Φτάνοντας πρωί-πρωί στην Ταορμίνα με τον ήλιο να λάμπει στη θάλασσα του Ιονίου και μια ζαλιστική θέα που γίνεται όλο και πιο ζαλιστική όσο ανεβαίνεις τον φιδωτό δρόμο προς την πόλη, σκεφτόμουν ότι οι φουσκάλες στα πόδια μου όλο και χειροτέρευαν και με έπιανε απελπισία. Θα μου πεις τι είναι μερικές φουσκάλες μπροστά σε αυτή την ομορφιά που μάγεψε αλλοδαπές κόμισσες και παιδεραστές-καλλιτέχνες και τους κράτησε εκεί για πάντα; Ήταν τέτοια η αγάπη τους για την περιοχή της Ταορμίνας, που ήθελαν ακόμα και τα κουφάρια τους να λιώσουν στα χώματά της. Και είναι πολλοί οι ξένοι που πέρασαν μεγάλο μέρος τη ζωή τους σε αυτά τα χώματα. Όλοι πλούσιοι. Ακόμα κι ο Όσκαρ Ουάιλντ πέρασε εδώ ένα φεγγάρι όταν βγήκε από τη φυλακή κάνοντας κραιπάλες με τους πλούσιους φίλους του για να συνέλθει.
Η Ταορμίνα είναι ένας μικρός παράδεισος, χτισμένη σε ένα βουνό που βλέπει από τη μια πλευρά τις εκρήξεις της Αίτνας και από την άλλη τις παραλίες της Giardini Naxos και μάλλον το πιο τουριστικό μέρος της Σικελίας. Μοιάζει αρκετά με τα τοπία που συναντάς στην Ακτή του Αμάλφι, αλλά τον Αύγουστο θυμίζει περισσότερο τη Μύκονο. Είναι υπερβολικά όμορφη, αλλά με ανυπόφορα πολύ κόσμο. Στην Ταορμίνα αράζουν όλα τα πλοία που κάνουν κρουαζιέρες στη Μεσόγειο [μετά έρχονται στην Ελλάδα] και ορδές τουριστών που ξεχύνονται σαν ζαγάρια στους δρόμους. Ολόκληρα κοπάδια κυκλοφορούν σαν ζαβλακωμένα και κατευθύνονται όπου τους πάνε οι ξεναγοί. Είναι τέτοια η πολυκοσμία, που το απόγευμα είναι δύσκολο ακόμα και να περπατήσεις στον κεντρικό δρόμο.
Αν πέσεις πάνω στη στιγμή που βγαίνουν οι επιβάτες των πλοίων και δεις τα πλήθη, φαντάζεσαι ότι δεν θα υπάρχει ούτε ταράτσα άδεια για να βρεις να κοιμηθείς, αλλά στην πραγματικότητα η Ταορμίνα δεν είναι Μύκονος. Το βράδυ όλοι σχεδόν επιστρέφουν στα πλοία της αγάπης και τα περισσότερα ξενοδοχεία έχουν άδεια δωμάτια.
Η Ταορμίνα είναι η πόλη του Νονού του Κόπολα. Οι περισσότερες σκηνές -και στα τρία μέρη- γυρίστηκαν στην Ταορμίνα και στις γύρω περιοχές Savoca και Forza d’Agro και στην πόλη υπάρχει ακόμη και μουσείο για το Νονό –που δεν μάθαμε τι περιέχει, γιατί είχαμε πολύ καλύτερα πράγματα να κάνουμε. Υπάρχει και ξενάγηση με 80 ευρώ -μια βόλτα που σου δείχνουν το μπαρ Bar Vitelli και την τάδε εκκλησία όπου παντρεύτηκε ο Μάικλ και τέτοια που τρελαίνουν τους επιβάτες των πλοίων της αγάπης. Μετά βγαίνουν και αγοράζουν Τ-shirt, αναπτήρες και φλιτζάνια με τη φωτογραφία του Μάρλον Μπράντο με προτεταμένη την κάτω γνάθο σαν να θέλει να σε φτύσει. Και όλοι -μα όλοι- παίρνουν και μια κούπα με το Νονό για δώρο.
Με ό,τι έχει σχέση με την ποπ κουλτούρα τα πάει καλά η Ταορμίνα. Έχει και μουσείο Έλβις Πρίσλεϊ (ή έκθεση;) -που δεν φαινόταν να ενδιαφέρει κανέναν, γιατί όσες φορές κι αν περάσαμε απ έξω δεν υπήρχε ψυχή.
Πάντως, την έκθεση για τα 50 χρόνια του Γατόπαρδου [της ταινίας του Βισκόντι] την επισκεφτήκαμε, γιατί όσο να ’ναι το επετειακό ακούγεται λίγο πιο ενδιαφέρον. Είχε σχέδια από το storyboard των γυρισμάτων, σχέδια από τα κοστούμια, φωτογραφίες από την ταινία και τα γυρίσματα, είχε και μερικά φορέματα κυρίως της Κλαούντιας Καρντινάλε που μάλλον ήταν πιο εντυπωσιακά φορεμένα. Το πιο ωραίο, αυτό της σκηνής του χορού, ήταν αντίγραφο.
Για την Ταορμίνα υπάρχουν πολύ γοητευτικές ιστορίες που για τους ντόπιους δεν είναι πάντα ευχάριστες, αλλά για κάποιον ξένο που τις ακούει έχουν τρομερό ενδιαφέρον. Όπως η ιστορία της κόμισσας, δούκισσας ή ό, τι ήταν, η οποία ήταν η μούσα του D.H. Lawrence και για αυτή έγραψε τον «Εραστή της λαίδης Τσάτερλι». Ήταν μια πλούσια αγγλίδα που το 1884 έφτασε διωγμένη από την Αγγλία, για ποιον ακριβώς λόγο δεν ξέρει κανείς. Πάντως, όταν ήταν 27 χρονών βγήκε μια απόφαση δικαστηρίου που της έδινε 48 ώρες για να φύγει από τη χώρα της, έτσι μάζεψε τα συμπράγκαλά της και έφτασε στην Ταορμίνα. Ανεπίσημα ο λόγος ήταν η σχέση της με τον πρίγκιπα Edward VII που έκανε έξαλλη τη βασίλισσα Βικτόρια. Η Βικτόρια την είχε υιοθετήσει επειδή είχε ορφανέψει από μικρή και φεύγοντας της έβγαλε κι ένα επίδομα 50 λιρών το μήνα, που εκείνη την εποχή ήταν πολλά λεφτά. Έτσι η Florence Trevelyan έφτασε πλούσια στην Ταορμίνα. Το πρώτο πράγμα που έκανε ήταν να αγοράσει μια περιοχή δίπλα στο αρχαίο θέατρο που ονόμασε Hallington-Siculo για να της θυμίζει το σπίτι της στην Αγγλία. Μετά αγόρασε το νησάκι Isola Bella όπου έχτισε το σπίτι της και μετά παντρεύτηκε έναν πλούσιο ντόπιο που ήταν ο δήμαρχος της πόλης.
Σιγά-σιγά άρχισε να αγοράζει τα πάντα στην περιοχή. Αγόρασε το βουνό με το κάστρο [την Castlemona], τους γύρω λόφους, την πίσω ακτή και μια τεράστια έκταση στο μπροστινό μέρος που βλέπει στη θάλασσα για να φτιάξει τους περίφημους κήπους της, αυτούς που σήμερα είναι ένα από τα πιο όμορφα μέρη της πόλης και ονομάζονται giardini inglesi. Ζούσε για τους κήπους, τα λουλούδια και τα ζώα των κήπων της, αλλά είχε αδυναμία και στους νεαρούς κηπουρούς, έτσι έκανε διάφορα μέσα στους ελαιώνες και στα εξωτικά φυτά με έναν Σισιλιάνο αγρότη. Ο D.H. Lawrence έπαιρνε μάτι από το μπαλκόνι του Grand Hotel Timeo και ταυτόχρονα έπαιρνε έμπνευση για το βιβλίο του.
Η Florence εκτός από βοτανολόγος, ορνιθολόγος, προστάτιδα των σκυλιών και των πεινασμένων πουλιών –και πρωτοπόρος, έφτιαξε το πρώτο νεκροταφείων σκύλων στη Σικελία- ήταν και προστάτιδα των πεινασμένων ποιητών. Μόλις ο Όσκαρ Ουάιλντ βγήκε από τη φυλακή στην Αγγλία, τον μάζεψε στα φτωχικά της και τον χρηματοδότησε για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Αυτός θα πρέπει να πέρασε αξέχαστες μέρες στην Ταορμίνα γιατί τις μέρες έτρωγε το φαΐ της κόμισσας και τις νύχτες έκανε πάρτι με τον Βίλχελμ βον Γκλέντεν, ο οποίος ήταν μέγας φωτογράφος και μεγάλη λέρα.
Η Florence εκτός από πλούσια ήταν και καλόψυχη. Άρχισε να προικίζει άπορες κορασίδες και να κερδίζει τη συμπάθεια των ντόπιων που την αποκαλούσαν «α φρανσίσκα» [επειδή όλους τους ξένους τότε τους θεωρούσαν Γάλλους]. Όταν έχασε το γιο της σε ατύχημα έγινε ακόμα πιο συμπαθής και έτσι ξέχασαν ότι είχε αγοράσει το σύμπαν και αυτά που έκανε στους ελαιώνες με τους εργάτες. Όταν πέθανε από πνευμονία -επειδή έκανε μπάνια χειμωνιάτικα στα παγωμένα νερά του Ιονίου- της έκαναν μια μεγαλοπρεπή κηδεία με τσοπαναραίους να την συνοδεύουν με τις ντόπιες γκάιντες, τα κορίτσια που είχε προικίσει να ραίνουν το φέρετρο με λουλούδια και μια πομπή που ανέβηκε με τα πόδια τα 15 χιλιόμετρα μέχρι το κάστρο για να την θάψουν. Μιλάμε για ποδαρόδρομο σε μια απότομη ανηφόρα με στροφές, όχι αστεία.
Σήμερα οι κήποι της Florence είναι από τα πιο όμορφα μέρη της Ταορμίνας, ένα υπέροχο μέρος με τεράστια τροπικά φυτά, ντόπια θηριώδη βλάστηση, παντελώς άχρηστα κτίσματα και θέα στην ακτή με τα κρουαζιερόπλοια –το οποίο είναι σχεδόν έρημο όποια ώρα και να πας, που σημαίνει ότι οι ζαβλακωμένοι τουρίστες δεν μαθαίνουν ποτέ την ύπαρξή του.
Αντίθετα, οι ξεναγοί με τις πινακίδες παραμάσχαλα σαν τροχονόμοι τους πάνε ζούμπιτος στα μαγαζιά με τα καλλυντικά που πουλάνε το τοπικό άρωμα [η Ταορμίνα έχει τη δικιά της κολόνια, το Aqua di Taormina, μια κλασική με άρωμα λεμόνι και μία πιο πικάντικη με άρωμα βασιλικού που σε κάνει να μυρίζεις σαν γλάστρα. Και τα δυο γιούνισεξ.
Η άλλη ιστορία που είναι αρκετά πονεμένη και λίγοι ντόπιοι θέλουν να θυμούνται είναι του Γερμανού φωτογράφου Wilhelm von Gloeden που έφτασε στην Ταορμίνα το 1877 όταν ήταν 21 χρονών. Εκείνο το διάστημα δήμαρχος της Ταορμίνας ήταν ο επίσης Γερμανός και ζωγράφος τοπίων, ο Otto Geleng. Ο Βίλχελμ έμεινε όλη του τη ζωή στην Ταορμίνα και έγινε ένας από τους ξακουστούς φωτογράφους της εποχής του. Με τη βοήθεια δύο παπάδων και του δημάρχου έβρισκε νεαρά αγόρια και τα φωτογράφιζε ολόγυμνα, με σκηνικά που θα μπορούσαν να είναι αρχαιοελληνικά ή ρωμαϊκά. Πάντως, αρχαία. Αυτό που ξεκίνησε ως χόμπι τον έκανε πολύ σύντομα διάσημο στα πέρατα του κόσμου και άρχισαν να τον καλούν σε όλες τις μεγάλες πόλεις για να εκθέσει τις φωτογραφίες του. Σχεδόν όλες οι φωτογραφίες του είναι με γυμνά, όλες με αγόρια και άντρες και όλες στα όρια του πορνό [και λίγο παραπέρα]. Οι κάτοικοι της Ταορμίνας που ήταν φτωχοί ψαράδες, αγρότες και κτηνοτρόφοι δεν αντέδρασαν ποτέ στα όργια που γίνονταν στη βίλα του Βίλχεμ. Την σιωπή τους την εξαγόραζε το χρήμα και η εξουσία του Βίλχελμ (είχε κυριολεκτικά εξαγοράσει ολόκληρες οικογένειες).
Στη βίλα του Βίλχελμ φιλοξενήθηκε ο Όσκαρ Ουάιλντ όταν έφτασε στο νησί. Φιλοξενήθηκαν και άλλοι ευρωπαίοι πνευματικοί άνθρωποι της εποχής και ένα σωρό καλλιτέχνες που τον έκαναν ακόμα πιο διάσημο όταν επέστρεφαν στην πατρίδα τους. Τα εξαιρετικά τολμηρά πορτρέτα του Βίλχελμ θεωρήθηκαν από την αρχή μοναδικά έργα τέχνης και οι λιγοστές πλάκες που έχουν διασωθεί είναι σήμερα πανάκριβες.
Όταν πέθανε όλη του η περιουσία πήγε στον εραστή του [ο οποίος γνώρισε τον Βίλχελμ όταν ήταν 14 ετών και παρέμεινε δίπλα του μέχρι το τέλος, παρόλο που παντρεύτηκε και έκανε οικογένεια] και σε μερικά από τα αγαπημένα του μοντέλα. Λέγεται ότι οι σημερινές εύπορες οικογένειες της Ταορμίνας είχαν έναν πρόγονο που πόζαρε για τον Βίλχελμ.
Τα περισσότερα αρνητικά από τα έργα του –πάνω από 3000 συνολικά- τα κατέστρεψε ο Μουσολίνι το 1936, επειδή θεωρήθηκαν πορνογραφία.
Αν ο Βίλχελμ δοκίμαζε να κάνει σήμερα κάτι παρόμοιο στη Σικελία θα είχε πάει σίγουρα φυλακή. Δες μερικές από τις φωτογραφίες του (με δικιά σου ευθύνη) και θα καταλάβεις γιατί.
Νομίζω –παρ’ όλες τις φουσκάλες και τους πόνους και παρόλη την ανυπόφορη πολυκοσμία- ότι οι δύο μέρες στην Ταορμίνα ήταν από τα highlight του ταξιδιού. Η θέα από το κάστρο [αυτό που είχε αγοράσει η κόμισσα] στην κορυφή του όρους Ταύρος ήταν συγκλονιστική [κατά τον Γκαίτε είναι «η πιο συγκλονιστική θέα του κόσμου»]. Από τη μια πλευρά η ανατολή της πανσελήνου του Αυγούστου να βάφει κίτρινη την θάλασσα, από την άλλη η λάβα που έβγαινε από μικρές τρύπες στην Αίτνα και κυλούσε στην πλαγιά στέλνοντας πορτοκαλί λάμψεις, πίσω η παραλία με τα ψαροχώρια και στο βάθος τα φωτάκια από τις ακτές της Καλαβρίας έφτιαχναν ένα μοναδικό σκηνικό.
Στην κορυφή, εκτός από το Κάστρο, μερικές πιτσαρίες και ένα μαγαζί που πουλάει μόνο αντικείμενα σε σχήμα φαλλού δεν έχει και πολλά να δεις, αξίζει όμως να πας νύχτα μόνο και μόνο για να δεις τα «πυροτεχνήματα» της Αίτνας. Και να δοκιμάσεις vino alla mandorla, ένα κρασί από αμύγδαλα που πίνεται στο τέλος του γεύματος με συνοδεία μπισκότι.
Κι εδώ ισχύει ό,τι παντού στη Σικελία: Το ταξί σε ανεβάζει με 50 ευρώ, το τουριστικό λεωφορείο με 25 και το τοπικό λεωφορείο με 3 [συν 3 η επιστροφή]. Πρέπει να τσεκάρεις πάντα τα τοπικά λεωφορεία και να ρωτάς συγκεκριμένα, γιατί κανείς δεν τα αναφέρει στις τουριστικές πληροφορίες.
Η Ταορμίνα ήταν από το τέλος του 18ου αιώνα κοσμοπολίτικο μέρος. Βαρόνοι, βασιλείς, διπλωμάτες, διασημότητες, όλο το κακό συναπάντημα περνούσαν λόγω κλίματος εκεί σχεδόν ολόκληρο το χειμώνα. Έκανε καλό στη φυματίωση και στα ρευματικά, έτσι μετά τον Δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο άρχισαν να φτάνουν σωρηδόν συγγραφείς που είχαν ροπή προς το φυματικό λόγω ευαισθησίας (γενικά). Τι Τενεσή Γουίλιαμς, τι Τρούμαν Καπότε, τι Τζον Στάιμπεκ, τι Ζαν Κοκτώ, όλοι τρελοί φαν. Και αμέτρητες σταρ του Χόλιγουντ: Ρίτα Χέιγουορθ, Λιζ Τέιλορ, Γκρέτα Γκάρμπο, Όρσον Γουέλς, Κάρι Γκραντ και τέτοιοι μύθοι που έμεναν σε χλιδάτα ξενοδοχεία όπως το Timeo και έπιναν καφέ και απεριτίφ στο Wunderbar στην πιάτσα IX Aprile.
Το Wundrebar υπάρχει ακόμα και είναι το ίδιο ακριβό με τότε, μόνο που σήμερα συχνάζουν Γερμανοί και Αμερικάνοι τουρίστες και κάτι ηλικιωμένοι πάμπλουτοι με τις πολύ νεότερες συζύγους τους που από το πολύ τράβηγμα το μέτωπο τους έχει φτάσει μέχρι το κέντρο του κεφαλιού. Σαν της Όλιβ. Την ώρα που πίναμε τον πανάκριβο καφέ μας και τρώγαμε ένα ακόμα πιο ακριβό κασάτα, κρυφακούγαμε έναν ηλικιωμένο Καναδό που ταξίδευε με θαλαμηγό κάνοντας το γύρο της Μεσογείου: θα πήγαινε στη Κέρκυρα, την νότια Πελοπόννησο και μετά στην Τουρκία. Ήταν γύρω στα 70 και η γυναίκα του πιο μικρή από 40. Μπορεί να ήταν η κόρη του και να είχαν πολύ τρυφερή σχέση.
Το βράδυ στο Wunderbar βγαίνουν ντόπιοι οργανοπαίχτες για να διασκεδάσουν τους θαμώνες, όπως στα μαγαζιά στο Μοναστηράκι, και οι περαστικοί στέκονται και κάνουν χάζι από μακριά. Την πρώτη βραδιά πετύχαμε μια ορχήστρα με μια ηλικιωμένη τραγουδίστρια που τραγουδούσε σαν τη Σωτηρία Μπέλλου. Την επόμενη βραδιά πήγαμε στην Τόσκα και δεν προλάβαμε το πρόγραμμα. Όταν περάσαμε λίγο μετά τα μεσάνυχτα, είχε τελειώσει.
Το αρχαίο θέατρο της Ταορμίνας είναι το βασικό αξιοθέατο της πόλης. Είναι το δεύτερο μεγαλύτερο της Σικελίας μετά των Συρακουσών και έχει την πιο ωραία θέα από οποιοδήποτε άλλο [ο Γκαίτε που πρέπει να είχε πάθει μεγάλη ζημιά με την Ταορμίνα έγραψε ότι «Σε κανένα άλλο θέατρο του κόσμου το κοινό δεν έχει μπροστά του ένα τέτοιο θέαμα»]. Χτίστηκε τον 3ο αιώνα π.Χ. αλλά «ανακατασκευάστηκε πλήρως και απέκτησε μνημειακή σκηνή» στη ρωμαϊκή εποχή, τέσσερις αιώνες αργότερα. Οι Ρωμαίοι έριξαν έξτρα τούβλο στον περίγυρο και μονομάχους στη σκηνή για σπλάτερ διασκέδαση και πέρασαν πολλά χρόνια για να εξημερωθούν τα πλήθη. Σήμερα είναι κάτι σαν την Επίδαυρο με περισσότερες όπερες. Πού και πού σκάει και κανένας γέρος κρούνερ όπως τον Τόνι Μπένετ και Αμερικάνοι βάρδοι που προκαλούν υπνηλία [στην καλύτερη] και γίνεται λαϊκό προσκύνημα από γέρους μαφιόζους. Τη βραδιά που είδαμε την Τόσκα είχαν μαζευτεί όλα τα χωριά της περιοχής και, συν τοις άλλοις, είχε έναν εντυπωσιακό αριθμό από ηλικιωμένους που τους τοποθετούσαν στις θέσεις τους κουβαλητούς. Για τις καρέκλες γύρω από τη σκηνή έγινε και ένας καυγάς γιατί τις είχαν διπλοπουλήσει, αλλά λίγο πριν αρχίσει να παίζει η ορχήστρα και βγει ο Cavaradossi στη σκηνή, όλοι βρήκαν κάπου να καθίσουν και ηρέμησαν. Ευτυχώς.
Την ορχήστρα που αποτελούσαν πιτσιρίκια από την Τουρκία διηύθυνε ένας Τούρκος μαέστρος που δεν θυμάμαι το όνομά του και δεν έχει και σημασία, γιατί το θέμα δεν είναι η ίδια η Τόσκα –που ήταν συμπαθητική παράσταση, με χάλια τον τενόρο που έπαιζε τον Cavaradossi -αλλά αυτό κι αν δεν είχε καμία σημασία. Κανέναν δεν φάνηκε να ενδιαφέρει ο τρόπος που τραγουδούσε γιατί ήταν ωραίο παιδί και όταν πέθαναν όλοι και βγήκαν να χαιρετήσουν, τα κοριτσάκια της ορχήστρας σηκώθηκαν όρθια και τον χειροκροτούσαν ζητωκραυγάζοντας. Αυτό που ήταν αξιοπερίεργο και σε αφήνει για λίγο άφωνο είναι η συμμετοχή του κόσμου στις άριες, ο οποίος [κόσμος] σιγοντάρει τον τραγουδιστή της σκηνής [η κυρία δίπλα μου τραγούδησε σχεδόν ολόκληρη την Recondita armonia, παρόλο που είναι για άντρα, και πλάνταξε τραγουδώντας την Vissi d’arte και δεν ήξερα αν έπρεπε να γελάσω ή να σκάσω και να συμπάσχω].
Στην Ταορμίνα υπάρχουν αμέτρητα μαγαζιά για φαγητό και παγωτό και ακόμα και αν καθίσεις κάπου τυχαία, έχεις πολλές πιθανότητες να φας κάτι αξιοπρεπές. Τουλάχιστον. Αυτό που επιβάλλεται όμως να επισκεφτείς –οπλισμένος με υπομονή μέχρι να βρεις άδειο τραπέζι- είναι το BamBar. Είναι ένα καφέ-τζελατερία που σερβίρει μόνο γρανίτες με φρούτα εποχής. Όσα κι αν διαβάζεις για αυτό και μπορεί να σου φανούν υπερβολικά, ισχύουν όλα. Ο σερβιτόρος έρχεται και σου αραδιάζει τις γεύσεις και εσύ πρέπει να διαλέξεις ανάμεσα στα «λιμόνε, πέσκα, φράγκολα, μάντορλα, καφέ ε τσοκολάτο». Παίρνεις ένα πέσκα-μάντορλα με μπριόσε και δεν θέλεις να τελειώσει ποτέ. Πήγαμε και ξαναπήγαμε και ξαναπήγαμε και ήταν το τελευταίο πράγμα που κάναμε λίγο πριν φύγουμε από την πόλη.
Έχω κι άλλα να θυμάμαι από την Τορμίνα. Ένα μαγαζί που είχε μόνο μπισκότα με ονόματα μαφιόζων τα οποία έφτιαχνε ένας νεαρός μπροστά στα μάτια σου, την απίστευτη αυλή ενός μαγαζιού με τεράστια δέντρα σαν ζούγκλα, πνιγμένο στο πράσινο, που μας σέρβιρε martini rosato, το εστιατόριο στο εβραϊκό στενό που φάγαμε την πρώτη μέρα, έναν τρομακτικά στενό δρόμο που όλοι έβγαζαν σέλφι, και άλλα πολλά, αλλά αυτό το ποστ είναι πάνω από 2.500 λέξεις και πρέπει να το κλείσω κάπου εδώ.
σχόλια