ΠΡΑΓΜΑΤΑ ―4
Ένα βιβλίο για την κουζίνα της Παλαιστίνης και ένα νέο πάθος για την κηπουρική
Ένα βιβλίο για το φαγητό της Παλαιστίνης. Δεν είναι ο συνήθης τρόπος να αποκτήσει φωνή ένας λαός. Όπου υπάρχει φόβος και πόλεμος, το ξεχνάμε το φαγητό. Λες και οι άνθρωποι που ζουν μες στο σκοτάδι δεν έχουν το δικαίωμα για λίγη απόλαυση, την πολυτέλεια ενός πιάτου με ζεστό φαΐ, την ευλογία ενός τραπεζιού με τους συγγενείς τους, όσους απέμειναν. Φως σε όλα αυτά δίνει ένα νέο βιβλίο μαγειρικής που το αγόρασα διστακτικά γιατί ξέρω πως ελάχιστες φορές καταγράφεται σωστά μια έθνικ κουζίνα σε glossy βιβλία μαγειρικής, αλλά με έχει γεμίσει συγκίνηση και δεν θα ντραπώ να πω ότι το διαβάζω και το ξεφυλλίζω εδώ και μέρες με μεγάλη απόλαυση, επιστρέφοντας σε γεύσεις και τοπία που μοιάζουν με πολλά που έζησα ως παιδί και ξέρω από τότε.
Το βιβλίο Zaitoun της Yasmin Khan καταγράφει τις συνταγές της Παλαιστίνης, ενώ παράλληλα τις διανθίζει με όμορφες ιστορίες ανθρώπων από μια χώρα όπου ο πόλεμος έχει καλύψει κάθε άλλη ταυτότητά της και δίνει φωνή και πρόσωπο στις συνήθειες, τα ήθη και την τεράστια αγάπη για το φαγητό ενός λαού για τον οποίο πολλά ακούμε και λίγα ξέρουμε.
Στον πρόλογό της η Khan εξηγεί πως δεν έχει πρόθεση να κάνει πολιτική μέσα από αυτό το βιβλίο, θέλει αντιθέτως να δείξει πως το φαγητό φέρνει τους ανθρώπους κοντά. Και είναι αλήθεια. Λίγες είναι οι διαφορές ανάμεσα στα φαγητά του Ισραήλ, της Βηρυτού, της Παλαιστίνης, της Συρίας, της Αιγύπτου.
Ναι, οι θρησκείες έχουν καθορίσει πράγματα και έχουν διαμορφώσει συνταγές και γαστρονομικές συνήθειες, τα υλικά και το κλίμα όμως έχουν καθορίσει άλλα τόσα. Τα ρόδια είναι ίδια παντού, το ταχίνι, τα ρεβίθια, τα σκόρδα, τα λεμόνια, ο δυόσμος, οι χουρμάδες και το ελαιόλαδο διατρέχουν τις κουζίνες της Μέσης Ανατολής με την ίδια ένταση. Υπάρχει κάτι τρομερά αξιοσημείωτο στις κουζίνες των χωρών που ορίζονται από το ίδιο κλίμα. Είναι πολύ όμοιες, οι συνταγές μεταφέρονται, όπως μεταφέρουν τα πουλιά τους σπόρους από τη μία χώρα στην άλλη.
Η Yasmin Khan ταξιδεύει σε όλη την Παλαιστίνη, πλην της περιοχής της Γάζας, στην οποία απαγορεύεται η είσοδος και η έξοδος, καθώς και η μεταφορά από και προς αυτήν υλικών και προμηθειών. Όσα καταγράφει για τη Γάζα είναι από αυτούς που έφυγαν, που ζουν εκτός, είτε στο Ισραήλ είτε σε κάποια άλλη γωνιά της Γης…
Υπέροχη και η αφήγηση της Khan που περιγράφει την είσοδό της στο Ισραήλ και τις δεκάδες ώρες αναμονής και ανακρίσεων από τους αστυνομικούς, κάτι που συμβαίνει σχεδόν σε όλους όσοι επιθυμούν να επισκεφθούν τη χώρα.
Δεν υπάρχει τρόπος να μην το πολιτικοποιήσεις, όταν καταπιάνεσαι με τέτοιο θέμα. Λέξη να μη γράψεις, και πάλι θα σκιαγραφήσεις τη δύσκολη μοίρα ενός λαού που ζει σε μια εμπόλεμη κατάσταση. Η Khan το κάνει με μεγάλη μαεστρία και δεν ξεχνά ποτέ πως «φαγητό ίσον αγάπη». Οι φωτογραφίες που συνοδεύουν τα κείμενα είναι γεμάτες χρώμα, όμορφα μέρη, τρομερά φαγητά, χαμόγελα.
Ξεφυλλίζω και διαβάζω συνταγές και υλικά που ξέρω. Πρακτικά δεν το χρειάζομαι αυτό το βιβλίο. Κάτι μου λέει πως ίσως και να είναι η σημαντικότερη αγορά μου φέτος.
Μια νέα μανία για την κηπουρική. Παρατηρώ με μεγάλο ενδιαφέρον μια νέα τάση για την κηπουρική. Μια «βόλτα» στο Instagram θα σε πείσει. Εκατοντάδες λογαριασμοί ασχολούνται με παράξενα φυτά, γυμνά αγόρια φωτογραφίζονται δίπλα ή ανάμεσα σε φυλλωσιές, συγκεκριμένες ποικιλίες έχουν πια celebrity status και η περιποίησή τους είναι μέγα θέμα συζήτησης, σπίτια γεμάτα γλάστρες και γλαστράκια, ένας κάκτος ή ένα παχύφυτο είναι το κέντρο του κόσμου.
Τα φυτά είναι αντικείμενα. Πριν από τα φυτά ήταν τα ζώα. Πριν από τα ζώα ήταν το φαγητό, πριν από το φαγητό ήταν τα ρούχα, τα μούσια, τα πατουσάκια ή και όλα αυτά μαζί συγχρόνως. Έχει κάτι αρρωστημένο όλη αυτή η φάση ή κάνω λάθος; Χάνει κανείς το νόημα του τι είναι κηπουρική, όπως το χάσαμε στο θέμα του φαγητού μέσα από την τελειοθηρική καταγραφή του στο Ιnstagram;
Οι φωτογραφίες είναι όμορφες, πάντως, και τα φυτά σχεδόν εξωγήινα, αψεγάδιαστα, σαν γλυπτά. Έχω κήπο πάνω από μία δεκαετία και ασχολούμαι ενεργά με την κηπουρική, αλλά δεν έχω καταφέρει ποτέ να έχω τόσο όμορφα φυτά σαν αυτά που βλέπω στο Instagram ή, για να είμαι απόλυτα ειλικρινής, σαν αυτά που σκηνοθετώ, φωτίζω, τακτοποιώ, φωτογραφίζω και ανεβάζω κι εγώ πολλές φορές.
H τόσο '70s Monstera deliciosa, μαζί με την παράξενη Pilea peperomioides και τον Ficus lyrata, είναι με διαφορά τα πιο διάσημα φυτά αυτήν τη στιγμή. Δίπλα σε αυτούς τους σούπερ-σταρ του θερμοκηπίου στέκουν άνετα όλα τα είδη παχύφυτων, οι κάκτοι, κάποιες φτέρες, οι αλοκάσιες (απλές και δίχρωμες), όλα όσα μπορούν να σταθούν σαν αντικείμενα σε μια φωτογράφιση και να δείχνουν όμορφα και πειθαρχημένα σε ένα νεανικό σπίτι.
Απ' όλες τις hipster συνήθειες που κατά καιρούς μάς κατακλύζουν, αυτή μου φαίνεται η πιο αγνή και η πιο όμορφη, κι ας με ξενίζει ακόμα. Τα φυτά, όποια κι αν είναι αυτά, είναι το πιο ωραίο πράγμα στον κόσμο. Μόδα ξεμόδα, αν έχεις βρει τον τρόπο να κάθεσαι κάτω από τις φυλλωσιές ή να ξυπνάς το πρωί και να βλέπεις ένα φουντωτό καταπράσινο δέντρο μες στο σπίτι σου, είσαι τυχερός.
Εντάξει, εμείς οι πιο παλιοί παλεύουμε ακόμα με τις λεβάντες, τις λεμονιές και τις ροδιές και περιμένουμε να κάνει κρύο για να ανθίσουν σωστά οι βολβοί την άνοιξη ή κοιτάμε με απελπισία τη γαζία να ανθίζει τρίτη φορά και, φυσικά, δεν θα τα καταφέρουμε ποτέ με την Pilea peperomioides που λίγο έλειψε να της τραγουδήσουμε, αλλά, και πάλι, όλα καλά, φτάνει να βουτάς τα χέρια σου στη γη.
