Η αέρινη, σκοτεινή μελαγχολία του Χάρη Γαβρήλου

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
0

Η έκθεση «Closer» («Εξ επαφής») στη Roma Gallery με έργα του Χάρη Γαβρήλου (1957-1995) που γίνεται σε συνεργασία με τους διαχειριστές του έργου του και επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου είναι η τρίτη ατομική που διοργανώνεται μετά τον πρόωρο θάνατο του καλλιτέχνη και περιλαμβάνει έργα που αναδεικνύουν την έρευνά του πάνω στη γλώσσα της ζωγραφικής. «Ο τίτλος της έκθεσης είναι δανεισμένος από το άλμπουμ “Closer” των Joy Division που βρέθηκε στη δισκοθήκη του», λέει ο επιμελητής της έκθεσης και σημειώνει πως αν χρησιμοποιούσαμε μουσικούς όρους θα λέγαμε ότι η ζωγραφική του είναι post-punk ή ethereal darkwave. Είναι μια ζωγραφική ρευστή, αέρινη, ρομαντική, σκοτεινή, μελαγχολική και ερωτική, όπως η μουσική που άκουγε ο ίδιος, πιθανότατα ενώ ζωγράφιζε (Suicide, Cabaret Voltaire, Joy Division, Bauhaus, The Sound, Cocteau Twins, Echo and the Bunnymen). Παράλληλα είχε αφομοιώσει όσο λίγοι την αισθητική της εποχής του και τη μεταβόλισε δημιουργικά στο έργο του.

Ο γεννημένος το 1957 στην Τρίπολη Χάρης Γαβρήλος σπούδασε ζωγραφική και σχέδιο στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1978-1983, Εργαστήριο Δημήτρη Μυταρά και Δημοσθένη Κοκκινίδη) και παρακολούθησε μαθήματα σκηνογραφίας στην ίδια σχολή (1982-83, Εργαστήριο Βασίλη Βασιλειάδη). Πέθανε στην Αθήνα το 1995. Χαρισματικός ζωγράφος, εκπρόσωπος της γενιάς του ’80, μας αφήνει ως παρακαταθήκη την έρευνά του πάνω στη ζωγραφική γλώσσα που διαδέχεται ή αντιμάχεται τη ζωγραφική των δασκάλων του στη ΑΣΚΤ. «Ζωγραφίζω το φως, όχι το λευκό. Προτιμώ το φως-σκοτάδι από το λευκό-μαύρο», γράφει σε αδημοσίευτο κείμενό του ο καλλιτέχνης, διαχωρίζοντας έτσι την αισθητική του από εκείνη των προκατόχων του.

Η τέχνη του Γαβρήλου είναι αισθαντική, ξεχειλίζει από ευαισθησία. H δουλειά του είναι φτιαγμένη in extremis: με την τελευταία πνοή. Ίσως εκεί να βρίσκεται η κρυφή της δύναμη.

«Σε αντίθεση με τους καλλιτέχνες των δεκαετιών του ’60 και του ’70, δεν τον ενδιαφέρει τόσο ο χώρος (μέσα στον χώρο) όσο ο χρόνος και οι έννοιές του. Η συμφιλίωση με την πολλαπλότητα και τις αναδιπλώσεις του χρόνου έχει άμεσο αντίκτυπο στο σχέδιο του Γαβρήλου, το οποίο χαρακτηρίζεται από αβίαστες γραμμές, όπως στα αγγεία της αρχαιότητας», λέει ο Χριστόφορος Μαρίνος. Ο Χάρης Γαβρήλος δεν μελετά τη ζωγραφική ως μέσο αλλά ως οντότητα και γεγονός, ως δυνατότητα. Η τέχνη του είναι βιωματική, χωρίς όμως να είναι προσωπική: «Ζωγραφίζω εμένα. Αλλά… δεν βλέπω εμένα», γράφει ο ίδιος σε ένα κείμενο για το έργο του του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Διπλή Εικόνα» (Μάιος 1985).

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Ο Χάρης Γαβρήλος ήταν “σκοτεινός” καλλιτέχνης. Στα έργα του η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν, αμφιρρέπουν συνεχώς, όπως οι δύο πλευρές μιας χαλασμένης ζυγαριάς.

«Η ζωγραφική για μένα (και η τέχνη γενικότερα) έχει κάτι μαγικό. Έτσι, ξαφνικά εμφανίζει μορφές (ή όπως αλλιώς μπορεί να ονομαστούν) χωρίς φαινομενική προέλευση και προορισμό. Εμφανίζονται, χάνονται ή μονιμοποιούνται σε σχήματα χωρίς αρχή και πέρας. Είναι πλαστικές, με απεριόριστη δυνατότητα κίνησης, που συνεχώς μεταμορφώνονται μες στην πρωταρχική δομή τους. Μια δομή που δεν έχει (σταθερές) προδιαγραφές αλλά μπορεί να καταστρέφει και να αναδομεί την περαιτέρω εξέλιξη-αλλοίωσή της με αφετηρία το τυχαίο ή το (απόλυτα) καθορισμένο. Ένα (γενετικό) παιχνίδι χωρίς προκαθορισμένους γενεσιουργούς παράγοντες; Ένα παιχνίδι πλαστικότητας (με την έννοια της ρευστότητας) που μας επιτρέπει να υπερβούμε τη συμβατικότητα της όποιας μορφής; Προσωπικά, δεν θέλω να ονομάσω τίποτα», έγραφε ο Χάρης Γαβρήλος το 1985.

Ήταν ανάμεσα στους νέους Έλληνες καλλιτέχνες που υποστήριξε ο Αλέξανδρος Ιόλας, αγοράζοντας έργο τους. Όπως και στην περίπτωση του Χρήστου Τζίβελου, ο διορατικός συλλέκτης ήταν σε θέση να αναγνωρίσει τη δυναμική του Γαβρήλου. Στις πρώτες του συμμετοχές σε ομαδικές (στην Πινακοθήκη Πιερίδη και αλλού) είχε εκθέσει, μεταξύ άλλων, με τον Γιάννη Αδαμάκο, τον Κώστα Βαρώτσο, τον Στέφανο Δασκαλάκη, τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο, τον Γιάννη Τζερμιά και τον Μανώλη Χάρο. Συμφοιτήτριές του στα εργαστήρια του Δημοσθένη Κοκκινίδη και του Δημήτρη Μυταρά στην ΑΣΚΤ (1978-1983) ήταν η Βάλλυ Νομίδου και η Ελένη Ζούνη. Καλοί του φίλοι και συνομιλητές υπήρξαν οι ζωγράφοι Γιάννης Αντωνακέας και Απόστολος Γεωργίου και ο συγγραφέας Κωστής Τζερμιάς. Την παρακαταθήκη του Γαβρήλου μπορούμε να την εντοπίσουμε σε νεότερους ζωγράφους, όπως ο Ηλίας Παπαηλιάκης, ο Νίκος Καναρέλης και ο Βασίλης Καρούκ.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Χωρίς τίτλο, 1994-1995, μικτή τεχνική σε καμβά.

«Ο Χάρης Γαβρήλος ήταν “σκοτεινός” καλλιτέχνης. Στα έργα του η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν, αμφιρρέπουν συνεχώς, όπως οι δύο πλευρές μιας χαλασμένης ζυγαριάς. Ο ζωγράφος αφήνει τον θεατή να αποφασίσει προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα. Στα σχέδια και στους πίνακες που φτιάχνει τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του (1994-95) περιλαμβάνονται σκυμμένες φιγούρες, χέρια που υποβαστάζουν κεφάλια, ξεψυχισμένες μορφές. Εδώ ο Γαβρήλος δημιουργεί χώρους μέσα σε χώρους. Οι φιγούρες πλαισιώνονται από ανοίγματα, χάσματα, πληγές, κατώφλια, περάσματα, τα οποία δίνουν βάθος στην εικόνα. Σε προσκαλούν να μπεις στην εικόνα, να βυθιστείς μέσα της. Ο Γαβρήλος δεν σχεδιάζει αντικείμενα ούτε αναπαριστά κάτι συγκεκριμένο. Αποτυπώνει την αίσθηση των πραγμάτων, την ώρα της αληθινής αίσθησης. Τα σχέδιά του δεν είναι απλά σχέδια ή προσχέδια για πίνακες. Αντιθέτως, λειτουργούν περισσότερο ως πίνακες –έχουν υπόσταση, παρουσία, αυτοτέλεια– και, από την άλλη, οι μεγάλων διαστάσεων πίνακές του μοιάζουν με μεγεθυμένα σχέδια», λέει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1987, μικτή τεχνική σε καμβά.

Οι μορφές που ζωγραφίζει και σχεδιάζει είναι φασματικές, εμβρυακές, ανάερες. «Απροσδιόριστες και ρευστές αρχικά, αυτές οι μορφές είναι τελικά ξεκάθαρες αναφορές σε άλλες αρχέτυπες μορφές με προεκτάσεις στον χώρο-χρόνο, στο βαθύ παρελθόν ή στο απώτερο μέλλον», έχει δηλώσει ο καλλιτέχνης. Δίνοντας έμφαση στη συναισθηματική μνήμη και στο παιχνίδι του φωτός με το σκοτάδι, ο Γαβρήλος επιχειρεί, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, να βρει ισορροπία στον χώρο μέσα από διαφορετικούς χρόνους. Στη ζωγραφική του οι φιγούρες ερωτοτροπούν, κοιμούνται και ανασαίνουν. Άλλοτε μοιάζουν με καμένα σπίρτα, μικρές και εξαχνωμένες, κι άλλοτε είναι ασπόνδυλες, εύπλαστες, σαν λυγισμένα δέντρα.

Η τέχνη του Γαβρήλου είναι αισθαντική, ξεχειλίζει από ευαισθησία. H δουλειά του είναι φτιαγμένη in extremis: με την τελευταία πνοή. Ίσως εκεί να βρίσκεται η κρυφή της δύναμη. Ακόμα δεν έχω αποφασίσει αν τη ζωγραφική του πρέπει, ιδανικά, να τη βλέπεις στο σκοτάδι υπό το φως λίγων κεριών ή σε ένα δωμάτιο λουσμένο με ψυχρά φώτα νέον. Το σίγουρο είναι πως η τέχνη αυτή σου ανοίγει τα μάτια και σου χαϊδεύει την καρδιά.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.

Χάρης Γαβρήλος «Closer» 
25/1-27/2
Επιμέλεια: Χριστόφορος Μαρίνος
Roma Gallery – Ρώμα 5, Αθήνα

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δέκα σημαντικές εκθέσεις για τον φετινό εικαστικό χειμώνα

Winter Preview 2024 / Δέκα σημαντικές εκθέσεις για τον φετινό εικαστικό χειμώνα

Νίκος Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, νεοϊμπρεσιονισμός στο Ίδρυμα Γουλανδρή, περισσότερες γυναίκες εικαστικοί στο ΕΜΣΤ, Μιχάλης Οικονόμου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη και πολλές ακόμα προτάσεις.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

H εκρηκτική συνάντηση του Francis Bacon με τον Peter Beard

Σαν σήμερα / Φράνσις Μπέικον: «Σιχαίνομαι εννιά στις δέκα ζωγραφιές που βλέπω, ανάμεσά τους και τις δικές μου»

Σαν σήμερα το 1992 πεθαίνει ο σπουδαίος αιρετικός Βρετανός ζωγράφος και ανατόμος της ανθρώπινης υπαρξιακής αγωνίας. Ο Βασίλης Κιμούλης είχε μεταφράσει αποκλειστικά για τη LIFO αποσπάσματα από τις εκρηκτικές συνομιλίες του Μπέικον με τον φωτογράφο Peter Beard.
ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΙΜΟΥΛΗΣ
Η Κιμώνα τα μεσάνυχτα γίνεται γάτα

Εικαστικά / Όταν η Κιμώνα ήταν μικρή έκλεβε τους μαγνήτες του παππού της, του γλύπτη Takis

Η τοσοδούλα γκαλερί Red Carpet, με το τέλειο γκράφιτι στον τοίχο, ξεχωρίζει από μακριά στην οδό Σολωμού. Κόρη της εικαστικού Λυδίας Βενιέρη και εγγονή του γλύπτη Takis, η ιδιοκτήτριά της, η Κιμώνα, φιλοξενεί 7 καλλιτέχνες σε 15 τετραγωνικά. Όταν της μιλούν για τα Eξάρχεια τα μάτια της βγάζουν καρδούλες.
ΤΖΟΥΛΗ ΑΓΟΡΑΚΗ
Άγγελος Μεργές: Οff season παραθεριστές με χρώματα που εκπέμπουν ηλεκτρισμένη ενέργεια

Εικαστικά / Παραθεριστές ή πρόσφυγες; Οι αινιγματικές φιγούρες του Άγγελου Μεργέ

Ο 36χρονος Έλληνας ζωγράφος, με έδρα τη Ζυρίχη, εκθέτει στην γκαλερί Καλφαγιάν έργα του με διφορούμενες –έντονα χρωματισμένες και ηλεκτρισμένες– ανθρώπινες φιγούρες σε off season παραλίες, που θυμίζουν ήρωες του Αντονιόνι.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Leigh Bowery: ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Nothing Days / Leigh Bowery: Ακόρεστη όρεξη για έρωτα και υψηλή τέχνη από την καλτ φιγούρα που σημάδεψε μια εποχή

Ο εκκεντρικός καλλιτέχνης που ο Boy George είχε χαρακτηρίσει ως «μοντέρνα τέχνη με πόδια» έζησε μια περιπετειώδη ζωή με εκατοντάδες συνευρέσεις στις τουαλέτες του Λονδίνου, δημιουργώντας ταυτόχρονα τέχνη με τα μοναδικά καλτ κοστούμια του που σημάδεψαν μια γενιά σχεδιαστών και εξακολουθούν να εμπνέουν.
M. HULOT
Project Mycelium: Η διάβρωση, η αναγέννηση και τα μανιτάρια που φυτρώνουν σε μια φανταστική τουαλέτα της Κάλλας

Εικαστικά / Μια πρωτοποριακή συνάντηση τέχνης, επιστήμης, ιστορίας και οικολογίας

Στο Project Mycelium, τρία εντυπωσιακά κοστούμια, που θα μπορούσαν να φοράνε η Μαρία Κάλλας, η βασίλισσα Αμαλία και ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταβροχθίζονται από ζωντανούς μύκητες.
ΝΤΙΝΑ ΚΑΡΑΤΖΙΟΥ
Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Εικαστικά / Οι αόρατες δυνάμεις στο έργο της Καλλιόπης Παυλίδη

Η 27χρονη εικαστικός μιλά για τη διαδρομή της από την Αθήνα στο Λος Άντζελες, για το πώς το ερωτικό πάθος μεταμόρφωσε την τέχνη της, καθώς και για τη μυστικιστική διάσταση στα έργα της. Για τη γνωριμία της με τη Lana Del Rey απέφυγε να μιλήσει.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
«Η εμμονή του βλέμματος»: Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

The Review / Μας αφορά η τέχνη του Τέτση σήμερα;

Ποιο είναι το αποκαλούμενο «εθνικό αφήγημα» που υπηρετεί η Εθνική Πινακοθήκη; Ο Χρήστος Παρίδης συζητά με τον δημοσιογράφο και επιμελητή εκθέσεων Δημήτρη Τρίκα για τη νέα επετειακή έκθεση στη μνήμη του Παναγιώτη Τέτση, η οποία μόλις εγκαινιάστηκε στην Εθνική Πινακοθήκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου / Περικλής Βυζάντιος: από το Παρίσι της Μπελ Επόκ στο φως της Ύδρας 

Εικαστικά / Το εξαίσιο ελληνικό φως του Περικλή Βυζάντιου

Μια ανασκόπηση της ζωής και του έργου του ζωγράφου, που ήταν γνωστός για τα ελληνικά τοπία και την Ύδρα, με αφορμή την αναδρομική έκθεση του Περικλή και του Ντίκου Βυζάντιου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
 Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Εικαστικά / Μαρία Ελένα Βιέρα ντα Σίλβα: Η Συλλογή Guggenheim επανασυστήνει στο κοινό μια σημαντική ζωγράφο

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση στη Συλλογή Peggy Guggenheim στη Βενετία, έφτασε η στιγμή να ανακαλύψουμε τη ζωγράφο που θεωρείται εθνικός θησαυρός για την Πορτογαλία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που αξίζει να δείτε

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ