Τ
Το μπροστινό μέρος του σπιτιού όπου φτάνουμε στην Παιανία είναι η κύρια είσοδος μιας συνηθισμένης μονοκατοικίας, όπως όλες τριγύρω ‒ κάτι σαν καμουφλάζ. Τίποτα δεν προμηνύει τι σε περιμένει όταν περάσεις τη σιδερένια πόρτα. Μόλις διασχίσεις τον διάδρομο και βγεις στον τεράστιο κήπο, στο πίσω μέρος του σπιτιού, μένεις πραγματικά άφωνος.
Το δημιούργημα του Λευτέρη Δαριώτη, βιολόγου φυτών και «plantsman», όπως αυτοσυστήνεται, είναι ο πιο όμορφος κήπος που έχω δει στην Ελλάδα, το όνειρο κάθε λάτρη των φυτών, με χιλιάδες (κυριολεκτικά) φυτά εξωτερικού χώρου, τα οποία, αυτή την εποχή, είναι μια πανδαισία χρωμάτων και ευωδιών, σε τόσο μεγάλη ποικιλία, που δεν ξέρεις τι να πρωτοθαυμάσεις. Τα σπάνια και εξωτικά φυτά που έχει φυτέψει επιμελώς στον ποτιζόμενο κήπο τα συλλέγει εδώ και χρόνια από κάθε μέρος του κόσμου που έχει παρόμοιο κλίμα με αυτό της Ελλάδας.
Λίγο παραπέρα, σε ένα άλλο οικόπεδο, μας ξεναγεί σε έναν δεύτερο κήπο με μεσογειακά φυτά, ξηρόφυτα, που δεν χρειάζονται πότισμα, σε ένα περιβάλλον που θυμίζει βόλτα σε ανθισμένο ανοιξιάτικο λιβάδι. Οι εκπλήξεις διαδέχονται η μία την άλλη και δεν έχουν τελειωμό. Ο Λευτέρης έχει αδιανόητα πολλές γνώσεις για τα φυτά και μπορεί να αναγνωρίσει (με τη λατινική ονομασία του) κάθε φυτό που του δείχνεις.
Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι γνώσεις του ειδικού επιστήμονα που σε εντυπωσιάζουν αλλά και οι γνώσεις του ανθρώπου που λατρεύει τα φυτά και τα έχει μελετήσει πολύ, κι αυτό φαίνεται από κάθε σημείο γύρω του. Από τον τρόπο που έχει οργανωμένα τα φυτώρια, όπου σπέρνει και φροντίζει τα νεαρά φυτά, μέχρι το εργαστήριό του, όπου διατηρεί τους βολβούς και τα ριζώματα που έχουν πέσει σε νάρκη.
«Με τα φυτά ξεκίνησα από παιδάκι» μας λέει. «Όλα τα άλλα παιδάκια έπαιζαν μπάλα, εγώ σκάλιζα στον κήπο και μάθαινα τις λατινικές ονομασίες των φυτών. Είχαμε αυτόν τον κήπο που βλέπεις (ο ποτιζόμενος κήπος είναι στο πατρικό του). Είχα και έναν παππού μελισσοκόμο στα Μέγαρα, απ’ όπου είναι η μάνα μου, και με έπαιρνε μαζί του και μου έδειχνε ποια φυτά τραβάνε τις μέλισσες. Ίσως γι’ αυτό έχω πώρωση με τα τις σάλβιες.
Ξεκίνησα να καλλιεργώ ετήσια φυτά. Έλεγα στους γονείς μου “πάμε στα φυτώρια να πάρουμε φυτά” και κάποια στιγμή είχα πάρει ένα mix βολβών που τους φύτεψα έναν-έναν, πενήντα βολβούς σε πενήντα γλαστράκια. Στη συνέχεια εξελίχθηκα στους βολβούς και άρχισα να ασχολούμαι στα σοβαρά. Μετά σπούδασα τεχνολόγος γεωπόνος στη Θεσσαλονίκη, ακολούθησε ένα master στη Bιολογία Φυτών στην Καλιφόρνια και στη συνέχεια πήγα να σπουδάσω horticulture στην Αγγλία, στο Reading.
Οι σπόροι των φυτών των φυτωρίων έρχονται συνήθως από το εξωτερικό. Πάντα στα ταξίδια μου μαζεύω σπόρους, αγοράζω φυτά από φυτώρια ‒ειδικά από την Αγγλία έφερνα πάντα‒ κι έτσι έχω κάνει σιγά-σιγά τη συλλογή μου. Τώρα με το Brexit, που απαγόρεψαν την εξαγωγή φυτών, είναι μεγάλη καταστροφή.
— Πώς και δεν έμεινες έξω;
Είναι και ο αδελφός μου στο εξωτερικό, στο Σικάγο, και ήθελα κάποιος να γυρίσει στο σπίτι. Έφυγα από την Αθήνα στα δεκαοκτώ, πήγα στη Θεσσαλονίκη, όπου σπούδασα, και μετά κατευθείαν έξω, οπότε έλειπα ήδη δέκα χρόνια όταν αποφάσισα να γυρίσω. Μου δόθηκαν ευκαιρίες για δουλειές, για άλλες σπουδές, αλλά ήθελα να γυρίσω και να ζήσω στην Ελλάδα. Ήταν πριν από την κρίση.
—Τι φυτά έχεις στη συλλογή σου;
Η μεγαλύτερη συλλογή είναι οι σάλβιες, έχω πάνω από διακόσια είδη. Επίσης, οι βολβοί, κυρίως από τη Νότια Αφρική, που έχει και πάρα πολλά είδη, συνολικά πάνω από δύο χιλιάδες. Οι νοτιοαφρικάνικοι είναι πάνω από χίλια είδη, ένα σωρό γένη με πολύ όμορφο άνθος. Στη Νότια Αφρική βρίσκεις δεκαπέντε-είκοσι είδη βολβών μαζί σε ένα τετραγωνικό μέτρο. Έχει μεγάλη ποικιλία. Και μετά είναι τα ξερικά μεσογειακά φυτά, όχι μόνο από τη Μεσόγειο αλλά απ’ όλες τις περιοχές του κόσμου με μεσογειακό κλίμα, Καλιφόρνια, Χιλή, Αυστραλία, Νότια Αφρική. Έχω γύρω στα τετρακόσια-πεντακόσια είδη. Μετά, ό,τι μου αρέσει το βάζω στον κήπο. Είναι όλα φυτά εξωτερικού χώρου.
— Πού τα βρίσκεις τα φυτά;
Παραγγέλνω απ’ όπου μπορώ online, κυρίως από το εξωτερικό. Και παραγγέλνω φυτά, γιατί στην Ευρώπη μπορείς να παραγγείλεις φυτά ή σπόρους. Έχω γίνει εξπέρ στους σπόρους, μπορώ να φυτρώσω σχεδόν τα πάντα. Και δεν αργούν να ανθίσουν, οπότε τα περισσότερα φυτά που έχω είναι από σπόρο, ειδικά τα μεσογειακά. Παραγγέλνω απ’ όλο τον κόσμο.
— Στην Ελλάδα μπορείς να συλλέξεις σπόρους από άγρια φυτά;
Όχι, απαγορεύεται. Πρέπει να υπάρχει κάποιος λόγος, για να σου δώσει άδεια το υπουργείο. Αν έχεις φυτώριο, μπορεί να σου δώσει άδεια για συγκεκριμένα πράγματα, που επιτρέπονται. Οι σπόροι των φυτών των φυτωρίων έρχονται συνήθως από το εξωτερικό. Πάντα στα ταξίδια μου μαζεύω σπόρους, αγοράζω φυτά από φυτώρια ‒ειδικά από την Αγγλία έφερνα πάντα‒ κι έτσι έχω κάνει σιγά-σιγά τη συλλογή μου. Τώρα με το Brexit, που απαγόρεψαν την εξαγωγή φυτών, είναι μεγάλη καταστροφή.
— Πώς μπορεί να δει κάποιος τους κήπους σου, είναι επισκέψιμοι;
Αν έρθει σε συνεννόηση μαζί μου, αν μου στείλει ένα μήνυμα στο Facebook, μπορεί να έρθει, γιατί όχι; Ανοίγω τον κήπο δύο φορές τον χρόνο για όποιον θέλει να τον δει.
— Στο Facebook σου στέλνουν να ρωτήσουν τι φυτά είναι αυτά στις φωτογραφίες που ανεβάζεις;
Συνέχεια με ρωτάνε, και πάρα πολλοί ξένοι, και στέλνω πληροφορίες για τα ελληνικά φυτά. Οργανώνω ταξίδια για γκρουπ, είτε κηπουρικής στο εξωτερικό είτε για εκπροσώπους βοτανικών κήπων που έχουν αντίστοιχοι σύλλογοι στο εξωτερικό και θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα να δουν φυτά στη φύση. Γιατί έχουμε πάρα πολύ μεγάλη ποικιλία φυτών στην Ελλάδα. Οργανώνω αυτά τα ταξίδια κυρίως την άνοιξη, αλλά υπάρχουν και πολλοί σύλλογοι που ασχολούνται με κάτι συγκεκριμένο, π.χ. ζητούν να δουν τουλίπες, βολβούς ή αλπικά φυτά, οπότε έρχονται όταν είναι η εποχή τους ‒ οι βολβοί είναι την άνοιξη, τα αλπικά φυτά τον Ιούνιο και Ιούλιο. Ξεκίνησα με ένα-δύο άτομα στο αυτοκίνητό μου και τώρα έρχονται ένα-δυο μεγάλα γκρουπ τον χρόνο.
Ασχολούμαι, επίσης, με ερευνητικά προγράμματα. Συνεργάζομαι με ένα ερευνητικό ινστιτούτο για το οποίο μαζεύω είτε μοσχεύματα είτε σπόρους. Για τα ελληνικά φυτά δεν είχα ενδιαφέρον από παλιά, με τροπικά φυτά ξεκίνησα και μετά, ταξιδεύοντας και βλέποντας, άρχισα να μαζεύω πληροφορίες, πού είναι τι. Τώρα πάω στοχευμένα εντελώς. Ψάχνω π.χ. κάτι συγκεκριμένο στο τάδε βουνό της Πελοποννήσου. Μέσω του Facebook, και επειδή έχω πολλές γνωριμίες έξω, με καλούνε να κάνω ομιλίες πάνω στην ελληνική χλωρίδα, πάλι σε συλλόγους. Έχω κάνει και tours στην Αμερική, πηγαίνω για δύο μήνες από Πολιτεία σε Πολιτεία και μιλάω σε συλλόγους που ασχολούνται με μεσογειακά φυτά. Τώρα κάνουμε τις ομιλίες μέσω Ζoom.
— Είναι πιο ενημερωμένοι οι Έλληνες για τα φυτά, σε σχέση με μερικά χρόνια πριν;
Είναι, αλλά σε πάρα πολύ μικρό ποσοστό ακόμα. Δηλαδή αν ήμασταν στο 0% πριν από μερικά χρόνια, τώρα είμαστε στο 2%. Κάπως έτσι. Δεν υπάρχει σεβασμός για τη χλωρίδα γενικά, αλλά το καλό είναι ότι πλέον, όταν ταξιδεύεις, βρίσκεις κόσμο που ενδιαφέρεται. Το Facebook το έκανε αυτό και η φωτογραφία. Πάνε οι άνθρωποι να φωτογραφίσουν φυτά και θέλουν να φωτογραφίσουν όλα τα ελληνικά φυτά. Αυτό βοήθησε πάρα πολύ. Και το Instagram άλλαξε τη σχέση του νέου ανθρώπου με την κηπουρική. Όταν ασχοληθείς με τα φυτά, τότε αρχίζεις να εκτιμάς την ομορφιά τους.
Αυτό είναι το μυστικό στην κηπουρική γενικά, να επιλέξεις το σωστό φυτό για τη σωστή θέση. Συνήθως ο Έλληνας πάει στο φυτώριο ζητώντας γαρδένια, ορτανσία και τριανταφυλλιά και τα βάζει όπου να ’ναι. Ο κήπος που βλέπεις, όταν μεγάλωνα, ήταν γεμάτος καρποφόρα δέντρα του πατέρα μου και τριανταφυλλιές και σιγά-σιγά έπρεπε να τα ξεπαστρέψω για να κάνω χώρο για τα δικά μου, όσο μεγάλωνε η συλλογή μου, με διαμάχες φοβερές με τον πατέρα μου. Ο Έλληνας θεωρεί ότι πρέπει να είναι χρήσιμο κάτι για να είναι στον κήπο του. Είναι άλλου είδους η χρησιμότητα των καλλωπιστικών, απευθύνονται στον νου και το αίσθημα. Είναι για να τα χαίρεται το μάτι σου..
— Πώς άρχισαν να σε ενδιαφέρουν τα μεσογειακά φυτά;
Τον μεσογειακό κήπο τον αγάπησα έξω, στην Καλιφόρνια που ήμουν, γιατί είδα πόσο μπροστά είναι στους κήπους εκεί οι άνθρωποι. Οι περισσότεροι είναι μεσογειακοί, χρησιμοποιούν τα ενδημικά φυτά και είναι ωραίοι κήποι. Εκεί έπαθα και τη ζημιά με τις σάλβιες, γιατί μόλις πήγα και έκανα βόλτες στην πανεπιστημιούπολη με το ποδήλατό μου, έπεσα πάνω σε μια salvia elegance, αυτή που μυρίζει σαν ανανάς και το φθινόπωρο κάνει κόκκινα, μακριά λουλούδια. Ήταν τεράστια, δύο επί δύο, και ήταν γύρω-γύρω καμία 50αριά κολιμπρί που ρούφαγαν νέκταρ. Τρελάθηκα, κι έτσι συμπάθησα τις σάλβιες. Ήξερα μόνο τις ελληνικές, το φασκόμηλο. Έχουμε γύρω στα είκοσι οκτώ είδη στην Ελλάδα, ενδημικές. Τα τρία από αυτά τα λέμε φασκόμηλο.
(Μου δείχνει ένα φασκόμηλο υβρίδιο που έχει φτιάξει ο ίδιος από δύο ενδημικά είδη και μου λέει ότι αλιφασκιά ή ελελίφασκος στα αρχαία σημαίνει κάτι που μυρίζει ωραία, όπως το φασκόμηλο, ενώ ασφάκα είναι κάτι που δεν μυρίζει.)
— Αν σου έλεγα να επιλέξεις πέντε φυτά που είναι πιο αγαπημένα σου ποια θα διάλεγες;
Μου βάζεις δύσκολα! Αν πρέπει να διαλέξω, θα σου πω πέντε γένη φυτών και ενδεικτικά θα σου αναφέρω ένα αγαπημένο είδος σε κάθε γένος. Τη Salvia, πρώτη και καλύτερη. Τεράστιο γένος, με πάνω από χίλια είδη παγκοσμίως. Αν διάλεγα μία, θα ήταν η Salvia lanceolata από τη Νότια Αφρική, ένας σκληρός, ανθεκτικός στην ξηρασία θάμνος με γκρίζα φύλλα και πορτοκαλορόζ άνθη, που στην πλήρη άνθιση καλύπτουν το φυτό.
Τη Phlomis, δηλαδή τις γνωστές (και παρεξηγημένες) στην Ελλάδα ασφάκες. Καταπληκτικοί μεσογειακοί θάμνοι που, εκτός από τη γνωστή μας και κοινή στην ελληνική φύση Phlomis fruticosa, υπάρχει ήδη σε πάρα πολλά μεγέθη και χρώματα. Από τις αγαπημένες μου είναι η Phlomis bovei subsp. maroccana με μεγάλες ταξιανθίες και απαλά ροζ άνθη.
Το Leucophyllum, θάμνοι από το Τέξας και το Μεξικό, γνωστοί και ως barometer bush, γιατί έχουν την τάση να ανθίζουν ακριβώς πριν από τις βροχές των μουσώνων σ’ εκείνες τις περιοχές. Αγαπημένο είδος είναι και το πολύ ιδιαίτερο Leucophyllum candidum, με σχεδόν άσπρα φύλλα και σκούρα μοβ άνθη.
Όπως και η Bulbinella, ένα ριζωματώδες γένος από τη Νότια Αφρική, συγγενικό με τους δικούς μας ασφόδελους. Επίσης, η Bulbinella latifolia subsp. doleritica έχει κατακόρυφες ταξιανθίες με έντονα πορτοκαλί άνθη που μοιάζουν με «θαυμαστικά» σε μια σύνθεση πιο χαμηλών φυτών.
Τέλος, είναι και τα Dianthus, τα γνωστά μας γαρίφαλα. Αν ξεπεράσουμε τις γνωστές χρήσεις του στην Ελλάδα, το γαρίφαλο είναι ένα μεγάλο γένος με πάρα πολλά όμορφα και διαφορετικά είδη, πολλά εκ των οποίων φύονται και στη χώρα μας. Αγαπημένο είναι το Dianthus crinitus, που φυτρώνει στα Δωδεκάνησα και στην Τουρκία και τα πέταλά του μοιάζουν με δαντέλα.
— Πες μου για τις οξαλίδες. Δεν τις γνωρίζει πολύ ο κόσμος, πέρα από αυτές που υπάρχουν άγριες και στους κήπους.
Η οξαλίδα είναι ένα παρεξηγημένο είδος, επειδή περιλαμβάνει δύο από τα πιο κοινά (και καταστροφικά) ζιζάνια στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες, τη γνωστή ξινήθρα (Oxalis pes-caprae) από τη Νότια Αφρική και την Oxalis corniculata από την Ασία. Πέρα από αυτά, όμως, είναι ένα μεγάλο γένος με πάνω από πεντακόσια είδη παγκοσμίως, από αλπικά των Άνδεων μέχρι πολλά βολβώδη από τη Νότια Αφρική σε μια τεράστια ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων. Αυτές τις τελευταίες συλλέγω εγώ και η συλλογή μου έως τώρα απαριθμεί περίπου διακόσια σαράντα είδη και ποικιλίες. Είναι ιδανικά φυτά για γλάστρες, αφού χρειάζονται ελάχιστο χώρο και το μόνο που ζητούν είναι ό,τι τους «προσφέρει» ο αττικός ουρανός!
— Ποιο είναι το νέο σου πάθος;
Τα Pelargonium! Τα πιο παραδοσιακά στην κηπουρική είναι τα γνωστά σε όλους μας ως γεράνια, πελαργόνια, σαρδελάκια, βαμβακούλες κ.λπ. Χρήσιμα φυτά, αλλά εμένα με συγκινεί ένα ιδιαίτερο γκρουπ/υποείδος, γνωστό ως Horea. Πρόκειται για μικρά φυτά χειμερινής ανάπτυξης που ανθίζουν την άνοιξη και θέλουν την ίδια περιποίηση με τους νοτιοαφρικάνικους βολβούς, αφού φυτρώνουν στα ίδια μέρη, αλλά το καθένα είναι πολύ ιδιαίτερο πλάσμα, με μικρά ανθοφόρα στελέχη στο τέλος της ανάπτυξής τους, οπότε τα φύλλα τους συνήθως ξεκινούν να ξεραίνονται, και άνθη σε φοβερή ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων. Προς το παρόν, έχω περίπου τριάντα είδη, αλλά προβλέπεται άμεση αύξηση!
— Δεν έχεις φυτά εσωτερικού χώρου. Γιατί;
Νομίζω πως ποτέ δεν ήμουν μεγάλος φαν. Ίσως γιατί είμαι της φιλοσοφίας ότι τα φυτά που έχω πρέπει να καλλιεργούνται εύκολα, χωρίς πολλές περιποιήσεις, χωρίς να είμαι όλη την ώρα από πάνω τους. Γι’ αυτό και εντρυφώ σε βολβώδη και μεσογειακά, αλλά και ημιτροπικά που δίνουν χρώμα το καλοκαίρι και προσαρμόζονται μια χαρά στον κήπο, με πότισμα το καλοκαίρι. Από την άλλη, θαυμάζω την αφοσίωση και τη λεπτομέρεια που χρειάζεται η σωστή καλλιέργεια φυτών σε εσωτερικούς χώρους, όπως οι ορχιδέες και η Gesneriaceae. Βέβαια, αν ποτέ περιοριστώ σε διαμέρισμα ‒που δεν το εύχομαι‒, ίσως να αλλάξω γνώμη!
— Ποιο είναι το πιο σπάνιο φυτό που έχεις;
Θα το διαχωρίσω σε δύο κατηγορίες. Από τη μια έχουμε τη σπανιότητα στην κηπουρική, και σε αυτή την περίπτωση αντιπροσωπευτικός είναι ένας μικρός βολβός Worsleya procera, ένα είδος της Βραζιλίας που ξεκίνησα από σπέρματα πριν από τρία χρόνια. Ανάμεσα στους συλλέκτες βολβών είναι από τα πιο ακριβά και σπάνια είδη. Θα πάρει, βέβαια, αρκετά ακόμα χρόνια για να μου ανθίσει! Από την άλλη, μπορούμε να μιλήσουμε για τη σπανιότητα στη φύση, για είδη που είναι υπό εξαφάνιση όπου αυτοφύονται. Έχω στη συλλογή αρκετά τέτοια φυτά, ειδικά από διάφορες χώρες της Μεσογείου, π.χ. το Phlomis aurea, μια ασφάκα από τη χερσόνησο Σινά της Αιγύπτου, που είναι υπό εξαφάνιση.
— Ποιο είναι το πιο ακριβό που έχεις αγοράσει;
Μέχρι τώρα την έχω βγάλει οικονομικά, γιατί προτιμώ να καλλιεργώ φυτά από σπέρματα, που συνήθως είναι φθηνά! Αλλά έρχονται στιγμές που πραγματικά θέλω κάτι που δεν μπορώ να βρω σε σπέρματα, όπως μια Brunsvigia bosmaniae, που μου κόστισε ένας βολβός εβδομήντα ευρώ.
— Θα δώσεις και μερικές συμβουλές για όποιον θέλει να φτιάξει έναν κήπο στο μπαλκόνι του;
Για να φτιάξεις ένα μπαλκόνι ή έναν κήπο, το πρώτο που πρέπει να λάβεις υπόψη είναι τι σου αρέσει. Και δεν φτάνει να πας σε ένα φυτώριο για να δεις τι έχει. Γιατί πηγαίνεις συνήθως την άνοιξη, που είναι όλα ανθισμένα, και τα φυτά που ανθίζουν το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο δεν τα βλέπεις. Ελάχιστοι πηγαίνουν τότε στα φυτώρια, οπότε έτσι δεν υπολογίζουμε πώς διανέμονται μέσα στον χρόνο οι ανθοφορίες. Το μπαλκόνι για μένα θέλει φυτά που έχουν καλό σχήμα και φύλλωμα όλο τον χρόνο, οπότε πρέπει να υπάρχει ένα αρχιτεκτονικό σχέδιο. Εδώ βολεύουν αυτά που έχουν λογχοειδή φύλλα, π.χ. τα φόρμιουμ, οι αγαύες.
Μετά πρέπει να επιλέξεις φυτά που είναι θαμνώδη και αειθαλή. Αρκετά από αυτά είναι μεσογειακά (φασκόμηλα, δεντρολίβανα) και μετά θα «παίξεις» με τα λουλούδια. Και οι σάλβιες είναι κάτι που προσφέρεται γι’ αυτόν τον σκοπό, γιατί έχουν μεγάλη ανθοφορία όλο τον χρόνο. Ειδικά μέσα στην Αθήνα, οι μικρόφυλλες ποικιλίες μπορεί να έχουν ανθοφορία και δώδεκα μήνες. Υπάρχουν σε πολλά χρώματα και είναι ωραία φυτά για γλάστρα.
Το ελληνικό μάτι έχει μάθει να προσέχει άλλου είδους φυτά και στους κήπους υπάρχει η νοοτροπία να έχουμε το γκαζόν και ένα παρτέρι που την άνοιξη το φυτεύουμε με σκυλάκια, τον χειμώνα με κυκλάμινα. Δεν υπάρχει η λογική να φτιάξεις ένα παρτέρι που να υπάρχει όλο τον χρόνο. Μέχρι πρόσφατα στην Ελλάδα δεν ήξεραν τι είναι η πολυετής πόα. Όλες οι πόες ήταν ετήσιες ή εποχικές. Είναι και ταλαιπωρία να καθαρίζεις κάθε φορά όλο το παρτέρι και να βάζεις από την αρχή φυτά. Βάζεις σάλβιες, τις κόβεις και ξαναγίνονται. Όλα τα φυτά του κήπου μου είναι πολυετή και απλώς τα κόβω τον χειμώνα και γίνονται ξανά την άνοιξη.
— Ας πούμε ότι θέλω να βάλω δύο τρεις μεγάλες ζαρντινιέρες ή μεγάλες γλάστρες στο μπαλκόνι, τι χώμα και τι φυτά να επιλέξω και ποια είδη μπορούν να συνυπάρξουν;
Η καλλιέργεια μεσογειακών φυτών σε γλάστρα και η καλλιέργεια στον κήπο είναι δύο εντελώς διαφορετικά πράγματα. Στον κήπο τα φυτά μπορούν να προσαρμοστούν και υπό κάποιες συνθήκες, π.χ. με καλή στράγγιση, να αντέχουν ολόκληρο το καλοκαίρι χωρίς πότισμα, αφού αυτό ακριβώς έχουν εξελιχθεί να κάνουν και στη φύση. Στη γλάστρα, όμως, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αναγκαστικά θα πρέπει να ποτίζουμε το καλοκαίρι, γιατί οποιοδήποτε φυτοδοχείο μπορεί να χάσει εντελώς την υγρασία του το καλοκαίρι. Αλλά πρέπει να το κάνουμε στο ελάχιστο, αφήνοντας το χώμα να στεγνώνει ενδιάμεσα στα ποτίσματα, αφού, ούτως ή άλλως, για την καλή υγεία του το φυτό θα πρέπει τους θερινούς μήνες να διατηρηθεί σε λήθαργο. Επίσης, πάντα ποτίζουμε απόγευμα.
Ένα άλλο μυστικό είναι η καλή στράγγιση του υποστρώματος. Επειδή ακριβώς θα ποτίσουμε το καλοκαίρι, αν το νερό διατηρηθεί στη γλάστρα και η θερμοκρασία φτάσει τους σαράντα βαθμούς, μπορεί και να αποβεί θανάσιμο για το φυτό μας. Οπότε ένα καλό μείγμα με φυτόχωμα, λίγο κοκκινόχωμα, περλίτη και χαλίκι είναι το ιδανικό. Και οπωσδήποτε χαλίκι ή περλίτης στον πάτο της γλάστρας, χωρίς πιατάκι! Υπάρχουν, βέβαια, μεσογειακά φυτά που συγχωρούν εύκολα, όπως το δεντρολίβανο, αλλά και άλλα που ένα λάθος μια ζεστή καλοκαιρινή μέρα θα τους στοιχίσει τη ζωή.
Μη σε τρομάζω όμως, αυτά που είναι στην πρώτη κατηγορία είναι αρκετά. Πέραν του δεντρολίβανου (Rosmarinus officinalis), πολλές Salvia, Phlomis, Teucrium, Origanum και ορισμένες λεβάντες, Εchium, τα καλιφορνέζικα Epilobium, μερικοί θάμνοι από την Αυστραλία όπως οι Grevillea και Callistemon κ.ά. τα καταφέρνουν εύκολα. Αλλά καλό είναι να κρατήσουμε ακανθώδεις θάμνους όπως οι Euphorbia acanthothamnus και Centaurea spinosa και άλλα πολύ ξηροφυτικά είδη αποκλειστικά σε κήπους.
Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO.
