Τη δεκαετία του 1950 εμφανίστηκαν τα μεγάλα ζητήματα που γέννησε ο Ψυχρός Πόλεμος. O ανταγωνισμός των εξοπλισμών και η κούρσα για την κατάκτηση του διαστήματος, ο πυρηνικός εφιάλτης και η ανησυχία για μια ολική καταστροφή έθρεψαν τη φαντασία δημιουργών που μέσα από την επιστημονική φαντασία μίλησαν για την ετερότητα, τη σχέση μας με τον άλλον, με τον ίδιο μας τον εαυτό και με το περιβάλλον μας.
Βλέποντας αυτές τις ταινίες σήμερα, διαπιστώνουμε πόσο προφητικές ήταν. Περιγράφουν και αφηγούνται όμοιους φόβους με αυτούς που ζούμε στην εποχή του νέου κορωνοϊού.
Οι ταινίες του αφιερώματος «Προφητείες από έναν άλλο κόσμο: Sci-fi και Cli-fi (1950-1990)» που διοργανώνει το 61ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης θα προβληθούν στη Θεσσαλονίκη (στις γνωστές αίθουσες του Φεστιβάλ), την Αθήνα (Nirvana Cinemax), το Ηράκλειο (Βιτσέντζος Κορνάρος) και τα Ιωάννινα (Odeon Paralimnio). Στην περίπτωση που οι αίθουσες κλείσουν, οι ταινίες του αφιερώματος θα προβληθούν και online, μαζί με τις υπόλοιπες ταινίες του Φεστιβάλ.
Αποσπάσματα κειμένων από την ειδική έκδοση του 61ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την Επιστημονική Φαντασία
Η 184 σελίδων ειδική έκδοση του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης για την επιστημονική φαντασία, σε ελληνικά και αγγλικά, θα κυκλοφορήσει με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Θα πωλείται στους χώρους του Φεστιβάλ και σε όλα τα βιβλιοπωλεία της Ελλάδας σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νεφέλη από τις 3 Νοεμβρίου. Κείμενα στην ειδική έκδοση γράφουν οι: Ορέστης Ανδρεαδάκης (καλλιτεχνικός διευθυντής του ΦΚΘ), Δημήτρης Βανέλλης (συγγραφέας και σεναριογράφος), Γιάννης Βεσλεμές (σκηνοθέτης), Φοίβος Καλλίτσης (αρχιτέκτονας και επίκουρος καθηγητής της Σχολής Αρχιτεκτονικής του Πανεπιστημίου του Portsmouth), Δημήτρης Κερκινός (υπεύθυνος του τμήματος «Ματιές στα Βαλκάνια» και επικεφαλής των αφιερωμάτων του ΦΚΘ και του ΦΝΘ), Τάσος Μελεμενίδης (κριτικός κινηματογράφου, επιμελητής προγράμματος του Cinobo), Ιωάννα Μπουραζοπούλου (συγγραφέας), Σωτήρης Τριαντάφυλλος (διδάκτορας ιστορίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης), Νικόλας Χρηστάκης (καθηγητής κοινωνικής ψυχολογίας του Τμήματος Επικοινωνίας και ΜΜΕ του ΕΚΠΑ).
Στις μέρες μας, που το μέλλον έχει γίνει παρόν και ο φόβος μας για το διαφορετικό ανακυκλώνεται και επανέρχεται με άλλη μορφή, οι αλληγορίες των ταινιών αυτών μπορούν να συμβάλουν σε μια πιο νηφάλια αντιμετώπιση όσων μας φοβίζουν.
Ορέστης Ανδρεαδάκης
Ο φόβος ως επιστήμη και φαντασία: Από το ψυχρό παρελθόν στο θερμό μέλλον
Από τα πρώτα κιόλας χρόνια του Ψυχρού Πολέμου άρχισαν να εμφανίζονται ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας με ευδιάκριτο πολιτικό προσανατολισμό. Άλλοτε προπαγανδιστικό, άλλοτε κινδυνολογικό, άλλοτε προφητικό και άλλοτε προειδοποιητικό. Στην μεγάλη τους πλειονότητα είναι b-movies, με φτηνά και πρωτόγονα ειδικά εφέ και άγνωστους συντελεστές και ηθοποιούς. Γρήγορα όμως μπήκαν στο παιχνίδι και σημαντικοί δημιουργοί. (...)
Εκτός από τις πολιτικές αλληγορίες αυτές οι ταινίες εισάγουν και ένα περιβαλλοντικό μήνυμα ισχυροποιώντας ένα υπο-είδος της Επιστημονικής Φαντασίας, που αργότερα θα ονομαστεί Climate Fiction ή cli-fi. Μπαίνοντας πια στην δεκαετία του 70 τα cli-fi κάνουν ολοένα και πιο συχνά την εμφάνισή τους με χαρακτηριστικά παραδείγματα το Silent Running (1972) του Ντάγκλας Τράμπουλ και το Soylent Green (1973) του Ρίτσαρντ Φλέισερ.
Την ίδια περίοδο στην Ανατολική Ευρώπη η κινηματογραφική παραγωγή βρίσκεται κάτω από αυστηρό κρατικό έλεγχο κι έτσι οι ταινίες Επιστημονικής Φαντασίας είναι κυρίως προπαγανδιστικές. Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις όπως το σοβιετικό Kin-Dza-Dza! (1986) (του Γκεόργκι Ντανέλιγια) παντρεύει τους Μόντυ Πάιθον με το Mad Max σε μια ξεκαρδιστική, μπεκετική και σουρεαλιστική αλληγορία του τρόπου σκέψης της εποχής. Ξεκαρδιστικό και τολμηρά συμβολικό είναι και το Sexmission (1984) του Πολωνού Γιούλιους Ματσούλσκι στο οποίο δυο άνδρες ξυπνούν στο 2044, σε ένα κόσμο που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες.
Τάσος Μελεμενίδης
«Ταξίδι στη Σελήνη, επιστροφή στη Γη»
[...] «Από τα μέσα της δεκαετίας του '60 και έπειτα όλοι σχεδόν οι πολιτικοί και κοινωνικοί προβληματισμοί έγιναν στιβαρά σενάρια επιστημονικής φαντασίας: ο επεκτατισμός των μεγάλων δυνάμεων, οι φόβοι ότι οι νέες τεχνολογίες θα χρησιμοποιούνταν προς αποκλειστικό όφελος ολοκληρωτικών κυβερνήσεων, το σενάριο της αποστράγγισης κάθε φυσικού πόρου του πλανήτη μας αν η επιλογή της μετοίκησης αγκάλιαζε την πραγματικότητα, η εφιαλτική ιδέα ενός νέου παγκόσμιου πολέμου που θα μας αποτελειώσει. Σχεδόν μαγικά, τα περισσότερα φιλμ του είδους έχουν έναν χαρακτήρα, συνήθως στρατηγό ή κάτι παρόμοιο, που σε οποιαδήποτε απειλή απαντά «ας ρίξουμε πυρηνικά» και ο οποίος στο τέλος απομονώνεται από τον σεναριογράφο, καθώς εντέλει θεωρείται σοβαρότερη απειλή ακόμα και από τον αρχικό εχθρό. Πλέον η έννοια «ασφάλεια του πλανήτη» έπαιρνε πιο σφαιρικές και πολυσύνθετες προεκτάσεις». [...]
Δημήτρης Κερκινός
«Η ετερότητα στην επιστημονική φαντασία: αλληγορίες για το άλλο μισό του εαυτού».
[...] «Το είδος της επιστημονικής φαντασίας αποτελεί πρόσφορο έδαφος για να προσεγγίσουμε την ετερότητα και να δούμε μέσα από τον Άλλο τον ίδιο μας τον εαυτό, για να κατανοήσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις φοβίες μας, τις προκαταλήψεις μας, τις διαφορές μας. Στις μέρες μας, που το μέλλον έχει γίνει παρόν και ο φόβος μας για το διαφορετικό ανακυκλώνεται και επανέρχεται με άλλη μορφή, οι αλληγορίες των ταινιών αυτών μπορούν να συμβάλουν σε μια πιο νηφάλια αντιμετώπιση όσων μας φοβίζουν».
Γιάννης Βεσλεμές
«H ενηλικίωση της δυστοπίας: πώς η '60s αντικουλτούρα αντιστάθηκε στο αφήγημα της απειλής του "ξένου" και μπόλιασε το sci-fi με μερικές ζόρικες αλήθειες· η μεταγραφή της δυστοπίας στις χώρες του "Σιδηρού Παραπετάσματος"»
[...] «Η μεταγραφή των σκοτεινών μοτίβων αλλά και των αισθητικών κλισέ του είδους από την Αμερική στην Ανατολική Ευρώπη (και στην Ευρώπη γενικότερα) είναι ένα φαινόμενο που συναντάμε συχνά από τα τέλη της δεκαετίας του '70 μέχρι και το τέλος της Περεστρόικα. Σταδιακά διαμορφώνεται ένα σινεμά που εμπνέεται από τις ιδέες του νέου κύματος και από την αισθητική των αντίστοιχων ταινιών της δεκαετίας του '80, το οποίο υπόγεια ασκεί κριτική στο κομμουνιστικό καθεστώς, ενώ ταυτόχρονα χλευάζει και τα στερεότυπα των δυτικών ταινιών. Σε καμιά περίπτωση δεν μιλάμε για μιμητισμό. Οι ρωσικές, πολωνικές ή τσέχικες ταινίες επιστημονικής φαντασίας έχουν στιλ ξεχωριστό, ολοδικό τους ρυθμό αφήγησης και δεσπόζουσα την αίσθηση πως οι ήρωές τους δεν παλεύουν μόνο με το σύστημα και την εχθρική φύση που τους περιβάλλει, αλλά ‒κατά τα γνωστά λογοτεχνικά ρωσικά πρότυπα‒ και με τη φύση της ίδιας τους της ύπαρξης». [...]
Ιωάννα Μπουραζοπούλου
«Εμείς και ο Χρόνος: Η λογοτεχνία του φανταστικού στην Ανθρωπόκαινο»
[...] «Η λογοτεχνία πήρε το νήμα της προφορικής αφήγησης και συνέχισε να διηγείται το απίθανο: για μαγικά χαλιά που ταξιδεύουν σαν αστραπή, για τη φωνή που μεταφέρεται στην άλλη άκρη του κόσμου, για πλάσματα που γεννιούνται με το τίναγμα ενός ραβδιού, για μυστηριώδη φίλτρα που ανασταίνουν ετοιμοθάνατο. Η επαλήθευση του απίθανου ερχόταν ακόμη με βραδύτητα και οι λογοτέχνες εκείνης της εποχής μπορούσαν να καυχιούνται για τις πρωτότυπες ιδέες τους. Καθώς ο χρόνος επαλήθευσης συντόμευε, το απίθανο έδωσε τη θέση του στο υπερβολικό. Ο Ιούλιος Βερν, ο Χέρμπερτ Τζορτζ Γουέλς, η Μαίρη Σέλεϊ, ο Τζορτζ Όργουελ πίστεψαν πως απλώς ξεπέρασαν το μέτρο όταν περιέγραφαν ταξίδια στη Σελήνη, πειράματα γενετικής και συστήματα παρακολούθησης μιας κοινωνίας – εκτός αν ενδόμυχα γνώριζαν πως μέτρο δεν υπάρχει». [...]
Ανακαλύψτε τις ταινίες του αφιερώματος:
Όταν η Γη σταματήσει/ The Day the Earth Stood Still
(ΗΠΑ, 1951)
Σκηνοθεσία: Ρόμπερτ Γουάιζ / Robert Wise
Aσπρόμαυρη, 92΄
Ορισμένες φορές, δεν έρχονται με απειλητικές διαθέσεις. Ορισμένες φορές, παίρνουμε ως δεδομένο ότι έχουν κακούς σκοπούς, ακριβώς επειδή έχουμε ως σημείο αναφοράς εμάς τους ίδιους... Ένας ιπτάμενος δίσκος προσγειώνεται στην Ουάσινγκτον και ένας ανθρωπόμορφος εξωγήινος ζητά συνάντηση με τους ηγέτες του πλανήτη. Θα εισπράξει μίσος και βία από την εξουσία, βρίσκοντας καταφύγιο στους απλούς ανθρώπους. Σε αυτή τη διαστημική θρησκευτική παραβολή, ο εκλεκτός δεν έρχεται από τη Βηθλεέμ, αλλά από το μακρινό υπερπέραν.
Them!
(ΗΠΑ, 1954)
Σκηνοθεσία: Γκόρντον Ντάγκλας / Gordon Douglas
Έγχρωμη, 94΄
Νέο Μεξικό, ΗΠΑ, λίγο μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, πολύ κοντά στην περιοχή όπου πραγματοποιήθηκε η πρώτη πυρηνική δοκιμή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Δύο αστυνομικοί περιμαζεύουν ένα κοριτσάκι που περιπλανιέται μονάχο, σε κατάσταση απόλυτου σοκ. Ένας τσιριχτός ήχος, σαν απειλητικός βόμβος, ακούγεται από την καρδιά της ερήμου. Μια αποικία από γιγαντιαία μυρμήγκια, μολυσμένα από τη ραδιενέργεια, σκορπούν τον τρόμο. Όταν ανοίγεις το Κουτί της Πανδώρας, δεν περιμένεις να βρεις λουλούδια, αλλά μονάχα τέρατα.
Το κάλεσμα του ουρανού / The Sky Calls
(ΕΣΣΔ, 1959)
Σκηνοθεσία: Μιχαήλ Καριούκοφ, Αλεξάντρ Κόζιρ / Mikhail Karyukov, Aleksandr Kozyr
Έγχρωμη, 77΄
Mία σοβιετική διαστημική αποστολή ετοιμάζεται να κατακτήσει τον Άρη. Την τελευταία στιγμή, όμως, οι κοσμοναύτες αλλάζουν ρότα για να διασώσουν ένα αμερικάνικο πλήρωμα που βρίσκεται σε θανάσιμο κίνδυνο. Κινηματογραφικό ορόσημο της ψυχροπολεμικής διαστημικής υστερίας, που τολμά να διατυπώσει ένα μήνυμα ανθρωπιάς και συναδέλφωσης. Η ταινία προβλήθηκε το 1962 στις ΗΠΑ, ντουμπλαρισμένη στα αγγλικά και μονταρισμένη εκ νέου δίχως τα σοσιαλιστικά της μηνύματα, με τίτλο Battle Beyond the Sun. Ποιος ανέλαβε το μοντάζ αλλά και τη σκηνοθεσία; Ένας νεαρός και πολλά υποσχόμενος φοιτητής κινηματογράφου. Ίσως τον έχετε ακούσει. Φράνσις Φορντ Κόπολα το όνομά του.
Όταν η Γη πήρε φωτιά / The Day the Earth Caught Fire
(Ηνωμένο Βασίλειο, 1961)
Σκηνοθεσία: Βαλ Γκεστ
Ασπρόμαυρη, 98'
Οι δύο υπερδυνάμεις αποφασίζουν να πραγματοποιήσουν ταυτόχρονες πυρηνικές δοκιμές, με αποτέλεσμα αυτή η καραμπόλα ολέθρου, παραλογισμού και ηλιθιότητας να στείλει τη Γη σε τροχιά σύγκρουσης με τον ήλιο. Σε ένα ζοφερό Λονδίνο, έτοιμο να πυρακτωθεί, ένα δημοσιογράφος βγαλμένος από το νουάρ σύμπαν των losers, αποκαλύπτει τη δυσοίωνη αλήθεια και ξεσκεπάζει μια σκοτεινή κυβερνητική συνωμοσία. Να σβηστεί αυτό και στη θέση του να γράψουμε: «Πνευματώδης, με ένα σενάριο γεμάτο σπινθηροβόλες ατάκες και γνήσιο βρετανικό φλέγμα, η ταινία είναι ένα από τα σημαντικότερα δείγματα cli-fi κινηματογράφου – και μάλιστα μόλις το 1961.
Κινγκ Κονγκ εναντίον Γκοτζίλα / King Kong vs. Godzilla
(Ιαπωνία, 1962)
Σκηνοθεσία: Ισίρο Χόντα
Έγχρωμη, 97΄
Σύμφωνα με το αρχικό σενάριο, ο Κινγκ Κονγκ ήταν να αντιμετωπίσει τον Φρανκενστάιν στο Σαν Φρανσίσκο, το ματς όμως αναβλήθηκε, και κατέληξε στην Ιαπωνία να παλεύει με τον Γκοτζίλα στο όρος Φουτζιγιάμα. Περίπου αυτό είναι το pregame μιας τρελής ιστορίας, με τον παραγωγό Τζον Μπεκ να υποκλέπτει το σενάριο του Γουίλις Ο' Μπράιαν και να πουλά τα δικαιώματά του στο διάσημο ιαπωνικό στούντιο Toho. Μια περιπαικτική παρωδία της τηλεοπτικής μαζικής κουλτούρας που είχε κατακλύσει την Ιαπωνία, καθώς και μια σκοτεινή υπενθύμιση της νωπής φρίκης του πυρηνικού ολέθρου.
Το δέκατο θύμα/ The 10th victim
(Ιταλία - Γαλλία, 1965)
Σκηνοθεσία: Έλιο Πέτρι
Έγχρωμη, 93'
Σε μια κοινωνία του μέλλοντος η βία μετατρέπεται σε σπορ και οι άνθρωποι έχουν μετατραπεί σε κυνηγούς και θύματα, ενώ η νίκη οδηγεί σε κοινωνική ανέλιξη. Οι Μαρτσέλο Μαστρογιάνι και Ούρσουλα Άντρες πρωταγωνιστούν σε αυτή την πνευματώδη δυστοπική σάτιρα, που παρακολουθείται μ' ένα μόνιμο χαμόγελο, σε σενάριο του Τονίνο Γκουέρα και σκηνοθεσία του Έλιο Πέτρι, σε αυτή τη διασκεδαστική δυστοπία, σε σκηνοθεσία του Έλιο Πέτρι, βραβευμένου με Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας για τη ταινία του Υπεράνω πάσης υποψίας (1970).
Γιονγκάρι, Το τέρας του βυθού / Yongary, Monster from the Deep
(Νότια Κορέα, 1967)
Σκηνοθεσία: Κιμ Κι-Ντουκ
Έγχρωμη, 80'
Το Γιονγκάρι, ένα τέρας, κάνει την εμφάνισή του στην Κορέα και αρχίζει να σκορπά γύρω του τον τρόμο, καταναλώνοντας τανκς και βενζίνη στο πέρασμά του. Ο στρατός και οι επιστήμονες ενώνουν τις δυνάμεις τους για να το αντιμετωπίσουν. Μια ιστορική στιγμή του κορεάτικου κινηματογράφου, το Γιονγκάρι είναι η κορεάτικη απάντηση στον Γκοτζίλα – μια απάντηση εξίσου εντυπωσιακή.
Περιπέτεια στο διάστημα / Silent Running
(ΗΠΑ, 1972)
Σκηνοθεσία: Ντάγκλας Τράμπουλ
Έγχρωμη, 89'
Η χλωρίδα της Γης αποτελεί παρελθόν και ό,τι έχει απομείνει φυλάσσεται σε έξι γιγάντιους θόλους, συνδεδεμένους με ένα διαστημόπλοιο που κόβει βόλτες στη γειτονιά του Κρόνου. Όταν έρχεται εντολή να καταστραφούν οι θόλοι, ο αστροναύτης Φρίμαν Λόουλ αρνείται να συμμορφωθεί. Σύμμαχοί του ο Χιούι, ο Λιούι και Ντιούι, τρία ρομποτάκια που παίζουν πόκερ, και θα μπορούσαν να κρυφτούν σε κάθε vintage hipster μαγαζί της εποχής μας. Ο Μπρους Ντερν, σαν ένας Νώε από το μέλλον, αναλαμβάνει να διασώσει την τιμή ενός κόσμου που παλεύει με μανία να αυτοκαταστραφεί. Η Τζόαν Μπαέζ έγραψε για την ταινία δύο τραγούδια, τα οποία ερμηνεύει η ίδια.
Νέα Υόρκη, Έτος 2022 μ.Χ. / Soylent Green
(ΗΠΑ, 1973)
Σκηνοθεσία: Ρίτσαρντ Φλάισερ
Έγχρωμη, 97΄
Το 2022, η ανεξέλεγκτη μόλυνση, ο υπερπληθυσμός και η κλιματική αποσταθεροποίηση έχουν επιφέρει δραματικές ελλείψεις τροφής, πυροδοτώντας βίαιες ταραχές. Την ίδια στιγμή, η σκιώδης πολυεθνική Soylent Industries, που μονοπωλεί την αγορά φαγητού, έχει μόλις κυκλοφορήσει ένα νέο υπέρ-θρεπτικό τεχνητό προϊόν, με την ονομασία Soylent Green. Σε αυτόν τον δυστοπικό κόσμο, ένας επίμονος ντετέκτιβ -τον υποδύεται ο επιβλητικός Τσάρλτον Ίστον- θα αποκαλύψει θα αποκαλύψει μια εφιαλτική αλήθεια που υπερβαίνει και την πιο νοσηρή φαντασία. Μια οικολογική παραβολή επιστημονικής φαντασίας που εξερευνά τους πιο σκοτεινούς διαδρόμους της ανθρώπινης απληστίας. Ο Έντουαρντ Τζ. Ρόμπινσον ερμηνεύει έναν σπαρακτικό ρόλο, τον τελευταίο της καριέρας του, καθώς πέθανε λίγες εβδομάδες μετά από τα γυρίσματα.
Ο Σαν Ρα στο διάστημα / Space is the Place
(ΗΠΑ, 1974)
Σκηνοθεσία: Τζον Κόνι
Έγχρωμη, 81'
Ο τζαζίστας Sun Ra έχει προσγειωθεί σε έναν νέο πλανήτη, τον οποίο θέλει να εποικίσει με Αφροαμερικανούς, μεταφέροντάς τους από τη Γη με μουσικά κύματα. Πρώτα όμως πρέπει να ταξιδέψει πίσω στο 1943, στο κλαμπ του Σικάγο όπου έπαιζε πιάνο, και να κερδίσει μια σατανική φιγούρα σε μια παρτίδα χαρτιά, που θα καθορίσει τη μοίρα της μαύρης φυλής. Ένα αφρο-φουτουριστικό κράμα blaxploitation, επιστημονικής φαντασίας και πολιτικής αλληγορίας, που χτίζει ένα «εναλλακτικό πεπρωμένο», απαλλαγμένο από τη φυλετική προκατάληψη και καταπίεση.
H μεγάλη έξοδος / Logan's Run
(ΗΠΑ, 1976)
Σκηνοθεσία: Μάικλ Άντερσον
Έγχρωμη, 118'
Το 2274, οι επιζώντες της ανθρωπότητας ζουν έναν ηδονιστικό βίο, σε μια πόλη που καλύπτεται από έναν γιγάντιο θόλο. Σε αυτή τη μετα-αποκαλυπτική κοινωνία της καταναγκαστικής ευδαιμονίας, όλοι οι πολίτες, τυφλωμένοι από μια αόριστη υπόσχεση μετενσάρκωσης, δέχονται να εκτελεστούν μόλις φτάσουν στα τριάντα, προκειμένου να αποφευχθεί ο υπερπληθυσμός. Ένας αστυνομικός επιφορτισμένος με τη σύλληψη όσων αρνούνται αυτό το θανατερό τελετουργικό θα ανακαλύψει ένα συγκλονιστικό μυστικό, το οποίο αποδεικνύει ότι πίσω από αυτή την αποστειρωμένη ουτοπία κρύβεται μια μοχθηρή τυραννία.
Το σύνδρομο του Αμβούργου / The Hamburg Syndrome
(Δυτική Γερμανία-Γαλλία, 1979)
Σκηνοθεσία: Πέτερ Φλάισμαν
Έγχρωμη, 109'
Οι υγειονομικές αρχές του Αμβούργου έρχονται αντιμέτωπες με ένα τρομακτικό φαινόμενο: δεκάδες άνθρωποι βρίσκονται νεκροί σε εμβρυακή στάση σώματος, δίχως προφανή αιτία θανάτου. Ο πανικός καλπάζει και διαβρώνει την κοινωνία, ενώ τα σκληρά μέτρα καραντίνας μετατρέπουν τη Γερμανία σε βασίλειο του τρόμου. Προφητική ποιητική φάρσα; Σουρεαλιστική αλληγορία; Πολιτική σάτιρα; Όλ' αυτά μαζί, σε μια ταινία του 1979 που οι ομοιότητές της με το 2020 παγώνουν το αίμα. Η παρουσία του μεγάλου Φερνάντο Αραμπάλ σ' έναν από τους πρωταγωνιστικούς ρόλους και η συνεργασία του σουρεαλιστή εικαστικού Ρολάντ Τοπόρ (συνδημιουργού του περίφημου Άγριου πλανήτη) στο σενάριο συνθέτουν ένα παραγνωρισμένο διαμάντι που περιμένει τον φιλοπερίεργο θεατή να το ανακαλύψει. Τη μουσική υπογράφει ο Ζαν-Μισέλ Ζαρ.
Ο πόλεμος των κόσμων: Επόμενος αιώνας / The War of the Worlds: Next Century
(Πολωνία, 1981)
Σκηνοθεσία: Πιοτρ Σούλκιν
Έγχρωμη, 92'
Εξωγήινοι εισβολείς έχουν καταλάβει τη Γη και η τηλεόραση είναι απασχολημένη 24/7 με το ευγενές έργο της προπαγάνδας, «φτιάχνοντας την πραγματικότητα». Ένας παρουσιαστής, όμως, αρνείται να γίνει άβουλη μαριονέτα και απευθύνει μήνυμα αντίστασης. Μεταφορά του διάσημου βιβλίου του Χ. Τζ. Γουέλς και ταυτόχρονα, ένα κλείσιμο ματιού στη θρυλική ραδιοφωνική μετάδοση του Όρσον Γουέλς, μια προφητική αλληγορία που γνώρισε τη λογοκρισία και την απαγόρευση στην Πολωνία. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο Πολωνός μετρ της επιστημονικής φαντασίας Πιοτρ Σούλκιν, γνωστός και ως «Ρίντλεϊ Σκοτ της Ανατολικής Ευρώπης».
Sexmission / Σεξ-αποστολή
(Πολωνία, 1983)
Σκηνοθεσία: Γιούλιους Ματσούλσκι
Έγχρωμη, 117'
Μια αλληγορική σεξοκωμωδία επιστημονικής φαντασίας, που έχει ψηφιστεί στις δέκα καλύτερες πολωνικές ταινίες όλων των εποχών. Ο Γιούλιους Μαχούλσκι σχεδόν αντιστρέφει τον Τζέιμς Μπράουν, κάνοντάς μας να σκεφτούμε πως «this is a woman's world, but it would be nothing without a man». Δύο άνδρες συμμετέχουν σε ένα πείραμα κρυογενετικής και ξυπνούν μισό αιώνα αργότερα σε έναν κόσμο όπου το ανδρικό φύλο έχει αφανιστεί. Μια ανελέητη σάτιρα κάθε μορφής απολυταρχισμού.
Γκάλαξ, η ανθρώπινη κούκλα / Galax, the Man-Doll
(Ρουμανία, 1984)
Σκηνοθεσία: Ίον Ποπέσκου
Έγχρωμη, 72'
Ο Γκάλαξ είναι μια ρομποτική ανθρωπόμορφη κούκλα, φτιαγμένη από ξύλο και ηλεκτρονικά κυκλώματα. Ξάφνου, θα ζωντανέψει και θα κερδίσει την καρδιά της Μαριάνα, μιας όμορφης νεαρής φοιτήτριας. Παράλληλα, όμως, θα μπει στο στόχαστρο και των πανεπιστημιακών αρχών. Μια σατιρική αλληγορία, υπερβολικά ευφυής και υπαινικτική για να γίνει αντιληπτή από τη λογοκρισία του Τσαουσέσκου. Ο έρωτας, σε τελική ανάλυση, ήταν, είναι, και θα είναι η πιο αγνή μορφή αντίστασης απέναντι σε κάθε καταπίεση. Ο Γκάλαξ είναι η ρουμάνικη απάντηση στον δυτικό ΕΤ – και είναι μια εξίσου τρυφερή.
Από άλλο πλανήτη / Brother from Another Planet
(ΗΠΑ, 1984)
Σκηνοθεσία: Τζον Σέιλς
Έγχρωμη, 108'
Δεν μιλάει, έχει τρία δάχτυλα στα πόδια, επουλώνει πληγές και επισκευάζει μηχανές με τρόπο μαγικό. Κατά τα άλλα, ένας συνηθισμένος Αφροαμερικανός που ζει στο Χάρλεμ της Νέας Υόρκης. Στην πραγματικότητα, ένας εξωγήινος που βρέθηκε ναυαγός στη Γη και προσπαθεί να βρει τον δρόμο του στον παράξενο γήινο κόσμο. Ο Πάπας του αμερικάνικου πολιτικοποιημένου σινεμά κάνει και πάλι το θαύμα του, φτιάχνοντας μια παραβολή για το μεταναστευτικό δράμα, κατεδαφίζοντας όλες τις γνωστές συμβάσεις.
Επιστολές ενός νεκρού / Dead Man's Letters
(ΕΣΣΔ, 1986)
Σκηνοθεσία: Κονσταντίν Λοπουσένσκι
Έγχρωμη, 86'
Ένας καθηγητής ιστορίας που έχει επιζήσει από πυρηνικό ολοκαύτωμα συντάσσει γράμματα με παραλήπτη τον αγνοούμενο γιο του. Όταν συναντήσει μια ομάδα από αβοήθητα και εγκαταλελειμμένα παιδιά, ο καθηγητής θα παλέψει να τους οδηγήσει σε ασφαλές μέρος, μακριά από το χάος και τη βία. Από τον Κονσταντίν Λοπουσάνσκι, συνοδοιπόρο και βοηθό του Αντρέι Ταρκόφσκι στο Stalker -και για πολλούς συνεχιστή του έργου του στο ρωσικό σινεμά-, οι Επιστολές ενός νεκρού είναι μια ταινία που μας προτρέπει να διαβάσουμε με άλλη ματιά τις πιο σκοτεινές σελίδες της ιστορίας μας, ώστε να αποφύγουμε μοιραία λάθη. Ελεγειακή και στοχαστική, η ταινία βγήκε στις αίθουσες λίγο μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ και προβλήθηκε στην Εβδομάδα Κριτικής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου των Καννών.
Κιν-τζα-τζα! / Kin-dza-dza!
(ΕΣΣΔ, 1986)
Σκηνοθεσία: Γκεόργκι Ντανέλιγια / Georgiy Daneliya
Έγχρωμη, 135'
Οι Monty Python συναντούν τον Mad Max. Ένας ρώσος εργάτης και ένας γεωργιανός φοιτητής βρίσκονται ναυαγοί σε έναν άγονο πλανήτη στον μακρινό γαλαξία Κιν-τζα-τζα. Φυσικά, δεν πρόκειται να νιώσουν ιδιαίτερη νοσταλγία, καθότι θα συναντήσουν το τόσο οικείο τέρας της γραφειοκρατίας. Στην προσπάθειά τους να επιστρέψουν σπίτι, θα μπλέξουν σε μια σειρά από σουρεαλιστικές και εξωφρενικές περιπέτειες. Μια καυστική σάτιρα που μοιάζει να έχει ξεπηδήσει από τις σελίδες του Μπέκετ. Μην εκπλαγείτε αν, ταξιδεύοντας στη Ρωσία, ακούσετε δυο εφήβους να χαιρετιούνται στον δρόμο φωνάζοντας ο ένας στον άλλον «Κου!» -τη μοναδική λέξη στον γαλαξία Κιν-τζα-τζα-, καθώς η ταινία θεωρείται η απόλυτη cult ρωσική ταινία.
Πρωινή Περίπολος
(Ελλάδα, 1987)
Σκηνοθεσία: Νίκος Νικολαΐδης
Έγχρωμη, 100'
Σε μια έρημη και κατεστραμμένη πόλη, μια γυναίκα βαδίζει ολομόναχη. Προσπαθεί να διασχίσει την απαγορευμένη ζώνη και να φτάσει στη θάλασσα. Παντού παραμονεύουν παγίδες και η Πρωινή Περίπολος την παρακολουθεί. Οι μηχανισμοί της πόλης λειτουργούν ανεξέλεγκτα. Ηλεκτρονικές φωνές καλούν τους ανύπαρκτους πολίτες να εγκαταλείψουν την πόλη. Η Πρωινή Περίπολος, ένα ρομάντζο καταστροφής που προφητεύει το τέλος του κόσμου ως την αυγή μιας νέας εποχής είναι μια ταινία απίστευτης ομορφιάς για τον έρωτα και τον όλεθρο.
Μισός κόσμος / Half World
(Αυστρία, 1993)
Σκηνοθεσία: Φλόριαν Φλίκερ
Έγχρωμη, 83'
Σε ένα ακαθόριστο μέλλον, η ηλιακή ακτινοβολία έχει γίνει τόσο φονική, που η ανθρωπότητα έχει αναγκαστεί να μετακομίσει στον προφυλαγμένο κόσμο της νύχτας. Μια γιγάντια πολυεθνική, «Οι Λευκοί», έχει στα χέρια της την απόλυτη εξουσία, αλλά και το μονοπώλιο στο πιο πολύτιμο αγαθό: τις εικόνες του παρελθόντος από έναν κόσμο αγνό και άσπιλο. Στην άλλη πλευρά του ρινγκ «Οι Μαύροι», μια παράνομη επαναστατική ομάδα που παλεύει (κυριολεκτικά θα έλεγε κανείς) για μια θέση στον ήλιο. Μια σκοτεινή φουτουριστική δυστοπία που εκτυλίσσεται σε ένα ατελείωτο και ζοφερό παρόν.
