HTAN ΘΛΙΒΕΡΗ Η χθεσινή είδηση του θανάτου της Ανίτα Λέιν για όσους την θυμόντουσαν (κυρίως εκ των άνω των 45 εκπροσώπων της λεγόμενης Generation X) ως γλυκιά υπόμνηση των νιάτων τους ή ως μια ιδιαίτερη υποσημείωση στην ιστορία του Νικ Κέιβ, τον οποίον γνώριζε από τα πρώιμα νιάτα τους στη Μελβούρνη. Παρά τις σποραδικές προσωπικές της εξορμήσεις στην δισκογραφία ως ερμηνεύτρια και τις καλλιτεχνικές / λογοτεχνικές της ανησυχίες, στο μυαλό πολλών από τους αμέτρητους οπαδούς του διάσημου Αυστραλού, η Ανίτα Λέιν ήταν απλά το ορίτζιναλ «κορίτσι» Του, η «μούσα» Του, η νεανική Του «αθωότητα». Σε κάθε περίπτωση, δεν της είχε ακριβώς παραχωρηθεί το δικαίωμα – ίσως και να μην απασχολούσε και τόσο την ίδια να το διεκδικήσει – να είναι αυτόφωτη, ακολουθώντας κι αυτή τη μοίρα τόσων και τόσων γυναικών που βρέθηκαν εγκλωβισμένες στη σκιά Μεγάλων Ανδρών.
Λίγες μέρες πριν από την Ανίτα Λέιν, που ήταν 62 χρονών – ένα χρόνο μικρότερη από τον Κέιβ – είχε φύγει από την ζωή «πλήρης ημερών» (90) η Έλεν Γουίβερ, η οποία είχε συνδεθεί ερωτικά με τον Τζακ Κέρουακ την εποχή του “On the Road” και στα τέλη της περασμένης δεκαετίας, ήδη σε μεγάλη ηλικία, είχε κάτσει κι είχε γράψει ένα γλαφυρό χρονικό εκείνης της περιόδου (όταν η ζωή της μεταμορφώθηκε ξαφνικά σε «θεατρική σκηνή που βρήκε επιτέλους το έργο της»), που εκδόθηκε το 2009 με τον τίτλο “The Awakener: A Memoir of Kerouac and the Fifties”.
Η Τζόις Τζόνσον είχε την πρόθεση να μιλήσει και εκ μέρους όλων των κοριτσιών / γυναικών που δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν ισότιμα μέλη στις «ανδρικές λέσχες» της υψηλής δημιουργίας, και αναγκάστηκαν να περιοριστούν σε ρόλο «ελάσσονος χαρακτήρα» καθώς το μεγάλο δράμα εξελισσόταν γύρω τους με αποκλειστικά άρρενες πρωταγωνιστές.
«Ο Άλεν [Γκίνσμπεργκ] έλεγε ότι ήταν όλοι τους ποιητές», αφηγείται στο βιβλίο, «και ο βαθύς σεβασμός με τον οποίο άρθρωνε την λέξη ‘ποιητής’ ήταν σα να υποδηλώνει ότι το να είσαι ποιητής ήταν το διαβατήριο για οπουδήποτε. Και ο Τζακ, ο μικρός άντρας με το περίεργο επώνυμο, αυτός με το καρό πουκάμισο ξυλοκόπου που έμοιαζε σα να έχει μόλις ξεμπαρκάρει, ήταν ωραίος σαν σταρ του σινεμά παρά την αξυρισιά και τα τσαλακωμένα ρούχα».
Διαβάζοντας για την Έλεν Γουίβερ και το βιβλίο της στις σχετικές νεκρολογίες (στους τίτλους των οποίων δεσπόζει βεβαίως το όνομα του Κέρουακ παρότι υπήρξε και σημαντική μεταφράστρια αλλά και επιφανής αστρολόγος), θυμήθηκα ένα άλλο, σχετικό βιβλίο που με είχε συγκινήσει πολύ όταν το είχα διαβάσει πριν από χρόνια. Συγγραφέας του η Τζόις Τζόνσον, μια άλλη γυναίκα που είχε συνδεθεί με τον Κέρουακ, την ίδια εποχή περίπου, πριν βρεθεί κι αυτή αντιμέτωπη με τον ναρκισσισμό, τον μισογυνισμό και διάφορα άλλα κουσούρια του πιο διάσημου εκπρόσωπου της ‘Beat’ λογοτεχνίας. Το βιβλίο λέγεται “Minor Characters (A Beat Memoir)”, εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1983, και ο τίτλος του μαρτυρά την πρόθεση της συγγραφέως να μιλήσει και εκ μέρους όλων των κοριτσιών / γυναικών που δεν κατάφεραν ποτέ να γίνουν ισότιμα μέλη στις «ανδρικές λέσχες» της υψηλής δημιουργίας, και αναγκάστηκαν να περιοριστούν σε ρόλο «ελάσσονος χαρακτήρα» καθώς το μεγάλο δράμα εξελισσόταν γύρω τους με αποκλειστικά άρρενες πρωταγωνιστές.
«Γύρω στα 16 μου συνειδητοποίησα ότι, όπως ας πούμε τα κορίτσια προστατεύουν την παρθενιά τους, τα αγόρια διαφυλάττουν πάση θυσία κάτι λιγότερο απτό, το οποίο αποκαλούν ο Εαυτός Τους», παρατηρεί στην αρχή του βιβλίου. «Φαίνονται να πιστεύουν ότι έχουν μια αποστολή στη ζωή, και ότι η υπερβολική τους έκθεση στο συναίσθημα μπορεί εύκολα να τους αποσπάσει την προσοχή από την εκπλήρωσή της».
Διακόσιες σελίδες περίπου αργότερα, στην τελευταία σελίδα του βιβλίου, κοιτάζοντας πίσω, στην εποχή που βρέθηκε, όπως λέει, στο «κέντρο του σύμπαντος», βλέπει «το κορίτσι των 22 χρονών, με τα μαλλιά της να κρέμονται κάτω από τους ώμους, ντυμένη στα ολόμαυρα σαν την Μάσα από τον Γλάρο – μαύρο καλσόν, μαύρη φούστα, μαύρο πουλόβερ – αντίθετα όμως από την Μάσα, δεν θρηνεί την ζωή της. Πώς θα μπορούσε άλλωστε, με τη θέση της σ’ ένα τραπέζι που βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο του σύμπαντος, σ’ εκείνο το μέρος που είναι πάντα μεσάνυχτα και συγκλίνουν μεταξύ τους τόσα πολλά, στο μόνο μέρος στην Αμερική που μοιάζει ζωντανό; Ως θηλυκό, δεν αποτελεί σημαντικό μέρος αυτής της σύγκλισης, γεγονός που αγνοεί, ενώ κάθεται ενθουσιασμένη και ακούει τις φωνές των ανδρών, πάντα των ανδρών, να υψώνονται και να πέφτουν με πάθος, πάνω από τα ατέλειωτα ποτήρια μπίρας, μαζί με τον καπνό που αναδύεται προς το ταβάνι… Τώρα είμαι μια 47χρονη γυναίκα με μια μόνιμη αίσθηση παροδικότητας. Αν γινόταν να είναι ο χρόνος σαν μια ενότητα ενός μουσικού έργου, ώστε να μπορούμε να γυρίζουμε διαρκώς πίσω μέχρι να το παίξουμε σωστά».