπορεί ο Ναός της Παναγίας να κυριαρχεί, το Zwinger, όμως, είναι το σημείο εκκίνησης για την εξερεύνηση της πόλης. Πρόκειται για ένα εξαιρετικό δημιούργημα του Ματέους Ντανιέλ Πέπελμαν, που θεωρείται η απόλυτη έκφραση της μπαρόκ αρχιτεκτονικής της Γερμανίας. Χτίστηκε κατόπιν εντολής του Αυγούστου Κραταιού, του ιδιόρρυθμου βασιλιά της Σαξονίας που ανέβηκε στον θρόνο το 1694. Το παλάτι, που προοριζόταν για τελετές και γιορτές, αποτελείται από κτίρια που περικλείουν μια καταπράσινη αυλή με λίμνες και σιντριβάνια. Σήμερα είναι ένα μουσείο γεμάτο θησαυρούς και μάλλον πρέπει να επιλέξει κανείς τι θα πρωτοδεί, εκτός αν έχει πολύ-πολύ χρόνο. Αυτό που σίγουρα αξίζει να επισκεφθείτε, πάντως, είναι η Πινακοθήκη των Κλασικών Ζωγράφων, με έργα που συνέλεξε κυρίως ο Αύγουστος Κραταιός και ο διάδοχός του, ο Φρειδερίκος Αύγουστος Β'. Το πιο διάσημο έργο της συλλογής είναι η Μαντόνα Σιξτίνα του Ραφαήλ. Ακόμα κι αν δεν σας λέει τίποτα, τα Χερουβείμ που βρίσκονται στη βάση του πίνακα τα έχετε σίγουρα ξαναδεί. Δίπλα στο Zwinger βρίσκεται η Theaterplatz με τη διάσημη Semperoper που φιλοξένησε πρεμιέρες έργων του Βάγκνερ και του Στράους και της οποίας η ανοικοδόμηση ήταν ιδιαίτερα σύνθετη, με αποτέλεσμα να ολοκληρωθεί το 1985, σαράντα χρόνια μετά την καταστροφή της. Απέναντί της είναι το παλάτι, που μέχρι το 1918 ήταν η κατοικία των κυβερνητών της Σαξονίας. Συνδέεται με μια γέφυρα με τη γειτονική Hofkirche, ώστε η βασιλική οικογένεια να εκκλησιάζεται χωρίς να χρειάζεται να πατήσει το πόδι της στον... δρόμο.
Κοντά στη Hofkirche, σκαλοπάτια στολισμένα με αγάλματα που απεικονίζουν τις εποχές οδηγούν στην Μπρίσλε Τεράσε, έναν χώρο περιπάτου κατά μήκος του ποταμού που δημιούργησε ο κόμης Μπριλ και ήταν κομμάτι του ιδιωτικού του κήπου. Όσες μέρες ήμαστε στην πόλη, στο σημείο υπήρχαν μουσικοί που έπαιζαν κλασική μουσική – ακούσαμε μέχρι και δύο σοπράνο να τραγουδάνε «Κάρμεν»! Αξίζει να περπατήσετε ή να χαλαρώσετε κοιτάζοντας τον Έλβα και τα καραβάκια που πηγαινοέρχονται. Λίγο παρακάτω θα συναντήσετε το Albertinum, το βασιλικό οπλοστάσιο, που τώρα είναι ένα υπερσύγχρονο μουσείο. Οι περισσότεροι επιλέγουν να επισκεφτούν το Πράσινο Θησαυροφυλάκιο που φιλοξενεί εντυπωσιακές δημιουργίες χρυσοχόων, ανάμεσά τους και «Το ανάκτορο Δελχί στα γενέθλια του Μέγα Μόγκχαλ», μια παραγγελία του Αυγούστου Κραταιού, η οποία κόστισε περισσότερο από το παλάτι του στο Μόριτσμπουργκ! Σημαντική όμως είναι και η Πινακοθήκη των Σύγχρονων Ζωγράφων που μας συστήνει τη γερμανική ζωγραφική του 19ου και 20ού αιώνα – προσωπικά, δεν γνώριζα και πολλά πράγματα.
Η Παλιά Πόλη είναι πανέμορφη, η καρδιά της Δρέσδης, όμως, χτυπάει στη Νέα Πόλη. Εδώ, βέβαια, υπάρχει ένα οξύμωρο. Η Νέα Πόλη είναι παλαιότερη από το ιστορικό κέντρο. Χτίστηκε στην απέναντι όχθη του Έλβα τον 18ο αιώνα και οι ζημιές που έπαθε από τον βομβαρδισμό ήταν πολύ λιγότερες. Περνώντας το ποτάμι θα δείτε το Ιαπωνικό Παλάτι και το Μπαρόκ Τετράγωνο που διασώθηκε ατόφιο και φιλοξενεί πολλές γκαλερί και ατελιέ σχεδιαστών μόδας. Ανηφορίζοντας την Allaunstraße θα φτάσετε στο πιο μποέμ και ζωντανό κομμάτι της πόλης. Αν και μπορεί να συναντήσετε ιδιόρρυθμους τύπους, η περιοχή είναι ασφαλής. Στο νούμερο 70 θα βρείτε το Kunsthofpassage, ένα σύμπλεγμα από στοές και κτίρια-καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, όπου στεγάζονται ξεχωριστά καταστήματα. Σε περίπτωση που πεινάτε, υπάρχει εδώ το Lilla Sosse, που σερβίρει πειραγμένη γερμανική κουζίνα μέσα σε βάζα. Εξαιρετικά φάγαμε και στο Raskolnikoff, στην Böhmische Str. 34, που το σχεδόν τρομακτικό εξωτερικό του κρύβει έναν γαστριμαργικό θησαυρό. Γενικότερα, στην περιοχή υπάρχουν τα πάντα, σίγουρα θα βρείτε κάτι που θα σας εμπνεύσει να φάτε και, φυσικά, να πιείτε. Όσο γι' αυτούς που αγαπούν το shopping, η Δρέσδη δεν θα τους απογοητεύσει. Την Παλιά Πόλη «αγκαλιάζει» αυτή που χτίστηκε μετά τον πόλεμο και βρίθει εμπορικών κέντρων, σε βαθμό που αν κανείς παρασυρθεί, δεν θα προλάβει να δει τίποτε άλλο.
Η Δρέσδη ήταν μια έκπληξη τόσο για την ομορφιά της, όσο και για το νεωτεριστικό πνεύμα της. Βλέποντας στο Μουσείο της Πόλης φωτογραφίες τραβηγμένες μετά τον βομβαρδισμό και έχοντας ήδη κινηθεί στην πόλη τρεις μέρες, με δυσκολία κατάφερα να συγκρατήσω τα δάκρυά μου – το θέαμα ήταν αποτρόπαιο. Θεωρώ μεγάλη τύχη για την Ευρώπη και την ιστορία της το γεγονός ότι η πόλη ανοικοδομήθηκε και δεν εγκαταλείφθηκε, όπως είχε προταθεί αρχικά. Η σημερινή της εικόνα είναι μια νίκη του ανθρώπου απέναντι στη φρίκη του πολέμου κι αξίζει να την δει κανείς από κοντά.
Λειψία
Όταν σπούδαζα στη Φιλοσοφική, η λέξη «Λειψία» πήγαινε πάντα μαζί με τη λέξη «Εκδόσεις». Το μόνο που γνώριζα για την πόλη ήταν ότι το πανεπιστήμιό της, ένα από τα παλαιότερα της Ευρώπης, επιμελούνταν τις πλέον έγκυρες εκδόσεις των κλασικών συγγραφέων της αρχαιότητας. Στη συνέχεια έμαθα και για τη Μάχη της Λειψίας, στην οποία ηττήθηκε ο Μέγας Ναπολέων από τους συμμαχικούς στρατούς της Ρωσικής και της Αυστριακής Αυτοκρατορίας, της Πρωσίας και της Σουηδίας. Εφόσον, λοιπόν, ήδη βρισκόμασταν στη Δρέσδη, που απέχει μόλις 120 χιλιόμετρα, ήταν αυτονόητο να οργανώσουμε μια μονοήμερη εκδρομή στη γνωστή μας άγνωστη Λειψία. Το ιστορικό κομμάτι της πόλης δεν είναι μεγάλο και θα μπορούσαμε να το εξερευνήσουμε σε ικανοποιητικό βαθμό.
Την περιήγησή μας την ξεκινήσαμε από το Tourist Info, απ' όπου προμηθευτήκαμε χάρτες αλλά αγοράσαμε και τον Μαρτίνο Λούθηρο σε... Ρlaymobil! Το 2017 συμπληρώνονται 500 χρόνια από τη Μεταρρύθμιση και η πασίγνωστη εταιρεία σκέφτηκε να τα γιορτάσει. Ο Λούθηρος δεν είναι, βέβαια, άσχετος με την πόλη. Το 1539, στην εντυπωσιακή γοτθική εκκλησία του 15ου αιώνα, Thomaskirche, κήρυξε την έλευση του προτεσταντισμού. Η εκκλησία έχει κι άλλους διάσημους στο ενεργητικό της. Εδώ βαφτίστηκε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, έπαιξε εκκλησιαστικό πιάνο ο Μότσαρτ και για 27 χρόνια ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ ήταν διευθυντής της διάσημης χορωδίας της. Έξω από την εκκλησία –στην οποία είναι θαμμένος– βρίσκεται το άγαλμά του. Η σχέση της πόλης με τη μουσική είναι προφανής και για όσους έχουν χρόνο στη διάθεσή τους υπάρχει το Μουσείο Μπαχ και το Σπίτι του Μέντελσον, το μοναδικό που είναι αφιερωμένο στον διάσημο ρομαντικό συνθέτη.
Εδώ βαφτίστηκε ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, έπαιξε εκκλησιαστικό πιάνο ο Μότσαρτ και για 27 χρόνια ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ ήταν διευθυντής της διάσημης χορωδίας της.
Η παλαιότερη εκκλησία της Λειψίας είναι η Nikolaikirche που χτίστηκε τον 13ο αιώνα και απέκτησε το λαμπερό νεοκλασικό εσωτερικό της στα τέλη του 18ου αιώνα. Η εκκλησία αποτέλεσε το 1989 σημείο συγκέντρωσης των αντικαθεστωτικών που διαδήλωναν ενάντια στην ηγεσία της Ανατολικής Γερμανίας, πρωταγωνιστώντας σε μια ειρηνική επανάσταση. Πίσω της θα δείτε το Παλαιό Σχολείο του Αγίου Νικολάου, του οποίου μαθητές υπήρξαν ο φιλόσοφος Γκότφριντ Βίλχελμ Λάιμπνιτς και ο Ρίχαρντ Βάγκνερ.
Στο κέντρο της Παλιάς Πόλης βρίσκεται η τεράστια Marktplatz όπου δεσπόζει το Παλιό Δημαρχείο, ένα από τα ωραιότερα αναγεννησιακά κτίρια της Γερμανίας, που χτίστηκε το 1556 και φιλοξενεί το Μουσείο Ιστορίας της Πόλης. Ένα άλλο μουσείο, όμως, ήταν αυτό που είχα υποσχεθεί ότι θα επισκεφτούμε, το Μουσείο της Στάζι. Γνωστό και ως Μουσείο στη Στρογγυλή Γωνία (Museum in der Runden Ecke), στεγάζεται στο μυστικό αρχηγείο της Στάζι στη Λειψία κι εντυπωσιάζει και τον πιο βαριεστημένο –όπως εγώ– επισκέπτη. Στη μόνιμη έκθεση με θέμα «Στάζι: Δύναμη και Κοινοτοπία», θα δείτε από εξοπλισμό παρακολουθήσεων και υλικό προπαγάνδας, μέχρι οδηγίες για τη σωστή μεταμφίεση. Ένα πραγματικό ταξίδι στο όχι και τόσο μακρινό παρελθόν.
Κάτι που αξίζει να περπατήσει κανείς στην πόλη είναι οι αρ νουβό στοές του 19ου αιώνα, όπου, εκτός από το να επιδοθεί σε αγορές, μπορεί να καθίσει για φαγητό ή καφέ. Η πιο μεγαλοπρεπής είναι η Mädlerpassage, διάσημη και για το κελάρι Auerbachs Keller, στο οποίο ο Φάουστ και ο Μεφιστοφελής γλεντούσαν με τους μαθητές τους στο αριστούργημα του Γκαίτε, ο οποίος σπούδασε στο πανεπιστήμιο της πόλης Νομική. Η στοά συνδέεται με τη βασιλική Königpassage, η οποία χρωστά το όνομά της στους διάσημους επισκέπτες της – ανάμεσά τους βρίσκεται ο Αύγουστος Κραταιός, ο Φρειδερίκος Β' αλλά και ο Μέγας Πέτρος.
Η Λειψία δεν έχει γράψει ιστορία μόνο με το πανεπιστήμιό της αλλά και με τα... café της. Οι κάτοικοί της είναι γνωστοί με το παρατσούκλι «Kaffeesachsen», δηλαδή «Καφεπότες της Σαξονίας», επειδή ήδη από το 1695 ανθούσε στην πόλη το εμπόριο του καφέ. Η Riquet & Co ιδρύθηκε το 1745, εμπορευόταν καφέ από την Άπω Ανατολή και έφτασε να διαθέτει πάνω από τριάντα σημεία πώλησης. Σήμερα, δεν διασώζεται κανένα από αυτά, όμως υπάρχει το Café Riquet στην οδό Schuhmachergäßchen 1, το οποίο, φυσικά, επισκεφθήκαμε. Το café στεγάζεται σε ένα κτίσμα του 1909 και ο αρχιτέκτονας Paul Lange συμπεριέλαβε την ιστορία της εταιρείας στα σχέδιά του, κατασκευάζοντας ένα κτίριο με στοιχεία της κινέζικης αρχιτεκτονικής, που θεωρήθηκε το πιο μοντέρνο της εποχής του. Πάνω από την είσοδο βρίσκονται δύο κεφάλια ελέφαντα –πρόκειται για το trademark της εταιρείας– και το εσωτερικό διατηρεί τον αυθεντικό χαρακτήρα του. Όσοι «ψήνεστε» με τα ιστορικά café, περάστε μια βόλτα.
Μετά την πτώση του Κομμουνισμού, στην οποία έπαιξαν σημαντικό ρόλο οι ειρηνικές της διαδηλώσεις , η Λειψία αναπτύχθηκε ραγδαία και ανέκτησε τη θέση που κατείχε ιστορικά ως μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Γερμανίας. Σήμερα το σύγχρονο κομμάτι της μαρτυρά τον προοδευτικό της χαρακτήρα και συμπεριλαμβάνει κτίρια με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, αντάξια αυτών των προηγούμενων αιώνων. Λίγες ώρες είναι αρκετές για να πάρει κανείς μια γεύση, αν και ευχαρίστως θα έμενα πολύ περισσότερο – δεν τη χόρτασα.
σχόλια