Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση

Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων. Ο πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο Prado στη Μαδρίτη και θεωρείται πολύ εύθραυστος για να μεταφερθεί σε εκθέσεις του εξωτερικού. Φωτο: Wikimedia Commons
0

«Ανάμεσα στην κόλαση και τον παράδεισο: Ο αινιγματικός κόσμος του Ιερώνυμου Μπος» είναι o τίτλος της έκθεσης που παρουσιάζεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης στην Ουγγαρία και η οποία θα διαρκέσει έως τις 17 Ιουλίου.

Ζωγραφισμένα στα τέλη του 15ου και στις αρχές του 16ου αιώνα, τα κολασμένα τοπία του Ολλανδού καλλιτέχνη αποτελούν ταυτόχρονα προειδοποιήσεις για τους χριστιανούς που ελπίζουν να αποφύγουν μια μεταθανάτια ζωή αιώνιου πόνου και οπτικά πολυτελή επιτεύγματα της φαντασίας.

«Επινοητής τεράτων και χιμαιρικών οπτασιών», ο Ιερώνυμος Μπος σφράγισε τον Μεσαίωνα και την ολλανδική ζωγραφική, ενώ από το 1600 ήδη ο ιστορικός τέχνης Κάρελ φαν Μάντερ χαρακτήρισε τους πίνακές του ως «θαυμαστές και παράξενες φαντασιώσεις, συχνά ανατριχιαστικές».

Μερικούς αιώνες αργότερα, οι μελετητές των έργων του δεν σταματούν να προσπαθούν να ερμηνεύσουν το νόημα και τις καταβολές της ζωγραφικής του. Υπερρεαλιστής και αποκρυφιστής, με τους απίστευτα λεπτομερείς πίνακές του απεικονίζει τη μυστηριώδη και σκοτεινή όψη φανταστικών χώρων και χαρακτήρων, που συχνά είναι απόλυτα τρομακτικοί. O εγγενής κρυπτικός συμβολισμός των έργων του έχει προκαλέσει πολλές διαφωνίες ανάμεσα στους ειδικούς σε όλο τον κόσμο.

Έξι χρόνια αφότου η γενέτειρα του Μπος, το Χερτόγκενμπος, φιλοξένησε τη μεγαλύτερη αναδρομική έκθεση του έργου του, μια μικρότερη αλλά εξίσου φιλόδοξη έκθεση εγκαινιάζεται στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Βουδαπέστης (MFAB) στην Ουγγαρία. Πρόκειται για την «πιο ολοκληρωμένη έκθεση» έργων του καλλιτέχνη που έχει πραγματοποιηθεί ποτέ στην Κεντρική Ευρώπη και περιλαμβάνει σχεδόν τους μισούς από τους λίγους πίνακες –μόλις 25 συνολικά– που του αποδίδονται.

«Η έκθεση διερευνά αιώνια ανθρώπινα θέματα που αποδίδονται από τον Μπος με μια εντελώς πρωτότυπη ζωγραφική γλώσσα: η επιλογή μεταξύ αρετής και κακίας, τα ζητήματα της πίστης και της αλήθειας, οι ακόρεστες επιθυμίες και η τιθάσευσή τους, καθώς και η πνευματική ποιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης», σημειώνει το μουσείο στην ιστοσελίδα του.

Στα σημαντικότερα έργα της έκθεσης περιλαμβάνονται το τρίπτυχο της «Υπέρτατης Κρίσης» του Musea Brugge, το «Πλοίο των Τρελών» του Λούβρου, η «Προσκύνηση των Μάγων» του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης και το «Ίδε ο Άνθρωπος» του Μουσείου Städel. Αυτά τα αριστουργήματα τίθενται σε συνομιλία με έργα που ενέπνευσαν τον Ιερώνυμο Μπος και αντίστροφα. Κάθε μία από τις επτά ενότητες της έκθεσης εξετάζει μια διαφορετική πτυχή της ζωής και του έργου του ζωγράφου, από τις θρησκευτικές απόψεις που διαμόρφωσαν την τέχνη του μέχρι την εξελισσόμενη κληρονομιά του.

«Η έκθεση διερευνά αιώνια ανθρώπινα θέματα που αποδίδονται από τον Μπος με μια εντελώς πρωτότυπη ζωγραφική γλώσσα: η επιλογή μεταξύ αρετής και κακίας, τα ζητήματα της πίστης και της αλήθειας, οι ακόρεστες επιθυμίες και η τιθάσευσή τους, καθώς και η πνευματική ποιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης», σημειώνει το μουσείο στην ιστοσελίδα του.

Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Η Τελική Κρίση», περ. 1515. Bruges, Groeningemuseum, © Musea Brugge, Φωτο: Dominique Provost

Ο ίδιος ο Μπος είναι βουτηγμένος στο μυστήριο. Γεννημένος μεταξύ 1450 και 1456 σε μια οικογένεια ζωγράφων, πιθανότατα έγινε μάρτυρας μιας καταστροφικής πυρκαγιάς στη γενέτειρά του κατά τη διάρκεια της νεότητάς του. Η καταστροφή μπορεί να «επηρέασε τα μεταγενέστερα έργα του Μπος, μερικά από τα οποία περιλαμβάνουν πυρκαγιές που μαίνονται στο φόντο τους» γράφει η Κλερ Σέλβιν στο ArtNews. H χρονιά του θανάτου του είναι καταγραμμένη στα αρχεία της αδελφότητας στην οποία ανήκε: «Θάνατος αδελφών. Έτος 1516: Ιερώνυμος Άκεν, άλλως Μπος, διακεκριμένος ζωγράφος».

Ο Μπος γεννήθηκε στο Δουκάτο της Βραμάνδης. Το «Μπος» είναι η τελευταία συλλαβή της γενέτειράς του, του Χερτόγκενμπος ή, στα γαλλικά, Μπουά-λε-Ντυκ. Στην Ιταλία τον ήξεραν με το εξιταλισμένο όνομα Μπόσκο ντι Μπολντούκ. Ωστόσο το πραγματικό του επώνυμο ήταν Βαν Άκεν, χωρίς άλλο γιατί η οικογένειά του καταγόταν από το Άαχεν κι ας είχε εγκατασταθεί στο Χερτόγκενμπος από τα τέλη του 14ου αιώνα.

Ήταν μέλος της Αδελφότητας της Παναγίας, στα αρχεία της οποίας έχουν βρεθεί αρκετές πληροφορίες γι' αυτόν. Το 1486 ο Ιερώνυμος, γιος του Αντωνίου Βαν Άκεν, έγινε δεκτός σ’ αυτή την ένωση, που τα μέλη της ήταν κουρεμένα και φορούσαν στολή από χοντρό μάλλινο ύφασμα. Ο Μπος έπαιρνε μέρος στη σκηνοθεσία «μυστηρίων», θεατρικών παραστάσεων που παρουσίαζε κατά παράδοση η Αδελφότητα της Παναγίας, και στην οργάνωση αρμάτων με θρησκευτικές σκηνές που ακολουθούσαν ορισμένες λιτανείες. Οι δραστηριότητές του αυτές βοήθησαν τη γόνιμη φαντασία του να εκφραστεί και άφησαν τα ίχνη τους στην τέχνη του.

Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από τον «Κήπο των Επίγειων Απολαύσεων». Φωτο: Wikimedia Commons

Στις αρχές της δεκαετίας του 1480, ο Μπος παντρεύτηκε μια πλούσια γυναίκα, τα χρήματα της οικογένειας της οποίας του επέτρεψαν να ακολουθήσει καριέρα ως καλλιτέχνης. Αρχικά, ζωγράφιζε αρκετά παραδοσιακές θρησκευτικές σκηνές, όπως η Σταύρωση, αλλά καθώς το κύρος του μεγάλωνε κατά την επόμενη δεκαετία άλλαξε ρότα προς τα αποκαλυπτικά τοπία για τα οποία είναι γνωστός σήμερα. Πέθανε στο Χερτόγκενμπος το 1516, αφού πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στη γενέτειρά του.

Ο «Κήπος των Επίγειων Απολαύσεων», το τρίπτυχο που δημιουργήθηκε μεταξύ 1490 και 1510 είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα του. Η μορφή του τρίπτυχου είναι χαρακτηριστική για έργα ζωγραφικής που έγιναν για να χρησιμοποιηθούν ως altarpieces (έργα που τοποθετούνταν πίσω από την Αγία Τράπεζα), αλλά είναι πολύ πιθανό ότι ο πελάτης που παρήγγειλε αυτό το έργο τέχνης ήταν λαϊκός και όχι κληρικός, αφού οι εικόνες του τρίπτυχου ήταν υπερβολικά παράξενες για να εμφανιστούν σε εκκλησία.

Ο πίνακας είναι γεμάτος αμέτρητους γυμνούς ανθρώπους, άνδρες και γυναίκες, ξανθούς, λεπτούς, με στενούς ώμους, που περπατάνε στις μύτες των ποδιών τους, σύμφωνα με τη γοτθική παράδοση. Οι περισσότεροι είναι όρθιοι, εκστατικοί και λίγο σαστισμένοι. Μερικοί βρίσκονται μέσα σε κρυστάλλινες σφαίρες ή σε πελώρια φρούτα. Άλλοι κάτω από γυάλινους θόλους ή ανάμεσα σε νεκρά ψάρια, κοχύλια και άλλα σεξουαλικά σύμβολα. Στον πίνακα παρελαύνουν και σύμβολα της σεξουαλικής ηδονής, όπως τα βατόμουρα που βρίσκονται δίπλα σε έναν κοκκινολαίμη, ο οποίος συμβολίζει τη φιληδονία.

Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Η προσκύνηση των Μάγων», περ. 1475 Νέα Υόρκη, The Metropolitan Museum of Art, John Stewart Kennedy Fund 1913 © New York, Metropolitan Museum, Kennedy Fund
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Ο Άγιος Ιωάννης ο Βαπτιστής στην ερημιά», περ. 1480–1485. Μαδρίτη, Museo Lázaro Galdiano, © Museo Lázaro Galdiano, Madrid

Ανησυχητικό και παράξενο, το τρίπτυχο αυτό, όπως και όλα τα έργα του, επηρέασε άμεσα τους υπερρεαλιστές του 20ού αιώνα και διαμόρφωσε τις αντιλήψεις για την κόλαση κατά τη διάρκεια της Αναγέννησης και για αιώνες μετά. Στην έκθεση του MFAB υπάρχει μια εκδοχή του «Κήπου των επίγειων απολαύσεων», μια ταπισερί που έγινε στα μέσα του 16ου αιώνα και μαρτυρά την απήχηση της τέχνης του κατά την εποχή της δημιουργίας της, ενώ κανένας άλλος καλλιτέχνης στη δυτική ζωγραφική δεν έχει αποτυπώσει ένα τόσο το δαιμονικό φαντασιακό όπως ο Μπος σε αυτό το έργο.

Κάθε λεπτομέρεια στη χαοτική φύση του έργου του Μπος είναι αξιοσημείωτη και εξαιρετική. Δεν υπάρχει κεντρική φιγούρα και κάθε σημείο του πίνακα έχει τα δικά του μυστικά, κάτι που συμβαίνει και σε άλλα έργα του Μπος, φαινομενικά σχεδιασμένα για να τρομοκρατούν, αλλά και παραδόξως να διασκεδάζουν με τις λεπτομέρειές τους.

Για παράδειγμα, ο αριστερός πίνακας του «Κήπου των Επίγειων Απολαύσεων» απεικονίζει τη γαλήνια ατμόσφαιρα της στιγμής που ο Θεός δημιούργησε την Εύα και τον Αδάμ στον παράδεισο, με μερικούς υπαινιγμούς για την αγριάδα των ζώων, ενώ στο βάθος δεσπόζουν σουρεαλιστικά όρη.

Αντίθετα, ο δεξιός πίνακας απεικονίζει ένα φοβερό τοπίο φωτιάς και σκοταδιού, όπου οι αμαρτωλοί βασανίζονται και καταβροχθίζονται από φρικτές μεταλλάξεις και σουρεαλιστικά πλάσματα. Μια μουσική Κόλαση, με μαρτύρια και πελώρια μουσικά όργανα. Το φόντο έχει αλλάξει, είναι μολυβένιο, ενώ σε μια παγωμένη λίμνη διαγράφονται οι φλόγες μιας πυρκαγιάς.

Μέσα στην πυκνότητα των απεικονίσεών του, ο Μπος, όπως υποστηρίζουν ορισμένοι μελετητές, ζωγράφισε τις φιγούρες του για να χρησιμεύσουν ίσως ως ηθική προειδοποίηση για την ανθρωπότητα, ενώ άλλοι υποστηρίζουν ότι θέλησε να απεικονίσει μια λεπτομερή, πανοραμική εικόνα του χαμένου παραδείσου.

Είναι ίσως ο μόνος που μπόρεσε να δώσει με τόσες λεπτομέρειες την αίσθηση της θανάσιμης αγωνίας και του παιγνιώδους συναισθήματος της εφήμερης παρουσίας μας σε αυτό τον κόσμο.

Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Λεπτομέρεια από το έργο «Ημέρα της Κρίσης», περ. 1515. Φωτο: Wikimedia Commons
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Η εκτομή του λίθου της τρέλας», περ. 1501–1505 Madrid, Museo Nacional del Prado © Photographic Archive Museo Nacional del Prado
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Ο Άγιος Χριστόφορος κουβαλά τον Χριστό», περ. 1500–1505. Collection Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Loan: Stichting Museum Boijmans Van Beuningen © Rotterdam, Collection Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam. Photo: Studio Trom
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Ο Άγιος Ιωάννης ο Ευαγγελιστής στην Πάτμο», περ. 1490-95. Βερολίνο, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie, © Berlin, bpk / Gemäldegalerie, SMB / Volker-H. Schneider
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Οράματα της μέλλουσας ζωής: Το ποτάμι προς την κόλαση», περ. 1505–1515 Βενετία, Museo di Palazzo Grimani, Gallerie dell’Accademia di Venezia © Gallerie dell’Accademia di Venezia, Ministerio della Cultura © G.A.VE Archivio fotografico
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Οράματα της μέλλουσας ζωής: Η άνοδος των Ευλογημένων», περ. 1505–1515 Βενετία, Museo di Palazzo Grimani, Gallerie dell’Accademia di Venezia © Gallerie dell’Accademia di Venezia, Ministerio della Cultura © G.A.VE Archivio fotografico
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Το πλοίο των τρελών», περ. 1500-10, Παρίσι, Μουσείο του Λούβρου © Párizs, Musée du Louvre, Dist. RMN-Grand Palais / Franck Raux
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Σκηνές από τα Πάθη του Ιησού», περ. 1495–1500 Βερολίνο, Staatliche Museen zu Berlin, Gemäldegalerie, © Berlin, bpk / Gemäldegalerie, SMB / Volker-H. Schneider
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Hendrick Hondius the Elder, after Cornelis Cort, Πορτρέτο του Ιερώνυμου Μπος, 1610 © Άμστερνταμ, Rijksmuseum.
Μέσα στα σουρεαλιστικά οράματα του Ιερώνυμου Μπος για τον Παράδεισο και την Κόλαση Facebook Twitter
Ιερώνυμος Μπος, «Ο κήπος των επίγειων απολαύσεων». Ο πίνακας βρίσκεται στο Μουσείο Prado στη Μαδρίτη και θεωρείται πολύ εύθραυστος για να μεταφερθεί σε εκθέσεις του εξωτερικού. Φωτο: Wikimedia Commons
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Όταν οι αποθήκες ενός μουσείου είναι ανοιχτές: μια μοναδική εμπειρία στο ωραιότερο μουσείο του Ρότερνταμ

Design / Μια μοναδική εμπειρία στις αποθήκες του ωραιότερου μουσείου του Ρότερνταμ

Αποκαλείται «η πρώτη δημόσια αποθήκη τέχνης στον κόσμο» και έχει διαφορετική δυναμική και λειτουργία από εκείνη ενός μουσείου: δεν υπάρχουν εκθέσεις, αλλά μπορείτε να περιηγηθείτε σε 151.000 έργα τέχνης.
THE LIFO TEAM

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος» Ή MARTIN GAYFORD: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε λάθος»

Εικαστικά / Martin Gayford: «Καμιά φορά οι κριτικοί κάνουμε εντελώς λάθος»

Ένας από τους πιο επιδραστικούς κριτικούς τέχνης της Βρετανίας μιλά στη LiFO για τις τάσεις που διαμορφώνουν τη σύγχρονη τέχνη, τις φιλικές του σχέσεις με θρυλικούς καλλιτέχνες όπως ο Freud και ο Hockney, αλλά και για το αν η κριτική μπορεί όντως να επηρεάσει τα πράγματα.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Η πρώτη μεγάλη έκθεση της οραματίστριας καλλιτέχνιδας Ithell Colquhoun

Εικαστικά / Τα σουρεαλιστικά αριστουργήματα της Ithell Colquhoun σε μια μεγάλη έκθεση

Το πολύχρωμο και αποκρυφιστικό σύμπαν της ξετυλίγεται στην πρώτη μεγάλη έκθεση για την οραματίστρια καλλιτέχνιδα, που εξερευνά τη θέση των γυναικών και τη σημασία του φύλου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Εικαστικά / Ο Βαγγέλης Μπαλής δημιουργεί κεραμικούς σάτυρους που του μοιάζουν

Ένας νέος καλλιτέχνης δημιουργεί μοναδικά αντικείμενα ανάλογα με τη διάθεσή του, ονειρεύεται έναν χώρο όπου θα δημιουργεί απερίσπαστος και δεν τον νοιάζει καθόλου να βιοποριστεί από την τέχνη.
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ
Μια νέα έκθεση με χαρακτικά της ώριμης περιόδου της Βάσως Κατράκη

Εικαστικά / Βάσω Κατράκη: Η τέχνη της συγκινεί ακόμα

Έργα της σημαντικής Ελληνίδας χαράκτριας που παραπέμπουν στη βία της δικτατορίας, αλλά και άφυλες μορφές της όψιμης περιόδου της με αναφορά στην ελληνική αρχαιότητα, που υπερβαίνουν το ατομικό και γίνονται μέρος της συλλογικής μνήμης.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Εικαστικά / Τι απέγινε η πρωτοπορία στην τέχνη;

Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει καταντήσει να μοιάζει με τσίρκο. Αλλά ο πραγματικός κακός της ιστορίας δεν είναι οι καλλιτέχνες, αλλά η σύγχρονη αγορά της τέχνης, η αξία της οποίας ξεπερνά πλέον τα 60 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως
THE LIFO TEAM
Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Εικαστικά / Ο Άνσελμ Κίφερ αποτίνει φόρο τιμής στον Βαν Γκογκ

Μια νέα έκθεση στο Άμστερνταμ με πρόσφατα έργα του Κίφερ αναδεικνύει τη σύνδεσή του με τον Βαν Γκογκ και προκαλεί ήδη πολλές συζητήσεις. Ο σπουδαίος Γερμανός καλλιτέχνης εμπνέεται σταθερά, εδώ και 60 χρόνια, από τον Ολλανδό ζωγράφο. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Helmut Lang: What remains behind

Εικαστικά / Helmut Lang: Από το θρυλικό rubber dress στα πρωτόγονα γλυπτά του

Ο καλλιτέχνης και πρώην σχεδιαστής μόδας διατηρεί την προσήλωσή του στα υλικά και παρουσιάζει γλυπτά που θίγουν τη διαρκή εμμονή του με το θέμα της μνήμης, σε ένα σπίτι-σύμβολο του μοντερνισμού στο Λος Άντζελες.
ΣΤΕΛΛΑ ΛΙΖΑΡΔΗ
62 λεπτά με τον Ανέστη Ιωάννου

Εικαστικά / Από τη Νεφελοκοκκυγία στο skate και το τζιν: Το Εικαστικό Σύμπαν του Ανέστη Ιωάννου

Ο νεαρός εικαστικός αναζητά μια νέα μορφή ελευθερίας και απογείωσης, συνδέοντας τη δυναμική της street culture με την ουτοπία των Ορνίθων και των τσαρουχικών ονείρων, αναζητώντας μια έξοδο από το αστικό τραύμα σε έναν κόσμο γεμάτο δυνατότητες και φαντασία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ο καινοτόμος κεραμίστας–γλύπτης Brian Rochefort παρουσιάζει στην Αθήνα νέα του έργα

Εικαστικά / Brian Rochefort: Ο ριζοσπάστης της κεραμικής παρουσιάζει τα νέα του έργα στην Αθήνα

Είναι διάσημος για τη δημιουργία μεγάλων, ζωηρών κεραμικών γλυπτών με μοναδικές υφές και αφηρημένα μοτίβα, ενώ οι συνθέσεις του ισορροπούν μεταξύ αταξίας και αρμονίας.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Εικαστικά / Τα ιστορικά έργα του Κώστα Πανιάρα από βινύλ σε μια νέα έκθεση

Το βινύλιο υποκαθιστά το χρώμα σε μια σειρά έργων που παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία τη δεκαετία του ’80 στο Παρίσι και στη Νέα Υόρκη από τον Αλέξανδρο Ιόλα. Σαράντα χρόνια μετά, η γκαλερί The Breeder τα επανασυστήνει στο κοινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κατσαδιώτης

Εικαστικά / «Tα έργα μου είναι σκοτεινά, αλλά δεν τα έχω σκεφτεί ποτέ ως προκλητικά»

Μία μέρα μετά τον βανδαλισμό των έργων του από τον βουλευτή της Νίκης, ο Χριστόφορος Κατσαδιώτης μιλά στη LiFO για τη δουλειά του που προκάλεσε τέτοιες αντιδράσεις σε συγκεκριμένες ομάδες.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
«Μια πολύ καλή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Εικαστικά / «Μια πολύ κακή ιδέα, τέλεια εκτελεσμένη»: Η προφορική ιστορία των Λέλουδων 

Πώς η ανάγκη μιας κολεκτίβας καλλιτεχνών για χώρο εξελίχθηκε σε ένα από τα πιο φιλόξενα κουίρ σποτ στο κέντρο της πόλης: Μέσα από τις αφηγήσεις των παιδιών που το έφτιαξαν και το έζησαν.  
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Εικαστικά / Καμία σύμβαση δεν μπορούσε να περιορίσει τον Leigh Bowery

Η Tate Modern φέρνει στις αίθουσές της μια έκθεση για έναν «larger than life» περφόρμερ. Η πορεία του νεαρού αγοριού από το ήσυχο προάστιο Sunshine της Μελβούρνης που έγινε παγκοσμίως διάσημη προσωπικότητα στον χώρο του πολιτισμού, χάρη στον εξωφρενικό, πολύπλοκο και δημιουργικό χαρακτήρα του και άφησε ανεξίτηλο και αδιαμφισβήτητο αποτύπωμα στη σύγχρονη τέχνη και πέρα από αυτήν. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μέσα στο ατελιέ του Γιάννη Μόραλη

Εικαστικά / Μέσα στο ατελιέ του Γιάννη Μόραλη

Η ανιψιά του μεγάλου ζωγράφου, Χριστίνα Μόραλη, ανοίγει για πρώτη φορά τις πόρτες του ανακαινισμένου εργαστηρίου του στην Αθήνα για να μας ξεναγήσει σε όλους τους χώρους αλλά και να μας δείξει άγνωστα έργα του.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Μια σημαντική έκθεση στο Παρίσι με τη συνδρομή του Μουσείου Μπενάκη

Πολιτισμός / Μια σημαντική έκθεση στο Παρίσι με τη συνδρομή του Μουσείου Μπενάκη

Η συνεργασία του Μουσείου Μπενάκη με το Musée du Quai Branly στο Παρίσι φέρνει στο σήμερα το μεγάλο ερώτημα, που προέκυψε τη δεκαετία του 1930 και απασχόλησε τους σουρεαλιστές αλλά και την επιστημονική κοινότητα της εποχής, σχετικά με το τι θεωρούμε αντικείμενο τέχνης. 
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ