Ως γνωστόν, ο Μάνος Χατζιδάκις σνόμπαρε τη θητεία του ως συνθέτης στις κινηματογραφικές ταινίες του Φίνου. Η αλήθεια είναι, όμως, πως τα περισσότερα πιο δημοφιλή τραγούδια του γεννήθηκαν για τις ανάγκες αυτών ακριβώς των ταινιών. Όχι ό,τι ο ίδιος δεν παραδεχόταν την αξία τους, αλλιώς δεν θα επανεξέταζε κάποια από αυτά πολλά χρόνια μετά στη ''Ρωμαϊκή'' και τη ''Λαϊκή Αγορά'' του. Η λαϊκή αποδοχή και επιδοκιμασία τους ήταν αυτό που εξόργιζε τον δημιουργό, εξ ου και από το ΄72 και μετά, που επέστρεψε στην Ελλάδα, υιοθέτησε μια εντελώς διαφορετική αντίληψη για το τραγούδι ως μορφή Τέχνης και άμεσης επικοινωνίας.
Βρισκόμαστε στην καρδιά του καλοκαιριού, άρα είναι ό,τι πρέπει για να θυμηθούμε δύο πανέμορφες μπαλάντες του Χατζιδάκι που δεν έχουν πάψει να τραγουδιούνται και να ηχογραφούνται, προερχόμενες από την αξιοπρεπέστατη, ως εγχώριο δείγμα κινηματογραφίας, ''Μανταλένα'' του Ντίνου Δημόπουλου. Πρόκειται φυσικά για τα τραγούδια ''Θάλασσα πλατιά'' και ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα''.
Το πόσο πολύ εκτίμησε ο ίδιος τη μουσική του για το βασικό θέμα της ''Μανταλένας'' και το τραγούδι ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα'' φάνηκε λίγα χρόνια αργότερα, όταν το ενέταξε ως instrumental με διαφορετική φυσικά ενορχήστρωση στο άλμπουμ ''Το Χαμόγελο της Τζοκόντας''
Τα γυρίσματα της ''Μανταλένας'' ξεκίνησαν την άνοιξη του 1960 στην Αντίπαρο και ήταν η πρώτη ελληνική ταινία που γυριζόταν τότε σε ένα μάλλον απομονωμένο νησί, ιδιαίτερη πατρίδα του σεναριογράφου, συγγραφέα και δημοσιογράφου της εποχής, Γιώργου Ρούσσου. Λέγεται μάλιστα πως ο Ρούσσος εμπνεύστηκε την ιδέα του σεναρίου από μια αληθινή ιστορία των παλιών χρόνων. Επίσης, όμως, ήταν και η πρώτη ταινία που γυριζόταν με τον σύγχρονο ήχο των περίφημων Nagra μαγνητοφώνων.
Η ''Μανταλένα'', λοιπόν, γυριζόταν στην Αντίπαρο και ο Χατζιδάκις δούλευε τη μουσική της και τα τραγούδια από την Αθήνα. Με εξαίρεση το δημοτικοφανές ''Σ' αυτή τη γειτονίτσα'' σε στίχους του Ρούσσου, που ακούγεται από χορωδία στη σκηνή του αρραβώνα της Βουγιουκλάκη με τον Σπύρο Καλογήρου, χρειάζονταν ακόμη δύο τραγούδια που θα τα τραγουδούσε - υποτίθεται - η πρωταγωνίστρια
Το ένα ήταν η μπαλάντα ''Θάλασσα πλατιά'', πάλι σε στίχους του σεναριογράφου Γιώργου Ρούσσου, που το τραγουδούσε η Βουγιουκλάκη εν πλω με τον κινηματογραφικό πατέρα της, Λαυρέντη Διανέλλο. Ο Χατζιδάκις γνωρίζοντας προφανώς την εξέλιξη του σεναρίου (θάνατος πατέρα - πυρκαγιά στο σπίτι της ηρωίδας - φτώχεια και ανέχεια πριν το happy end), συνέθεσε ένα θλιμμένο τραγούδι και ομολογουμένως δύσκολο από ερμηνευτικής άποψης. Πραγματικά δηλαδή, δεν είναι και ό,τι πιο εύκολο για κάθε επίδοξο τραγουδιστή να πει το ρεφραίν: ''Έχω ένα καημό που με τρώει γλυκά και με λιώνει'' κλπ. πριν η φωνή του εκτιναχθεί εκ νέου στην κατάληξη: ''Να μου φέρετε και μένα τη χαρά''.
Το άλλο τραγούδι ήταν το ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα'' που τραγουδούσε η Βουγιουκλάκη εν πλω, αυτή τη φορά με τον ερωτικό πολιορκητή της, Σπύρο Καλογήρου. Εδώ ο Χατζιδάκις έφτιαξε ένα μελαγχολικό κομμάτι, σαφώς λιγότερο θλιμμένο από το προηγούμενο. Άλλωστε η ένωση της Βουγιουκλάκη με τον Καλογήρου θα στεφόταν από αποτυχία και στο τέλος ο δαιμόνιος παπάς - Παντελής Ζερβός θα την πάντρευε με τον Παπαμιχαήλ. Για τη φόρμα του τραγουδιού ο συνθέτης επέλεξε απλά να συμπτύξει το θέμα των τίτλων έναρξης, ομολογουμένως από τις πιο ωραίες μουσικές του για τον ελληνικό κινηματογράφο! Έτσι κάπως γεννήθηκε το ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα'' σε στίχους που έγραψε ο Χατζιδάκις. Το πόσο πολύ εκτίμησε ο ίδιος τη μουσική του για το βασικό θέμα της ''Μανταλένας'' και το τραγούδι ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα'' φάνηκε λίγα χρόνια αργότερα, όταν το ενέταξε ως instrumental με διαφορετική φυσικά ενορχήστρωση στο άλμπουμ ''Το Χαμόγελο της Τζοκόντας'' (''Η παρθένα της γειτονιάς μου'') του 1965.
Γράφτηκαν τα κομμάτια, έπρεπε να μπει και η φωνή όμως! Για την Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν αδύνατον να αφήσει τα γυρίσματα και να μπει στο στούντιο στην Αθήνα. Η λύση που βρήκε ο Χατζιδάκις ήταν να τα γράψει με τη φωνή της τότε μούσας του, Νάνας Μούσχουρη, στέλνοντας κατόπιν τη μαγνητοταινία στην Αντίπαρο. Έτσι έγινε! Στα γυρίσματα των δύο σκηνών που είδατε και στα παραπάνω βίντεο, ακούγονταν τα τραγούδια με τη φωνή της Μούσχουρη και η Βουγιουκλάκη απλά κουνούσε τα χείλη της. Αφού ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα και ξεκίνησε το μοντάζ, η ηθοποιός, που ως γνωστόν αφενός ήθελε νά'χει τον έλεγχο των πάντων, αφετέρου είχε και την πετριά της τραγουδίστριας, πάτησε πόδι που λένε! Ηχογράφησε τη ''Θάλασσα πλατιά'' και το ''Μεσ' σ'αυτή τη βάρκα'' με τη δική της φωνή και έγινε εκ νέου ντουμπλάζ!
Για να είμαστε ακριβοδίκαιοι, παρ' όλα αυτά, το αποτέλεσμα δικαίωσε τη Βουγιουκλάκη. Δε μπορούμε δηλαδή να φανταστούμε βλέποντας τη ''Μανταλένα'' καμία άλλη φωνή, πέραν της δικής της, να αποδίδει αυτές τις δύο αισθαντικές χατζιδακικές μπαλάντες, όπως με το ίδιο σκεπτικό επίσης δε μπορούμε να φανταστούμε άλλη φωνή εκτός απ' της Τζένης Καρέζη να ερμηνεύει το ''Μην το ρωτάς τον ουρανό'' από μία άλλη κινηματογραφική ταινία σε μουσική του Χατζιδάκι.
Μεγαλύτερη πορεία μέσα στα χρόνια διέγραψε το ''Θάλασσα πλατιά'' που ηχογραφήθηκε με τις φωνές της Νάνας Μούσχουρη, των Γιώργου Μούτσιου - Μαρίας Δουράκη, των Χαρούλας Αλεξίου - Δήμητρας Γαλάνη, της Έλλης Πασπαλά, της Σαβίνας Γιαννάτου, έως και του Μιχάλη Χατζηγιάννη. Το ''Μεσ' σ' αυτή τη βάρκα'' με εξαίρεση την πρώτη διδάξασα, Αλίκη Βουγιουκλάκη, έπρεπε να περιμένει αρκετά χρόνια για να ξανακουστεί απ' άλλες φωνές: Εν προκειμένω από την Αρλέτα, τους Ελευθερία Αρβανιτάκη - Άλκηστη Πρωτοψάλτη - Κώστα Γανωτή και τη Σαβίνα Γιαννάτου με την Ορχήστρα των Χρωμάτων.
σχόλια