Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Ο Μέμος Μακρής λίγο πριν φύγει για το Παρίσι, 1945.

Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή

0

Αν και όλοι μας έχουμε δει το χάλκινο κεφάλι του Έλληνα ιστορικού Νίκου Σβορώνου που βρίσκεται στο προαύλιο του Πολυτεχνείου, ελάχιστοι γνωρίζουμε ότι το φιλοτέχνησε και το δώρισε «προς τιμήν των θυμάτων» της εξέγερσης του 1973 ο σπουδαίος Έλληνας γλύπτης Μέμος Μακρής. Στη μικρή του αναγνωρισιμότητα έχει συντελέσει το γεγονός ότι ο γλύπτης δημιούργησε τη συντριπτική πλειονότητα των έργων του στην Ουγγαρία, όπου κατέφυγε το 1950, καταφέρνοντας, στη συνέχεια, να ασκήσει τεράστια επιρροή στην ουγγρική τέχνη.

Ο Μέμος Μακρής γεννήθηκε στην Πάτρα το 1913 και ξεκίνησε τις σπουδές του στην ΑΣΚΤ το 1934. Δάσκαλοί του ήταν ο Κωνσταντίνος Δημητριάδης και ο Μιχάλης Τόμπρος, ωστόσο θα επηρεαστεί ιδιαίτερα από τον Θανάση Απάρτη, το εργαστήριο του οποίου παρακολούθησε κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ενώ παράλληλα συμμετείχε στην Αντίσταση. Μετά την Απελευθέρωση, το ΕΑΜ του αναθέτει να οργανώσει τον μορφωτικό τομέα και παρουσιάζει μία έκθεση με φωτογραφίες και σχέδια από την Κατοχή και την Αντίσταση.

Από τα χαρακτηριστικότερα γλυπτά του είναι η συγκλονιστική σύνθεση του Μαουτχάουζεν που δεσπόζει έξω από το ναζιστικό στρατόπεδο στη Αυστρία: μία σειρά από δεσμώτες με υψωμένες γροθιές.

Τον Δεκέμβριο του 1945 επιβιβάζεται μαζί με καλλιτέχνες και διανοούμενους στο Ματαρόα, καθώς, ως μέλος του ΚΚΕ, η ζωή του αντιμετώπιζε άμεσο κίνδυνο. Στο Παρίσι συνεχίζει την πολιτική του δράση στρατολογώντας Έλληνες φοιτητές για να πολεμήσουν με τον Δημοκρατικό Στρατό, ενώ παράλληλα συνεχίζει τις σπουδές του με δασκάλους τον Μαρσέλ Ζιμόν και τον Ανρί Λοράν (Henri Laurens). Γράφει στην Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ τον Απρίλιο του 1947: «Πάντως, δουλεύω όχι τόσο παραγωγικά όσο αποθηκεύοντας γνώσεις. Τα γαλλικά μου, που είναι πολύ καλύτερα, με βοηθάνε να παίρνω μέρος στη γενικότερη πνευματική κίνηση της Γαλλίας. Κάθε μέρα και κάτι καινούργιο ξανοίγεται μπροστά μου∙ όλα έχουν ένα καινούργιο ενδιαφέρον. Ο κυριότερος γλύπτης που βλέπω και που είναι πολύ καλός μαζί μου, πηγαίνω στο ατελιέ του τακτικά και καθόμαστε και αργά τα βράδια κουβεντιάζοντας και του πάω πότε-πότε δουλειά μου και βλέπει είναι ο Laurens. Είναι άνθρωπος απλός (τον έχεις δει άλλωστε) και δείχνει να μ' αγαπάει».

Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Κάρβουνο, 1938-1940

Το καλοκαίρι του 1950, στο απόγειο του Ψυχρού Πολέμου, οι γαλλικές Αρχές θα συλλάβουν και θα απελάσουν τον Μακρή λόγω της συμμετοχής του στο Συνέδριο της Ειρήνης και της γενικότερης πολιτικής του δράσης. Μαζί με τη σύζυγό του, τη Σερβογαλλίδα Ζιζή Σίρνιτς, θα καταφύγουν στην Ουγγαρία, που είναι η μοναδική χώρα που τους προσφέρει βίζα και άσυλο.

Η εγκατάστασή του στη Βουδαπέστη του δίνει τη δυνατότητα να δημιουργήσει μνημειακά έργα σε ανοιχτούς και κλειστούς χώρους, κυρίως από χαλκό, που ήταν το υλικό που προτιμούσε. Αρχικά ακολούθησε το δόγμα του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, σύντομα όμως άρχισε να εκφράζει τις προσωπικές του ανησυχίες, όπως αυτές είχαν αρχίσει να διαμορφώνονται την εποχή του Παρισιού, χωρίς ποτέ να ενδιαφερθεί για την αφηρημένη τέχνη.

Τα έργα του, που διακρίνονται για τον ανθρωποκεντρισμό τους, δημιούργησαν «σχολή» στην Ουγγαρία και τον καθιέρωσαν ως έναν από τους σημαντικότερους «Ούγγρους» γλύπτες του 20ού αιώνα. Από τα χαρακτηριστικότερα γλυπτά του είναι η συγκλονιστική σύνθεση του Μαουτχάουζεν που δεσπόζει έξω από το ναζιστικό στρατόπεδο στη Αυστρία: μία σειρά από δεσμώτες με υψωμένες γροθιές. Το 1964 του αφαιρείται η ελληνική ιθαγένεια και χωρίς ποτέ να ζητήσει ουγγρική υπηκοότητα την επανακτά το 1975, όταν πια η δημοκρατία στην Ελλάδα έχει αποκατασταθεί.

Το 1979 πραγματοποιείται μια μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα του στην Εθνική Πινακοθήκη και ο ίδιος θα πει συγκινημένος: «Από το 1975, που απόχτησα ξανά την ιθαγένειά μου, έρχομαι κάθε χρόνο στην Ελλάδα. Ωστόσο, τώρα νιώθω πως έρχομαι για πρώτη φορά, γιατί ήρθα με τα έργα μου μαζί. Πριν, είχα το αίσθημα του τουρίστα. Τώρα ήρθα με την "ταυτότητά μου" και να δούμε ποια εντύπωση θα κάνει αυτή η ταυτότητα...».

Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Μέλπω Αξιώτη, ξύλο, 1946
Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Καφέ κιμωλία, 1938-1939

Καλλιτέχνης που στο προσωπικό του ύφος συγκέρασε την ελληνική του καταγωγή, τις εμπειρίες από την παραμονή του στο Παρίσι και τη Βουδαπέστη, καθώς και το ύφος των δασκάλων του, ο Μέμος Μακρής δούλεψε με χαλκό, μολύβι, πέτρα, μάρμαρο και τερακότα, έχοντας πάντα ως αφετηρία την ανθρώπινη μορφή. Στο τέλος της ζωής του δημιούργησε μια σειρά από κάκτους, το μοναδικό μη ανθρωπομορφικό θέμα στη μακρά του πορεία, εξακολουθώντας ωστόσο να εκφράζει ανθρώπινες καταστάσεις.

Γράφει ο Άγγελος Δεληβορριάς το 1992 στον κατάλογο που συνόδευε την παρουσίαση αυτών των έργων: «Δεν υπάρχει καμία απολύτως αμφιβολία ότι οι κάκτοι του Μέμου Μακρή δεν είναι γεννήματα ανάπαυλας ή εκτονωτικές στιγμές κάποιου παροδικού παιχνιδιού, φανερώματα τυχαία και ασύνταχτα μέσα στη λογική συνέπεια της συνοχής που χαρακτηρίζει το σύνολο της δουλειάς του. Ότι δεν υποδηλώνουν μια μεταστροφή των ενδιαφερόντων του, των εντοπισμένων ως τώρα στην ευμετάβλητη δυναμική του έμψυχου κόσμου, ή μια τάση συνειδησιακής φυγής προς τη σιγουριά του άψυχου φυσικού περιβάλλοντος, αλλά τη συνειδητή συνέχιση του ίδιου πάντοτε αγώνα της έκφρασης, ο οποίος διεξάγεται με την ίδια πάντοτε ορμή της αντίστασης για την ύπαρξη και τη ζωή». Ο Μέμος Μακρής θα πεθάνει στις 26 Μαΐου 1993 σε ηλικία ογδόντα ετών, έχοντας ζήσει με συνέπεια απέναντι σε όσα πίστευε, καθώς, όπως έλεγε χαρακτηριστικά: «Η τέχνη οφείλει να συμβάλει στην υπεράσπιση των αξιών της ζωής».

Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Κάρβουνο, 1942-1945
Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Βασίλης Ρώτας, 1942-1945, μολύβι
Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Νέα, 1942-1945, καφέ κιμωλία
Μια έκθεση για τον Μέμο Μακρή Facebook Twitter
Ελένη Σταθοπούλου, 1942-1945
Εικαστικά
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Γεννήθηκε Σαν Σήμερα / Ογκίστ Ροντέν: Αυτή είναι η ζωή του καλλιτέχνη που δημιούργησε το γλυπτό ο «Σκεπτόμενος»

Τα ρεαλιστικά γλυπτά του, που εκφράζουν τα ανθρώπινα συναισθήματα αλλά και τις αδυναμίες, εξακολουθούν να είναι σήμερα ιδιαίτερα δημοφιλή και να συγκεντρώνουν πλήθη φιλότεχνων όπου και αν εκτίθενται.
ΚΟΡΙΝΑ ΦΑΡΜΑΚΟΡΗ
Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Εικαστικά / Λεονάρντο, Μικελάντζελο, Ραφαήλ: Αριστουργήματα και καλλιτεχνικές μονομαχίες 

Μια έκθεση στη Royal Academy of Arts του Λονδίνου φέρνει στο προσκήνιο μετά από έξι αιώνες τη θρυλική καλλιτεχνική «μονομαχία» μεταξύ Ντα Βίντσι και Μικελάντζελο με δυο έργα που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ. 
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Εικαστικά / Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη μετέφερε τη γκαλερί CAN από το Κολωνάκι στην Ομόνοια και μιλά για τη γοητεία του κέντρου και για την αρμονική συνύπαρξη με τις προκλήσεις της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Στην Tate Modern και Tate Britain, στα έργα της δωρεάς Δ. Δασκαλόπουλου

Εικαστικά / «Η τέχνη έχει νόημα μόνο όταν βρίσκεται σε συνδιαλλαγή»: Η Tate υποδέχεται τα έργα της δωρεάς Δασκαλόπουλου

Έργα των Louise Bourgeois, Βλάση Κανιάρη, Martin Kippenberger, Damien Hirst και πολλών ακόμα μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης τέχνης περιλαμβάνονται στη δωρεά του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και φιλοξενούνται πλέον σε νέες εκθέσεις στην Tate Modern και στην Tate Britain.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ