Ο Michael Schuster είναι αναγνωρισμένος διεθνώς ως κορυφαίος δοκιμαστής κρασιών, συγγραφέας και εκπαιδευτής με εμπειρία που υπερβαίνει τα τριάντα χρόνια. Το πρώτο του βιβλίο «Understanding Wine» έχει μεταφραστεί σε έξι γλώσσες και έχει πουλήσει 350.000 αντίτυπα, ενώ το επόμενο, τo «Essential Winetasting», έχει αποσπάσει πλειάδα διεθνών βραβείων.
Στον χώρο της οινικής εκπαίδευσης θεωρείται γκουρού, με χαρακτηριστική την ικανότητά του να εμπνέει πάθος για το κρασί σε οποιοδήποτε ακροατήριο και αν απευθύνεται. Σπούδασε wine tasting στο Bordeaux, απ' όπου έχει και τον σχετικό πανεπιστημιακό τίτλο. Είχε μια πολύ επιτυχημένη καριέρα στον χώρο της λιανικής πώλησης κρασιού έως το 1986, οπότε και άρχισε να απασχολείται ως ανεξάρτητος συγγραφέας, σύμβουλος και λέκτορας, δημιουργώντας τη δική του σχολή κρασιού στο Λονδίνο.
Ο Michael Schuster βρέθηκε πρόσφατα στην Αθήνα για μια σειρά από masterclasses, προσκεκλημένος της σχολής οινικής εκπαίδευσης WSPC και του προέδρου της Κωνσταντίνου Λαζαράκη MW, με τον οποίο τον συνδέει προσωπική φιλία. Στο πλαίσιο αυτό είχαμε την ευκαιρία να συζητήσουμε μαζί του περί οινικής εκπαίδευσης.
Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις γενιές των επαγγελματιών. Ξέρετε, αυτοί που ενδιαφέρονται για το κρασί σοβαρά, απλώς ενδιαφέρονται για το κρασί σοβαρά, ασχέτως γενεών. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο ότι οι νεότερες γενιές επαγγελματιών έχουν στη διάθεσή τους πολύ περισσότερα κρασιά, από πολύ περισσότερες γωνιές του πλανήτη.
— Μετά από τριάντα χρόνια οινικής διδασκαλίας, ποια είναι τα βασικά σας συμπεράσματα όσον αφορά το πλέον αποτελεσματικό μοντέλο εκπαίδευσης στον χώρο του κρασιού;
Θεωρώ τη διδασκαλία μια ευκαιρία τόσο για ενημέρωση όσο και διασκέδαση μέσω μια χαλαρωτικής διαδικασίας. Τα μπουκάλια του κρασιού αποτελούν «δημιουργίες» περισσότερο ή λιγότερο καλοφτιαγμένες. Εμείς έχουμε πολύ διαφορετικές προσδοκίες που εξαρτώνται από τον τύπο και την τιμή τους. Οι προσωπικές μου προτιμήσεις στο κρασί, όπως οι προτιμήσεις μου στη μουσική, τη λογοτεχνία και το φαγητό, είναι καθολικές.
Αντλώ ευχαρίστηση, με διαφορετικούς τρόπους, τόσο από ένα καλοφτιαγμένο μπουκάλι κρασί αξίας 5 λιρών όσο και από κάποιο άλλο με δεκαπλάσια τιμή. Διδάσκοντας για το κρασί πάνω από τριάντα χρόνια, πιστεύω ότι η καλή διδασκαλία πυροδοτεί τον ενθουσιασμό, αλλά αυτό που την κάνει ιδιαίτερα σημαντική είναι ότι σε διδάσκει πώς να μαθαίνεις μόνος σου, όποιο κι αν είναι το γνωστικό σου επίπεδο.
Έτσι θα μπορέσεις να αποκτήσεις τη δική σου άποψη για την ποιότητα και την αξία που χαρακτηρίζει αυτές τις «δημιουργίες».
— Πιστεύετε ότι η οινική εκπαίδευση έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια σε ό,τι αφορά τον τρόπο που προσεγγίζει τους απλούς καταναλωτές;
Είναι γεγονός ότι η οινική εκπαίδευση έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια και, το κυριότερο, έχει μελετηθεί καλύτερα ώστε να μπορεί να καλύπτει τις ανάγκες και των καταναλωτών. Δείτε το παράδειγμα του WSPC, του ελληνικού παραρτήματος του WSET, που έχει φιλοξενήσει στα θρανία του περισσότερους από 12.000 σπουδαστές, έναν εντυπωσιακό αριθμό που συμπεριλαμβάνει τόσο επαγγελματίες όσο και καταναλωτές.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι ιδιαίτερα σημαντικό πως το κρασί αποκτά θέση στη συζήτηση και στα ενδιαφέροντα ολοένα και περισσότερων, δημιουργώντας μια σχέση «ανακάλυψης» που υπερβαίνει την απλή ανάγκη κατανάλωσης. Το κρασί δεν αφορά πλέον αποκλειστικά μια κλειστή κάστα, μια ελίτ, και έχει αποκτήσει μια ξεχωριστή δυναμική.
Πάρτε ως παράδειγμα εμένα: το κρασί είναι το επάγγελμά μου και μου προσφέρει ένα καλό βιοτικό επίπεδο το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου. Κάτι τέτοιο δεν θα ήταν εφικτό για κάποιον της προηγούμενης γενιάς.
— Αυτός ο όγκος οινικών γνώσεων που αφορά τους απλούς καταναλωτές πού πιστεύετε ότι οδηγεί;
Η εκπαίδευση δεν χαρίζει μόνο γνώση και ευρυμάθεια αλλά και ικανότητες και εμπειρίες. Αν το αντικείμενο της εκπαίδευσης έχει ενδιαφέρον –και το κρασί σίγουρα έχει‒, τότε οι σπουδές είναι μια αξιοσημείωτη επένδυση ‒και μόνο ως τέτοια πρέπει να τη βλέπουμε‒ που συμβάλλει στην ικανότητα καλύτερης αντίληψης και κατά συνέπεια αξιολόγησης - απόλαυσης της εμπειρίας αυτής.
Προσοχή, όμως, η επένδυση σε χρήμα θα πρέπει να πηγαίνει χεράκι-χεράκι με την επένδυση σε χρόνο και προσπάθεια. Τότε είναι που η επένδυση αυτή αποκτά ουσιαστική αξία και ανοίγει προοπτικές. Αυτό που πρέπει να προσέξει κάποιος που θέλει να ξεκινήσει τις σπουδές του στο κρασί είναι το εξής: πριν επενδύσει, πρέπει να αφιερώσει χρόνο, μελετώντας τις επιλογές του, και να διαλέξει αυτή που διασφαλίζει τις πιο υψηλές ποιοτικές προδιαγραφές, που προσφέρει εγγύηση και ασφάλεια.
— Πιστεύετε ότι η σύγχρονη μεθοδολογία εκπαίδευσης των επαγγελματιών του κρασιού έχει υπερβεί τις παραδοσιακές προσεγγίσεις;
Δεν θεωρώ ότι υπάρχουν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στις γενιές των επαγγελματιών. Ξέρετε, αυτοί που ενδιαφέρονται για το κρασί σοβαρά, απλώς ενδιαφέρονται για το κρασί σοβαρά, ασχέτως γενεών. Η μεγάλη διαφορά έγκειται στο ότι οι νεότερες γενιές επαγγελματιών έχουν στη διάθεσή τους πολύ περισσότερα κρασιά, από πολύ περισσότερες γωνιές του πλανήτη. Σκεφτείτε ότι τα τελευταία χρόνια μιλάμε για τα αφρώδη της Μεγάλης Βρετανίας ή τα κρασιά της Κίνας και της Ινδίας.
Επιπλέον, μια σειρά παραγόντων, όπως η κλιματική αλλαγή και το φαινόμενο του θερμοκηπίου, που επηρεάζουν το στυλ των κρασιών, η ανταλλαγή απόψεων ανάμεσα σε οινοποιούς ανά τον κόσμο, η επιρροή των οινογράφων και συμβούλων, όλα αυτά θέτουν σε αμφισβήτηση παλιότερες «σταθερές» και κάνουν καθιερωμένα τοπικά στυλ κρασιού όλο και πιο δύσκολα αναγνωρίσιμα με τη μία, όπως συνέβαινε παλιότερα. Βέβαια, υπάρχουν και μερικές κλασικές, μεγάλες αξίες που παραμένουν αναλλοίωτες.
— Τελικά, η βελτίωση των γνώσεων τόσο των ειδικών του κρασιού όσο και των καταναλωτών βοηθά στη βελτίωση της απόλαυσης που αντλούμε από την κατανάλωση αυτού του εξαιρετικού προϊόντος ή των πωλήσεων κρασιού;
Η οινική εκπαίδευση τροφοδοτεί τόσο την απόλαυση του καταναλωτή όσο και τις αυξημένες πωλήσεις.
— Έχουν επηρεαστεί θετικά από τη βελτίωση του γνωστικού επιπέδου των καταναλωτών οι παραγωγοί κρασιού;
Η οινική εκπαίδευση φυσικά και ωφελεί και τους ίδιους τους παραγωγούς, καθώς τους βοηθά να αντιληφθούν πώς να κάνουν καλύτερο το προϊόν τους. Ας μην παραβλέπουμε το ότι οι παραγωγοί και οι καταναλωτές είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο ένας έχει ανάγκη τον άλλον.
Η βελτίωση της οινοπαραγωγής και της αντίληψης του τρόπου που αξιολογούμε την ποιότητα ενός κρασιού είναι αλληλένδετα στοιχεία. Ένα καλό κρασί χρειάζεται έναν καλό καταναλωτή ‒καλό με την έννοια ότι μπορεί να αντιληφθεί και να αξιολογήσει την ποιότητα του κρασιού που δοκιμάζει‒ και το αντίθετο.
— Πιστεύετε ότι μπορεί ο καθένας να ανεβάσει πολύ το γνωστικό του επίπεδο ή θα πρέπει να διαθέτει κάποιο φυσικό ταλέντο; Αρκεί μόνο η θέληση και η επίπονη εργασία;
Το ταλέντο, αν και όταν υπάρχει, από μόνο του δεν είναι αρκετό. Απαιτείται σκληρή δουλειά, επιμονή και σύστημα προκειμένου κάποιος να αναπτύξει και να εξελίξει τις ικανότητά του να αντιλαμβάνεται και να αξιολογεί αλλά και να εκφράζει ορθά και με ροή αυτό που θέλει να πει. Τίποτα δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον ενθουσιασμό και την εξάσκηση στο αντικείμενο με το οποίο έχουμε επιλέξει να ασχοληθούμε.
— Από την εκπαιδευτική σας εμπειρία έχετε κάποια περιστατικά που τα ανακαλείτε με χαμόγελο;
Φυσικά. Στα μέσα της δεκαετίας του '80 ξεκίνησα να κάνω «Τυφλές Γευσιγνωσίες» για τις εξετάσεις του WSET. Εκεί γνώρισα τη Μόνικα, τη σύζυγό μου. Και αυτό είναι κάτι που θυμάμαι κάθε φορά με πλατύ χαμόγελο. Η Μόνικα πήρε το WSET Diploma σχεδόν 15 μέρες πριν από τον γάμο μας – περάσαμε μαζί την αγωνία της αναμονής των αποτελεσμάτων. Η θετική έκβαση και σε αυτό ήταν ακόμη ένας λόγος να χαμογελάμε.
Σχεδόν την ίδια περίοδο, κατά τη διάρκεια μιας «τυφλής γευσιγνωσίας» για τους σπουδαστές WSET Diploma, ένας νεαρός σπουδαστής ‒αν και τώρα που το σκέφτομαι, κι εγώ νεαρός ήμουν τότε‒ ήρθε στο τέλος του μαθήματος και κυριολεκτικά μού έβαλε ένα ποτήρι κάτω από τη μύτη, ρωτώντας: «Τι είναι αυτό;».
Με μια γρήγορη δοκιμή του λέω: «Μοιάζει με ένα τίμιο Ερυθρό Βουργουνδίας από μια αρκετά ζεστή χρονιά...».
Η απάντησή μου τον γέμισε ικανοποίηση, επειδή εγώ, δηλαδή αυτός που τον δίδασκε τυφλή γευσιγνωσία, είχα μόλις δώσει λάθος απάντηση. Το κρασί ήταν ένα Pinot Noir από τη Βουλγαρία. Αυτό το «μάθημα» με κάνει να χαμογελώ κάθε φορά που θυμάμαι το περιστατικό.
— Υπάρχει κάποια περίπτωση που σας έφερε σε δύσκολη θέση;
Κάτι που συνέβη σε μια «τυφλή γευσιγνωσία» σπουδαστών που τότε ξεκινούσαν τη διαδικασία. Ενώ μιλούσα για τα χαρακτηριστικά της Champagne, όταν ήρθε η ώρα να αποκαλύψω τα κρασιά, είδα ότι σε δύο δείγματα είχα βάλει ένα κρασί από την Καλιφόρνια! Αυτό κι αν μου φέρνει χαμόγελο, μαζί με ένα κοκκίνισμα, κάθε φορά που το θυμάμαι. Γιατί είναι η κλασική υπενθύμιση μιας αλήθειας που όλοι όσοι ασχολούμαστε με την «τυφλή γευσιγνωσία» γνωρίζουμε, ότι δηλαδή, κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες, κάποιος μπορεί να πείσει τον εαυτό του για το οτιδήποτε.
Αυτό είναι επίσης μια υπενθύμιση ότι όλοι είμαστε άνθρωποι και μπορούν να γίνουν λάθη. Βέβαια, από τότε είμαι διπλά προσεκτικός όταν ετοιμάζω κρασιά για «τυφλή γευσιγνωσία».
— Για την καινούργια έκδοση του βιβλίου σας «Essential Winetasting» δοκιμάσατε πολλά ελληνικά κρασιά μαζί με τον Κωσταντίνο Λαζαράκη MW. Ποια είναι η γνώμη σας για το ελληνικό κρασί;
Τα καλά ελληνικά κρασιά είναι πραγματικά υψηλής ποιότητας και η χώρα σας πρέπει να είναι περήφανη που έχει τόσο πολλές και διαφορετικές γηγενείς ποικιλίες. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι σε έναν κλάδο που αναγεννιέται, όπως συμβαίνει στο ελληνικό κρασί, πάντα υπάρχει τεράστιο περιθώριο περαιτέρω ανάπτυξης, ανακάλυψης και βελτίωσης.
Γι' αυτόν το λόγο, είναι πάρα πολύ σημαντική η επένδυση στην εκπαίδευση όλων των καταναλωτών εντός και εκτός Ελλάδας, ώστε να δημιουργηθεί γνώση σχετικά με το τι να περιμένουν και τι να ψάχνουν σε όλον αυτό τον θησαυρό των γηγενών ποικιλιών και των κρασιών.
Το τι περιμένω και το τι καταλαβαίνω είναι δύο κρίσιμες παράμετροι που παίζουν καθοριστικό ρόλο. Γιατί δεν πρέπει να παραβλέπουμε ότι είναι πολύ δύσκολο, τουλάχιστον στην αρχή, να δώσουμε μια ευκαιρία σε κάτι που δεν γνωρίζουμε ή δεν καταλαβαίνουμε.
— Εκτιμάτε, δηλαδή, ότι, εκτός από τη βελτίωση της ποιότητας, είναι απαραίτητη μια αντίστοιχη προσπάθεια και σε επικοινωνιακό επίπεδο.
Οπωσδήποτε, η σαφής επικοινωνία όσον αφορά τις περιοχές, τις ποικιλίες και τα στυλ αυτού του σαγηνευτικού καλειδοσκοπίου που αποτελεί το ελληνικό κρασί σήμερα είναι εξαιρετικά σημαντική. Παράλληλα, είναι και μία από τις προκλήσεις.
Προσωπικά, ήμουν εξαιρετικά τυχερός, καθώς, πριν από μερικά χρόνια, είχα την ευκαιρία να δοκιμάσω περισσότερα από 200 κρασιά δίπλα στον Κωνσταντίνο Λαζαράκη MW. Ήμουν διπλά τυχερός γιατί είναι ένας άνθρωπος με βαθιά γνώση, τεράστιες ικανότητες αλλά και επικοινωνιακή δεινότητα. Τότε είχα πει ότι θα ανταποδώσω με μια σειρά masterclasses στην Ελλάδα.
Και να που βρέθηκα στην Αθήνα, στις εντυπωσιακές εγκαταστάσεις του WSPC, εγκαινιάζοντας την ατζέντα των μοναδικών εκδηλώσεων γευσιγνωσίας που θα προσφέρουν στους σπουδαστές και αποφοίτους του κορυφαίου οργανισμού οινικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα αλλά και στους οινόφιλους.
σχόλια