Η πορεία του Μίμη Πλέσσα στον κινηματογράφο του '60 είναι πασίγνωστη σε όλους. Από τη στιγμή που οι ταινίες της Finos Film και των υπολοίπων παραγωγών της εποχής προβάλλονται συνεχώς από την τηλεόραση (κρατική και ιδιωτική) όλοι τις έχουμε δει και όλοι έχουμε ακούσει τις μουσικές τού Πλέσσα.
Μπορεί να μην συνειδητοποιούμε κάθε φορά τον ήχο, το «τι παίζει» πίσω από τις διάφορες σκηνές των λογής-λογής ταινιών, όμως, και σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι μουσικές έχουν περάσει με κάποιο τρόπο στη συλλογική μας μνήμη. Με το που θα τις ακούσουμε κάπου, έστω και για λίγα δευτερόλεπτα, θα τις αναγνωρίσουμε αμέσως. Καιρός, λοιπόν, να περάσουν και στις δισκοθήκες μας.
Ορισμένες απ' αυτές τις μουσικές έχουν τυπωθεί μέσα στα χρόνια σε όλες τις δυνατές φόρμες, από 45άρια και LP (πολλά εκ των οποίων είναι πια δυσεύρετα), μέχρι και σε CD, τα πιο πρόσφατα χρόνια (που και αυτά δεν είναι σίγουρο ότι εντοπίζονται εύκολα πια). Οπότε μια «σωστή» επανεξέτασή τους θα έχει πάντα νόημα, αφού και οι μουσικές είναι πολύ καλές, και διαρκώς σε ζήτηση, από καθημερινούς μουσικόφιλους, εραστές των ελληνικών σάουντρακ, συλλέκτες κ.λπ., και οι ταινίες βλέπονται και ξαναβλέπονται, ψυχαγωγώντας μεγαλύτερους και νεότερους, επανεξετάζονται, τοποθετούνται μέσα στη σύγχρονη εποχή, κρίνονται ξανά κ.ο.κ.
Μπορεί να μην συνειδητοποιούμε κάθε φορά τον ήχο, το «τι παίζει» πίσω από τις διάφορες σκηνές των λογής-λογής ταινιών, όμως, και σε κάθε περίπτωση, όλες αυτές οι μουσικές έχουν περάσει με κάποιο τρόπο στη συλλογική μας μνήμη.
Η εταιρεία B-Other Side Records / Lost Archives τον τελευταίο καιρό έχει αναλάβει να φέρει τις μουσικές τού Μίμη Πλέσσα, από τις ταινίες του '60, ξανά στην επικαιρότητα. Προς τούτο σκάβει στο αρχείο του συνθέτη, ξετρυπώνοντας από 'κει μουσικά διαμάντια.
Έχουν ήδη κυκλοφορήσει δύο δίσκοι βινυλίου με τα σάουντρακ από τις ταινίες Έγκλημα στα Παρασκήνια (σκ. Ντίνος Κατσουρίδης, 1960), Εφιάλτης (σκ. Ερρίκος Ανδρέου, 1961), Ίλιγγος (1963), Εγωισμός (1963) και Ιστορία μιας Ζωής (1965), και οι τρεις σε σκηνοθεσία Γιάννη Δαλιανίδη, για τους οποίους δίσκους έχουμε γράψει τα σχετικά πέρυσι το καλοκαίρι εδώ, τώρα έχουμε σε κυκλοφορία το 3ο και το 4ο μέρος (που μας δίνουν την αφορμή για το παρόν κείμενο), ενώ αναμένονται ακόμη δύο εκδόσεις (το 5ο και το 6ο μέρος) στο προσεχές διάστημα.
Τι περιλαμβάνουν τα «Μίμης Πλέσσας / Μουσική για τον Κινηματογράφο 3» και «Μίμης Πλέσσας / Μουσική για τον Κινηματογράφο 4»; Θα τα δούμε αμέσως πιο αναλυτικά...
Κατ' αρχάς να πούμε πως οι εκδόσεις της B-Other Side / Lost Archives είναι εξαιρετικής αισθητικής, αλλά και πολύ καλής ηχητικής ποιότητας. Στα εξώφυλλα αναπαράγονται, με ωραία σχεδίαση, φωτογραφίες από τις ταινίες, ενώ κάθε φάκελος περιέχει ανατυπώσεις lobby cards και insert με πληροφορίες, φωτογραφίες και άλλα στοιχεία. Άρα υπάρχει μια «σωστή» πλαισίωση τού όλου θέματος, την οποία χαίρεται το μάτι και βεβαίως το αυτί.
Ο πρώτος δίσκος περιλαμβάνει μουσικές που έγραψε ο Μίμης Πλέσσας ανάμεσα στα χρόνια 1960-1966.
Μέσα σ' αυτά τα έξι χρόνια έγινε κοσμογονία στην ποπ μουσική. Πριν τους Beatles στην διασκέδαση κυριαρχούσαν οι ορχήστρες, που έπαιζαν «ελαφρά μουσική». Λάτιν ρυθμούς και μελωδίες, βαλσάκια, διάφορα εξωτικά χορευτικά θέματα, τουίστ, τζαζ, ροκ εν ρολ κ.λπ. Μετά τους Beatles, το σέικ, δηλαδή το ροκ, αρχίζει να κάνει πιο έντονη την παρουσία του, στα κινηματογραφικά μοτίβα, σπρώχνοντας σιγά-σιγά προς το περιθώριο όλες τις προηγούμενες μουσικές. Χοντρικά, αυτή η γενικότητα «δουλεύει» και στις μουσικές του Μίμη Πλέσσα, που καταγράφονται εδώ και που αφορούν στις εξής έντεκα ταινίες (κατά χρονολογική σειρά):
Νύχτες στο Μιραμάρε (1960, σκ. Ορέστης Λάσκος, παραγωγή Ελ Τουρέ Φιλμ-Βίων Παπαμιχάλης), Καλημέρα Αθήνα (1960, σκ. Γρηγόρης Γρηγορίου, παραγωγή Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης), Χριστίνα (1960, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Αφοί Ρουσσόπολοι, Γιώργος Λαζαρίδης, Δημήτρης Σαρρής, Κώστας Ψαρράς), Η Μπέττυ Παντρεύεται (1961, σκ. Σπύρος Ζιάγκος, παραγωγή Νίκος Σαμπατάκος & Υιός), Ένα Κορίτσι για Δύο (1963, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film), Έξω Φτώχεια και Καλή Καρδιά (1964, σκ. Πάνος Γλυκοφρύδης, παραγωγή Θανάσης Βέγγος-Γιώργος Οικονομίδης), Οι Κληρονόμοι (1964, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film), Η Χαρτοπαίχτρα (1964, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film), Υπάρχει και Φιλότιμο (1965, σκ. Αλέκος Σακελλάριος, παραγωγή Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης, Finos Film), Δάκρυα για την Ηλέκτρα (1966, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film) και Ο Ξυπόλητος Πρίγκηψ (1966, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film).
Στο Νύχτες στο Μιραμάρε κυριαρχεί ο τζαζ-οριενταλισμός. Είναι και το σενάριο τέτοιο (με εμίρηδες, αδελφές εμίρηδων τις οποίες ερωτεύονται... μάλλον κακομοίρηδες κ.λπ.), οπότε ο Μίμης Πλέσσας καταστρώνει και τα ανάλογα σχέδια. Τέτοιες μουσικές βρίσκονταν τότε (το 1960) στα πολύ επάνω τους, κυρίως λόγω της τεράστιας επιτυχίας του "Mustapha" από την ορχήστρα του Bob Azzam, βρίσκοντας τον τρόπο φυσικά να εισχωρήσουν και στο σινεμά.
Αντιθέτως το «Χορευτικό» από το Καλημέρα Αθήνα, είναι ένα ελαφρό τζαζ κομμάτι, που περικλείει και blues όμως, μα και ροκ εν ρολ. Όλες οι μουσικές έπαιζαν εξ ίσου, και ο Μίμης Πλέσσας διάλεγε πάντα το καλύτερο.
Στη Χριστίνα, επίσης από το 1960, ακούγεται φωνητικό σχήμα (που είναι το Τρίο Μπελκάντο), ενώ ο πρώτος τραγουδιστής είναι ο Leo Leandros (πατέρας της Βίκυς Λέανδρος). Υπάρχει και δεύτερη version του ελαφρού τραγουδιού στο άλμπουμ (στίχοι Γιώργος Οικονομίδης), κάπως διαφορετική (πιο χυμώδης και πιο ερωτική).
Από την ταινία Η Μπέττυ Παντρεύεται (1961) ακούμε την Γκιζέλα Ντάλι να τραγουδάει το κλασικό πλέον «Αν σ' αρνηθώ αγάπη μου» (σε στίχους Δανάης). Ένα διαχρονικό ελληνικό τζαζ στάνταρντ. Φυσικά η Γκιζέλα Ντάλι πρωταγωνιστούσε και στην ταινία. Το τραγούδι πέρασε για πρώτη φορά στην δισκογραφία από τον Φώτη Δήμα (το 1961), αλλά σχεδόν αμέσως γνωρίζει απανωτές εκτελέσεις (Κώστας Χατζής, Τζένη Βάνου, Γιοβάννα...).
Αν σ΄ αρνηθώ αγάπη μου + Φεγγαράκι Γκιζέλα Ντάλι
Το 1963 ο Μίμης Πλέσσας συνεργάζεται με την Finos Film, στην ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη Ένα Κορίτσι για Δύο, με Αλεξανδράκη, Βουτσά, Λάσκαρη κ.ά. (γνωστό το στόρι). Η μουσική... προοδεύει. Μια bossa nova κι ένα hully gully δίνουν, εδώ, το σήμα. Η bossa nova, το 1962, μέσω του άλμπουμ των Stan Getz / Charlie Byrd "Jazz Samba" [Verve] γίνεται παγκόσμιος ήχος και φυσικά, ως παγκόσμιος, φθάνει και στην Ελλάδα (με πολύ καλά αποτελέσματα).
Στο πολύ διασκεδαστικό, λόγω Θανάση Βέγγου, Έξω Φτώχεια και Καλή Καρδιά (1964), ο Μίμης Πλέσσας γράφει ένα blues, που είναι κάπως... light jazz, με την ορχήστρα του να κάνει (μικρά) θαύματα. Πολύ ευχάριστο κομμάτι, όπως και όλη η ταινία συνολικά (που καταγράφει συν τοις άλλοις και το κλίμα των ταλέντων του Γιώργου Οικονομίδη).
Μένουμε στο 1964. Ο απόηχος του τουίστ δεν έχει ακόμη σβήσει και κάπως έτσι ο Πλέσσας γράφει έναν ωραίο χορευτικό σκοπό, για την ταινία του Γιάννη Δαλιανίδη Οι Κληρονόμοι. Δίνει όμως ταυτόχρονα και τον «Εξωτικό χορό», ένα ακόμη ιδιαίτερο κομμάτι, που συνδυάζει latin και oriental στοιχεία. Κλασικός ήχος Πλέσσα, και με την ορχήστρα να πετάει.
Πάντα από το 1964 ακούμε ακόμη ένα θέμα, τούτη τη φορά από την Χαρτοπαίχτρα. «Ώρα για cocktail» αποκαλείται, είναι lounge, χαλαρό και jazzy στην αρχή, αλλά μετά αλλάζει και γίνεται πιο... παιχνιδιάρικο και πιο χορευτικό, μ' ένα ωραίο break από κρουστά ανάμεσα, και άλλες ποικιλίες.
Το «Χαρούμενο πρωινό» από το κλασικό Υπάρχει και Φιλότιμο του 1965, είναι ένα σύντομο ευχάριστο track, που κυλάει στο άψε-σβήσε. Διαθέτει και ακορντεόν, ενώ η διάθεση που δημιουργεί είναι κάπως νοσταλγική.
Το 1966 οι νεανικοί ρυθμοί είναι στα πάνω τους πια. Και όταν λέμε για νεανικούς ρυθμούς, λέμε βασικά για το σέικ. Το «Ρυθμός για νέους» από την ταινία Δάκρυα για την Ηλέκτρα είναι ένα σέικ, με ντραμς, όργανο, ηλεκτρικές κιθάρες και μπάσο, που οπωσδήποτε αποτελεί προϊόν της εποχής του (όπως λέμε).
Πάνω σ' αυτή τη βάση χαμός γίνεται και με τον Ξυπόλητο Πρίγκηπα του 1966, από τo σάουντρακ του οποίου καταγράφονται εδώ τέσσερα κομμάτια (τα περισσότερα από κάθε άλλη ταινία). Το "Shake" της αρχής είναι επηρεασμένο από συγκροτήματα τύπου The Sorrows, που ακούγονταν τότε στην Ελλάδα, αλλά πολύ σύντομα αλλάζει, καθώς μπαίνουν τα πνευστά... με την ορχήστρα να παίρνει τη σκυτάλη από το γκρουπ. Υπάρχει αυτή η μετακίνηση στο κομμάτι, από γκρουπ σε ορχήστρα δηλαδή και τούμπαλιν, που το κάνει όσο να 'ναι ξεχωριστό.
Στην ταινία το χορεύουν η Μάρθα Καραγιάννη με τον Βαγγέλη Σειληνό. Το «Όνειρο (μέρος Ι)» είναι ένα αργό, τζαζ, κάπως exotica track, με τα κρουστά να έχουν έναν ιδιαίτερο ρόλο, που ταιριάζει κατά πάσα πιθανότητα σ' εκείνο που πρέπει να περιγραφεί (ακόμη και όταν ανεβάζει στροφές). Το «Όνειρο (μέρος ΙΙ)» είναι έντονο χορευτικό (γύρευε τι έβλεπε ο πρωταγωνιστής στα όνειρά του...), ενώ το τρίτο μέρος, το «Όνειρο (μέρος ΙΙΙ)» μοιάζει κάπως με το πρώτο, ενώ εκείνο που κάνει εντύπωση, και εδώ, είναι η ευκολία με την οποία η ορχήστρα αλλάζει μοτίβα – ό,τι ήθελαν έπαιζαν οι άνθρωποι! Πολύ μεγάλοι μουσικοί!
Μίμης Πλέσσας - Shake - O Ξυπόλητος Πρίγκηψ (Καραγιάννη, Σειληνός)
Ποιοι να ήταν αυτοί; Ακριβείς λεπτομέρειες για κάθε ταινία δεν υπάρχουν, όμως σε γενικές γραμμές ήταν αυτοί, που είχαμε αναφέρει και στο προηγούμενο άρθρο, συν μια-δυο προσθήκες.
Κώστας Παΐδας, Γιάννης Κανελλίδης, Νίκος Αυγέρης, Γιάννης Ιωάννου, Άγγελος Τζιμόπουλος, Μιχάλης Γαβριηλίδης βιολιά, Γιάννης Θεοδωρίδης, Τάκης Πασβάντης τρομπέτες, Τώνης Σίβερας, Στέφανος Βλαβιανός τρομπόνι, Νίκος Τσεσμελής, Ανδρέας Ροδουσάκης, Νίσος Πανταζής μπάσο, Τίτος Καλλίρης, Σωτήρης Μαρίνος κιθάρες, Κίμων Βασιλάς, Λέανδρος Κοκκόρης, Απόστολος Σακαντάρης ακορντεόν, Νίκος Γκίνος, Θανάσης Αραπίδης, Ανδρέας Ορτέγκα, Βούλης Κουιμελής, Ρήγας Σαριτζιώτης σαξόφωνα, Νίκος Λαβράνος κρουστά, Ιγκόρ Ράνιετς, Γιώργος Λαβράνος ντραμς.
Μίμης Πλέσσας O.S.R."Οι κληρονόμοι"/"Ξυπόλητος πρίγκηψ"/"Νύχτες στο Μιραμάρε" B-otherSide records
Το επόμενο βινύλιο, το «Μίμης Πλέσσας / Μουσική για τον Κινηματογράφο 4», ξεκινάει χρονικά από 'κει που σταμάτησε το προηγούμενο. Από το 1966. Έτσι, εδώ, καταγράφονται μουσικές από τις ταινίες: Οι Κυρίες της Αυλής (1966, σκ. Ντίνος Δημόπουλος, παραγωγή Finos Film), Αχ! Αυτή η Γυναίκα μου (1967, σκ. Γιώργος Σκαλενάκης, παραγωγή Δαμασκηνός-Μιχαηλίδης), Κάτι Κουρασμένα Παλληκάρια (1967, σκ. Ντίνος Δημόπουλος, παραγωγή Finos Film), Ο Ψεύτης (1968, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film), Το Θύμα (1969, σκ. Ντίνος Δημόπουλος, παραγωγή Finos Film), Ο Γόης (1969, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film) και Ξύπνα Βασίλη (1969, σκ. Γιάννης Δαλιανίδης, παραγωγή Finos Film).
Το «Ούλα ούλα» ένα χαριτωμένο surf-rock από την ταινία Οι Κυρίες της Αυλής (1966) νομίζω πως όλοι το θυμούνται. Τέσσερις... Μπήτληδες, που τους υποδύονται οι Τάσος Γιαννόπουλος, Μπάμπης Ανθόπουλος, Θάνος Παπαδόπουλος και Νάσος Κατακουζηνός, έχοντας για χορεύτρια μπροστά την Ελένη Προκοπίου, προσπαθούν να πείσουν τον ιδιοκτήτη του κλαμπ Δημήτηρη Μπισλάνη, για την αξία τους, αλλά εκείνος φαίνεται να αδιαφορεί.
ΜΙΜΗΣ ΠΛΕΣΣΑΣ - Ούλα ούλα ούλα (Οι κυρίες της αυλής, 1966)
Στο σάουντρακ τού Αχ! Αυτή η Γυναίκα μου (1967), μια αληθινά σπιρτόζα κωμωδία του Γιώργου Σκαλενάκη, καταγράφεται το ωραιότερο σέικ του ελληνικού κινηματογράφου. Είναι το «Shake στον καθρέφτη», το οποίο χορεύει απολαυστικά η Αλίκη Βουγιουκλάκη. Εδώ το ακούμε από βινύλιο... και αυτό λέει τα πάντα. Το άλλο κομμάτι, το «Στο καθιστικό», είναι πιο jazzy στην αρχή, στη μέση μετατρέπεται και σε σέικ, για να επανέλθει στο αρχικό μοτίβο για το κλείσιμο.
Ο Αισθησιακός χορός της Αλίκης
Σε ροκ ρυθμούς (σέικ) κινείται και το σάουντρακ από το Κάτι Κουρασμένα Παλληκάρια (1967). Το βασικό θέμα παρουσιάζεται σε τρεις παραλλαγές, οι οποίες δείχνουν πεντακάθαρα το πόσο πολύ είχαν διαποτίσει τις μουσικές συνήθειες της εποχής τα έντονα χορευτικά tracks. Φυσικά, μια γυμνασμένη και ικανή ορχήστρα, όπως ήταν εκείνη του Μίμη Πλέσσα, μπορούσε να ανταποκριθεί άνετα σε όλες αυτές τις απαιτήσεις.
Από τον Ψεύτη (1968), μια κομεντί παρεξηγήσεων, εδώ καταγράφονται επτά θέματα (τα πιο πολλά, από κάθε άλλη ταινία σ' αυτό το βινύλιο). Light μουσικές, σύντομες, ευχάριστες, χορευτικές (άλλες περισσότερο και άλλες λιγότερο), jazzy, lounge, περιγραφικές καταστάσεων και ατμοσφαιρών (ανάμεσα χωράει μία ακόμη bossa nova, κι ας είμαστε πλέον στο '68), οι οποίες εντυπωσιάζουν με την ποικιλία τους.
Όμως και στο Θύμα (1969) το σέικ πρωταγωνιστεί στην «Ώρα για πάρτυ» (κι αυτό πολύ δυνατό χορευτικό κομμάτι, από τα ωραιότερα του άλμπουμ), ενώ και στο track με τον ίδιο τίτλο, στο «Θύμα», τα vibes δεν λένε να πέσουν, διατηρώντας την κλαμπίστικη διάθεση στο ίδιο υψηλό επίπεδο.
Ο Κώστας Βουτσάς, στα τέλη των σίξτις, είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής της Finos Film. Τεράστιες οι εμπορικές επιτυχίες του, με την μια ταινία να διαδέχεται την άλλη. Ήδη γράψαμε για τον Ψεύτη και το Θύμα, ενώ τώρα σειρά έχει ο Γόης (1969). Εδώ ανθολογείται μόνον η μουσική των τίτλων, που είναι, και αυτή, εντελώς χαρακτηριστική του κλίματος Πλέσσα. Ηλεκτρικές κιθάρες, πνευστά, έντονη χορευτική διάθεση – μια μανιέρα, με την καλή έννοια, που θα μπορούσε να σε βγάλει ασπροπρόσωπο σε κάθε περίπτωση.
Το δεύτερο βινύλιο της B-Other Side Records (και τέταρτο συνολικά), με τις μουσικές του Μίμη Πλέσσα από ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου στα σίξτις, θα ολοκληρωθεί με τα τέσσερα θέματα από την γνωστή σε όλους κωμωδία Ξύπνα Βασίλη (1969), που αποτελούσε διασκευή από τον Γιάννη Δαλιανίδη του θεατρικού έργου με τον ίδιο τίτλο του Δημήτρη Ψαθά.
Και τα τέσσερα θέματα, που καταγράφονται εδώ και ονοματίζονται «Τίτλοι», «Bossa nova», «Blues» και «Βραδινή δεξίωση» διακρίνονται (πέραν των «τίτλων»), γι' αυτό που λένε. Το «Blues» π.χ. είναι ένα αργό jazzy κομμάτι, αισθησιακό, που θα μπορούσε να είχε στίχους και να το τραγουδούσε η Τζένη Βάνου. Ωραίο και το «Βραδινή δεξίωση» με το βιμπράφωνο, την ηλεκτρική κιθάρα και την τρομπέτα, να δημιουργούν μια κάπως σοφιστικέ ατμόσφαιρα, την οποία –δεν είμαι απολύτως σίγουρος τώρα–, μπορεί να διέλυσε ο... ποιητής Τιμολέων Φανφάρας, με τις απαγγελίες του.
Μίμης Πλέσσας Ο.S.R. "Κάτι κουρασμένα παλληκάρια"-"Ο ψεύτης"-"Άχ, αυτή η γυναίκα μου"-"Ξύπνα Βασίλη"
