«Η άλλη Γκρέις»: ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της Μάργκαρετ Άτγουντ

«Η άλλη Γκρέις»: ένα από τα σημαντικότερα μυθιστορήματα της Μάργκαρετ Άτγουντ Facebook Twitter
Η βραβευμένη με Booker Καναδή συγγραφέας Μάργκαρετ Άτγουντ με περισσότερα από 40 έργα σε 40 γλώσσες.
1

Σήμερα ήταν η ένατη μέρα που κάθισα με τον δόκτορα Τζόρνταν σε τούτη δω την κάμαρα. Οι μέρες των επισκέψεών του δεν ήταν συνεχόμενες, καθώς παρεμβάλλονται οι Κυριακές, κι ορισμένες άλλες μέρες δεν ήρθε καθόλου. Παλιά λογάριαζα τον χρόνο αρχινώντας απ' τα γενέθλιά μου, κι έπειτα τον λογάριαζα απ' την πρώτη μου μέρα σ' αυτή τη χώρα, κι έπειτα απ' την τελευταία μέρα στη ζωή της Μέρι Ουίτνεϊ, και κατόπιν τούτου απ' τη μέρα κείνη του Ιουλίου που συνέβη το φρικτότερο όλων, και ύστερα απ' αυτό λογάριαζα τον χρόνο απ' την πρώτη μου μέρα στη φυλακή. Μα τώρα τον λογαριάζω απ' την πρώτη μέρα που πέρασα στο δωμάτιο της ραπτικής με τον δόκτορα Τζόρνταν, διότι δεν μπορείς να λογαριάζεις απ' την ίδια αφετηρία, καταντάει υπερβολικά ανιαρό κι ο χρόνος απλώνεται ολοένα και περισσότερο, και με το ζόρι τον αντέχεις.


Ο δόκτωρ Τζόρνταν κάθεται αντίκρυ μου. Μυρίζει σαπούνι ξυρίσματος, την εγγλέζικη μάρκα, και μυρίζει και σαν το κερί των αυτιών του· και δέρμα, απ' τις μπότες που φορά. Πρόκειται για μια καθησυχαστική μυρωδιά και πάντα ανυπομονώ να την οσμιστώ, καθώς οι άντρες που πλένονται είναι προτιμότεροι απ' αυτή την άποψη από κείνους που δεν πλένονται. Σήμερα έχει αποθέσει στο τραπέζι μια πατάτα, μα δε μ' έχει ρωτήσει ακόμη για δαύτην, οπότε ίσα που στέκει ανάμεσά μας. Δεν ξέρω τι περιμένει να πω για την πατάτα, εξόν ότι έχω ξεφλουδίσει κάμποσες όλα αυτά τα χρόνια, κι έχω φάει και πολλές, είναι ωραίο πράμα η φρέσκια πατάτα με λίγο βούτυρο κι αλάτι, και μαϊντανό αν σου βρίσκεται, κι ακόμα κι οι μεγάλες οι ξερές γίνονται ωραιότατες με λίγο ψήσιμο· αλλά δεν είναι θέμα για μεγάλη συζήτηση. Μερικές πατάτες μοιάζουν με μωρουδιακά μούτρα, ή ειδάλλως με ζώα, και μια φορά είχα δει μία που έμοιαζε με γάτα. Μα τούτη δω μοιάζει απλώς με πατάτα, τίποτα το περισσότερο και τίποτα το λιγότερο. Καμιά φορά θαρρώ ότι ο δόκτωρ Τζόρνταν είναι λιγάκι σαλεμένος. Αλλά κάλλιο να μιλάω μαζί του για πατάτες, αν αυτό λαχταρά, απ' το να μην του μιλώ καθόλου.

Θαρρώ πως εννοεί κατά πόσον ονειρεύομαι το μέλλον, αν έχω σχέδια για το τι μπορεί να κάνω στη ζωή μου, κι η ερώτησή του μου φαίνεται άσπλαχνη· καθώς πρόκειται να μείνω εδώ μέχρι τον θάνατό μου, δεν έχω και κανένα λαμπρό μέλλον να συλλογίζομαι.


Φοράει αλλιώτικη γραβάτα σήμερα, μια κόκκινη με μπλε βούλες ή μπλε με κόκκινες βούλες, λιγάκι κραυγαλέα για τα γούστα μου, μα δεν μπορώ να τον κοιτάξω θαρρετά για πολλή ώρα ώστε να κρίνω. Χρειάζομαι το ψαλίδι κι έτσι του το ζητώ, κι έπειτα εκείνος θέλει ν' αρχινήσω να μιλάω, οπότε λέω: Σήμερα θα ράψω το τελευταίο κομμάτι τούτου του παπλώματος, ύστερα απ' αυτό όλα τα κομμάτια θα 'χουν ραφτεί το 'να με τ' άλλο και το πάπλωμα θα 'ναι έτοιμο, το προορίζω για μιαν απ' τις θυγατέρες του διευθυντή. Πρόκειται για μια Ξύλινη Καλύβα.


Το πάπλωμα της Ξύλινης Καλύβας είναι κάτι που κάθε νέα γυναίκα πρέπει να 'χει πριν από τον γάμο της, καθώς συμβολίζει το σπιτικό· κι έχει πάντα ένα κόκκινο τετράγωνο στο κέντρο, που συμβολίζει την οικογενειακή εστία. Η Μέρι Ουίτνεϊ μου το 'χε πει. Μα αυτό δεν του το λέω, καθώς δεν πιστεύω ότι θα τον ενδιαφέρει, λαϊκό καταπώς είναι. Αν και δεν είναι περισσότερο λαϊκό απ' ό,τι μια πατάτα.


Κι εκείνος λέει: Τι θα ράψεις έπειτα απ' αυτό; Κι εγώ λέω δεν ξέρω, φαντάζομαι ό,τι μου πουν, δε με βάζουν να φτιάχνω παπλώματα, μόνο τα διακοσμητικά κομμάτια επειδή είναι πολύ λεπτεπίλεπτη δουλειά, κι η σύζυγος του διευθυντή είπε ότι χαραμίστηκα με το ασήμαντο ράψιμο σαν αυτό που σε βάζουν να κάνεις στη φυλακή, τα τσουβάλια του ταχυδρομείου και τις στολές και τα τοιαύτα· μα, όπως και να 'χει, τα παπλώματα θα τα ετοιμάσουν απόψε το βράδυ, και θα 'χουν μάζωξη γι' αυτόν το σκοπό, κι εμένα δε με καλούν στις μαζώξεις.

Κι εκείνος λέει: Αν μπορούσες να φτιάξεις ένα πάπλωμα καταδικό σου, τι σχέδιο θα διάλεγες;

Ε, λοιπόν, επ' αυτού δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία, ξέρω την απάντηση. Θα διάλεγα ένα Δέντρο του Παραδείσου σαν αυτό στο σεντούκι με τα παπλώματα της κυρίας Άλντερμαν Πάρκινσον, παλιά το έβγαζα παριστάνοντας ότι ήθελα να δω αν χρειαζόταν μαντάρισμα μόνο και μόνο για να το θαυμάσω, ήταν υπέροχο, φτιαγμένο όλο με τριγωνικά κομμάτια, σκούρα για τα φύλλα κι ανοιχτόχρωμα για τα μήλα, το ράψιμό του τρομερά ντελικάτο, με ραφές σχεδόν το ίδιο μικροσκοπικές σαν κι αυτές που πετυχαίνω κι εγώ, μόνο που στο δικό μου θα 'φτιαχνα αλλιώτικη την μπορντούρα. Το δικό της έχει για μπορντούρα το Κυνήγι της Αγριόχηνας, μα το δικό μου θα 'χε ένα ανάκατο περίγραμμα, ένα κομμάτι καμωμένο με ανοιχτό χρώμα, ένα με σκούρο –η άμπελος, έτσι τη λένε τούτη την μπορντούρα–, κληματσίδες τυλιγμένες αναμεταξύ τους σαν αυτές στον καθρέφτη της σάλας. Θα 'θελε κάμποση δουλειά και θα μου 'παιρνε καιρό, μα αν ήταν δικό μου και μόνο δικό μου, θα ήμουν διατεθειμένη να μοχθήσω.


Όμως του λέω κάτι διαφορετικό. Δεν ξέρω, κύριε, λέω. Μπορεί να έφτιαχνα ένα πάπλωμα με τα Δάκρυα του Ιώβ, ή με το Δέντρο του Παραδείσου, ή με τον Φιδωτό Φράχτη· η ειδάλλως ένα πάπλωμα με το Πρόβλημα της Γεροντοκόρης, καθώς κι εγώ γεροντοκόρη είμαι, έτσι δεν είναι, κύριε, και σαφώς είμαι πολύ προβληματισμένη. Αυτό το τελευταίο το είπα για να κάνω το πειραχτήρι. Δεν του απαντώ ειλικρινά, διότι το να λες μεγαλόφωνα αυτό που στ' αλήθεια επιθυμείς φέρνει γρουσουζιά, κι έπειτα το καλό που λαχταράς δε θα συμβεί ποτέ. Μπορεί να μη συμβεί έτσι κι αλλιώς, αλλά για να 'σαι σίγουρος, πρέπει να προσέχεις τι λες ότι θέλεις ή πρέπει να προσέχεις ακόμα και για το τι θέλεις, καθώς μπορεί να τιμωρηθείς για δαύτο. Αυτό συνέβη και στη Μέρι Ουίτνεϊ.


Εκείνος σημειώνει τα ονόματα των παπλωμάτων. Δέντρα του Παραδείσου, ρωτάει, ή Δέντρο;


Δέντρο, κύριε, απαντώ. Μπορείς να 'χεις ένα πάπλωμα με περισσότερα από ένα δέντρα κεντημένα πάνω του, έχω δει και τέσσερα μαζί με τις κορφές τους ενωμένες στο κέντρο, αλλά και πάλι το λένε το Δέντρο.


Γιατί φαντάζεσαι ότι συμβαίνει αυτό, Γκρέις; ρωτά. Καμιά φορά γίνεται σαν παιδί, κι όλο ρωτάει γιατί.


Διότι έτσι λέγεται το σχέδιο, κύριε, λέω. Υπάρχει επίσης και το Δέντρο της Ζωής, μα αυτό είναι αλλιώτικο σχέδιο. Επιπλέον έχει και το Δέντρο του Πειρασμού, και το Πεύκο, που κι αυτό είναι ωραιότατο.

Τα σημειώνει όλα αυτά. Έπειτα πιάνει την πατάτα και την κοιτάζει. Δεν είναι θαυμάσιο, λέει, που ένα τέτοιο πράγμα φυτρώνει κάτω απ' το χώμα, θα 'λεγες ότι φυτρώνει στον ύπνο του, αθέατο μες στο σκοτάδι, κρυμμένο εκεί όπου κανείς δεν το βλέπει.

Ε λοιπόν, δεν ξέρω πού φαντάζεται ότι φυτρώνουν οι πατάτες, εγώ δεν τις έχω δει να κρέμονται στους θάμνους. Μένω αμίλητη, κι εκείνος λέει: Τι άλλο βρίσκεται κάτω απ' τη γη, Γκρέις;


Τα παντζάρια, λέω. Και τα καρότα έτσι φυτρώνουν, κύριε, προσθέτω. Τέτοια είναι η φύση τους.

Δείχνει απογοητευμένος με την απάντηση και δεν την καταγράφει. Με κοιτάει και συλλογίζεται. Κι έπειτα λέει: Έχεις καθόλου όνειρα, Γκρέις;

Κι εγώ λέω: Τι εννοείτε, κύριε;


Θαρρώ πως εννοεί κατά πόσον ονειρεύομαι το μέλλον, αν έχω σχέδια για το τι μπορεί να κάνω στη ζωή μου, κι η ερώτησή του μου φαίνεται άσπλαχνη· καθώς πρόκειται να μείνω εδώ μέχρι τον θάνατό μου, δεν έχω και κανένα λαμπρό μέλλον να συλλογίζομαι. Ή ενδεχομένως να εννοεί κατά πόσον ονειροπολώ, αν λαχταρώ κάποιον άντρα, σαν νέα κοπέλα που είμαι, κι η ιδέα αυτή είναι εξίσου άσπλαχνη, αν όχι περισσότερο· κι εγώ λέω, με μια ιδέα θυμού κι αποδοκιμασίας: Τι να τα κάνω τα όνειρα, δεν είναι και πολύ ευγενικό εκ μέρους σας να με ρωτάτε για δαύτα.


Κι εκείνος λέει: Όχι, παρεξήγησες την ερώτησή μου. Αυτό που ρωτάω είναι: ονειρεύεσαι καθόλου τα βράδια στον ύπνο σου;


Εγώ λέω, λίγο ξινισμένα επειδή εξακολουθεί με τις καθωσπρέπει ανοησίες του κι επίσης διότι είμαι ακόμη λίγο θυμωμένη: Όλοι βλέπουν όνειρα στον ύπνο τους, κύριε, ή έτσι φαντάζομαι.


Ναι, αλλά εσύ, Γκρέις, βλέπεις όνειρα; λέει. Δεν πρόσεξε τον τόνο της φωνής μου ή ειδάλλως επέλεξε να μην του δώσει σημασία. Μπορώ να του πω το οτιδήποτε κι εκείνος ούτε θα δυσαρεστηθεί ούτε θα κλονιστεί, ούτε καν θα εκπλαγεί ιδιαίτερα – ίσα που θα το σημειώσει. Φαντάζομαι ότι τον ενδιαφέρουν τα όνειρά μου επειδή το όνειρο μπορεί να έχει κάποια σημασία, ή τουλάχιστον έτσι λέει στη Βίβλο, όπως με το όνειρο του Φαραώ για τις παχιές και τις ισχνές αγελάδες, και το όνειρο του Ιακώβ με τους αγγέλους που ανεβοκατέβαιναν τη σκάλα. Έχει κι ένα πάπλωμα που πήρε τ' όνομά του από δαύτο – η Σκάλα του Ιακώβ, έτσι λέγεται το σχέδιο.


Μάλιστα, κύριε, λέω – ονειρεύομαι.


Κι εκείνος λέει: Τι ονειρεύτηκες χθες το βράδυ;

Βιβλίο
1

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει

Βιβλίο / Το νέο απολαυστικό βιβλίο της Μάργκαρετ Άτγουντ κατορθώνει να σε τρομάξει

Γυναίκες με πλακάτ όπου αναγράφονται αποσπάσματα από βιβλία της Άτγουντ διαδηλώνουν κατά του Τραμπ και της συνολικής επίθεσης των λαϊκιστών σε έναν κόσμο που αλλάζει – προς το χειρότερο.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣ
Οι πενήντα αποχρώσεις του ροζ: ας μιλήσουμε, επιτέλους, για τη γυναικεία λογοτεχνία!

Βιβλίο / Οι πενήντα αποχρώσεις του ροζ: ας μιλήσουμε, επιτέλους, για τη γυναικεία λογοτεχνία!

Οι γυναίκες διαβάζουν για γυναίκες, αλλά όχι με τον ίδιο τρόπο. Πώς από τα βιβλία της Τζέιν Όστεν περάσαμε στα chick lit και γιατί αυτά δεν έχουν καμία σχέση με τα βιβλία γυναικείας λογοτεχνίας στην Ελλάδα, όπου θα υπερτερούν για πάντα η τραγωδία και το δράμα.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Βιβλίο / Διαβάζοντας για την Αμερική του Τραμπ

Μόλις μία εβδομάδα μετά τις αμερικανικές εκλογές, βιβλία δυστοπικού περιεχομένου και πολιτικής θεωρίας εκτοξεύτηκαν στις πρώτες θέσεις των παγκόσμιων πωλήσεων, αποδεικνύοντας ότι η ανάγνωση παραμένει το ένα και μοναδικό όπλο.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά

Οθόνες / Η βίβλος του cult ελληνικού σινεμά μόλις κυκλοφόρησε

Τα κείμενα του Φώντα Τρούσα για τις «βαθιά υποτιμημένες ταινίες που απελευθέρωσαν τη ματιά του θεατή από την οικογενειακή τηλεοπτική εικόνα, απενοχοποιώντας περαιτέρω το γυμνό» και για τον underground και τον πειραματικό ελληνικό κινηματογράφο κυκλοφορούν σε ένα μοναδικό, κυριολεκτικά, βιβλίο, από τα LiFO Books.
M. HULOT
Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Βιβλίο / Κανείς δεν ήξερε ότι ήταν μαύρη: Η εξωπραγματική ιστορία της επιμελήτριας του JP Morgan

Υπεύθυνη για τα πιο πολύτιμα αποκτήματα της ιδιωτικής συλλογής του διάσημου τραπεζίτη, η απέριττα κομψή βιβλιοθηκάριος Μπελ ντα Κόστα Γκριν ήταν μαύρη αλλά εμφανιζόταν ως λευκή στον αφρό της υψηλής κοινωνίας μέχρι και τον θάνατό της το 1950.
THE LIFO TEAM
Leslie Absher: «Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι» 

Βιβλίο / Κόρη κατασκόπου, queer κορίτσι, συγγραφέας

Η Αμερικανίδα δημοσιογράφος Leslie Absher μάς ξεναγεί στο «Σπίτι με τα μυστικά», εκθέτοντας ταυτόχρονα την προσωπική της πορεία προς την απελευθέρωση, την «ελληνική» της εμπειρία και τις εντυπώσεις της από τις προεδρικές εκλογές στις ΗΠΑ. 
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
«Πολυτεχνείο - Ένα παραμύθι που δεν λέει παραμύθια»

Βιβλίο / Το Πολυτεχνείο έγινε κόμικ: Μια νέα έκδοση για μια μονίμως επίκαιρη εξέγερση

Παραμονές της φετινής επετείου της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, οι εκδόσεις Red ‘n’ Noir κυκλοφόρησαν ένα έξοχο κόμικ αφιερωμένο σε αυτή, που το υπογράφουν ο συγγραφέας Γιώργος Κτενάς και ο σκιτσογράφος John Antono.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί δεν θα ξεχάσουμε ποτέ τον Μάλκολμ Λόουρι και το «Κάτω από το ηφαίστειο»

Βιβλίο / Το μεγαλόπνοο «Κάτω από το ηφαίστειο» του Μάλκολμ Λόουρι, μια προφητεία για την αποσύνθεση του κόσμου

Οι αναλογίες μεταξύ του μυθιστορηματικού βίου του Βρετανού συγγραφέα και του κορυφαίου έργου του είναι παραπάνω από δραματικές, όπως και αυτές μεταξύ της υπαρξιακής πτώσης του και του σημερινού, αδιέξοδου κόσμου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Βιβλίο / Ψέμα μέχρι αποδείξεως του εναντίου

Στο νέο του βιβλίο, «Ψέματα που μας έμαθαν για αλήθειες», το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Διόπτρα, ο Νικόλας Σμυρνάκης καταρρίπτει 23 μύθους που μας καταπιέζουν, βοηθώντας μας να ζήσουμε ουσιαστικότερα.
ΜΑΡΙΑ ΔΡΟΥΚΟΠΟΥΛΟΥ
Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Βιβλίο / Βασίλης Σωτηρόπουλος: «Έχουν γίνει μεγάλα βήματα στη νομοθεσία για τα ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιώματα, υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά κενά»

Μια διαφωτιστική συζήτηση με τον γνωστό δικηγόρο παρ’ Αρείω Πάγω και συγγραφέα με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του ΛΟΑΤΚΙ + Δικαιώματα & Ελευθερίες (εκδ. Σάκκουλα), ένα μνημειώδες όσο και πολύτιμο βοήθημα για κάθε ενδιαφερόμενο άτομο.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Βασιλική Πέτσα: «Αυτό που μας πάει μπροστά δεν είναι η πρόοδος αλλά η αγάπη»

Βιβλίο / Η Βασιλική Πέτσα έγραψε ένα μεστό μυθιστόρημα με αφορμή μια ποδοσφαιρική τραγωδία

Η ακαδημαϊκός άφησε για λίγο το βλέμμα του κριτή και υιοθέτησε αυτό του συγγραφέα, καταλήγοντας να γράψει μια ιστορία για το συλλογικό τραύμα που έρχεται να προστεθεί στις ατομικές τραγωδίες και για τη σημασία της φιλικής αγάπης.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Μιχάλης Γκανάς: Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

Απώλειες / Μιχάλης Γκανάς (1944-2024): Ο ποιητής της συλλογικής μας μνήμης

«Ό,τι με βασανίζει κατά βάθος είναι η οριστική απώλεια ανθρώπων, τόπων και τρόπων και το ανέφικτο της επιστροφής». Ο σημαντικός Έλληνας ποιητής έφυγε σήμερα από τη ζωή σε ηλικία 80 ετών.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Βιβλίο / «Queer»: Το μυθιστόρημα της στέρησης που πόνεσε τον Μπάροουζ

Μια αναδρομή στην έξοχη, προκλητική όσο και «προφητική» νουβέλα του Ουίλιαμ Μπάροουζ στην οποία βασίστηκε η πολυαναμενόμενη ταινία του Λούκα Γκουαντανίνο που βγαίνει σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ