Το High Line της Νέας Υόρκης αποτελεί ένα έξοχο παράδειγμα δημόσιου έργου που μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα κατάφερε τόσο να αγκαλιαστεί από τους κατοίκους της πόλης όσο και να αποτελέσει μια δημοφιλέστατη τουριστική ατραξιόν.
Αυτό το ήδη εμβληματικό, υπερυψωμένο, γραμμικό πάρκο μήκους 2,5 περίπου χιλιομέτρων, που θεμελιώθηκε πάνω σε μια εγκαταλελειμμένη σιδηροδρομική γραμμή του δυτικού Μανχάταν, είναι ένα υπόδειγμα σύγχρονης, οικολογικής, αστικής αρχιτεκτονικής και μια ιδανική πρόταση για βόλτα, lunch break και χαλάρωση. Από το 2009 που άνοιξε για το κοινό, μάλιστα, η ευρύτερη περιοχή του Τσέλσι γνώρισε νέα άνθηση.
Τον Ιούνιο του 2019 εγκαινιάστηκε στο Spur, τη νέα πτέρυγα του High Line που βρίσκεται στην 30ή Οδό και τη 10η Λεωφόρο και λειτουργεί ως σημείο συνάντησης, το Plinth που θα φιλοξενεί μια εναλλασσόμενη σειρά νέων υπαίθριων έργων τέχνης. Τα γλυπτά μεγάλης κλίμακας που θα εγκαθίστανται στο Plinth θα παραμένουν εκεί για 18 μήνες και θα ενσωματώνονται στο αστικό τοπίο, προτού δώσουν τη θέση τους στην επόμενη επιλογή.
Το «Brick House», το (προφητικό, όπως αποδείχθηκε) γλυπτό μιας Αφροαμερικανής, από τη Simone Leigh, ήταν το πρώτο έργο που υλοποιήθηκε για το Plinth και θα παραμείνει στο σημείο μέχρι την άνοιξη του 2021 (το High Line, μάλιστα, θα είναι ξανά προσβάσιμο από τους επισκέπτες από τις 5 Σεπτεμβρίου, μετά το κλείσιμό του λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού).
Η επιτροπή διαχείρισης του Plinth εξετάζει ήδη την ανάδειξη των νέων έργων που θα τοποθετηθούν στο σημείο. Αυτήν τη στιγμή, στο site του High Line, βρίσκονται αναρτημένες οι προτάσεις 80 καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο. Ανάμεσα σε αυτές συναντάμε και τις προτάσεις τριών Ελλήνων καλλιτεχνών: της Γεωργίας Σαγρή, του Ανδρέα Αγγελιδάκη και του Ζάφου Ξαγοράρη.
Εν τω μεταξύ, η επιτροπή διαχείρισης του Plinth εξετάζει ήδη την ανάδειξη των νέων έργων που θα τοποθετηθούν στο σημείο. Αυτήν τη στιγμή, στο site του High Line, βρίσκονται αναρτημένες οι προτάσεις 80 καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο για τις επόμενες δύο αναθέσεις του Plinth που θα πραγματοποιηθούν το 2022 και το 2024 (πρόκειται για την τρίτη και τέταρτη φάση του διαγωνισμού). Ανάμεσα σε αυτές συναντάμε και τις προτάσεις τριών Ελλήνων καλλιτεχνών: της Γεωργίας Σαγρή (κεντρική εικόνα), του Ανδρέα Αγγελιδάκη και του Ζάφου Ξαγοράρη. Η επιτροπή θα αποφασίσει ποιες προτάσεις θα υλοποιηθούν, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη τα σχόλια και το feedback του κοινού στο site όπου έχει τεθεί το ερώτημα «Φανταστείτε το μέλλον του Plinth».
Γι' αυτήν τη φάση του διαγωνισμού, η επιμελήτρια, συγγραφέας και διευθύντρια του καλλιτεχνικού γραφείου της documenta14 στην Αθήνα, Μαρίνα Φωκίδη, συστήθηκε από τη διευθύντρια της High Line Art και καλλιτεχνική διευθύντρια της επόμενης Μπιενάλε της Βενετίας, Cecilia Alemani, μαζί με άλλους επιμελητές, ώστε να προτείνουν καλλιτέχνες που θα μπορούσαν να καταθέσουν προτάσεις για το έργο. Η κ. Φωκίδη έφερε στο πρότζεκτ συγκεκριμένα τη Γεωργία Σαγρή, τον Ανδρέα Αγγελιδάκη, τον Olu Oguibe και τους Slavs and Tatars, ενώ, όπως προαναφέρθηκε, στα ονόματα Ελλήνων καλλιτεχνών βρίσκεται και αυτό του Ζάφου Ξαγοράρη.
«Προσπάθησα όσο μπορώ να ενισχύσω την ελληνική εκπροσώπηση. Είναι, βέβαια, σημαντικό ότι μετά την documenta14 οι Έλληνες καλλιτέχνες έχουν ενισχύσει την παρουσία τους στο εξωτερικό» δηλώνει η κ. Φωκίδη και εξηγεί στη LiFO το σκεπτικό επιλογής των 4 αυτών ονομάτων: «Με τον Ανδρέα Αγγελιδάκη έχω δουλέψει πολλά χρόνια και ξέρω καλά τη δουλειά του – έχω κατηγορηθεί κιόλας ότι είμαστε φίλοι και γι' αυτό συνεργαζόμαστε, αλλά, ξέρετε, στην τέχνη, αυτό γίνεται αντίστροφα. Πρώτα συνεργάζεσαι και μετά γίνεσαι φίλος. Θεωρώ ότι έχει έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο να κινείται ανάμεσα στον virtual και τον αναλογικό κόσμο και να δημιουργεί περιβάλλοντα. Ο Ανδρέας σκέφτηκε αυτό το ποτήρι με τον ελληνικό μαίανδρο και τη φράση "We Are Happy to Serve You", που το βλέπεις παντού στη Νέα Υόρκη, γιατί προέρχεται από ελληνικά diners. Η σκέψη ήταν να γίνει το ποτήρι μνημείο για τη δουλειά που οι Έλληνες έχουν καταθέσει για να στηθεί η Αμερική, η Γερμανία... Ο σχολιασμός στην άλλη πλευρά του ποτηριού μετατρέπει τη φράση σε ερώτηση: "Are We Happy to Serve You?". Η Γεωργία Σαγρή συνδυάζει το περφόρμανς, τον ανθρώπινο παράγοντα, με το γλυπτό. Θεώρησα ότι θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα stage όπου θα συμβαίνουν πράγματα. Ο Νιγηριανός Olu Oguibe είχε δημιουργήσει ένα ιδιαίτερο μνημείο στην documenta στο Κάσελ, έναν οβελίσκο που είχε προκαλέσει αντιδράσεις. Υπήρχε η φράση από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου «I was a stranger, and you took me in» στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα τουρκικά και στα αραβικά, και δημιούργησε αναστάτωση στο "δημοκρατικό" Κάσελ – σχεδόν το κατεβάσανε λόγω της ξενοφοβίας. Τέλος, το ντουέτο των Slavs and Tatars, ενός Ιρανο-αμερικανού και μιας Πολωνής, πάντα ψάχνουν το πολιτισμικό υβρίδιο».
Από την πλευρά του, ο Ζάφος Ξαγοράρης προτείνει το «Monument of Fallen Monuments», ένα γλυπτό όπου 9 παραδοσιακά χάλκινα αγάλματα στοιβάζονται το ένα πάνω από το άλλο, στις πλευρές τους ή ξαπλωμένα. Το έργο σχολιάζει τα αγάλματα –πολιτικών, αξιωματικών του στρατού, βασιλιάδων, αυτοκρατόρων και, στην περίπτωση αυτή, ενός απλού σημαιοφόρου, του οποίου η σημαία είναι άχρωμη– ως απεικονίσεις εξουσίας, μιας έννοιας που στερεοτυπικά αποδίδεται μέσω της ανδρικής φιγούρας (και φαντάζει επίσης εξαιρετικά επίκαιρο, μετά τη συζήτηση των τελευταίων μηνών σχετικά με τις αποκαθηλώσεις αγαλμάτων που σχετίζονται με τη δουλεία).
Η Γεωργία Σαγρή, με τη σειρά της, εξηγεί την προσέγγισή της στον διαγωνισμό και πώς κατέληξε στον σχεδιασμό της πρότασης που περιλαμβάνει μια ράμπα και μια ηχητική εγκατάσταση με το όνομα «Access Line»: «Αυτό που έκανα ήταν να χρησιμοποιήσω τα regulations που αφορούν την προσβασιμότητα στη Νέα Υόρκη, σε σχέση με το ύψος του Plinth, που για να ανέβεις στην κορυφή του θέλεις 72 διασκελισμούς. Το γλυπτό είναι η προσβασιμότητα στο ύψος αυτό: οι θεατές γίνονται το γλυπτό και η ράμπα δίνει την πρόσβαση. Έχει μια ποιητική ματιά, με την έννοια ότι είναι ένα βάθρο για τους πολλούς. Στην ιστορία της τέχνης έχουμε μάθει ότι το βάθρο χωράει μόνο ένα γλυπτό. Δεν με ενδιαφέρει μια μοντερνιστική ιδέα του βάθρου όπου, όπως και στην πολιτική, μιλάει ένας και απευθύνεται στους πολλούς, ή η «ευφυΐα» που δημιουργεί ένα γλυπτό και οι υπόλοιποι το κοιτάζουν. Τα κύμβαλα που το διατρέχουν παράγουν διάφορα ηχοχρώματα που αλλάζουν ανάλογα με την περιήγηση των θεατών. Σκοπός μου είναι να κάνω ένα περφόρμανς με όλο το εύρος των ηχοχρωμάτων του γλυπτού, με τον δικό μου τρόπο, και να καλέσω κι άλλους δημιουργούς να συνθέσουν έργα με βάση αυτά τα ηχοχρώματα από τα κύμβαλα».
Έχει σημασία να αναφερθεί ότι όλες οι προτάσεις δημιουργήθηκαν πριν από την εμφάνιση του κορωνοϊού, οπότε το στοιχείο της πανδημίας δεν υπάρχει σε αυτές. Ωστόσο η κ. Σαγρή επισημαίνει την επιτακτική ανάγκη για δημόσια επίδραση της τέχνης, που έχει γίνει ενδεχομένως και πιο έντονη με την πανδημία: «Η δουλειά μου έχει έτσι κι αλλιώς έχει ως κέντρο της τη δημόσια επίδραση. Υπάρχει φοβερή πόλωση με όσα συμβαίνουν και είναι πολύ σημαντικό οι καλλιτέχνες να προτείνουν συνθήκες στις οποίες οι άνθρωποι μπορούν να αλληλεπιδράσουν και να συνυπάρξουν χωρίς σύγκρουση. Πολλές φορές με ανθρώπους που δεν έχουν τις ίδιες ιδιότητες με εμάς δεν έχουμε τον χώρο ούτε τον χρόνο να περπατήσουμε μαζί ή να συνυπάρξουμε. Ένα κάλεσμα για συνύπαρξη είναι η βάση αυτή της πρότασης».
«Έχεις 5 χρόνια μπροστά σου ως ορίζοντα υλοποίησης ενός έργου και ο χρόνος σού καταρρίπτει πλέον τα πάντα. Πρώτα είχαμε την οικονομική κρίση, τώρα έχουμε την πανδημία και το Black Lives Matter – με το οποίο θεωρώ, πάντως, ότι θα διορθωθούν πολλά πράγματα» καταλήγει η κ. Φωκίδη, σχολιάζοντας τις τρέχουσες εξελίξεις και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν την τέχνη. «Θέλω να δω ένα γλυπτό που δεν θα τροφοδοτεί απλά την αγορά της τέχνης μέσα από την καλαισθησία, δεν θα προτείνεται για το σαλόνι ενός μεγιστάνα συλλέκτη στο Τέξας. Αυτήν τη στιγμή, περισσότερο από ποτέ στην ιστορία, τα μουσεία και οι φορείς τέχνης έχουν μεγάλη υπευθυνότητα απέναντι στους πολίτες και στο περιβάλλον. Θέλω κάτι που θα τροφοδοτεί σκέψη, θα ενεργοποιείται συχνά και με κάποιο τρόπο θα αντιπροσωπεύει και θα μιλά στο κοινό. Είναι ένα δημόσιο έργο. Το προηγούμενο της Simone Leigh έθετε το πρόβλημα».
Δείτε όλες τις προτάσεις των καλλιτεχνών για τις επόμενες αναθέσεις του Plinth και αφήστε τα σχόλιά σας εδώ.
σχόλια