H Susan Sontag γράφει για την 11η Σεπτεμβρίου
Μια εβδομάδα μετά την πτώση των δίδυμων πύργων το The New Yorker, ζητά από συγγραφείς όπως ο John Updike, ο Jonathan Franzen, ο Denis Johnson, η Rebecca Mead, η Susan Sontag, ο Amitav Ghosh, και ο Donald Antrim να γράψουν τις σκέψεις τους για την ημέρα εκείνη. Μεταφρασμένο εδώ το κείμενο της Sontag, με την νηφάλια, θαρραλέα ματιά της που σόκαρε και δίχασε την αμερικανική κοινή γνώμη της εποχής.
Η ΑΠΟΣΤΑΣΗ ανάμεσα στην τερατώδη δόση πραγματικότητας της περασμένης Τρίτης και των ανοησιών και των απροκάλυπτων ψευδών που κυκλοφορούν από δημόσια πρόσωπα και τηλεοπτικούς σχολιαστές είναι συγκλονιστική, καταθλιπτική.
Οι εντεταλμμένες να καλύψουν το γεγονός φωνές φαίνεται να έχουν ενωθεί σε μια εκστρατεία απόλυτης νηπιοποίησης του κοινού. Πού βρίσκεται άραγε η παραδοχή ότι δεν έχουμε να κάνουμε με μια "δειλή" επίθεση εναντίον του "πολιτισμού" ή της "ελευθερίας" ή της "ανθρωπότητας" ή του "ελεύθερου κόσμου", αλλά αντίθετα με μια επίθεση εναντίον της αυτοαποκαλούμενης υπερδύναμης του πλανήτη, που ήρθε ως συνέπεια συγκεκριμένων αμερικανικών συμμαχιών και ενεργειών; Πόσοι πολίτες γνωρίζουν για τους συνεχιζόμενους αμερικανικούς βομβαρδισμούς στο Ιράκ; Και αν πρέπει να χρησιμοποιήσουμε την λέξη "δειλός", δεν θα ταίριαζε περισσότερο για να περιγράψει εκείνους που σκοτώνουν από ψηλά στον ουρανό, εκτός εμβέλειας αντιποίνων, παρά σε εκείνους που είναι πρόθυμοι να πεθάνουν οι ίδιοι για να σκοτώσουν άλλους; Όσον αφορά το θάρρος (μια αρετή ηθικά ουδέτερη): ό,τι κι αν ειπωθεί για τους δράστες της σφαγής της Τρίτης, ένα πράγμα είναι δεδομένο: δεν ήταν δειλοί.
"Η χώρα μας είναι ισχυρή", επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά. Εγώ πάντως δεν το βρίσκω αυτό απόλυτα παρήγορο. Ποιος αμφιβάλλει για το αν η Αμερική είναι ισχυρή;
Οι ηγέτες μας προσπαθούν εναγωνιωδώς να μας πείσουν ότι όλα είναι ΟΚ. Το ηθικό μας είναι ακμαίο, παρότι αυτή ήταν μια μέρα που θα μείνει στην ιστορία, και η Αμερική βρίσκεται τώρα σε πόλεμο. Αλλά δεν είναι όλα ΟΚ. Και αυτό δεν ήταν το Περλ Χάρμπορ. Έχουμε μπροστά μας έναν ρομποτοειδή πρόεδρο ο οποίος μας διαβεβαιώνει ότι η Αμερική στέκεται ακόμη περήφανη. Ένα ευρύ φάσμα δημόσιων προσώπων, εντός και εκτός αξιωμάτων, που ως τώρα ασκούσαν αυστηρή κριτική στις πολιτικές που ακολουθούνται στο εξωτερικό από την παρούσα Κυβέρνηση, δεν αισθάνονται καμία υποχρέωση να πουν τίποτα περισσότερο παρά πως στέκονται ενωμένοι πίσω από τον Πρόεδρο Μπους. Είναι ώρα για περισυλλογή, στην Ουάσιγκτον και αλλού, σχετικά με την ανικανότητα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών και της αντικατασκοπείας μας, σχετικά με τις διαδρομές που μπορεί να ακολουθήσει η αμερικανική εξωτερική πολιτική, ιδίως στη Μέση Ανατολή, και σχετικά με το τι συνιστά ένα έξυπνο πρόγραμμα στρατιωτικής άμυνας. Αλλά η κοινή γνώμη κρατιέται μακριά από την αβάσταχτη βαρύτητα της πραγματικότητας. Η ομοφωνία μιας υποκριτικής ρητορικής, η οποία αποκρύπτει την πραγματικότητα, όπως βγαίνει από το στόμα Αμερικανών αξιωματούχων και σχολιαστών στα ΜΜΕ, τις τελευταίες ημέρες δεν μοιάζει αντάξια, μιας ώριμης δημοκρατίας.
Όσοι κατέχουν δημόσια αξιώματα έχουν καταστήσει σαφές πως θεωρούν πως το έργο τους είναι φύσει χειραγωγικό, και πως περιορίζεται στην καλλιέργεια εμπιστοσύνης και την διαχείριση της θλίψης. Η άσκηση πολιτικής, αυτή της δημοκρατίας -που συνεπάγεται τη διαφωνία, μια διαφωνία που ενισχύει την ειλικρίνεια- έχει αντικατασταθεί από την ψυχοθεραπεία.
Ας θρηνήσουμε λοιπόν όλοι μαζί, αλλά ας μην είμαστε ηλίθιοι όλοι μαζί. Μερικά ψίχουλα ιστορικής συνείδησης θα μπορούσαν να μας βοηθήσουν να καταλάβουμε τι μόλις συνέβη και τι θα μπορούσε να συνεχίσει να συμβαίνει. "Η χώρα μας είναι ισχυρή", επαναλαμβάνουν ξανά και ξανά. Εγώ πάντως δεν βρίσκω το γεγονός αυτό απόλυτα παρήγορο. Δεν αμφέβαλε κανείς για το αν η Αμερική είναι ισχυρή. Μονάχα που αυτό δεν είναι το μόνο που η Αμερική μπορεί να είναι.
—Susan Sontag, The New Yorker 16/09/2001
