Οι περισσότεροι επισκέπτες οποιασδήποτε σχεδόν χώρας της Αφρικής ορκίζονται πως γυρνούν πίσω αλλαγμένοι, με εντελώς διαφορετική αντιμετώπιση της καθημερινότητάς τους, αφού η ήπειρος που «γέννησε» τον άνθρωπο αποτελεί αποκάλυψη στα μάτια και στις αντιλήψεις των κατοίκων του δυτικού κόσμου.
Βρέθηκα στην Αιθιοπία και ανέπνευσα τον αέρα της πρωτεύουσάς της, Αντίς Αμπέμπα, σε μια dolce far niente εβδομάδα, στα μέσα του Απριλίου. Περιττό να αναφέρω πως, ομοίως, τοποθετήθηκα στην κατηγορία των ανθρώπων που περιγράφω και πως ανυπομονώ να επιστρέψω για να την εξερευνήσω περαιτέρω.
Για τους φαν της γαστρονομίας, η Αιθιοπία θεωρείται η χώρα γέννησης και του καφέ, αφού εκεί πρωτοχρησιμοποιήθηκαν οι καρποί του καφεόδενδρου για την παραγωγή του πιο δημοφιλούς, ίσως, ροφήματος στον κόσμο. Η ιεροτελεστία μάλιστα της παρασκευής και κατανάλωσης του bunna, όπως τον ονομάζουν, προϋποθέτει εξοικείωση με το περιβάλλον, γνωριμία με τους ντόπιους και αφιέρωση τουλάχιστον ενός τρίωρου.
Στα των εγκυκλοπαιδικών στοιχείων, η Αιθιοπία ή Αβησσυνία, όπως αποκαλούνταν μέχρι και αρκετούς αιώνες πριν, λέγεται πως παίρνει το όνομα της από μια αναφορά του Αισώπου και τη λέξη Αιθίοψ, η οποία στα Αρχαία Ελληνικά μεταφράζεται ως ο «άνθρωπος με την (ηλιο)καμμένη όψη».
Εκεί μάλιστα βρίσκεται και η κοιτίδα του ανθρώπινου είδους, με τη Λούσι να αποτελεί το πρώτο και πληρέστερο σκελετικό εύρημα Αυστραλοπιθήκου!
Η Λούσι ανακαλύφθηκε το 1974 από την ομάδα του Ντόναλντ Γιόχανσον, ενώ λέγεται πως πήρε το όνομα της από το θρυλικό "Lucy in the Sky with Diamonds" που άκουγε το συνεργείο κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.
Η Αιθιοπία δεσπόζει στη Δυτική Αφρική, αποτελεί ιδρυτικό μέλος του ΟΗΕ και θεωρείται η πρωτεύουσα της Αφρικανικής Ένωσης, με τα γραφεία της τελευταίας να βρίσκονται στην πρωτεύουσα Αντίς Αμπέμπα, όπως επίσης και αναρίθμητες πρεσβείες από χώρες όλου του κόσμου.
Η Αντίς Αμπέμπα και η Αιθιοπία αποτελούν οικονομικό και πολιτικό hub για ολόκληρη την Αφρική και, όπως διαπίστωσα και ιδίοις όμμασι, σημαντικό κομμάτι του Χριστιανικού κόσμου. Η Αιθιοπία μάλιστα, θεωρείται μία από τις ελάχιστες χώρες που δεν βρέθηκαν ποτέ κάτω από καθολική κυριαρχία άλλου κράτους.
Για τους φαν της γαστρονομίας, η Αιθιοπία θεωρείται η χώρα γέννησης και του καφέ, αφού εκεί πρωτοχρησιμοποιήθηκαν οι καρποί του καφεόδενδρου για την παραγωγή του πιο δημοφιλούς, ίσως, ροφήματος στον κόσμο.
Η ιεροτελεστία μάλιστα της παρασκευής και κατανάλωσης του bunna, όπως τον ονομάζουν, προϋποθέτει εξοικείωση με το περιβάλλον, γνωριμία με τους ντόπιους και αφιέρωση τουλάχιστον ενός τρίωρου.
Ο αυθεντικός bunna παρασκευάζεται μόνο σε σπίτια ντόπιων και όχι σε καφέ και καφενεία. Ολόκληρη η οικογένεια αλλά και οι περίοικοι της γειτονιάς συνωστίζονται σε αυτά και η νεαρότερη της παρέας αναλαμβάνει να δώσει «γευστική σάρκα και οστά αρωμάτων» στους πολύτιμους καρπούς του καφεόδενδρου που βρίσκονται σε αφθονία στην Αιθιοπία. Το δώρο του Θεού στους κατοίκους αυτής της ταλαιπωρημένης αλλά περήφανης χώρας.
Το νεαρό κορίτσι ανάβει φωτιά και φροντίζει με προσοχή τη θράκα αλλά και τα λιβάνια που καίνε στο δωμάτιο και στη συνέχεια θα ανακατευτούν με τα αρώματα από το φρεσκοψημμένο καφέ. Οι πράσινοι καρποί του καφέ ψήνονται σε μεγάλα τηγάνια που κάθονται επάνω στη φωτιά και στη συνέχεια σπάνε με ξύλινα γουδοχέρια για να μπορέσουν να βράσουν με νερό σε ιδιότυπα μαγκάλια, τα jebena.
Ο καφές σερβίρεται σε μικρά φλυτζανάκια χωρίς χερούλι, ενώ μέχρι η παρέα να πιεί τους πρώτους καφέδες, το κορίτσι έχει βάλει ξανά νερό στο μαγκάλι και έχει ξεκινήσει να βράζει ξανά τους αλεσμένους κόκκους του καφέ, παρασκευάζοντας ένα πιο ελαφρύ, δεύτερο γύρο και έναν τρίτο για να «κλείσει» η ιεροτελεστία. Πολλή ζάχαρη, κάποιες φορές και αλάτι και πάντα αλμυρό συνοδευτικό με τον καφέ τους, συνήθως ποπκόρν ή ψημένο κριθάρι.
Και στο φαγητό όμως, οι Αιθίοπες ξεχωρίζουν από τις υπόλοιπες χώρες της Αφρικής, διαθέτοντας πλούσια γαστρονομική παράδοση, αρκετές συνταγές και ένα μοναδικό διατροφικό superfood, το gluten-free και πλούσιο σε σίδηρο αλεύρι teff. Με μακρά ζύμωση του teff παράγεται η injera, μία σπογγώδους τύπου κρέπα, αρκετά ξινή λόγω της ζύμωσης, η οποία αποτελεί τη βάση για τις περισσότερες συνταγές της Αιθιοπίας.
Αυτή συνήθως ξεδιπλώνεται στο τραπέζι, ενεργώντας αντί πιάτου και επάνω της τοποθετείται ένα μείγμα από διάφορα γευστικά καλούδια, όπως μαγειρεμένο κρέας με διάφορες σάλτσες, λαχανικά, κοκ.
Την υπόλοιπη injera στη φέρνουν διπλωμένη σε ρολάκια, από την οποία κόβεις μικρά κομμάτια και τα χρησιμοποιείς αντί για πιρούνι/κουτάλι για να πιάσεις και να φέρεις στο στόμα σου μικρές μπουκίτσες από το κάθε φαγητού του πιάτου.
Και μπορεί η injera να αποτελεί ιδανική επιλογή για χορτοφάγους και vegan, αλλά στην Αιθιοπία και στην Αντίς Αμπέμπα υμνούν και το κρέας. Χιλιάδες ζώα συνωστίζονται στις υπαίθριες αγορές της Αντίς, όπου έμποροι αλλά και ιδιώτες συρρέουν για να διαλέξουν και να αγοράσουν για την ταβέρνα, το εστιατόριο ή και το σπίτι τους.
Ένα από τα πιο γνωστά κρεατοφαγικά πιάτα είναι το tibs, όπου μικρά κομματάκια μοσχαριού «περνάνε» από το παραδοσιακό τύπου wok τηγάνι τους και στη συνέχεια σερβίρονται στο τραπέζι σε φλεγόμενο σκεύος, στην Αιθιοπία συνηθίζεται η κατανάλωση και του (εντελώς) ωμού κρέατος(!) σε μεγάλα κυβάκια-μπουκιές, πάντα με τη συνοδεία injera, συνήθως και της παραδοσιακής τους σάλτσας berbere.
Στα της καθημερινότητας τους, δεν έχω συναντήσει ποτέ στα ταξίδια μου λαό τόσο έντονα προσκολλημένο στη θρησκεία. Η Ορθοδοξία βρίσκεται παντού στην Αιθιοπία και στην Αντίς, από τη σχεδόν υποχρεωτική ύπαρξη νηστίσιμου μενού σε όλα σχεδόν τα εστιατόρια για τις Τετάρτες και τις Παρασκευές, μέχρι τα άπειρα αυτοκολλητάκια με τον Χριστό στα ταξί των επαγγελματιών οδηγών της πρωτεύουσας.
Ίσως αυτή να ευθύνεται μερικώς και για τα σχεδόν μηδενικά βίαια εγκλήματα που (δεν) διαπράττονται στην πόλη, μαζί προφανώς και με τους αυστηρούς της νόμους.
Η μουσική φυσικά, βρίσκεται στο αίμα τους. Τι να πρωτογράψει κανείς άλλωστε για την αιθιοπική τζαζ, που ορίστηκε από τον πατέρα της, τον τεράστιο Μουλάτου Αστάτκε και διαδόθηκε μέσα από τα όργανα νομαδικών super band, αλλά και τα Azmari bet, τους ναούς της μουσικής παράδοσης της χώρας;
Σε αυτές τις παραδοσιακές μουσικές ταβέρνες (ή μήπως κουτούκια;), ο κόσμος που συγκεντρωνόταν για να κοινωνικοποιηθεί, συναντούσε τους Azmari, τους αντίστοιχους Αιθίοπες βάρδους της Ευρώπης, οι οποίοι με τα krar ή τα masenqo τους, τραγουδούσαν στον κόσμο, παραδοσιακά κομμάτια, συνήθως συνοδεία χορευτών.
Σήμερα τα Azmari Bet έχουν μεταμορφωθεί σε σύγχρονους χώρους καλλιτεχνικής έκφρασης με το πιο γνωστό της πόλης, το must-visit Fendika Azmari Bet, να λαμβάνουν χώρα gigs ανερχόμενων καλλιτεχνών, να παρουσιάζονται καλλιτεχνικές εκθέσεις στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο του και ντόπιοι παρέα με expat που ζουν και εργάζονται στην Αντίς να γνωρίζονται και να διασκεδάζουν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.
Στο δε African Jazz Village, το μπαρ ιδιοκτησίας του Μουλάτου Αστάτκε, αν είστε τυχεροί και ο ίδιος βρίσκεται στην πόλη και όχι σε περιοδεία στο εξωτερικό, μπορεί να έχετε την τύχη να διαπιστώσετε τι είναι αυτό που τον έκανε σπουδαίο και τρανό, αφού ίσως τον πετύχετε να τζαμάρει παρέα με τη μπάντα του.
Κλείνοντας, θα ήταν αδικία να μη μιλήσω για τον ίδιο τον κόσμο της Αντίς Αμπέμπα, τον αληθινό λόγο που τόσο έντονα επιθυμώ να επισκεφθώ ξανά την πόλη. Ένας λαός υπερήφανος, φιλόξενος, ευγενικός. Ένας λαός που έχει περάσει πολλά, αλλά δεν το έβαλε ποτέ κάτω.
Ένας λαός μιας χώρας που αποτελεί μήλο της έριδος για τις περισσότερες παγκόσμιες υπερδυνάμεις, από την Ευρώπη και την Αμερική, μέχρι την Κίνα, η οποία δείχνει πως τα τελευταία χρόνια τα καταφέρνει καλύτερα από τους ανταγωνιστές της, δημιουργώντας μια τεράστια αγορά εργασίας στην Αιθιοπία, που τόσο πολύ την έχει ανάγκη και που συμβάλει ουσιαστικά στο ξεπήδημα της μεσαίας τάξης στη χώρα.
Έγραψα πως στην Αιθιοπία αναπνέουν οι πιο όμορφες γυναίκες όλου του κόσμου;
σχόλια