Τα Ιωάννινα και ο ομώνυμος νομός προσφέρονται για ταξιδιωτικές εμπειρίες καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.
Για το τριήμερο της Αποκριάς αποτελούν έναν ιδανικό προορισμό για να ξεφύγει κάποιος από τους ρυθμούς και την πίεση της καθημερινότητας.
Πανύψηλα βουνά, άγριες χαράδρες, μοναδικά φαράγγια, ορμητικά και παγωμένα ποτάμια ανάμεσα σε δάση βελανιδιάς, έρημα μοναστήρια, εντυπωσιακές λίμνες, απότομοι καταρράκτες και, φυσικά, τα ιστορικά πέτρινα γεφύρια αποτελούν ένα μοναδικό δείγμα της παραδοσιακής ηπειρώτικης κουλτούρας.
Το ταξίδι σε αυτά τα μέρη δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο, γοητεύει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη και είναι σίγουρο ότι μόνο μια φορά δεν αρκεί. Θα θέλεις συνέχεια να επιστρέφεις σε αυτόν το σπάνιο και απαράμιλλης ομορφιάς τόπο.
Σε απόσταση λίγων λεπτών από τα Ιωάννινα βρίσκονται πολυάριθμα χωριά, τα περισσότερα από τα οποία έχουν ανακηρυχθεί παραδοσιακοί οικισμοί χάρη στα ποικίλα αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά και ιστορικά στοιχεία τους, και είναι χτισμένα σύμφωνα με τη ζαγορίτικη αρχιτεκτονική, στην οποία κυρίαρχη θέση έχουν η πέτρα και το ξύλο.
Το ταξίδι σε αυτά τα μέρη δεν αφήνει κανέναν ασυγκίνητο, γοητεύει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη και είναι σίγουρο ότι μόνο μια φορά δεν αρκεί.
Θα θέλεις συνέχεια να επιστρέφεις σε αυτόν το σπάνιο και απαράμιλλης ομορφιάς τόπο.
Στο κείμενο που ακολουθεί επιλέξαμε μία από τις πολλές διαδρομές που μπορείς να κάνεις στα μαγευτικά Ζαγοροχώρια και ταιριάζει στο τριήμερο της Αποκριάς ως μια ξεχωριστή απόδραση.
Δίλοφο
Σε απόσταση περίπου 30 χιλιομέτρων από τα Ιωάννινα συναντάμε έναν από τους ωραιότερους και κατά πολλούς τον πιο γραφικό παραδοσιακό οικισμό στα Ζαγοροχώρια.
Χτισμένο σε υψόμετρο 880 μέτρων, ονομάστηκε έτσι λόγω του ότι είναι τοποθετημένο ανάμεσα σε δύο κατάφυτους λόφους.
Τα σπίτια είναι χτισμένα από σχιστόλιθο, η κυκλοφορία των αυτοκινήτων είναι απαγορευμένη και τα στενά σοκάκια οδηγούν στην επιβλητική πλατεία με τον χαρακτηριστικό πλάτανο, η οποία πολλές φορές έχει πρωταγωνιστήσει σε ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.
Κάνοντας βόλτα στον υπέροχο οικισμό θαυμάζεις τις πέτρινες βρύσες, τα λιθόστρωτα καλντερίμια, τα εκκλησάκια και τα αρχοντικά.
Πολλοί το γνωρίζουν και ως «Σωποτσέλι», όπως ήταν η ονομασία του έως το 1926. Σίγουρα, ο ελληνικός καφές έχει την τιμητική του σ' ένα χωριό που αποτελεί διεθνές στολίδι ομορφιάς.
Κουκούλι
Συγκροτήθηκε ως οικισμός πριν από το 1430 μ.Χ. και η αρχιτεκτονική του είναι παραδοσιακή μεν, αλλά ξεχωριστή.
Μιλώντας με τους κατοίκους, θα μάθεις ότι το όνομα του χωριού προέρχεται πιθανόν από τις πολύ μεγάλες πέτρες, τις «κουκούλες», που υπάρχουν στην περιοχή, και από τη λατινική λέξη «cuculla», που σημαίνει καλύπτρα.
Το χωριό αποκτά ξεχωριστή ομορφιά τις ώρες που νυχτώνει. Περπατάς και ο αχνός φωτισμός σου δείχνει την κατεύθυνση προς την κεντρική πλατεία.
Κόσμος πουθενά, ηρεμία που σε γαληνεύει, ελάχιστα αναμμένα φώτα και καμινάδες ίσα-ίσα για να φαίνεται ότι κάποιοι υπάρχουν και ζουν εδώ.
Όταν φτάνεις στην κεντρική πλατεία, το «καφενείο του βικογιατρού» ξεπροβάλλει και είναι εκεί «για να ζωντανεύει τις αισθήσεις, τις επιθυμίες και τις γεύσεις».
Ο ιδιοκτήτης Νίκος Κοντοδήμος είναι ένας άνθρωπος που αγαπά πολύ τον τόπο του και δεν διστάζει να αφηγείται ωραίες ιστορίες για τα βότανα του Βίκου, αφού ασχολείται πάνω από τριάντα χρόνια με αυτά, αλλά και την ιστορία του χωριού.
Θυμάμαι πολύ χαρακτηριστικά να μου λέει ότι οι βικογιατροί ήταν ονομαστοί πρακτικοί γιατροί κατά τη διάρκεια του 17ου και 18ου αιώνα, που μάζευαν βότανα από το φαράγγι του Βίκου και ταξίδευαν σε όλη την Ελλάδα προκειμένου να βοηθούν όσους είχαν προβλήματα υγείας.
Φεύγοντας, μια επιγραφή αναφέρεται στις εποχές του χρόνου όπως τις ζουν στο Κουκούλι: «Την άνοιξη έχει αρώματα, το φθινόπωρο έχει χρώματα, το καλοκαίρι έχει δροσιά και, φυσικά, τον χειμώνα έχει ζεστασιά».
Κήποι
Το συγκεκριμένο χωριό είναι χτισμένο αμφιθεατρικά, απλωμένο σε μια βραχώδη πλαγιά.
Όπως αντιλαμβανόμαστε από το όνομά του, είναι ξακουστό για τους ωραίους κήπους του.
Λιθόστρωτα καλντερίμια, χαγιάτια με τοξοειδή ανοίγματα, σπίτια από λίθο, βρύσες-κομψοτεχνήματα και, φυσικά, το ψηλό καμπαναριό με το ρολόι της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου.
Αν βρεθείτε εκεί το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς, ετοιμαστείτε για ένα καλό φαγοπότι στον δρόμο με σουβλάκια και οινοποσία.
Όταν νυχτώσει, καταφθάνει ένα φορτηγάκι φωνάζοντας «λαγάνες».
Όπως μου είπε ο οδηγός, όλο το βράδυ μοιράζει λαγάνες στα χωριά για την ημέρα που ξημερώνει, την Καθαρά Δευτέρα, ώστε να μπορέσουν όλοι να τις προμηθευτούν.
Για όσους αγαπούν την πεζοπορία, υπάρχει μονοπάτι που συνδέει τους Κήπους με το γειτονικό Κουκούλι.
Φραγκάδες - Νεγάδες
Ένα από τα πιο γραφικά και πανέμορφα χωριά στα Ζαγοροχώρια είναι οι Φραγκάδες.
Χτισμένο κι αυτό αμφιθεατρικά, όπως οι Κήποι, είναι τοποθετημένο απέναντι από το επιβλητικό Μιτσικέλι, στις νότιες πλαγιές της Τύμφης.
Οφείλει το όνομά του στο Αντώνη Φράγκο, ο οποίος το 1384 σκότωσε τον Σέρβο ηγεμόνα των Ιωαννίνων Θωμά Περλούμπο.
Ως οικισμός έχει συγκροτηθεί από το 1843 και ένα από τα πιο επιβλητικά αξιοθέατα του χωριού αποτελεί η πετρόχτιστη εκκλησία του Αγίου Δημητρίου, χρονολογημένη από το 1779, με το χαρακτηριστικό πολύγωνο καμπαναριό της.
Η επιστροφή από τους Φραγκάδες, αν έχει νυχτώσει, γίνεται μια άκρως ενδιαφέρουσα εμπειρία.
Ένας σχετικά μικρός δρόμος με μεγάλα δέντρα δημιουργεί ένα σκηνικό roadtrip βγαλμένο από τα βιβλία του Τζακ Κέρουακ.
Σχετικά κοντά βρίσκεται και το χωριό Νεγάδες, ένα από τα πιο ξακουστά αρχοντοχώρια του Ζαγορίου, στο οποίο συνυπάρχει αρμονικά το στοιχείο της φύσης και του πολιτισμού.
Σκουρόχρωμα σπίτια με σκεπές ζαγορίτικης αρχιτεκτονικής, αρχοντικά μιας άλλης εποχής, γεφύρια και βρύσες αναδεικνύουν το μεγαλείο των Νεγάδων.
Μονοδέντρι - Βραδέτο
Αφού κάνετε μια πρώτη στάση στο χωριό Βίκος με τη θέα στο θρυλικό φαράγγι να σε αποζημιώνει, επιλέξτε για φαγητό ή ψώνια τα τουριστικά χωριά.
Αρίστη, Άνω και Κάτω Πεδινά, Μικρό και Μεγάλο Πάπιγκο είναι οι ιδανικές επιλογές. Μπορεί να περπατήσεις μέσα στην ομίχλη − το ψιλόβροχο δεν θα σε ενοχλήσει και το μπουφάν γίνεται ο καλύτερος σύμμαχος.
Ειδικά στο Πάπιγκο μια αχνιστή κρεατόσουπα δίπλα στο τζάκι δημιουργεί την κατάλληλη ατμόσφαιρα ενός χειμωνιάτικου προορισμού.
Και κει που νομίζεις ότι τα έχεις δει όλα, έρχεται μια νέα διαδρομή να χαραχτεί στο μυαλό σου.
Στάση στο Μονοδένδρι και, φυσικά, στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής.
Πηγαίνοντας από το όμορφο λιθόστρωτο που οδηγεί στην είσοδο της μονής, αξίζει να ακολουθήσετε τις πινακίδες ώστε να κατευθυνθείτε κυριολεκτικά στο χείλος του γκρεμού.
Εκεί η θέα κόβει την ανάσα. Κατά πολλούς, είναι η πιο μαγευτική θέα στο φαράγγι του Βίκου. Πάντως, η αδρεναλίνη ανεβαίνει κατακόρυφα και οι υψοφοβικοί θα αναμετρηθούν με τα όριά τους.
Αργότερα, αξίζει να επιλέξετε τη διαδρομή προς το Βραδέτο, το υψηλότερο χωριό του Ζαγορίου, γνωστό και ως «μπαλκόνι» της ευρύτερης περιοχής.
Απότομα βράχια, γκρεμοί που προκαλούν δέος, απόλυτη ηρεμία, παγωμένος αέρας κι ένα τοπίο απόλυτα γαλήνιο και απομακρυσμένο σε μαγνητίζουν από την πρώτη στιγμή.
Φυσικά, κανείς δεν μπορεί να παραλείψει την ιστορική περίτεχνη σκάλα που ενώνει το Βραδέτο με το Καπέσοβο και έως τις αρχές της δεκαετίας του '70 αποτελούσε τη μοναδική πρόσβαση στο χωριό.
Κατασκευασμένη από ντόπιους τεχνίτες της πέτρας με ξερολιθιές και αρκετές στροφές, χρειάστηκε περίπου είκοσι χρόνια για να ολοκληρωθεί.
Τζαμάλα - Ιωάννινα
Ολοκληρώνοντας τη διαδρομή και για να πάρετε μια καλή γεύση από τις Απόκριες, επισκεφθείτε την πόλη των Ιωαννίνων για να μυηθείτε στο έθιμο της Τζαμάλας.
Στις πλατείες κάθε γειτονιάς, μέσα σε έναν κύκλο από άμμο με πολλά κούτσουρα και κορμούς δέντρων, ανάβουν φωτιές που καίνε μέχρι το ξημέρωμα της Καθαράς Δευτέρας.
Πρόκειται για ένα ανταγωνιστικό έθιμο, αφού οι συνοικίες διαγωνίζονται ποια θα έχει την πιο φανταχτερή φωτιά και υπαίθρια γιορτή.
Χορός, κρασί και καζάνια με μπόλικη φασολάδα και το γλέντι κρατά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες, με τα ηπειρώτικα τραγούδια να έχουν την τιμητική τους.
Αν μιλήσεις με τους κατοίκους, θα σου πουν ότι το συγκεκριμένο έθιμο είναι πανάρχαιο και συμβολίζει τις δοξασίες για την άνοιξη και τη δύναμη της φωτιάς ως λατρευτικού στοιχείου που διώχνει το κακό και τους ενώνει όλους γύρω της.
Το γιαννιώτικο περιβάλλον, το πλήθος των μνημείων, η ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά του και η πλειάδα των επιλογών που σου προσφέρονται αφειδώς αναδεικνύουν τη συγκεκριμένη περιοχή στον απόλυτο προορισμό για αξέχαστες ταξιδιωτικές περιπλανήσεις.
