Κυκλοφόρησε σε Βlu-rayη Τριλογία της Ζωής του Παζολίνι και την είδα το Σαββατοκύριακο. Μεγαλύτερη εντύπωση μου έκαναν οι Σημειώσεις για μια Αφρικανική Ορέστεια, ένα ντοκιμαντέρ εργασίας που γύρισε το 1971 και υπήρχε ως extraσε έναν από τους τρεις δίσκους.
Πρώτα όμως η Τριλογία: δείτε αυτή την εικόνα από τις 1001 Νύχτες. Μια γυναίκα παίρνει το λουτρό της σε μια λακκούβα νερό. Είναι γυμνή σε ένα τοπίο που μοιάζει προϊστορικό. Θυμίζει την όαση της Σίβα, αλλά δεν είναι (η ταινία γυρίστηκε στο Ιράν, την Υεμένη και το Νεπάλ). Η γύμνια έχει τη φυσικότητα των αγαλμάτων κι αυτό προκαλεί ήδη κάτι παράξενο - διότι τα αγάλματα τα έχουμε συνδέσει με μια εκλεκτή στιγμή του πνεύματος, που μπόρεσε να διακρίνει στο κάλλος της σάρκας έναν κανόνα αξιοπρεπείας και ελευθερίας. Ενώ στην Αφρική έχουμε μάθει ότι κυριαρχούν τα ένστικτα, οι μαγγανείες και το υπερφυσικό. Η «σύγχυση» εντείνεται όταν μαθαίνουμε ότι αυτή ηγυναίκα, η απλή και απροσποίητη είναι βασίλισσα. Οι Ελληνίδες βασίλισσες πατούν με το ένα πόδι στον Όλυμπο - έχουν την ιδανική όψη των θεών. Αυτή εδώ θα μπορούσε να είναι μια οποιαδήποτε φελάχα.
Και οι τρεις ταινίες της Τριλογίας είναι ένα τέτοιο διαρκές παιχνίδι ασύμπτωτων εικόνων που η μια προβάλλεται πάνω στην άλλη. Χωριάτες με σπασμένα δόντια φορούν τη βασιλική πορφύρα, πρίγκιπες γίνονται τα «παιδιά της ζωής» (το υποπρολεταριάτο της Νάπολης και της Ρώμης, πριγκίπισσες είναι κάτι μικρές Αφρικάνες με λαγωχειλία και άσπρα, στραβά δόντια - μια είναι και λίγο αλλήθωρη!
Κι όμως. Το πράγμα λειτουργεί, αν και στηρίζεται σε μια εξωτική πεποίθηση: ότι στην Αφρική, στον ξεχασμένο Τρίτο Κόσμο, στην εσωστρεφή Μέση Ανατολή κ.λπ., ενδεχομένως να διασώζεται κάτι από την πρώτη αισθησιακή αυθεντικότητα των ανθρώπων, η αγνή χαρά και δόξα του σώματος - της καθαρής σαρκός η καθαρήη δονή. Ο Παζολίνι ταξιδεύει (με το μεγάλο μπάτζετ που του εξασφάλισε η τεράστια εμπορική επιτυχία του Δεκαήμερου - το οποίο παραναγνώστηκε ως πορνογράφημα και γέννησε 39 απομιμήσεις!) για να δώσει σάρκα και οστά στα ινδάλματα της ηδονής του. Δημιουργεί έτσι ένα από τα ωραιότερα παραμύθια του κινηματογράφου, έναν ιδιωτικό παράδεισο από ηδονές, γέλια και ευχαρίστηση - φιλιά και blowjobs κάτω από τον ίσκιο της ροδιάς. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία του σινεμά που γκρο πλαν από γεννητικά όργανα δείχνονται κάτω από τους ήχους από γελάκια δροσερά...
Αργότερα,θα πει ότι ήταν λάθος του αυτές οι ταινίες- το σώμα, ακόμα και των προλετάριων,φέρει μέσα του τον ιό της καταναλωτικής αρρώστιας, τα γυμνά σώματα που χαίρονται γίνονται εικόνες που πουλιούνται και αγοράζονται και ολόκληρη η αστική Τέχνη, ακόμα και η καταγγελτική, γίνεται ένα ευχάριστο χωνευτικό του καταναλωτισμού. Βρισκόμαστε στο 1974, ο Παράδεισος γίνεται Κόλαση: ο σαντικός κόσμος του Σαλό, όπου το σώμα γίνεται εστία ζόφου και εγκλήματος.
Μου αρέσουν εξίσου οι δυο φάσεις του Παζολίνι, γιατί στους καλλιτέχνες έχει σημασία να ακολουθείς το βλέμμα τους, όχι να βλέπεις μόνο αυτό στο οποίο φτάνουν. Αυτός είναι ο λόγος που οι Σημειώσεις για μια Αφρικανική Ορέστεια (μια ταινία που δεν γύρισε ποτέ) μου έκαναν τόσο εντύπωση. Με φωνή off του ίδιου, περιπλανάται σε αφρικανικές χώρες για να βρει τους τόπους και τους ήρωες του κορυφαίου έργου του Αισχύλου. Σε ένα νεοσκαμμένο τάφο της Τανζανίας, όπου ένας φύλαρχος με την κόρη του σκορπάνε αλάτι, κατά το έθιμο, διαβάζει off τα λόγια της Ηλέκτρας που κάνει σπονδές στον τάφο του πατέρα της. Οι Ερινύες καταδείχνονται ως καταιγίδα στα κλαδιά των γιγαντιαίων δέντρων. Σκηνές από τον αιματηρό εμφύλιο της περιοχής γίνονται μέρος του αρχαίου μύθου. Εκεί που τα πρώτα αφρικανικά κράτη αποκτούν την ανεξαρτησία τους (δεκαετίες ‘60 και ‘70) τοποθετεί το λόγο της Αθηνάς, στο τέλος της Ορέστειας, που θεσπίζει το Νόμο των δικαστηρίων και σπέρνει πρώτη φορά την ιδέα και έννοια της Δημοκρατίας.
Ξαναβλέποντας αυτά τα φιλμ, διαπίστωσα ξανά πόσο σημαντικός άνθρωπος ήταν ο Παζολίνι. Πόσο λίγο μιλάμε πια για τα πράγματα που αξίζουν. Και πόσο λίγο προσπαθούμενα ελέγξουμε τους κανόνες που ορίζουντη ζωή.
σχόλια