Μέσα από τις στάχτες της Παναγίας των Παρισίων, με τους Γάλλους να ψάλλουν στους δρόμους το Αve Maria σε κατάσταση σοκ, αίφνης κάποιοι (θέλουν να) πιστεύουν ότι αυτό που συνέβη το βράδυ της Δευτέρας ήταν προφητικό. Ότι ένας χρησμός, γραμμένος από τον Βίκτωρα Ουγκό στο «Η Παναγία των Παρισιών», επιβεβαιώθηκε.
Eίναι σύνηθες στις τραγωδίες – τις προσωπικές αλλά κυρίως τις συλλογικές- να αναζητούμε ερμηνείες μεταφυσικές, να εντοπίζουμε σημάδια της καταστροφής που προϋπήρχαν. Σαν από μια ανάγκη να το τοποθετήσουμε σε ένα επεξηγηματικό πλαίσιο αυτό που συνέβη για να μπορέσουμε να το διαχειριστούμε καλύτερα.
Ο «χρησμός» στην περίπτωση της φωτιάς ήταν αυτός που έγραψε ο Βίκτωρ Ουγκό στον πρόλογο του μυθιστορήματός του το 1831. Διότι ο Ουγκό, ουσιαστικά δεν έγραψε για τον καταδικασμένο έρωτα ενός παραμορφωμένου άνδρα (Κουασιμόδος) και μιας όμορφης νέας (Εσμεράλδα). Εγραψε συμβολικά –ναι, αυτό που κάποιοι ονομάζουν προφητικά- για μια πόλη που γύριζε με αηδία την πλάτη της στον γοτθικό ναό που θεωρείτο στη δεκαετία του 1820 γκροτέσκος, κακότεχνος, κιτς.
Η πληγή αυτή δεν ήταν άλλη από μια βαθιά χαραγμένη στο μάρμαρο, μαυρισμένη από το πέρασμα των χρόνων επιγραφή με ελληνικά γράμματα. Η λέξη ΑΝΑΓΚΗ που εντόπισε ο συγγραφέας σε μια σκοτεινή πλευρά του ναού κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του
Vulgar ήταν η φράση που αγαπούσαν να λένε τότε οι Παριζιάνοι που είχαν υποκύψει στην γοητεία της αναγεννησιακής αρχιτεκτονικής οργίζοντας τον Ουγκώ. Οι ίδιοι που μετά την κυκλοφορία του βιβλίου αγάπησαν παράφορα τον ναό και απαίτησαν την συντήρησή του και την επιστροφή στις ένδοξες μέρες.
Η ανάγκη του Ουγκό να προστατέψει την Νοτρ Νταμ από την απαξίωση, την εγκατάλειψη που είχε ήδη προκαλέσει σημαντικές φθορές στον ναό, αλλά και οι ψίθυροι περί κατεδάφισης – υπήρχε εκείνη την εποχή μια γενικευμένη πίεση για αποκαθήλωση κτιρίων της γοτθικής αρχιτεκτονικής- τον ώθησε να γράψει το βιβλίο. Και κάπως έτσι ένα μυθιστόρημα μετέτρεψε ένα παραμελημένο κτίριο σε εθνικό θησαυρό.
Ο τρόπος που οι άνθρωποι πληγώνουν τα κτίρια ήταν το νεύμα που οδήγησε στην συγγραφή τον Ουγκό – ο ίδιος παραδεχόταν ότι οι σπουδαιότερες, οι πιο μεγαλειώδεις ιδέες της ανθρωπότητας έχουν καταγραφεί στο σώμα της αρχιτεκτονικής. Η πληγή αυτή δεν ήταν άλλη από μια βαθιά χαραγμένη στο μάρμαρο, μαυρισμένη από το πέρασμα των χρόνων επιγραφή με ελληνικά γράμματα. Η λέξη ΑΝΑΓΚΗ που εντόπισε ο συγγραφέας σε μια σκοτεινή πλευρά του ναού κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του.
Οργίστηκε από αυτή τη βαναυσότητα, την επιβολή του ανθρώπου πάνω στο αρχιτεκτόνημα. «Ποια ήταν αυτή η βασανισμένη ψυχή που δεν ήταν πρόθυμη να εγκαταλείψει τον κόσμο χωρίς προηγουμένως να αφήσει το στίγμα του εγκλήματος ή της δυστυχίας πάνω σε αυτό τον αρχαίο ναό;» αναρωτιέται στην εισαγωγή του βιβλίου. Ένα χρόνο πριν είχε εκδώσει ένα οργισμένο κείμενο με τίτλο «Πόλεμος στους κατεδαφιστές» (Guerre aux demolisseurs!)
O καλύτερος Κουασιμόδος που έγινε ποτέ: ο Τσαρλς Λώτον, στην κινηματογραφική μεταφορά του 1939
................................................................................................................................................
Στον περίφημό πρόλογό του ο Ουγκώ γράφει:
Ο άνδρας που έγραψε την λέξη πάνω στον τοίχο εξαφανίστηκε στο πέρασμα των γενεών και των αιώνων. Με την σειρά της η λέξη σβήστηκε από τον τοίχο της εκκλησίας. Και ίσως η ίδια η εκκλησία, σύντομα θα εξαφανιστεί από το πρόσωπο της γης.
Το βιβλίο έσωσε τότε τον ναό και τον καθιέρωσε παγκοσμίως ως εικονογραφικό σύμβολο του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Η απειλή εξουδετερώθηκε. Το ατύχημα της Δευτέρας δεν κρύβει μέσα του κανένα σπέρμα απόδοσης δικαιοσύνης. Εφτασε στο 856ο έτος της ιστορίας της δικαιωμένη η Παναγία των Παρισίων, εκφράζοντας όχι απλώς ένα σύμβολο της πίστης, αλλά ένα σύμβολο οικουμενικότητας. Και ας βλέπουν κάποιοι την λέξη ΑΝΑΓΚΗ να προβάλλεται ξανά πάνω στους μαυρισμένους από την φωτιά πύργους της.
σχόλια