Μέσα από τις δημιουργίες σου περνάς στον κόσμο ξεκάθαρα την θέση σου για καίρια πολιτικά και κοινωνικά ζητήματα της σημερινής Ελλάδας. Πληρώνει κάποιο τίμημα ο δημιουργός που μιλά καθαρά χωρίς υπόνοιες και περιστροφές μέσα από το έργο του στην Ελλάδα του σήμερα;
Η λογική του ξεκάθαρου στο καλλιτεχνικό έργο, μάλλον αποτελεί a priori γρίφο, αφού σκοπός μου δεν είναι να πραγματοποιήσω προπαγανδιστικές εικόνες, αλλά αμφίσημες με ποικίλη δυνατότητα ανάγνωσης μεν, αλλά χωρίς να με παγιδεύω δε, σε σχετικοποιήσεις μεταξύ απεικόνισης και εννοιών. Ο τόπος αποτελεί εφαλτήριο αλλά όχι συνοριακό εγκλεισμό, αφού αμφισβητώ τον όρο του “έθνους” ως ιστορικό αποκύημα της αστικής τάξης. Αντί αυτού προτιμώ τον τόπο. Μιλώ για θέματα που ξεφεύγουν από τα σύνορα. Το τίμημα είναι ποσοτική αξιολόγηση προσδοκιών που δεν ευέδωσαν. Δεν περιμένω «κάτι» απτό. Πράττω καλλιτεχνικά ατενίζοντας μακροιστορικά
Έχεις πει ότι «παρεμβαίνεις διαλεκτικά στους τοίχους». Γίνεται διάλογος στους τοίχους της σημερινής Αθήνας; Ρωτάω, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις νομίζω ότι στους τοίχους οι πολλές φωνές δημιουργούν μια ενοχλητική βαβούρα.
Η διαλεκτική παρέμβαση αποκτά οντότητα όχι όταν υλοποιηθεί, αλλά όταν μετουσιωθεί σε ερέθισμα δημιουργώντας σχέση με το θεατή. Η πολυφωνία στους Αθηναικούς τοίχους εκφράζει και την πολυποικιλότητα. Κάποιοι την ονομάζουν αναρχική, εγώ τη βλέπω ως αταξική, που κάποιες φορές οδηγείται στο ασύδωτο χωρίς να φταίει. Ίσως έτσι ανταπαντά στην ασυδωσία της εξουσίας και των ποικίλων θεσμικών οργάνων.
Ας υποθέσουμε ότι διαβάζει ένας αναγνώστης που δεν μπορεί να διαχωρίσει το τι είναι street art και τι είναι βανδαλισμός του δημοσίου χώρου. Τι θα του έλεγες για να κατανοήσει τις διαφορές ανάμεσα στα δύο;
Η συζήτηση γύρω από το τι είναι ο δημόσιος χώρος πραγματοποιείται πολλές δεκαετίες τώρα. Μπορούμε να το δουμε από τη ματιά του Habermas πχ που είναι συνδεδεμένη με τη λογική του consensus ή από την άλλη με αυτή της Mouffe για την οποία ο δημόσιος χώρος αποτελεί το αγωνιστικό έδαφος στο πλαίσιο του οποίου δεν υπάρχει η πιθανότητα ουδετεροποίησης. Να μιλούσα στο θεατή για τη δημόσια θέα μήπως αντί του δημόσιου χώρου? Να του έθετα το δίλλημα για το όποιο μοντέλο ανάπτυξης και οργάνωσης τίθεται εξυπηρετώντας την ηγεμονική λογική? Μαλλον θα του έδινα ένα μαρκαδόρο να γράψει σε κάποιο παρατημένο και ξεχασμένο τοίχο μια φράση, μια σκέψη, έστω το όνομα του
Πότε ένας καλλιτέχνης κατά την γνώμη σου είναι συστημικός;
O Paul Feyerabend είχε πει ότι η τάση προς σχετικοποίηση συνήθως υποδηλώνει οπορτουνισμό. Στο σχολείο κάπως δεν τα πήγαινα καλά με τα καλόπαιδα που ως εκολαπτόμενα στρατιωτάκια πρωτοστατούσαν στα κελεύσματα των καθηγητών και στην προβαλλόμενη νόρμα σκέψης και συμπεριφοράς. Η C. Mouffe σε μια διάλεξη της μίλησε για το σύγχρονο καλλιτέχνη που συμπεριφέρεται με εταιρική νοοτροπία επιχειρηματία και απομακρύνεται από το αγωνιστικό πνεύμα εξυπηρετώντας συνειδητά ή μη τις επιδιώξεις της ηγεμονικής λογικής. Τι θα πεί συστημικός? Όπως το είχα χρησιμοποιήσει στο έργο και κείμενο με τα οποία πραγματοποίησα κριτικό διάλογο για το ASAF, η πρωτοβουλία που ακροβατεί στο όριο ενός Μall και μιας κοινωνικής κριτικής θεώρησης, είτε εγκολπώνεται σε θεσμικής προέλευσης αναθέσεις(κρατικές, ή άλλες όπως της στέγης γραμμάτων και τεχνών), εμπίπτει στο συστημικό. Σε αυτό δηλαδή που εξυπηρετεί και προάγει την ηγεμονική δυναμική.
Στην Ελλάδα αλλά και σε πόλεις του εξωτερικού murals δημιουργούνται από street artists σε συνεργασία με τους δήμους και άλλους φορείς. Ποια είναι η γνώμη σου για το φαινόμενο; Αν σου γινόταν παρόμοια πρόταση θα την αποδεχόσουν;
Δεν είναι συνεργικές πρωτοβουλίες αλλά αναθέσεις. Σίγουρα κανένας θεσμός δεν θα αφήσει τον καλλιτέχνη ελεύθερο να δημιουργήσει χρηματοδοτώντας τον, εκτός αν τον έχει μετατρέψει σε «υπάλληλο». Αυτό το βλέπουμε ήδη. Σε μια συζήτηση που είχε γίνει το 2011 ο Δήμος Αθηναίων με προσέγγισε ζητώντας να φτιάξω εξωτικά δέντρα στις υπαίθριες τουαλέτες εξωτερικά, καλοπίζοντας τες. Είχα πραγματοποιήσει το έργο “WC” έκείνη την περίοδο σε υπαίθρια τουαλέτα στην Αιόλου. Έχω άλλη άποψη για το κιτς. Στην περίπτωση που μου παρέχουν κτήριο και χρήματα να κάνω ό,τι επιθυμώ, ναι θα το κάνω.
Ποια είναι η πιο σκληρή εικόνα που έχεις δει στους δρόμους της Αθήνας τα χρόνια που δημιουργείς;
Στα σκαλοπάτια ενός νεοκλασσικού στο Μεταξουργείο που η κατάσταση του ήταν άθλια και έφερε όλη αυτή την απαλοτριωμένη αίγλη της αστικής τάξης του τότε, τρεις χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών χορηγούσαν στους εαυτους τους ουσίες μες το μεσημέρι, σε κοινή θέα. Μου φάνηκε τόσο ειρωνικό. Που ξέρεις, σε κάποιες δεκαετίες μπορεί να συμβαίνει το ίδιο στις εισόδους των πολυτελών κατοικιών των βιτρινοαστών του παρόντος
Μπορεί να κάνω λάθος, αλλά έχω την εντύπωση ότι είσαι αποκομμένος από τους άλλους καλλιτέχνες της ελληνικής street art. Μου δίνεις επίσης την εντύπωση ότι έχεις δημιουργήσει αρκετούς εχθρούς.(σ.σ Το βγάζω το συμπέρασμα μέσα από τις καταστροφές των έργων σου). Ισχύει κάτι από αυτά; Έχεις εσύ κάποια ευθύνη για αυτό;
Δεν θεωρώ ότι είμαι αποκομμένος, διότι διατηρώ επαφή με κάποιους, σε άλλοτε άλλο βαθμό βέβαια. Δεν ασπάζομαι τη θέση «φίλοι-εχθροί», αλλά προσεγγίζω τη διαφορετικότητα μέσα από το αγωνιστικό πρότυπο. Οι καταστροφές των έργων μου εκφράζουν τον τρόπο που άτομα όπως ο Α2 ή ο EXIT-ΛΑΘΩΣ αντιλαμβάνονται τη δυνατότητα παρέμβασης στο δημόσιο χώρο. Καλλιτέχνες προσκείμενοι σε αυτή την κουλτούρα πράττουν με παρόμοιο τρόπο, λειτουργώντας καταστροφικά επί τούτου. Προσπαθώ να δημιουργώ διάδραση με έργα άλλων καλλιτεχνών όπως είχε γίνει στην περίπτωση του «ΕΠΙΒΟΛΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΠΑΡΑΙΤΗΣΗ ΛΗΘΗ», στο οποίο η ήδη βρισκόμενη λέξη «λάθως» παρέμεινε αναγνώσιμη και το «ς» χρησιμοποιήθηκε στο έργο μου μετατρεπόμενο στο σήμα του δολλαρίου. Δεν μπορώ να απαιτήσω να είναι κατανοητός ο τρόπος που σκέφτομαι και δημιουργώ
Μίλησε μου για το τελευταίο σου προτζεκτ, για τα «παράθυρα». Τι προσπαθείς να περάσεις μέσα από αυτό;
Τα παράθυρα είναι μια ιδέα που φιλοδοξώ να εμπνεύσει κι άλλους καλλιτέχνες και το αταξικό της μαζικής παραγωγής στους τοίχους να μετατραπεί σε μιας μορφής έκθεση στα παράθυρα ώς ανοίγματα σε άλλους κόσμους. Τα νεοκλασσικά, στα παράθυρα των οποίων δρώ, φέρουν την αίγλη μιας χαμένης εποχής και πολύ περισσότερο αστικής τάξης, που δεν έιχε καμμία σχέση με την προοδευτική άνοδο των Νεόπλουτων και των golden boys, που αποτελούν τη σύγχρονη γηπεδικού τύπου Ελληνική αστική βιτρίνα. Επιθυμώ τα οικήματα αυτά που παραπέουν με την υποκριτική δικαιολογία ότι τελούν ως διατηρητέα(όταν πέσουν από φυσικά αίτια τι θα γίνει αναρωτιέμαι) να αποκτήσουν ζωή και λόγο που θα δίνει την αίσθηση ότι έρχεται από μέσα τους. Η θεματολογία μου είναι ποικίλη. Τα έργα αυτά είναι παράνομα.
Σε ένα έργο σου με αφορμή τις πρόσφατες εκλογές, ένας τύπος δίνει τον φάκελο σε δυο νέους, έναν άντρα και μια γυναικά, και με το δάχτυλο τους λέει να μην πουν κουβέντα. Εκείνοι περιμένουν με ανοιχτά τα χέρια, σαν υπνωτισμένοι, να παραλάβουν το φάκελο. Ποιος είναι αυτός ο τύπος που τους καλεί να σιωπήσουν και γιατί αυτοί το δέχονται ;
Αυτό που αναφέρεις είναι τμήμα του όλου έργου. Το εφάπαξ οικονομικό βοήθημα όπως το έχω ονομάσει, συνοδεύεται από statement που παραθέτω "το εφαπαξ οικονομικό βοήθημα" .
Η βασική φιγούρα είναι αυτή που αδειάζει από ένα σακίδιο γράμματα που σχηματίζουν τη λέξη NEOLIBERALISM. Δυστυχώς κι αυτό είναι το αξιοπερίεργο η φιγούρα αυτή αφαιρέθηκε προσεκτικά, άγνωστο από ποιον, από το υπερκείμενο παράθυρο κι έτσι αυτό που περιγράφεις έμεινε ως τμήμα του όλου έργου. Συνοδεύεται κι από το ύφασμα με το οποίο κάλυψα το υπερκείμενο παράθυρο και φέρει το σχέδιο μιας κουρτίνας
Έβλεπα στο Facebook μια εικόνα από το εργαστήριο σου όπου πίσω σου υπήρχε ένα γνωστό σου έργο που είχες κάνει στο Θησείο. Μπορείς να μου πεις πως περίπου δουλεύεις; (Πόσο χρόνο χρειάζεται για να υλοποιηθεί μια ιδέα σου, πως προετοιμάζεσαι για αυτή, μερικά από αυτά τα οποία γίνονται παρασκηνιακά και δεν φανταζόμαστε εμείς που βλέπουμε έτοιμο το έργο σου στον τοίχο)
Εξαρτάται. Χρησιμοποιώ ο,τιδήποτε εξυπηρετεί το σκοπό μου. Τμήματα του έργου μπορεί να παραχθούν στο εργαστήριο και να τοποθετηθούν, πραγματοποιώ ελεύθερα σχεδιασμένες διατάξεις, ενθέσεις, εγκαταστάσεις με αντικείμενα (objet trouve), stencils, ζωγραφική και ό,τι άλλο.
Πως έχουν επηρεάσει τα social media την street art της εποχής μας;
Νομίζω φέρνοντας τη σε επαφή με το ευρύ κοινό αλλά και ενισχύοντας την εμπορευματοποίηση της.
Το μήνυμα που θέλει να περάσει ένας street artist μένει αναλλοίωτο από την υπερέκθεση του στα social media; Μήπως το πραγματικό μήνυμα μιας street art δημιουργίας το αντιλαμβανόμαστε μόνο όταν το δούμε στο δρόμο;
Ποτέ ο ερωτικός ρεαλισμός δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ερωτική πράξη.
Τι σου έχει μάθει για την ζωή η ενασχόληση σου με την street art στα χρόνια της οικονομικής κρίσης;
Νομίζω είναι τμήμα των γενικότερων ανησυχιών και διερευνήσεων μου. Η οικονομική κρίση αποτελεί εκροή πύου ενός δοθιήνα που υπάρχει καιρό και συνεχίζει. Η εκδήλωση της κρίσης συνέβη αφού την είχα περιγράψει σε πρώιμα έργα μου. Μου αρέσει η τέχνη στη δημόσια σφαίρα. Η σχέση με αυτό είναι ερωτική και κάτι τέτοιο προσφέρει γνώση κυρίως στο επίπεδο του υπαρξιακού και συνάμα πολιτικού. Θα μπορούσα να γράφω πολλά αναλύοντας όλο αυτό το σχεσιακό όμως προτιμώ να το ατενίζω όχι ως κάτι αποστασιοποιημένο αλλά ως συμβιωτικό. Ίσως αυτό να μαθαίνω.
________________
Περισσότερα για τον Bleeps και τα έργα του στο site του. Δυο βιβλία στα οποία συμπεριλαμβάνεται δουλειά του και ανάλυση αυτής μπορείτε να δείτε στο Memefest και στο zero-books
σχόλια