Σπανιότατες φωτογραφίες του Ιλισσού, μέσα από τις κατάφυτες όχθες του
Έχουμε δει αρκετές φωτογραφίες του Ιλισσού από ψηλά. Αυτή όμως είναι η μοναδική ίσως που τραβήχτηκε από τις όχθες του. Δεν είναι πλούσιος σε νερά. Στο βάθος φαίνεται ο Αρδηττός, οπότε είναι βγαλμένη από τη γέφυρα στην στροφή της Βασιλίσσης Όλγας.
Νερό δεν είχε ποτέ πολύ ούτως ή άλλως ήδη από την εποχή του Αδριανού, λόγω της υπεράντλησης. Κι ας υπάρχει αυτή η εξιδανικευμένη ζωγραφιά του 1850 -που αντιγράφει το ρομαντικό σχέδιο του Dodwell, του 1805.
Διαβάζω στο βιβλίο των Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη, «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία» ότι οι πηγές του βρίσκονταν στον Υμηττό, κοντά στον Άγ. Ιωάννη τον Θεολόγο. Κατηφόριζε από την περιοχή της Καισαριανής προς την πόλη, περνούσε μεταξύ των λόφων Σικελίας και Μουσών, ενωνόταν με τον Ηριδανό, για να συναντηθεί τελικά με τον Κηφισό.
Η περιοχή γύρω από το ποτάμι γνώρισε συνεχή κατοίκηση. Οι κατάφυτες όχθες του αποτελούσαν αγαπημένο τόπο περιπάτου των αρχαίων Αθηναίων. Στις όχθες αυτές ο Σωκράτης και ο Φαίδρος συνδιαλέχθηκαν στον πλατωνικό Φαίδρο. Εδώ στήθηκε τις προάλλες, η φαιδρή του αναβίωση από την Πατεράκη και τον Μελισσανίδη.
Για δεκαετίες (ίσως και αιώνες) χώρος ψωνιστηριού, μέχρι που περιφράχθηκε.
«Στις όχθες του υπήρχαν ανθόκηποι και λαχανόκηποι κατά την Τουρκοκρατία αλλά και μετά την Απελευθέρωση. Στην οθωνική περίοδο άρχισε η κατοίκηση της περιοχής, αλλοιώνοντάς την οριστικά. Κοντά στην Αγ. Φωτεινή, δίπλα στην κοίτη του Ιλισσού, υπήρχαν και βυρσοδεψεία μέχρι και τον 19ο αι., επιβαρύνοντας τον χώρο.
Επίσης, όσο η οικοδομική δραστηριότητα αυξανόταν (δεκαετία 1830) τόσο αυξημένες ήταν και οι ανάγκες για άμμο, και επειδή ήταν δύσκολη η μεταφορά της από τη θάλασσα, δόθηκε άδεια για αμμοληψία από τις όχθες του Ιλισσού.
Σύνηθες ήταν μετά από πλημμύρες να βρίσκει κανείς στις όχθες του ποταμού αντικείμενα, ακόμη και αρχαιότητες.
Τον Νοέμβριο του 1896, ανήμερα της γιορτής του Αγ. Φιλίππου, πλημμύρα, γνωστή ως του «Αγίου Φίλιππα», προ- κάλεσε μεγάλες καταστροφές. Οι νεκροί έφθασαν τους 27. Στη διάρκεια της νεροποντής παρασύρθηκαν και όσα σπίτια είχαν φτιαχτεί στην κοίτη του Ιλισσού. Η πλημμύρα αυτή δύσκολα ξεχάστηκε από τους Αθηναίους.
Την εποχή του Μεσοπολέμου, Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν πρόχειρα στις όχθες του Ιλισσoύ ακόμα και μέσα στην κοίτη του.» (Θανάση Γιοχάλα και Τόνιας Καφετζάκη, «Αθήνα, ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία», εκδ. Εστία)
Πάνω από τον Ιλισσό, υπήρχε (και υπάρχει) ένας από τους πιο χαριτωμένους δρόμους της Αθήνας - η Βασιλίσσης Όλγας.
Στην μαγική αυτή φωτογραφία του 1890, ένα φορτωμένο γαϊδουράκι τον διασχίζει, ενώ στη μέση του φυτρώνει ένα μεγάλο πεύκο.
