Στις σκιές των ξεχασμένων προγόνων
Ακόμα και σε όσους δεν την ψάχνουν, έρχεται η στιγμή που στέκονται αντιμέτωποι με τους προγόνους που δεν γνώρισαν ποτέ.
Σε ένα μπαρ τις προάλλες με πλησίασε ένας επιφανής Αθηναίος. Ο οποίος ισχυρίζεται μισοαστεία μισοσοβαρά ότι είμαστε συγγενείς. Με αποκαλεί μάλιστα «ξάδελφε». Προ ετών, μού είχε εξηγήσει τις περίεργες διακλαδώσεις του γενεαλογικού μας δέντρου και σε ποιο σημείο, υποτίθεται εμπλέκονται ή συμπίπτουν.
Δεν θα με πείραζε καθόλου να ανήκω στην τάξη του. Είναι ένας από τους καλούς αστούς ― ευμενής, μορφωμένος, μακρυά από κάθε ασκήμια. Απλώς εγώ μεγάλωσα σε ένα σπίτι φτωχό, φτωχότατο. Τα έχω πει δεκάδες φορές εδώ, τη γειτονιά μου τη λένε Γύφτικα, ο πατέρας μου δούλευε στα νταμάρια, οι θείοι μου ήταν ψαράδες και ολίγον φτωχοδιάβολοι.
Αλλά αυτή τη φορά, είχε «αποδείξεις». Μου έδειξε στο κινητό ένα γενεαλογικό αρχείο.
― Μου το έστειλε ο τάδε συγγενής μας από το Ρίο ντε Τζανέιρο, είπε. Ένας πρόγονός μας μετανάστευσε προ αιώνος στη Βραζιλία. Ο συγγενής μας που ζει εκεί, βρήκε αυτά τα αρχεία και μού τα έστειλε.
Όντως υπάρχει κάποιος Spyros Zangarussiano, Έλληνας, στο αρχείο που μού έδειξε. Και μια γυναίκα, από την Αίγυπτο που έχει πάρει το επώνυμό του- μάλλον η γυναίκα του.
― Μη με τρελαίνεις, συνέχισε ο «ξάδελφος». Πόσο δύσπιστος μπορεί να είσαι για να πιστέψεις ότι ταυτίζονται τα ονόματά σας!
― Μα ρε συ Γ., εμένα οι άνθρωποί μου ήταν πάφτωχοι, τι δουλειά έχουν με αυτούς τους ευγενείς! Και νά 'θελαν, δεν θα προλάβαιναν να ξεπέσουν τόσο μέσα σε τρεις μόνο γενιές. Εκτός κι αν ήταν μούλικα -αλλά τότε, θα άλλαζαν το όνομά τους... Υπάρχει άλλωστε και το ευγενές όνομα Τσακαρισιάνος που είναι επίσης άσχετο (χωρίς να το έχω ψάξει).
Δεν θα ήμουν τόσο δύσπιστος, αν λίγο πριν πεθάνει ο τελευταίος από τους θείους μου, δεν είχε πει μια φράση που ηχεί έκτοτε στ' αυτιά μου: «Εμείς παιδί μου ήρθαμε από την Αρμενία».
Δεν είχα δώσει σημασία τότε. Ήμουνα και μικρός- μικρότερος μάλλον. Οι λαϊκές οικογένειες δεν έχουν ιδιαίτερο καημό να μάθουν από πού κατάγονται― άλλα είναι τα επείγοντά θέματά τους. Όταν διάβαζα τις σχολαστικές Ευλαβικές Αναμνήσεις της Γιουρσενάρ, και τα Αρχεία του Βορρά, δεν συμμεριζόμουν τόση υστερία για να ανιχνέυσει κάποιος τη ρίζα της καταγωγής του. Το θεωρούσα ματαιοδοξία και ταξική έπαρση. Εγώ, τι να βρω; Κάποιος μεροκαματιάρης πάλι θα κρυβότανε στις πηγές του DNA μου.
Να όμως που ξαφνικά ανεφάνη κάτι εξωτικό. Η Αρμενία! Βοηθούσης και της αίσθησης που έχεις μεγαλώνοντας, ότι σε σπρώχνουν οι επόμενοι να πάρουν τη θέση σου, το πέταξα ένα βράδυ στους αρμένηδες φίλους μου, τους εμπόρους έργων τέχνης Καλφαγιάν.
Είναι οι Αρμένηδες που ξέρω πιο καλά. Είχα δει τα έθιμά τους και την καλωσύνη τους, μια αρμένικη πρωτοχρονιά που πέρασα στο σπίτι τους στη Θεσσαλονίκη, όταν ακόμα ζούσε ο πατέρας τους κι η μάνα τους - ιδιαίτεροι άνθρωποι, αγαπημένοι.
Τότε πρωτάκουσα για την μέθοδο ανίχνευσης καταγωγής μέσω DNA και σάλιου. Πριν δυο χρόνια. Μάλιστα με σύστησαν σε έναν γιατρό της Μεσευρώπης, που έχει την πιο πλούσια τράπεζα δεδομένων για Αρμένηδες. Μας σύστησαν μέσω e-mail. Λίγο σάλιο θα χρειαζόταν μόνο να στείλω.
Αλλά δεν έστειλα!
Γυρνώντας από το μπαρ (είχα πιει και λίγο) σκεφτόμουνα επίσης τον «συγγενή» του Ρίο. Το Ρίο είναι η πόλη της ευτυχίας για μένα. Ο υποστασιοποιημένος παράδεισος επί της γης. Καλά θα ήτανε να είχα άκρες στην Αvenida Atlântica. Οι άνθρωποι χαμογελούν εκεί τριπλάσιες φορές από τους Έλληνες. Κι αυτός ο Zangarussiano, ωραίος τύπος φαίνεται. Γιατί όχι;
Στο ancestry.com (το σάιτ που είναι leader στην νέα μπίζνα της ανίχνευσης καταγωγής μέσω DNA) υπάρχουν ουκ ολίγες ιστορίες Σταχτοπούτας: άνθρωποι που ανακάλυψαν ότι είναι νόθα παιδιά πλούσιων. Ή άλλοι, που βρήκαν χαμένους συγγενείς. Αναζητήσεις Ερυθρού Σταυρού, στο digital.
Ξέρω βέβαια μια οικογένεια τραπεζικών υπαλλήλων από Κύπρο, που το ancestry.com εκεί που πήγε να τους ενώσει, τους ξεσπάλιασε.
Το νεαρό παιδί της οικογένειας, ενώ σπούδαζε στο Λονδίνο, έκανε το τεστ του σάλιου - λίγο και για πλάκα. Τρια χωριά πιο 'κεί, στην Αγγλία, ανακάλυψε προς τεράστια έκπληξή του, μια άγνωστη αδελφή του, απο τη μεριά του πατέρα του. Ήρθαν σε επαφή, πληροφόρησαν τον πατέρα τους στην Κύπρο και πράγματι ο άνθρωπος αναγνώρισε την πατρότητα.
Μόλις το έμαθε όμως η Κυπρία ισόβια σύζυγος, έπεσε να πεθάνει. Θεώρησε το γεγονός υπαρξιακό τρολάρισμα.Πώς είναι δυνατόν ο άντρας της να είχε σπείρει πριν παιδιά στην Αγγλία; Έπαθε καρδιακή προσβολή και μπήκε στο νοσοκομείο. Αρνείται ακόμη να αποδεχτεί το γεγονός.
Ειλικρινά δεν ξέρω τι με κρατάει και δεν στέλνω λίγο από το σάλιο μου. Ταξικά, δεν έχω να φοβάμαι -πιο κάτω δεν υπάρχει. Είτε η Αρμενία, είτε η Βραζιλία φαντάζουν εξόχως περιπετειώδεις προσθέσεις στο βιογραφικό μου. Ίσως παίζει ρόλο ότι εγώ δεν έχω παιδιά. Ξέρω ότι εδώ το κλαδί σπάει, οπότε τι σε νοιάζει η ρίζα του.
Πλην τούτου, έκανα τόσο κόπο να είμαι ο γιός του Γιάννη και της Μαρίας. Πού να μπλέκουμε τώρα...
Και το σάλιο το 'χω συνδυάσει με άλλα πράγματα. Το σάλιο που κυλάει από το στόμα μιας ηρωίδας του Τσίρκα ενώ κοιμάται. Το στόμα της γιαγιάς μου με άνοια. Τα γλωσσόφιλα μιας νέας γνωριμίας που νόμιζες αιωνία...
