Για πολλά χρόνια ήταν ένας δημόσιος χώρος αφρόντιστος, ανεκμετάλλευτος και ερειπωμένος. Σε λίγους μήνες θα εξελιχθεί, όμως, σε πόλο έλξης για τους κατοίκους και τους επισκέπτες της πόλης. Στη Λεμεσό της Κύπρου κατασκευάζεται ένα πάρκο που αποτελεί πρότυπο, ειδικά σε μια περίοδο που είναι εμφανείς οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Κι αυτό γιατί θα προσφέρει τη δυνατότητα αναψυχής, χαλάρωσης ή άθλησης, κοινωνικής συναναστροφής και περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σ’ έναν εύκολα προσβάσιμο και ιδανικό από κάθε άποψη χώρο.
Η ανάπλαση στοχεύει στην περιβαλλοντική αναβάθμιση των δυτικών συνοικιών της πόλης, όπως η κοινότητα Ζακακίου, και θεωρείται πως θα παίξει καθοριστικό ρόλο στην ικανοποίηση της ζωτικής ανάγκης των πολιτών για πρόσβαση σε πνεύμονες πρασίνου.
Αναφερόμαστε στο πάρκο Γκογκέν, ένα έργο που επιδιώκει να συνεισφέρει στο πολεοδομικό παζλ της πιο γοργά αναπτυσσόμενης πόλης της Κύπρου, έναν τόπο αναψυχής και πολιτισμού. Πρόκειται για έναν δημόσιο πνεύμονα πρασίνου που είναι δομημένος για τον άνθρωπο και αφιερωμένος στην αναζήτηση της χαράς του απλού, καθημερινού βίου.
«Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία ενός υπερτοπικού πάρκου, που θα λειτουργήσει ως σημαντικός κόμβος στάσης, κοινωνικής συνάθροισης και αναψυχής και μελλοντικά θα προσδώσει δυναμική στην ευρύτερη περιοχή και θα συνδέσει με πράσινο δίκτυο και ποδηλατόδρομους άλλα πάρκα και σημαντικές λειτουργίες της δυτικής Λεμεσού, που σήμερα παρουσιάζονται ασύνδετες και κατακερματισμένες».
Το πάρκο θα αποτελεί τον δεύτερο μεγαλύτερο χώρο πρασίνου στην πόλη, μετά τον Δημόσιο Κήπο Λεμεσού, συνολικής έκτασης σχεδόν 10.000 τ.μ. Το έργο έχει αναλάβει η ομάδα των ANBAUatelier (η εικαστικός Μαρία Λιανού και ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Χριστοφίνης), σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Στέλιο Λακκοτρύπη.
«Ο δεύτερος Δημόσιος Κήπος της Λεμεσού βρίσκεται υπό κατασκευή. Η Λεμεσός, σταθερός δέκτης πληθυσμιακής αύξησης και (ανεξέλεγκτης κατά το πλείστον) ανάπτυξης, την τελευταία δεκαπενταετία απετέλεσε και δέκτη ραγδαίων κοινωνικοπολιτικών αλλαγών. Η οικοδομική ατμομηχανή της Λεμεσού, προσελκύοντας ξένο κεφάλαιο και ανθρώπινο δυναμικό, οδήγησε σε μικρό χρονικό διάστημα το πρόσημο της κρατικής οικονομίας από αρνητικό σε θετικό. Η διεύρυνση της οικοδομικής και οικονομικής δραστηριότητας της ευρύτερης Λεμεσού υπήρξε δυσανάλογη προς τις δυνατότητές της, με μεγάλα έργα όπως μαρίνες, ουρανοξύστες, καζίνο, αλλά και δημόσια έργα, όπως οι γραμμικοί πεζόδρομοι στην ακτογραμμή και τα γραμμικά πάρκα στις κοίτες χειμάρρων.
Ταυτόχρονα, όμως, γεννήθηκε και μια φλέγουσα ατζέντα, που περιλαμβάνει το ζήτημα του υψηλού κόστους κατασκευής, την εκτίναξη των ενοικίων στα ύψη, τη δραματική όξυνση του κυκλοφοριακού, την καταφανή έλλειψη δημόσιων χώρων και πνευμόνων πρασίνου. Ζητήματα που η Δημοτική Αρχή επιχειρεί κατεπειγόντως να επιλύσει. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας, σχεδιάστηκε και κατασκευάζεται σήμερα στη δυτική Λεμεσό το πάρκο Γκογκέν, που χαρακτηρίστηκε ως ο δεύτερος Δημόσιος Κήπος της πόλης», επισημαίνει ο αρχιτέκτονας Αλέξανδρος Χριστοφίνης.
Τόσο η ομάδα των ANBAUatelier όσο και ο συνεργάτης τους, αρχιτέκτονας Στέλιος Λακκοτρύπης μελετούν συστηματικά τη συγκεκριμένη συνθήκη με κορύφωση το project: «Λεμεσός. Μετά την ανάπτυξη τι;». Στη βάση αυτή, αναφέρουν ότι η αρχιτεκτονική επί της ουσίας οφείλει να αποτελεί άσκηση στοχασμού πάνω στην ύπαρξη του ανθρώπου μέσα στο δίπτυχο χώρος - τόπος. Σχεδιάζουν θεωρώντας ότι το βίωμα του τόπου ως εμπειρία και συνείδηση διαμορφώνει το είναι, και το είναι ως αμφίδρομη διαδικασία θα διαμορφώσει τον τόπο του αύριο.
Έτσι ο σχεδιασμός τους, που τώρα υλοποιείται μέσα από τη συμβολική αναφορά τους στην κυκλική κατασκευή του πρώτου μεγάλου δημόσιου πάρκου (Δημόσιος Κήπος Λεμεσού), επιχειρεί να επανεντάξει στη σημερινή πραγματικότητα της πόλης εικόνες ξεχασμένες στο συλλογικό φαντασιακό. Παράλληλα, το κυρίαρχο μορφολογικό στοιχείο της σύνθεσης είναι ο κύκλος, σχήμα που προάγει την κοινωνικοποίηση. Η χρήση του κύκλου στο πλαίσιο ατομικών ή ομαδικών δραστηριοτήτων ενισχύει την κοινωνική συνοχή και το αίσθημα του ανήκειν.
«Κεντρική ιδέα του σχεδιασμού ήταν η δημιουργία ενός υπερτοπικού πάρκου, που θα λειτουργήσει ως σημαντικός κόμβος στάσης, κοινωνικής συνάθροισης και αναψυχής και μελλοντικά θα προσδώσει δυναμική στην ευρύτερη περιοχή και θα συνδέσει με πράσινο δίκτυο και ποδηλατόδρομους άλλα πάρκα και σημαντικές λειτουργίες της δυτικής Λεμεσού, που σήμερα παρουσιάζονται ασύνδετες και κατακερματισμένες. Στο κέντρο του Πάρκου χωροθετούνται οι κατασκευές της κεντρικής πλατείας, διαμέτρου 50 μέτρων.
Από τις τρεις πλευρές του τεμαχίου υψώνονται πρανή με ελαφριά κλίση, που συγκλίνουν και συναντιούνται στον κυκλικό τοίχο αντιστήριξης της πλατείας, σχηματίζοντας χαμηλό λοφίσκο. Από τις τρεις γωνίες φεύγουν διχαλωτοί δρομίσκοι που συγκλίνουν, τέμνουν τον λοφίσκο και καταλήγουν στην κυκλική πλατεία, την οποία ο περιπατητής προσλαμβάνει ως βυθισμένη. Προσθέτοντας φύτευση στα πρανή, δημιουργούνται φυσικά περάσματα, προς τέρψιν του ανέμελου περιπατητή», υποστηρίζει ο κ. Χριστοφίνης.
Από την πλευρά της, η εικαστικός Μαρία Λιανού προσθέτει: «Λοφίσκος και φύτευση λειτουργούν ως φράγμα ηχοπροστασίας των περιοίκων από τις λειτουργίες της κεντρικής πλατείας. Εντός της πλατείας με τα skateable τοιχία, τις κερκίδες και την κυκλική σκηνή, χωρίς να αποκλείονται χρήσεις που θα προκύψουν στο μέλλον, παρέχεται η δυνατότητα για ποικίλες εκδηλώσεις και παραστάσεις παντός τύπου, skating και bmx. Σχεδιασμός που φιλοδοξεί να εμπλέξει τον χρήστη σε μια ενδιαφέρουσα εμπειρία και να χαρίσει στον επισκέπτη πλούσιο και εναλλασσόμενο θέαμα».
Μια από τις εφαπτόμενες στο πάρκο οδούς είναι αυτή του μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου Πολ Γκογκέν. Η Μαρία Λιανού λέει: «Με έμπνευση τα φυσικά τοπία και τις χαρές της απλής ζωής που χαρακτηρίζουν τα έργα του Γάλλου μεταϊμπρεσιονιστή ζωγράφου Πολ Γκογκέν, σχεδιάστηκε πυκνή φύτευση δένδρων, θάμνων και αναρριχητικών φυτών με έντονη χρωματική γκάμα και έγινε χρήση εναλλακτικών, βιώσιμων και φυσικών υλικών, που παραπέμπουν στην απόλαυση του φυσικού στοιχείου, ολοκληρώνοντας το βίωμα του αρχιτεκτονικού αφηγήματος».
Τέλος, σκληρά υλικά (μπετόν και μέταλλο) συναντούμε κυρίως στην πλατεία με το κυκλικό στέγαστρο. Όλοι οι εσωτερικοί δρόμοι, τα μονοπάτια και τα περάσματα κατασκευάζονται από χωμάτινο σταθεροποιημένο δάπεδο (πουρί) ή διάτρητα τσιμεντένια μπλοκ, που επιτρέπουν τη βλάστηση στα διάκενα. Στο ίδιο πνεύμα και οι άλλες περιοχές αναψυχής και δράσης, όπως και όλες οι μικροκατασκευές, που σχεδιάστηκαν ειδικά, με ιδιαίτερη φροντίδα στη λεπτομέρεια και θα είναι χειροποίητες.
«Το δάπεδο του παιδότοπου με τις κούνιες σε κύκλο είναι στρωμένο με ψιλό χαλίκι, ο τοίχος πίσω από τη σκηνή του υπαίθριου θεάτρου θα είναι ένας από τους πρώτους τοίχους στο νησί από rammed earth (συμπιεσμένο χώμα), τα δε καθίσματα θα γίνουν από κατάλληλα επεξεργασμένους φυσικούς ογκόλιθους βυθισμένους στα πρανή. Τα ψηλά φωτιστικά σώματα θα γίνουν από παλιούς ξύλινους στύλους της ΑΗΚ (ΔΕΗ) και τα πιο χαμηλά από μέταλλο και μωσαϊκό (terrazzo), ενώ οι μπετονένιοι τοίχοι αντιστήριξης των πρανών στα περάσματα θα είναι σμιλεμένοι με την απαλή ανάγλυφη υφή του OSB, που χρησιμοποιήθηκε σαν ξυλότυπος», καταλήγει ο κ. Χριστοφίνης.
ΜΕΛΕΤΗ:
ANBAUatelier (ΜΑΡΙΑ ΛΙΑΝΟΥ, Εικαστικός, ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΧΡΙΣΤΟΦΙΝΗΣ, Αρχιτέκτονας) @anbauatelier
ΣΤΕΛΙΟΣ ΛΑΚΚΟΤΡΥΠΗΣ, Αρχιτέκτονας Μηχανικός
ΣΤΑΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:
ΑΛΛΑΓΙΩΤΗΣ & ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ
ΗΛΕΚΤΡΟΜΗΧΑΝΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:
MPEC, ΜΗΧΑΛΗΣ ΠΑΚΚΟΣ
ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ:
ΜΑΡΙΑ ΜΥΛΩΝΑ, ZHNA ΧΑΤΖΗΙΩΑΝΝΟΥ, ΜΑΡΙΑ ΒΑΛΒΗ,
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ SKATE PLAZA:
RICARDO RODRIGUES FERREIRA, Αρχιτέκτονας, skater
ΤΕΧΝΙΚΗ ΣΥΜΠΙΕΣΜΕΝΟΥ ΧΩΜΑΤΟΣ:
ΑΡΤΕΜΙΣ ΘΕΟΔΩΡΟΥ, Earth Architecture
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΡΕΦΛΕΞΟΛΟΓΙΑΣ:
ΔΑΦΝΗ ΧΡΙΣΤΟΥ, Ρεφλεξολόγος
ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ:
ALPHA IOANNOU CONSTRUCTION LTD
ΘΑΝΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ, Διευθυντής Έργου
ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΑΝΔΡΕΟΥ, Εργοδηγός
ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΣΥΜΒΑΣΗΣ - ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΕΡΓΟΥ:
ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΗΜΟΥ ΛΕΜΕΣΟΥ
