Maynard Solomon
Μαρξ και Μπλοχ:
Στοχασμοί πάνω στην ουτοπία και την τέχνη
Εκδ. 'Ερασμος, σειρά Ιδέες, Αθήνα 2017
Μια μελέτη που επανατοποθετεί την Ουτοπία στον πυρήνα της μαρξιστικής σκέψης, συγκλίνοντας με αρκετές άλλες που πυκνώνουν τελευταία κατά την ντερμινιστική και οικονομιστική σταλινική διαστρέβλωση του μαρξισμού.
"You have drunk poison, Love"
(Nocturnal Love, νεανικό ποίημα του Μαρξ)
Πως ο Μαρξ απαρνήθηκε την ποιητική του κλίση
"Ο Μαρξ ποτέ δεν εφάρμοσε αυτήν τη θέση του [τη μαρξιστική θεωρία -Σ.Σ.] στη λογοτεχνία, μολονότι γνώριζε πολύ καλά τη δυσαναλογία μεταξύ της καλλιτεχνικής εξέλιξης και της υλικής προόδου. Αφού οι αναλογίες ανάμεσα στην τέχνη και στη μυθολογία ή ανάμεσα στην τέχνη και στη φιλοσοφία είναι εμφανείς, αναρωτιέται κανείς γιατί ο Μαρξ δεν έκανε ο ίδιος τη σύνδεσή τους. 'Ισως να πρόκειται για κάποιο παραπροϊόν της βιογραφικής εξέλιξης του Μαρξ, κατά την οποία η καλλιτεχνική κλίση είχε καταπιεστεί σχεδόν πλήρως και οι πολυάριθμες προσπάθειές του να εξευρευνήσει το αισθητικό του πεδίο υπήρξαν ανεπιτυχείς. Προφανώς, για τον Μαρξ η ποιητική δημιουργία αντιπροσώπευε το άμορφο, το χάος (και ίσως τον κίνδυνο). Γράφοντας στον πατέρα του το 1837, αναφέρεται στην "ευρύτατη και άμορφη έκφραση μη φυσικού συναισθήματος" η οποία διαποτίζει τα νεανικά ποιήματά του: "Κάθε τι πραγματικό έπαιρνε ασαφείς διαστάσεις", έγραφε, " και ό, τι είναι ασαφές δεν έχει όρια". Αφού πέρασε μιά σύντομη συναισθηματική κρίση και έκαψε τα ποιήματα και τα διηγήματά του, ο Μαρξ επιχείρησε να κατευθύνει τη δημιουργικότητά του σε ένα υποτίθεται λιγότερο χαοτικό και περισσότερο δομημένο και εξορθολογισμένο πεδίο μελετών -το πεδίο της φιλοσοφίας. Η αναγνώριση του ουτοπικού χαρακτήρα συγγένειας ανάμεσα στην τέχνη, στη φιλοσοφία και στη μυθολογία ίσως να προκάλεσε την πραγμάτωση ενός "ονειρικού κόσμου" στη βιογραφία του από τον οποίον είχε δραπετεύσει μόνο και μόνο για να βρεθεί σε ένα άλλο ουσιαστικά ταυτόσημης ψυχολογικής φύσης. Πράγματι, η εκ μέρους του Μαρξ αποφυγή της καθαρής φιλοσοφίας τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής του ίσως αποτελεί ένδειξη ότι είχε φθάσει ακριβώς σε μια τέτοια πραγμάτωση και στράφηκε στην πολιτική οικονομία (εκεί υπήρχε εξορθολογισμός!) ως τον παράδεισο τόσο της φιλοσοφίας όσο και της τέχνης."
Maynard Solomon
