(Στο προηγούμενο τεύχος: Α, Β, Γ / Αρανίτσης, Βέλτσος, Γκόζης)
1. Δ όπως Δέλτα. Ένας ξεριζωμένος, ένας απόλυτος outsider, παρίας, χωρίς μάνα, χωρίς πατέρα, χωρίς όνομα, χωρίς χώρα, μακριά από κάθε ένταξη, μακριά από κάθε δέσμευση, πλην αυτήν του έρωτος που γίνεται βαθιά, βαθύτατη αγάπη. Ο Νικήτας Δέλτα, ένας ήρωας βγαλμένος από τις ανάκατες αναστατώσεις που ήξερε να φαντάζεται και να απαθανατίζει ο Σαίξπηρ και από τα διαβάσματα της συγγραφέως σχετικά με την καταγωγική μας κατάρα, το σφαγείο και το μακελειό που είναι το λίκνο μας. Φωτιές γεννάνε τον Νικήτα Δέλτα, φωτιές και φευγιά. Θέλει, δεν θέλει, μπλέκεται. Θέλει, δεν θέλει, θ' ακούσει το αίμα να μιλάει. Θέλει, δεν θέλει, θα σκοτωθεί. Από το ίδιο του το χέρι. Η Μαριλένα Παπαϊωάννου (Αθήνα, 1982) γράφει τον Νικήτα Δέλτα (εκδ. Εστία). Όπως πολλοί συγγραφείς τα τελευταία χρόνια, έτσι και η Παπαϊωάννου θέλει να σκαλίσει τις στάχτες για να βγάλει φωτιά, θέλει να αναμοχλεύσει τα πάθη για να επισημάνει τα λάθη, θέλει να μάθει αν όντως υπάρχει η παραλία κάτω από το λιθόστρωτο, αν όντως είναι εφικτή και ευκταία η συμφιλίωση με τη Μνήμη, με την Ιστορία. Με μια πολυφωνική σκυταλοδρομία, η συγγραφέας κατορθώνει να αναβιώσει μια ταραγμένη εποχή, να φωτίσει σκοτεινές κόγχες σε καταφύγια, να δώσει τον λόγο στους ανώνυμους που ενεπλάκησαν στους μηχανισμούς των γεγονότων. Τραγικές μανάδες, απονήρευτοι αγωνιστές, περίεργες φυσιογνωμίες, παρασύρονται στη δίνη των γεγονότων. «Μπήκαμε όλοι στον χορό κι αρχίσαμε να χορεύουμε~ και συχνά χωρίς να σκεφτόμαστε» λέει ο αντάρτης Σταύρακας. Εντυπωσιακά ώριμο ντεμπούτο για την Μαριλένα Παπαϊωάννου και άλλο ένα κερδισμένο στοίχημα για την Εύα Καραϊτίδη και τις εκδόσεις Εστία που ξέρουν να ξετρυπώνουν τους κλασικούς του αύριο!
2. Ε όπως Ελεάννα: Ψηφίδες για το νυν. Σπαράγματα ιστοριών. Θραύσμα θραυσμάτων, ό,τι πρέπει (ενίοτε) για να καταλάβεις τι σόι κόσμος σε περιβάλλει, τι ιστορίες κρύβονται πίσω από καθημερινές χειρονομίες και συνήθειες. Η Ελεάννα Βλαστού (Αθήνα, 1975) μας εμφανίζει στις Εξαφανίσεις (εκδ. Πόλις) μερικά αρνητικά σποτάκια από τη σύγχρονη πραγματικότητα, από την αλαμπή μιζέρια της και από την αντιηρωική μουγκαμάρα της – μια μουγκαμάρα που είναι θυγατέρα της αμηχανίας απέναντι σε ό,τι ξαφνικά μας υπερβαίνει, μας αιφνιδιάζει, μας ρίχνει μια ξανάστροφη και μας προσπερνάει. Αν η Παπαϊωάννου ιχνηλατεί στο παρελθόν, η Βλαστού μένει στο παρόν: από το «Αγοράζω Χρυσό» στους δότες σπέρματος, από τα επίχρυσα όνειρα που έγιναν τσίγκος για πέταμα στη θλιβερή μοναξιά της χήρας που δεν της έχει απομείνει τίποτα πια, ούτε χώρος ούτε χρόνος. Με ένα γράψιμο κοφτό και στιλπνό, χωρίς περιττά γεμίσματα, με έξυπνες αναφορές στον πρωτομάστορα του θραυσματικού λόγου, τον Λούντβιχ Βίτγκενσταϊν, στον μετρ της ταχείας σαρωτικής στρατηγικής, τον Γκάρι Κασπάροφ, και στους νομπελίστες λογοτέχνες Οκτάβιο Πας και Μάριο Βάργκας Λιόσα, η Βλαστού συντάσσει την αναφορά μιας περιπόλου στα σοκάκια και στις λεωφόρους μιας πραγματικότητας που ολοένα και πιο συχνά κυμαίνεται ανάμεσα στη μελαγχολική, θλιμμένη τρέλα και την τρελή θλίψη.
3. Ζ όπως Ζέη. Και μόνο να παραθέσεις τα ονόματα, φτάνει. Η ιστορία πάλλεται και σκιρτάει μπροστά στα αδηφάγα και έκθαμβα μάτια του αναγνώστη. Κώστας Αξελός, Νίκος Γκάτσος, Νίκος Καρύδης, Αλέκος Πατσιφάς, Κάρολος Κουν, Διδώ Σωτηρίου, Ζωρζ Σαρρή, Ελένη Βακαλό, Ανδρέας Εμπειρίκος, Μάνος Χατζιδάκις, Ντιριντάουα, Μάνος Ζαχαρίας, Γιάννης Τσαρούχης, Αλέκα Παΐζη, Έλλη Λαμπέτη, Μάριος Πλωρίτης, και, φυσικά, Γιώργος Σεβαστίκογλου. Συγγενείς και φίλοι της Άλκης Ζέη, φυσιογνωμίες και προσωπικότητες που διέπρεψαν στις τέχνες και στα γράμματα, που ναυπήγησαν την Κιβωτό στην οποία όλοι καταφεύγουμε ακόμα και σήμερα για λυτρωτικές ανάσες, για να πάρουμε αμπάριζα και να πασχίσουμε κι εμείς να ψελλίσουμε πώς βλέπουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει. «Είμαι ένα θλιμμένο καλαμπόκι», ιδού μια φράση της μικρής τότε Άλκης Ζέη που προκάλεσε ακαριαία τον θαυμασμό του Ανδρέα Εμπειρίκου. Γραμμένη με θαυμαστή απλότητα, με λείο χιούμορ, με αγάπη για τη ζωή και τα πράγματα, με κατάφαση, με ένα τζοϋσικό «ναι, ναι, ναι», η ιστορία των δύο πρώτων δεκαετιών της ζωής της είναι ένα ακόμα δώρο της τόσο αγαπημένης μας συγγραφέως. Μια φράση που συνοψίζει την ιστορία των εκδόσεων Ίκαρος, βρίσκω ότι συνοψίζει και την ιστορία της λογοτεχνίας στη χώρα μας: «Παράλληλα, όμως, έρωτες, πάθη και μεγάλες φιλίες δενόντανε μέσα στον "Ίκαρο". Όλα εκεί, σε μια σταλιά χώρο».
σχόλια