Η αέρινη, σκοτεινή μελαγχολία του Χάρη Γαβρήλου

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
0

Η έκθεση «Closer» («Εξ επαφής») στη Roma Gallery με έργα του Χάρη Γαβρήλου (1957-1995) που γίνεται σε συνεργασία με τους διαχειριστές του έργου του και επιμέλεια Χριστόφορου Μαρίνου είναι η τρίτη ατομική που διοργανώνεται μετά τον πρόωρο θάνατο του καλλιτέχνη και περιλαμβάνει έργα που αναδεικνύουν την έρευνά του πάνω στη γλώσσα της ζωγραφικής. «Ο τίτλος της έκθεσης είναι δανεισμένος από το άλμπουμ “Closer” των Joy Division που βρέθηκε στη δισκοθήκη του», λέει ο επιμελητής της έκθεσης και σημειώνει πως αν χρησιμοποιούσαμε μουσικούς όρους θα λέγαμε ότι η ζωγραφική του είναι post-punk ή ethereal darkwave. Είναι μια ζωγραφική ρευστή, αέρινη, ρομαντική, σκοτεινή, μελαγχολική και ερωτική, όπως η μουσική που άκουγε ο ίδιος, πιθανότατα ενώ ζωγράφιζε (Suicide, Cabaret Voltaire, Joy Division, Bauhaus, The Sound, Cocteau Twins, Echo and the Bunnymen). Παράλληλα είχε αφομοιώσει όσο λίγοι την αισθητική της εποχής του και τη μεταβόλισε δημιουργικά στο έργο του.

Ο γεννημένος το 1957 στην Τρίπολη Χάρης Γαβρήλος σπούδασε ζωγραφική και σχέδιο στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1978-1983, Εργαστήριο Δημήτρη Μυταρά και Δημοσθένη Κοκκινίδη) και παρακολούθησε μαθήματα σκηνογραφίας στην ίδια σχολή (1982-83, Εργαστήριο Βασίλη Βασιλειάδη). Πέθανε στην Αθήνα το 1995. Χαρισματικός ζωγράφος, εκπρόσωπος της γενιάς του ’80, μας αφήνει ως παρακαταθήκη την έρευνά του πάνω στη ζωγραφική γλώσσα που διαδέχεται ή αντιμάχεται τη ζωγραφική των δασκάλων του στη ΑΣΚΤ. «Ζωγραφίζω το φως, όχι το λευκό. Προτιμώ το φως-σκοτάδι από το λευκό-μαύρο», γράφει σε αδημοσίευτο κείμενό του ο καλλιτέχνης, διαχωρίζοντας έτσι την αισθητική του από εκείνη των προκατόχων του.

Η τέχνη του Γαβρήλου είναι αισθαντική, ξεχειλίζει από ευαισθησία. H δουλειά του είναι φτιαγμένη in extremis: με την τελευταία πνοή. Ίσως εκεί να βρίσκεται η κρυφή της δύναμη.

«Σε αντίθεση με τους καλλιτέχνες των δεκαετιών του ’60 και του ’70, δεν τον ενδιαφέρει τόσο ο χώρος (μέσα στον χώρο) όσο ο χρόνος και οι έννοιές του. Η συμφιλίωση με την πολλαπλότητα και τις αναδιπλώσεις του χρόνου έχει άμεσο αντίκτυπο στο σχέδιο του Γαβρήλου, το οποίο χαρακτηρίζεται από αβίαστες γραμμές, όπως στα αγγεία της αρχαιότητας», λέει ο Χριστόφορος Μαρίνος. Ο Χάρης Γαβρήλος δεν μελετά τη ζωγραφική ως μέσο αλλά ως οντότητα και γεγονός, ως δυνατότητα. Η τέχνη του είναι βιωματική, χωρίς όμως να είναι προσωπική: «Ζωγραφίζω εμένα. Αλλά… δεν βλέπω εμένα», γράφει ο ίδιος σε ένα κείμενο για το έργο του του που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Διπλή Εικόνα» (Μάιος 1985).

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Ο Χάρης Γαβρήλος ήταν “σκοτεινός” καλλιτέχνης. Στα έργα του η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν, αμφιρρέπουν συνεχώς, όπως οι δύο πλευρές μιας χαλασμένης ζυγαριάς.

«Η ζωγραφική για μένα (και η τέχνη γενικότερα) έχει κάτι μαγικό. Έτσι, ξαφνικά εμφανίζει μορφές (ή όπως αλλιώς μπορεί να ονομαστούν) χωρίς φαινομενική προέλευση και προορισμό. Εμφανίζονται, χάνονται ή μονιμοποιούνται σε σχήματα χωρίς αρχή και πέρας. Είναι πλαστικές, με απεριόριστη δυνατότητα κίνησης, που συνεχώς μεταμορφώνονται μες στην πρωταρχική δομή τους. Μια δομή που δεν έχει (σταθερές) προδιαγραφές αλλά μπορεί να καταστρέφει και να αναδομεί την περαιτέρω εξέλιξη-αλλοίωσή της με αφετηρία το τυχαίο ή το (απόλυτα) καθορισμένο. Ένα (γενετικό) παιχνίδι χωρίς προκαθορισμένους γενεσιουργούς παράγοντες; Ένα παιχνίδι πλαστικότητας (με την έννοια της ρευστότητας) που μας επιτρέπει να υπερβούμε τη συμβατικότητα της όποιας μορφής; Προσωπικά, δεν θέλω να ονομάσω τίποτα», έγραφε ο Χάρης Γαβρήλος το 1985.

Ήταν ανάμεσα στους νέους Έλληνες καλλιτέχνες που υποστήριξε ο Αλέξανδρος Ιόλας, αγοράζοντας έργο τους. Όπως και στην περίπτωση του Χρήστου Τζίβελου, ο διορατικός συλλέκτης ήταν σε θέση να αναγνωρίσει τη δυναμική του Γαβρήλου. Στις πρώτες του συμμετοχές σε ομαδικές (στην Πινακοθήκη Πιερίδη και αλλού) είχε εκθέσει, μεταξύ άλλων, με τον Γιάννη Αδαμάκο, τον Κώστα Βαρώτσο, τον Στέφανο Δασκαλάκη, τον Μάκη Θεοφυλακτόπουλο, τον Γιάννη Τζερμιά και τον Μανώλη Χάρο. Συμφοιτήτριές του στα εργαστήρια του Δημοσθένη Κοκκινίδη και του Δημήτρη Μυταρά στην ΑΣΚΤ (1978-1983) ήταν η Βάλλυ Νομίδου και η Ελένη Ζούνη. Καλοί του φίλοι και συνομιλητές υπήρξαν οι ζωγράφοι Γιάννης Αντωνακέας και Απόστολος Γεωργίου και ο συγγραφέας Κωστής Τζερμιάς. Την παρακαταθήκη του Γαβρήλου μπορούμε να την εντοπίσουμε σε νεότερους ζωγράφους, όπως ο Ηλίας Παπαηλιάκης, ο Νίκος Καναρέλης και ο Βασίλης Καρούκ.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Χωρίς τίτλο, 1994-1995, μικτή τεχνική σε καμβά.

«Ο Χάρης Γαβρήλος ήταν “σκοτεινός” καλλιτέχνης. Στα έργα του η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν, αμφιρρέπουν συνεχώς, όπως οι δύο πλευρές μιας χαλασμένης ζυγαριάς. Ο ζωγράφος αφήνει τον θεατή να αποφασίσει προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα. Στα σχέδια και στους πίνακες που φτιάχνει τα δύο τελευταία χρόνια της ζωής του (1994-95) περιλαμβάνονται σκυμμένες φιγούρες, χέρια που υποβαστάζουν κεφάλια, ξεψυχισμένες μορφές. Εδώ ο Γαβρήλος δημιουργεί χώρους μέσα σε χώρους. Οι φιγούρες πλαισιώνονται από ανοίγματα, χάσματα, πληγές, κατώφλια, περάσματα, τα οποία δίνουν βάθος στην εικόνα. Σε προσκαλούν να μπεις στην εικόνα, να βυθιστείς μέσα της. Ο Γαβρήλος δεν σχεδιάζει αντικείμενα ούτε αναπαριστά κάτι συγκεκριμένο. Αποτυπώνει την αίσθηση των πραγμάτων, την ώρα της αληθινής αίσθησης. Τα σχέδιά του δεν είναι απλά σχέδια ή προσχέδια για πίνακες. Αντιθέτως, λειτουργούν περισσότερο ως πίνακες –έχουν υπόσταση, παρουσία, αυτοτέλεια– και, από την άλλη, οι μεγάλων διαστάσεων πίνακές του μοιάζουν με μεγεθυμένα σχέδια», λέει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1987, μικτή τεχνική σε καμβά.

Οι μορφές που ζωγραφίζει και σχεδιάζει είναι φασματικές, εμβρυακές, ανάερες. «Απροσδιόριστες και ρευστές αρχικά, αυτές οι μορφές είναι τελικά ξεκάθαρες αναφορές σε άλλες αρχέτυπες μορφές με προεκτάσεις στον χώρο-χρόνο, στο βαθύ παρελθόν ή στο απώτερο μέλλον», έχει δηλώσει ο καλλιτέχνης. Δίνοντας έμφαση στη συναισθηματική μνήμη και στο παιχνίδι του φωτός με το σκοτάδι, ο Γαβρήλος επιχειρεί, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, να βρει ισορροπία στον χώρο μέσα από διαφορετικούς χρόνους. Στη ζωγραφική του οι φιγούρες ερωτοτροπούν, κοιμούνται και ανασαίνουν. Άλλοτε μοιάζουν με καμένα σπίρτα, μικρές και εξαχνωμένες, κι άλλοτε είναι ασπόνδυλες, εύπλαστες, σαν λυγισμένα δέντρα.

Η τέχνη του Γαβρήλου είναι αισθαντική, ξεχειλίζει από ευαισθησία. H δουλειά του είναι φτιαγμένη in extremis: με την τελευταία πνοή. Ίσως εκεί να βρίσκεται η κρυφή της δύναμη. Ακόμα δεν έχω αποφασίσει αν τη ζωγραφική του πρέπει, ιδανικά, να τη βλέπεις στο σκοτάδι υπό το φως λίγων κεριών ή σε ένα δωμάτιο λουσμένο με ψυχρά φώτα νέον. Το σίγουρο είναι πως η τέχνη αυτή σου ανοίγει τα μάτια και σου χαϊδεύει την καρδιά.

Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.
Χάρης Γαβρήλος: Μια εξαιρετική περίπτωση στην ελληνική ζωγραφική Facebook Twitter
«Χωρίς τίτλο», 1994-1995, κάρβουνο σε χαρτί.

Χάρης Γαβρήλος «Closer» 
25/1-27/2
Επιμέλεια: Χριστόφορος Μαρίνος
Roma Gallery – Ρώμα 5, Αθήνα

Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Δέκα σημαντικές εκθέσεις για τον φετινό εικαστικό χειμώνα

Winter Preview 2024 / Δέκα σημαντικές εκθέσεις για τον φετινό εικαστικό χειμώνα

Νίκος Αλεξίου στο Μουσείο Μπενάκη, νεοϊμπρεσιονισμός στο Ίδρυμα Γουλανδρή, περισσότερες γυναίκες εικαστικοί στο ΕΜΣΤ, Μιχάλης Οικονόμου στο Ίδρυμα Θεοχαράκη και πολλές ακόμα προτάσεις.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Εικαστικά / Ματίς και Μαργκερίτ: Βλέποντας τον ζωγράφο μέσα από τα μάτια της κόρης του

Μια νέα έκθεση στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στο Παρίσι με πορτρέτα της κόρης του Ανρί Ματίς, Μαργκερίτ, προσφέρει μια νέα οπτική στο έργο του μεγάλου Γάλλου καλλιτέχνη.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Εικαστικά / Μια άνοιξη γεμάτη τέχνη: 15 σημαντικές εκθέσεις που ξεκινούν τον Απρίλιο

Αφρικανική τέχνη, κριτική στην αποικιοκρατία, έργα για τα δικαιώματα των ζώων και εμπνευσμένα από διαστημικά ταξίδια, νέοι καλλιτέχνες και αναδρομικές εκθέσεις σε μουσεία και γκαλερί της Αθήνας.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τέσσερις σημαντικοί διεθνείς καλλιτέχνες αποτελούν τον προπομπό της μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ

Εικαστικά / ΕΜΣΤ: Τέσσερις διεθνείς καλλιτέχνες και μία θεματική έκθεση για τα ζώα που δεν έχει ξαναγίνει ποτέ

Δύο ατομικές εκθέσεις και δύο μεγάλης κλίμακας in situ εγκαταστάσεις φωτίζουν τη σχέση μας με τα ζώα και τις οικολογικές συνέπειες της αποικιοκρατίας ενώ αποτελούν προπομπό μιας μεγάλης έκθεσης που έρχεται τον Μάιο στο ΕΜΣΤ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
«Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Εικαστικά / «Μιλώντας για τα ζώα σε υποταγή μιλώ για όλα τα υποταγμένα σώματα»

Στην υποβλητική της έκθεση στο ΕΜΣΤ, η εικαστικός Τζάνις Ράφα αναδημιουργεί ένα φανταστικό περιβάλλον άδειων στάβλων για να μιλήσει για τη σχέση του ανθρώπινου και του ζωικού κόσμου, ενώ μας προκαλεί να σκεφτούμε τις έννοιες της φροντίδας και της αγάπης, αλλά και την ανάγκη μας για κυριαρχία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Εικαστικά / Λάκης Παπαστάθης: Ένας ανήσυχος καλλιτέχνης, ένας υπέροχος άνθρωπος

Το Μουσείο Μπενάκη τιμά με μια σημαντική έκθεση τη μνήμη του σκηνοθέτη, διανοούμενου, ιστοριοδίφη και ερευνητή του λαϊκού μας πολιτισμού, συνδημιουργού του θρυλικού «Παρασκηνίου». Ο επιμελητής της έκθεσης, Γιώργος Σκεύας, μας μιλά γι’ αυτήν.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η μεγάλη έκθεση του Steve McQueen για τα κινήματα που διαμόρφωσαν τη Μεγάλη Βρετανία

Εικαστικά / Η Μεγάλη Βρετανία που αντιστάθηκε υπάρχει ακόμα στις φωτογραφίες αυτής της έκθεσης

Από τις σουφραζέτες των αρχών του 20ού αιώνα μέχρι τις διαμαρτυρίες για τον πόλεμο στο Ιράκ, η έκθεση σε επιμέλεια του Steve McQueen συγκεντρώνει τις πιο δυνατές εικόνες μιας χώρας που βγήκε πολύ συχνά και πολύ δυνατά στους δρόμους.  
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Αρχαιολογία & Ιστορία / Πώς η τεχνολογία αποκαθιστά το σημαντικότερο έργο της κλασικής ζωγραφικής 23 αιώνες μετά;

Η αρχαιομετρία, η τεχνητή νοημοσύνη και η καλλιτεχνική δημιουργία συνεργάστηκαν σε μια καινοτόμο μελέτη αποκατάστασης της τοιχογραφίας με το κυνήγι από τον τάφο του Φιλίππου στις Αιγές, ανοίγοντας νέους ορίζοντες στην αναβίωση της αρχαίας τέχνης.
M. HULOT
MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος» Ή MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε λάθος»

Εικαστικά / Martin Gayford: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος»

Ένας από τους πιο επιδραστικούς κριτικούς τέχνης της Βρετανίας μιλά στη LiFO για τις τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη τέχνη, τις φιλικές του σχέσεις με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Freud και ο Hockney, αλλά και για το αν η κριτική μπορεί όντως να επηρεάσει τα πράγματα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η πρώτη μεγάλη έκθεση της οραματίστριας καλλιτέχνιδας Ithell Colquhoun

Εικαστικά / Τα σουρεαλιστικά αριστουργήματα της Ithell Colquhoun σε μια μεγάλη έκθεση

Το πολύχρωμο και αποκρυφιστικό σύμπαν της ξετυλίγεται στην πρώτη μεγάλη έκθεση για την οραματίστρια καλλιτέχνιδα, που εξερευνά τη θέση των γυναικών και τη σημασία του φύλου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Εικαστικά / Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Ένας νέος καλλιτέχνης δημιουργεί μοναδικά αντικείμενα ανάλογα με τη διάθεσή του, ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα δημιουργεί απερίσπαστος και δεν τον νοιάζει καθόλου να βιοποριστεί από την τέχνη.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια νέα έκθεση με χαρακτικά της ώριμης περιόδου της Βάσως Κατράκη

Εικαστικά / Βάσω Κατράκη: Η τέχνη της συγκινεί ακόμα

Έργα της σημαντικής Ελληνίδας χαράκτριας που παραπέμπουν στη βία της δικτατορίας, αλλά και άφυλες μορφές της όψιμης περιόδου της με αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα, που υπερβαίνουν το ατομικό και γίνονται μέρος της συλλογικής μνήμης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Εικαστικά / Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει καταντήσει να μοιάζει με τσίρκο. Αλλά ο πραγματικός κακός της ιστορίας δεν είναι οι καλλιτέχνες, αλλά η σύγχρονη αγορά της τέχνης, η αξία της οποίας ξεπερνά πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως
THE LIFO TEAM
Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Εικαστικά / Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Μια νέα έκθεση στο Άμστερνταμ με πρόσφατα έργα του Κίφερ αναδεικνύει τη σύνδεσή του με τον Βαν Γκογκ και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης εμπνέεται σταθερά, εδώ και 60 χρόνια, από τον Ολλανδό ζωγράφο. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Helmut Lang: What remains behind

Εικαστικά / Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Ο καλλιτέχνης και πρώην σχεδιαστής μόδας διατηρεί την προσήλωσή του στα υλικά και παρουσιάζει γλυπτά που θίγουν τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, σε ένα σπίτι-σύμβολο του μοντερνισμού στο Λος Άντζελες.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
62 λεπτά με τον Ανέστη Ιωάννου

Εικαστικά / Από τη Νεφελοκοκκυγία στο skate και το τζιν: Το Εικαστικό Σύμπαν του Ανέστη Ιωάννου

Ο νεαρός εικαστικός αναζητά μια νέα μορφή ελευθερίας και απογείωσης, συνδέοντας τη δυναμική της street culture με την ουτοπία των Ορνίθων και των τσαρουχικών ονείρων, αναζητώντας μια έξοδο από το αστικό τραύμα σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και φαντασία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ