Ο πύργος του Αγίου Ιακώβου στο Παρίσι: το "υπέροχο ερείπιο" που μάγεψε τους υπερρεαλιστές
Tour Saint Jacques
Η Γαλλική Επανάσταση γκρέμισε την εκκλησία του Αγίου Ιακώβου, αφήνοντας όμως ανέπαφο το καμπαναριό της που συναγωνίζεται ως σήμερα τους αντίστοιχους πύργους της παραπλήσιας Νοτρ Νταμ (είναι μόλις 17 μέτρα πιο χαμηλό)
*
'Ημουν και πάλι κοντά σας, ομορφή μου αλήτισσα, και μου δείχνατε περνώντας τον πύργο του Αγίου Ιακώβου κάτω από τον θολό πέπλο των σκαλωσιών του, οι οποίες, εδώ και χρόνια τώρα, συμβάλουν στο να γίνεται ακόμη περισσότερο το μεγαλύτερο μνημείο του κόσμου για το αφανέρωτο. 'Οσο κι αν γνωρίζατε ότι αγαπούσα τον πύργο αυτόν, ξαναβλέπω ετούτη τη στιγμή μία βίαιη ύπαρξη να οργανώνεται γύρω του για να μας συμπεριλάβει, για να συγκρατήσει γύρω μας το απεγνωσμένο στο νεφελώδες του καλπασμό."
Αντρέ Μπρετόν, Ο τρελός έρως
ΕΠΑΓΡΥΠΝΗΣΗ
Στο Παρίσι κλονιζόμενος ο πύργος του Αγίου Ιακώβου
Όμοιος με ηλιοτρόπιον
Χτυπά καμιά φορά με το μέτωπό του τον Σηκουάνα και η σκιά του
γλιστρά ανεπαίσθητα ανάμεσα στα ρυμουλκά
Την στιγμήν εκείνην ακροποδητί μέσα στον ύπνο μου
Κατευθύνομαι προς την κάμαρα όπου είμαι ξαπλωμένος
Και βάζω φωτιά
Δια να μη μείνει τίποτε από την συγκατάθεσι που μου απέσπασαν
Τα έπιπλα τότε κάνουν τόπο σε ζώα ίσου μεγέθους που με
κοιτάζουν αδελφικά
Λεοντάρια που στις χαίτες τους αποκαίονται οι καρέκλες
Σέλαχοι των οποίων η άσπρη κοιλιά συγχωνεύει το τελευταίο
ρίγος των σεντονιών
Την ώρα του έρωτος και των κυανών βλεφάρων
Βλέπω να καίγουμαι κι εγώ με τη σειρά μου βλέπω αυτήν την
κατανυκτική κρυψώνα των τιποτένιων πραγμάτων
Που υπήρξε το κορμί μου
Και που την ψάξαν υπομονετικά ράμφη πύρινων ίβιδων
Όταν όλα τελειώνουν μπαίνω αόρατος μέσα στην αψίδα
Χωρίς να προσέχω τους περαστικούς της ζωής που κάνουν
ν' αντηχούν πολύ μακριά τα σερνάμενά τους βήματα
Βλέπω τα ψαροκόκαλα του ήλιου
Ανάμεσα από την λευκάκανθα της βροχής
Ακούω να ξεσχίζεται τ' ανθρώπινο πανί σαν ένα μεγάλο φύλλο
Κάτω από το νύχι της απουσίας και της παρουσίας που είναι
συνένοχες
Όλοι οι ιστοί μαραίνονται δεν μένει παρά μια μυρωμένη δαντέλα
Ένα κογχύλι από δαντέλα που έχει τέλειο σχήμα ενός μαστού
Δεν αγγίζω πια παρά την καρδιά των πραγμάτων κρατώ
το νήμα
André Breton
Μετάφραση: Ανδρέας Εμπειρίκος.
Από το βιβλίο: Χριστόφορος Λιοντάκης, "Ανθολογία γαλλικής ποίησης. Από τον Μπωντλαίρ ώς τις μέρες μας", Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα 2000, σελ. 195-196.
Δάνειο από το blog Βιβλίο και βιβλίο (magnogreco)
Λίγη Ιστορία...
Ο Πύργος του Αγίου Ιακώβου ήταν αρχικά το καμπαναριό της ενοριακής εκκλησίας Saint-Jacques de la Boucherie ['Αγιος Ιάκωβος των κρεοπώλων]. Το καμπαναριό αυτό, ύψους 52 μέτρων, υψώθηκε από το 1509 έως το 1522 στη θέση που καταλάμβανε πριν το Hôtel de la Rose. Η εκκλησία υπήρξε πρώτα ένα παρεκκλήσι αφιερωμένο στην Αγία Άννα, το οποίο επεκτάθηκε ύστερα από έργα που πραγματοποιήθηκαν τον 12ο αιώνα. Τον 14ο αιώνα, νέα έργα διπλασίασαν την επιφάνειά του. Κάποια παραγγέλθηκαν από τον Nicolas Flamel, ο οποίος διατηρούσε ένα μικρό κατάστημα ως επαγγελματίας συγγραφέας δίπλα στην εκκλησία όπου είχε επιλέξει να θαφτεί. Το 1648, ο Blaise Pascal επαναλαμβάνει σε αυτόν τον πύργο το πείραμα του Torricelli, που οδήγησε στην εφεύρεση του βαρόμετρου. Γι 'αυτό, το 1857, ένα άγαλμα στήθηκε προς τιμήν του στον περίβολο του πύργο. Η ίδια η εκκλησία καταστράφηκε το 1797. Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο πύργος μετατράπηκε σε εργοστάσιο κυνηγετικών σφαιριδίων, προτού αγοραστεί το 1836 από την πόλη του Παρισιού. 'Ενα μικρό πάρκο αντικαθιστά τα σπίτια που χτίστηκαν πάνω στα ερείπια της παλιάς εκκλησίας. Τα έργα αποκάλυψαν μια γαλλο-ρωμαϊκή στήλη που αναπαριστά τον θεό Ερμή. Σε κάθε γωνία του πύργου τοποθετήθηκαν τα αγάλματα που κατασκεύασε το 1854 ο Jean-Louis Chenillon, συμπεριλαμβανομένου ενός Μέγα Αγίου Ιακώβου, ύψους 3,80 μέτρων, σε ανικατάσταση εκείνου που είχε καταστραφεί το 1793. Τα άλλα πρωτότυπα αγάλματα του Rault, που ολοκληρώθηκαν το 1523, βρίσκονται στο Μουσείο Cluny: τρία ζώα συμβολίζουν τους ευαγγελιστές, ο αετός τον Άγιο Ιωάννη, το βόδι τον Άγιο Λουκά και το λιοντάρι τον Άγιο Μάρκο. Το 1855, ο ποιητής Gerard de Nerval κρεμάστηκε εκεί κοντά, στη rue de la Vieille-Lanterne. Ο πύργος κατατάσσεται ως ιστορικό μνημείο το 1862. Κατά τη διάρκεια της Κομμούνας, το πάρκο μετατρέπεται σε ομαδικό τάφο των θυμάτων της Αιματηρής Εβδομάδας. Στην κορυφή του πύργου, εγκαταστάθηκε ένας μικρός μετεωρολογικός σταθμός το 1891. Ο πύργος έχει υποστεί αρκετές ανακαινίσεις κατά τον 20ο αιώνα. Η τελευταία έγινε το 2007, κι από τότε ο Πύργος είναι επισκέψιμος.
Olivier Favier
Dormira Jamais
