ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

Ο Βαν Γκογκ και τα κυπαρίσσια της παρηγοριάς

Ο Βαν Γκογκ και τα κυπαρίσσια της παρηγοριάς Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Σταροχώραφο με κυπαρίσσια, (1889). Φωτ.: © The Metropolitan Museum of Art, New York.
0

Μάλλον δεν προκαλεί κατάπληξη το γεγονός ότι ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, ο πιο διάσημος καταθλιπτικός στην ιστορία της τέχνης, υιοθέτησε το μεσογειακό κυπαρίσσι ως μοτίβο στα έργα του. Το ψηλό, κωνικό, κωνικό αειθαλές δένδρο μετέφερε πάντα συνειρμούς πένθους και θανάτου καθώς στέκεται φρουρός σε χριστιανικά, εβραϊκά και μουσουλμανικά νεκροταφεία σε όλη τη νότια Ευρώπη και την Εγγύς Ανατολή.

Ο ίδιος  ο Βαν Γκογκ όμως, αν κρίνουμε από τα γραπτά του, έβλεπε το δέντρο διαφορετικά. «Τα κυπαρίσσια εξακολουθούν να με απασχολούν», έγραφε τον Ιούνιο του 1889, σε μια επιστολή προς τον αφοσιωμένο αδελφό του, Τεό. «Θα ήθελα να κάνω κάτι με αυτά όπως με τα ηλιοτρόπια, επειδή με εκπλήσσει το γεγονός ότι κανείς δεν τα έχει απεικονίσει όπως τα βλέπω εγώ».

Το κυπαρίσσι υπήρξε σημαντική έμπνευση για τον μεγάλο ζωγράφο, όπως διαπιστώνει κανείς στην αποκαλυπτική έκθεση «Τα κυπαρίσσια του Βαν Γκογκ», που ξεκινά την επόμενη εβδομάδα στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης. Η έκθεση μοιάζει ιδιαίτερα επίκαιρη σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή οδηγεί πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες να θέσουν τη φύση στο επίκεντρο της δουλειάς τους και να συλλογιστούν την «παρηγοριά» (μια αγαπημένη λέξη του Βαν Γκογκ) που προσφέρουν τα δέντρα.

Η έκθεση μοιάζει ιδιαίτερα επίκαιρη σε μια εποχή που η κλιματική αλλαγή οδηγεί πολλούς σύγχρονους καλλιτέχνες να θέσουν τη φύση στο επίκεντρο της δουλειάς τους και να συλλογιστούν την «παρηγοριά» (μια αγαπημένη λέξη του Βαν Γκογκ) που προσφέρουν τα δέντρα.

Η έκθεση συγκεντρώνει 24 πίνακες ζωγραφικής, μαζί με 15 σχέδια και τέσσερις εικονογραφημένες επιστολές όπου το κυπαρίσσι κάνει την εμφάνισή του - όχι πάντα ως κύριο θέμα. Στην έκθεση περιλαμβάνεται και η «Έναστρη Νύχτα» (δανεική από το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης), στην οποία περιέχεται, εκτός από τους υπνωτικούς ρυθμούς του στροβιλιζόμενου ουρανού της, και ένα ζευγάρι κυπαρισσιών που για πολύ καιρό είχαν μείνει απαρατήρητα.

Ο Βαν Γκογκ και τα κυπαρίσσια της παρηγοριάς Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Έναστρη Νύχτα, (1889). Φωτ.: © The Museum of Modern Art, New York, licensed by SCALA/Art Resource, New York.

Ο Βαν Γκογκ, ο οποίος αυτοκτόνησε σε ηλικία 37 ετών, άρχισε να ζωγραφίζει κυπαρίσσια προς το τέλος της ζωής του. Εκείνη την εποχή, ο γεννημένος στην Ολλανδία καλλιτέχνης ζούσε στη νότια Γαλλία δημιουργώντας μερικά από τα πιο δυνατά του έργα. Το καλοκαίρι του 1889 όμως, υπέστη ψυχική κατάρρευση και εισήλθε οικειοθελώς στο άσυλο του Σεν-Ρεμί-ντε-Προβάνς.

Περιορισμένος αρχικά στον χώρο του νοσοκομείου, ζωγράφιζε απόψεις των αγρών έξω από το σιδερόφρακτο παράθυρο του υπνοδωματίου του και μελετούσε τις γαλάζιες ίριδες στον κήπο. Μέσα σε λίγες εβδομάδες όμως, κρίθηκε ότι ήταν αρκετά καλά ώστε να μπορεί να βγαίνει έξω από τους τέσσερεις τοίχους του νοσοκομείου. Κουβαλώντας το φορητό καβαλέτο του και το κουτί με τις μπογιές του, περιπλανήθηκε στα κοντινά χωράφια και εντυπωσιάστηκε από τη θέα των μεμονωμένων κυπαρισσιών στην ύπαιθρο. Όπως θα έλεγε αργότερα, αναρωτιόταν  πώς θα μπορούσε ιδανικά να αποτυπώσει αυτό το «σκοτεινό σημείο μέσα σε ένα ηλιόλουστο τοπίο».

Ο Βαν Γκογκ και τα κυπαρίσσια της παρηγοριάς Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Κυπαρίσσια, (1889). Φωτ.: © The Metropolitan Museum of Art, New York.

Η αφοσίωση του Βαν Γκογκ στη φύση και το φως της ημέρας είχε καταστεί αμφιλεγόμενη από τα τέλη της δεκαετίας του 1880, όταν οι καλλιτέχνες της πρωτοπορίας απομακρύνονταν από τον ιμπρεσιονισμό προς τις πιο υποκειμενικές τεχνοτροπίες του συμβολισμού και του εξπρεσιονισμού. Μια ισχυρή πρόκληση ήρθε από τον Πολ Γκογκέν, άσπονδο φίλο του Βαν Γκογκ. Όταν ο Βαν Γκογκ, ένα μοναχικό πνεύμα που αποζητούσε συντροφιά, κάλεσε τον Γκογκέν να μείνει μαζί του στο Κίτρινο Σπίτι στην Αρλ, η επίσκεψη κατέληξε σε καταστροφή, οδηγώντας στο περιστατικό με το κόψιμο του αυτιού και στον εγκλεισμό του Βαν Γκογκ στο άσυλο.

Η τριβή μεταξύ των δύο ήταν εν μέρει φιλοσοφική. Η πυκνή και αποσπασματική πινελιά του Βαν Γκογκ ενοχλούσε τον Γκογκέν, ο οποίος προτιμούσε ένα πιο απαλό και διακοσμητικό ύφος. Ο Γκογκέν τον πίεζε συνεχώς να είναι πιο σύγχρονος - να αναπαριστά το περιεχόμενο της φαντασίας του αντί να καταγράφει τα χωράφια του σιταριού και άλλα οπτικά γεγονότα. Ο Βαν Γκογκ πίστευε ότι αυτό που βλέπει κανείς μπορεί να είναι πολύ πιο ευρηματική από αυτό που φαντάζεται, αλλά ο Γκογκέν δεν ήθελε να το ακούσει.

Ο Βαν Γκογκ και τα κυπαρίσσια της παρηγοριάς Facebook Twitter
Vincent van Gogh, Κυπαρίσσια, (1889). Φωτ.: © courtesy of the Brooklyn Museum, New York.

Ταυτόχρονα όμως, ο Βαν Γκογκ ήθελε να πειραματιστεί και με την προσέγγιση του Γκογκέν και να δοκιμάσει να εργαστεί σε εσωτερικούς χώρους συνθέτοντας παραστάσεις που δεν είχαν ακριβές αντίστοιχο στη φύση. Το πείραμα οδήγησε σε ένα κολοσσιαίο έργο, την «Έναστρη Νύχτα», σίγουρα την πιο διάσημη τοπιογραφία στην ιστορία της τέχνης.

Το πιο πιθανό είναι να μην θεωρείτε την «Έναστρη Νύχτα» ως πίνακα με κυπαρίσσια. Το έργο είναι παγκοσμίως διάσημο ως μια μαγική εικόνα ενός νυχτερινού ουρανού που λάμπει από αστέρια. Όμως οι κορυφές των δύο δέντρων στο προσκήνιο του πίνακα προσφέρουν ένα κύμα κατακόρυφης ενέργειας αλλά και τον τόσο σημαντικό συμβολικό σύνδεσμο μεταξύ εδάφους και ουρανού.

Mε στοιχεία από τους The New York Times

Εικαστικά
0

ΕΚΛΟΓΕΣ ΗΠΑ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Φωτογραφία / Ισπανία: Έκθεση αφιερωμένη στο έργο του Ίρβινγκ Πεν στο Ίδρυμα MOP στη Λα Κορούνια

Πορτρέτα διάσημων και σκηνές δρόμου περιλαμβάνονται στην έκθεση «Irving Penn: Centennial» που διοργανώνεται από το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης και παρουσιάζεται στην Ισπανία
LIFO NEWSROOM
Tependris vs Tependris

Εικαστικά / Tependris vs Tependris

Μια αναδρομική έκθεση με πίνακες και γλυπτά, εικονογραφήσεις και ηχογραφήσεις, έργα του Κωνσταντίνου Κακανιά από το 1996 μέχρι σήμερα, με θεματικές που εκτείνονται από τα βαθιά παιδικά τραύματα μέχρι το χιούμορ που χαρακτηρίζει τον πολυδιάστατο καλλιτέχνη.
ΝΙΚΟΣ ΤΣΕΠΕΤΗΣ
Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Εικαστικά / Μέσα στη μεγαλειώδη έκθεση των πορτρέτων του Φράνσις Μπέικον

Η National Portrait Gallery του Λονδίνου φιλοξενεί μια από τις κορυφαίες εικαστικές εκθέσεις της χρονιάς παγκοσμίως, μια ρετροσπεκτίβα στο έργο του Βρετανού καλλιτέχνη που άλλαξε την προσωπογραφία, δημιουργώντας μια ανεπανάληπτη ζωγραφική της φιγούρας με σπαραγμό, απελπισία και ευαισθησία.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Ο Τζάκσον Πόλοκ και η επιρροή που είχαν στο έργο του ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες

Πολιτισμός / Ο Πικάσο και οι μεξικανικές τοιχογραφίες στα πρώιμα έργα του Τζάκσον Πόλοκ

Μια μοναδική έκθεση στο Παρίσι παρουσιάζει πίνακές του από τα χρόνια που τον επηρέαζαν οι σουρεαλιστές και ο Καρλ Γιουνγκ, πριν ακόμα γίνει γνωστός για τα αφηρημένα έργα του με την τεχνική «dripping», το 1947.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΕΠΕΞ Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Εικαστικά / Μια έκθεση για τον Λουκά Σαμαρά με κύβους, τραπεζοειδή και παραισθητικές πύλες

Η μοναδική οπτική του Λουκά Σαμαρά παρουσιάζεται στο μουσείο Dia Beacon της Νέας Υόρκης, στην πρώτη μεταθανάτια έκθεσή του και τελευταία στην οποία συνεργάστηκε ο ίδιος ο καλλιτέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Εικαστικά / Το πέρασμα του Χατζηκυριάκου-Γκίκα από τη Δύση στην Ανατολή μέσα από μια μνημειώδη έκθεση

Tο Μουσείο Μπενάκη, με αφορμή την επέτειο 30 χρόνων από τον θάνατό του σπουδαίου Έλληνα καλλιτέχνη, διοργανώνει μια έκθεση αφιερωμένη στο ταξίδι του από τη Δύση στην Ανατολή το 1958. Ένα ταξίδι κυριολεκτικό και μεταφορικό.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Εικαστικά / Μια νέα γκαλερί τέχνης άνοιξε στην οδό Χαλκοκονδύλη στην Ομόνοια

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη μετέφερε τη γκαλερί CAN από το Κολωνάκι στην Ομόνοια και μιλά για τη γοητεία του κέντρου και για την αρμονική συνύπαρξη με τις προκλήσεις της σύγχρονης τέχνης.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Στην Tate Modern και Tate Britain, στα έργα της δωρεάς Δ. Δασκαλόπουλου

Εικαστικά / «Η τέχνη έχει νόημα μόνο όταν βρίσκεται σε συνδιαλλαγή»: Η Tate υποδέχεται τα έργα της δωρεάς Δασκαλόπουλου

Έργα των Louise Bourgeois, Βλάση Κανιάρη, Martin Kippenberger, Damien Hirst και πολλών ακόμα μεγάλων ονομάτων της σύγχρονης τέχνης περιλαμβάνονται στη δωρεά του Δημήτρη Δασκαλόπουλου και φιλοξενούνται πλέον σε νέες εκθέσεις στην Tate Modern και στην Tate Britain.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Εικαστικά / Τι δουλειά έχει ένα ρομπότ στην οδό Κριεζώτου;

Η γκαλερί Ζουμπουλάκη εγκαινιάζει τη φθινοπωρινή της βιτρίνα με ένα ρομπότ εντυπωσιακών διαστάσεων, φιλοδοξώντας να ανοίξει μια νέα συζήτηση για το αποτύπωμα της τεχνητής νοημοσύνης σε πεδία δημιουργίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Anna Boghiguian: Μια ακάματη ταξιδεύτρια επιστρέφει με νέα έκθεση στην Ελλάδα

Εικαστικά / Το εκπληκτικό ταξίδι της Anna Boghiguian καταλήγει στην Αθήνα ― μια συνέντευξη

Με αφορμή τη νέα της έκθεση στον Πειραιά, η σπουδαία καλλιτέχνις, που παρουσιάζει παράλληλα μια εκπληκτική εγκατάσταση στην Tate Modern, μας μίλησε για τις εμπειρίες μιας ζωής και για όσα τη συνδέουν με τον Καβάφη.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ