Σε έναν σημαντικό καλλιτέχνη του 19ου αιώνα, τον Ανρί Φαντέν-Λατούρ, είναι αφιερωμένη η έκθεση με τίτλο «Second Skin» στο Musée du Luxembourg στο Παρίσι. Πρόκειται για την πρώτη αναδρομική για τον Γάλλο ζωγράφο και λιθογράφο που πραγματοποιείται στο Παρίσι μετά το 1982 και αναμένεται να μαγνητίσει το ενδιαφέρον των φιλότεχνων. Στην έκθεση θα παρουσιαστούν περισσότερα από 150 έργα –πίνακες, λιθογραφίες, σχέδια και άλλες προπαρασκευαστικές μελέτες– του ζωγράφου που έγινε διάσημος για τις νεκρές φύσεις και τα ομαδικά πορτρέτα Παρισινών καλλιτεχνών και συγγραφέων. Αυτή, ωστόσο, που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι μια δημιουργική πλευρά του Λατούρ λιγότερο γνωστή, μια σειρά από λιθογραφίες και πίνακες που, σε αντίθεση με τα πλέον γνωστά ρεαλιστικά του έργα, είναι εμπνευσμένη από τη μουσική μεγάλων κλασικών συνθετών και βρίσκεται πιο κοντά στον συμβολισμό.
Στα πρώιμα έργα του ζωγράφου που δημιουργούνται μέσα στο εργαστήριό του συναντάμε αυτοπροσωπογραφίες του Λατούρ, πορτρέτα μελών της οικογένειάς του και τις πρώτες νεκρές φύσεις, που αποκαλύπτουν ήδη τις εξαιρετικές ικανότητες παρατήρησης του καλλιτέχνη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1864-1872 ο Ανρί Φαντέν-Λατούρ εργάζεται εντατικά και καινοτομεί στον τομέα των ομαδικών πορτρέτων, ενώ στο τρίτο μέρος της έκθεσης παρουσιάζονται οι νεκρές φύσεις και τα πορτρέτα που ο καλλιτέχνης δημιούργησε μεταξύ 1873 και 1890. Σταδιακά η επαναλαμβανόμενη θεματογραφία δείχνει να κουράζει τον Λατούρ, ο οποίος, όπως αποκαλύπτεται στο τέταρτο μέρος της έκθεσης, εμπνέεται από τη μουσική –ιδίως του Βάγκνερ–, τη μυθολογία και από ωδές στην ομορφιά του γυναικείου σώματος και δημιουργεί μια σειρά από λιγότερο γνωστά έργα στα οποία κυριαρχεί η φαντασία. Η έκθεση φωτίζει την προσωπικότητα του ζωγράφου παρουσιάζοντας την εκτεταμένη αλληλογραφία που διατηρούσε με πολλούς από τους φίλους του και καλλιτέχνες της εποχής –ανάμεσά τους συναντάμε τους Μανέ, Κουρμπέ και Ρεμπό–, καθώς και ένα σώμα από ανέκδοτες φωτογραφίες.
Τον ενδιαφέρει να αποτυπώσει το θέμα του με ρεαλισμό και πειραματίζεται με ποικίλες τεχνοτροπίες, εφαρμόζοντας με διαφορετικούς τρόπους το υλικό του, ώστε να αποδώσει τις διαφορετικές υφές των αντικειμένων.
Αυτές οι φωτογραφίες είναι η έκπληξη της έκθεσης: πρόκειται για δεκάδες γυναικεία γυμνά τα οποία φυλάσσονται στο Μουσείο της Γκρενόμπλ και ελάχιστα από αυτά έχουν δει το φως της δημοσιότητας. Άλλωστε, εικάζεται ότι η χήρα του καλλιτέχνη, πριν δωρίσει, το 1821, –σχεδόν κρυφά– περίπου 1.400 φωτογραφίες, είχε καταστρέψει όσες θεωρούσε ιδιαίτερα σκανδαλιστικές. Ο Λατούρ, όπως και πολλοί σύγχρονοί του ζωγράφοι, χρησιμοποιούσε τις φωτογραφίες για να εξελίξει τις μελέτες του στο γυμνό. Ωστόσο, ενώ κάποιες είναι πραγματικά έργα τέχνης, άλλες θα μπορούσαν να θεωρηθούν ακόμη και πορνογραφικές, αιφνιδιάζοντας όσους διατηρούν για τον Λατούρ την εικόνα του ευαίσθητου καλλιτέχνη που ζωγράφιζε υπέροχες νεκρές φύσεις. Είναι χαρακτηριστικό ότι αρκετές από τις φωτογραφίες είναι του Félix Moulin, φωτογράφου που το 1851 καταδικάστηκε σε έναν μήνα φυλάκιση για πορνογραφία, ενώ άλλες ανήκουν στον Guglielmo Plüschow –ειδικό στις λάγνες πόζες–, που είχε κατηγορηθεί για μαστροπεία. Ίσως αυτός είναι και ο λόγος που ο ζωγράφος είχε ζητήσει να μη δημοσιοποιηθεί το προσωπικό του αρχείο πριν συμπληρωθούν εκατό χρόνια από τη γέννησή του.
Ο Ανρί Φαντέν-Λατούρ γεννήθηκε στην Γκρενόμπλ το 1836. Ο πρώτος του δάσκαλος ήταν ο πατέρας του, ο οποίος ήταν καθηγητής Σχεδίου. Το 1850 μπήκε στην Ecole de Dessin, όπου υπήρξε μαθητής του Lecoq de Boisbaudran. Το 1851 ξεκίνησε τις σπουδές του στην Εθνική Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι, από το 1854, όμως, αποφάσισε να αφιερώσει τον χρόνο και την ενέργειά του στην αντιγραφή πινάκων σπουδαίων ζωγράφων, που φιλοξενούνταν στο Λούβρο. Αν και φίλος με πολλούς ιμπρεσιονιστές, όπως ο Μανέ, ο ίδιος υιοθετεί μια παραδοσιακή τεχνική, χρησιμοποιώντας και σμάλτο, όπως οι καλλιτέχνες του 17ου αιώνα. Ακολουθώντας το παράδειγμα των προκατόχων του, για τις νεκρές φύσεις του επιλέγει ταπεινά αντικείμενα, τα οποία τοποθετεί με ιδιαίτερη επιμέλεια πάνω σε ασαφές φόντο, ενώ, σε αντίθεση με τους ιμπρεσιονιστές, ζωγραφίζει μόνο στο εργαστήριό του και όχι σε φυσικό περιβάλλον. Τον ενδιαφέρει να αποτυπώσει το θέμα του με ρεαλισμό και πειραματίζεται με ποικίλες τεχνοτροπίες, εφαρμόζοντας με διαφορετικούς τρόπους το υλικό του, ώστε να αποδώσει τις διαφορετικές υφές των αντικειμένων.
Το 1861,κατά τη διάρκεια μιας μακράς επίσκεψής του στο Λονδίνο, ο φίλος του Αμερικανός ζωγράφος και χαράκτης Τζέιμς Άμποτ ΜακΝιλ Γουίστλερ τον σύστησε στους συλλέκτες και φιλότεχνους κ. και κα Έντουιν Έντουαρντς, οι οποίοι, εντυπωσιασμένοι, απέκτησαν μεγάλο αριθμό από τις νεκρές φύσεις του, ενώ μεσολάβησαν για πολλές από τις πωλήσεις έργων του στην Αγγλία. Ο Λατούρ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1870 ζωγράφισε πολυάριθμες συνθέσεις με θέμα τους τα τριαντάφυλλα σε βάζο, οι οποίες έγιναν ανάρπαστες από τους Άγγλους συλλέκτες, μια και στην Αγγλία ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένη η καλλιέργεια τριαντάφυλλων – πολύ περισσότερο απ' ό,τι στη Γαλλία. Παρότι αφιέρωσε στη νεκρή φύση τα περισσότερα χρόνια της σταδιοδρομίας του, ο Ανρί Φαντέν-Λατούρ έγινε ιδιαίτερα γνωστός για τις μεγάλες ομαδικές προσωπογραφίες του, οι οποίες είναι αφιερωμένες σε καλλιτέχνες της εποχής του. Από τα πιο διάσημα έργα του είναι το «Αφιέρωμα στον Ντελακρουά» (1864, Λούβρο) και το «Εργαστήρι στο Μπατινιόλ» (1870, Λούβρο), όπου γύρω από τον Μανέ που βρίσκεται στο εργαστήρι του είναι συγκεντρωμένοι ο Μπαζίλ, ο Ζολά, ο Μονέ και ο Ρενουάρ. Το 1875 ο Λατούρ παντρεύτηκε τη ζωγράφο Victoria Dubourg, στο οικογενειακό κτήμα της οποίας στην Ορν, στην Κάτω Νορμανδία, περνούσαν τα καλοκαίρια τους. Εκεί στις 25 Αυγούστου του 1904 ο Ανρί Φαντέν-Λατούρ θα αφήσει την τελευταία του πνοή και θα ταφεί στο νεκροταφείο του Μονπαρνάς στο Παρίσι.
Χαρακτηριστικό της φήμης την οποία είχε αποκτήσει είναι το γεγονός ότι ο Μαρσέλ Προυστ τον αναφέρει στο «Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο»: «"Τα χέρια πολλών νεαρών γυναικών θα ήταν ανίκανα να κάνουν ό,τι βλέπω εκεί", είπε ο Πρίγκιπας, δείχνοντας τις ημιτελείς υδατογραφίες της Madame de Villeparisis. Και τη ρώτησε αν είχε δει τους πίνακες με τα λουλούδια του Φαντέν-Λατούρ που είχαν εκτεθεί πρόσφατα».
ΔΕΙΤΕ 13 EΡΓΑ ΤΟΥ
σχόλια