Εκεί που η ποπ κουλτούρα συναντά το σουρεάλ, δημιουργήθηκε ένα περιοδικό το οποίο έχει καταφέρει να συνδέσει άρτια τις γλώσσες της φωτογραφίας, της μόδας, της τέχνης και της διαφήμισης.
Το «TOILETPAPER» ιδρύθηκε το 2010 από τον Ιταλό καλλιτέχνη Maurizio Cattelan και τον φωτογράφο Pierpaolo Ferrari, με σκοπό να «γεννήσει» νέες έννοιες και να ξεκινήσει συζητήσεις, προκαλώντας συνεχώς τον αναγνώστη να επαναπροσδιορίσει σκέψεις και συναισθήματα. Οι προβοκατόρικες και επιβλητικές φωτογραφίες του κάνουν τον γύρο του κόσμου και μας καλούν να αναγνωρίσουμε τις αντιθέσεις που μας κάνουν διαφορετικούς και ίδιους ταυτόχρονα.
Τις αντιθέσεις αυτές αναδεικνύει η πρόσφατη συνεργασία του «TOILETPAPER» με το glo, μέσα από την RADICAL-POP collection, μια limited edition συλλογή τεσσάρων original designs, που αποθεώνει τον σουρεαλισμό και αποδεικνύει ότι στον κόσμο του «TOILETPAPER» και του glo δεν υπάρχουν συμβιβασμοί.
Ο «Same and Different» κόσμος αυτός γιορτάστηκε με ένα πολύ ξεχωριστό πάρτι στο Gatsby Athens, όπου κληθήκαμε να γνωρίσουμε ένα σύμπαν γεμάτο από «παγωμένες» φωτιές που αιωρούνταν, υπερμεγέθη αυγά, βράχους που κρέμονταν και σε καλούσαν να τους «στηρίξεις», έναν τροπικό κόσμο που απλωνόταν ανάποδα στον ουρανό της στοάς του ξενοδοχείου και πολλές άλλες εικαστικές εγκαταστάσεις, εμπνευσμένες από τα σχέδια της RADICAL-POP συλλογής.
Πιστεύω πως το να τυπώνεις ένα περιοδικό είναι πολύ σημαντικό για το άτομο που έχει δημιουργήσει το περιοδικό, αρχικά. Γιατί είναι το όνειρο ενός ανθρώπου κι αν το όνειρο αυτό είναι ενδιαφέρον και για άλλους ανθρώπους, τότε είναι επιτυχημένο.
Εκεί, είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με έναν από τους ιδρυτές του περιοδικού, τον Pierpaolo Ferrari, για την ιστορία του «TOILETPAPER», τη δημιουργία μέσα από τα πιο απλά πράγματα, την πρόσβαση στον κόσμο της τέχνης, αλλά και τα αντίθετα σύμπαντα του «TOILETPAPER» και του glo, στην πιο αρμονική συνύπαρξή τους.
— Πότε ξεκίνησε το ενδιαφέρον σου για τη φωτογραφία; Ποια ήταν τα πρώτα σου βήματα στον χώρο;
Το ενδιαφέρον μου για τη φωτογραφία ξεκίνησε πολύ νωρίς. Δεν το σπούδασα, αλλά ήμουν περίπου 13-14 χρονών όταν ξεκίνησα να βγάζω φωτογραφίες, να μαθαίνω πώς να τις εμφανίζω και να τις τυπώνω – προφανώς δεν υπήρχε το digital εκείνη την εποχή. Νομίζω όμως πως αυτό με βοήθησε αρκετά, όπως και το ότι δεν σπούδασα κάτι σχετικό, καθώς αυτό μου έδωσε την ευκαιρία να είμαι αυθεντικός. Οι σπουδές είναι σημαντικές για κάποιους, αλλά μπορούν να γίνουν «επικίνδυνες» για άλλους.
— Ποια ήταν η σχέση σου με την τέχνη και τη μόδα; Η δουλειά σου είναι άλλωστε μια σύμπραξη πολλών πραγμάτων.
Ένα από τα χαρακτηριστικά μου ως ανθρώπου και ως φωτογράφου είναι ότι δεν μου αρέσει να επαναλαμβάνομαι. Όταν φωτογραφίζω, δεν το κάνω για να γίνω διάσημος απαραίτητα, δεν έχει να κάνει με το εγώ μου δηλαδή – προσπαθώ πραγματικά να χρησιμοποιήσω τη φωτογραφία έτσι ώστε να δημιουργήσω κάτι νέο κάθε φορά. Μου αρέσει να αλλάζω και να αλλάζω τη σωστή στιγμή.
Κομμάτι της καριέρας μου αρχικά ήταν η διαφήμιση και αργότερα ξεκίνησα να κάνω πορτρέτα και να φωτογραφίζω ανθρώπους, οπότε τότε ξεκίνησα να συνεργάζομαι με την Conde Nast και τη «Vogue» σε όλο τον κόσμο. Η εμπειρία αυτή ήταν που με βοήθησε αρκετά όταν ξεκινήσαμε το «TOILETPAPER», γιατί μπόρεσα να συνδυάσω το διαφημιστικό κομμάτι με τα φωτογραφικά πορτρέτα και την τέχνη. Το «TOILETPAPER» είναι κατά κάποιον τρόπο όλα αυτά μαζί. Κάθε φωτογραφία είναι η διαφήμιση μιας ιδέας, μιας αισθητικής ή ενός concept – το «TOILETPAPER» είναι αυθεντικό.
— Οπότε, όλα αυτά είναι αλληλένδετα, διαφήμιση, μόδα, φωτογραφία.
Ακριβώς. Τα χρησιμοποιώ όλα στο «TOILETPAPER».
— Αυτό που σκέφτομαι είναι πως μερικές φορές η διαφήμιση μπορεί να γίνει αρκετά επαναλαμβανόμενη. Έτσι ώστε να πουλήσει. Το έχεις αυτό κατά νου όταν φωτογραφίζεις; Το να πουλήσει;
Στις εικόνες του «TOILETPAPER», εκείνες που δεν αφορούν commissions, χρησιμοποιώ απλώς τις τεχνικές της διαφήμισης. Προσπαθώ να δημιουργήσω μια εικόνα που θα σου τραβήξει την προσοχή, όπως γίνεται στη διαφήμιση. Οπότε, η εικόνα είναι καλοσχεδιασμένη, αλλά δεν προσπαθώ να πουλήσω ένα προϊόν, προσπαθώ να πουλήσω ένα εικαστικό, μια αισθητική, μια ιδέα.
Η προσπάθεια, λοιπόν, να ισορροπήσω όλες αυτές τις τεχνικές, με βοήθησε στο να φτάσω σε ένα σημείο όπου η εικόνα θα σου τραβήξει την προσοχή και παράλληλα θα είναι σύγχρονη. Εννοώ πως, ακόμα κι αν η αισθητική μοιάζει λίγο vintage, το άλμπουμ και η φωτογραφία έχουν να κάνουν με τον κόσμο του σήμερα. Προσπαθώ να δημιουργώ εικόνες που μιλούν για όλα όσα συμβαίνουν γύρω μας, με διαφορετικό τρόπο.
— Επιστρέφοντας στο «TOILETPAPER», ποια ήταν η αρχική ιδέα πίσω από το περιοδικό; Έχει αλλάξει μέσα στα χρόνια;
Η αρχική ιδέα, βασικά, δεν υπήρχε. Οπότε η ιδέα ήταν πως εγώ, που τότε εργαζόμουν στον κόσμο της φωτογραφίας μόδας, και ο συνεργάτης μου, o Maurizio Cattelan, που προέρχεται από τον κόσμο της τέχνης, θέλαμε να δημιουργήσουμε ένα μέρος στο οποίο θα μπορούσαμε να νιώθουμε ελεύθεροι. Να έχουμε δηλαδή μια ιδέα, να πηγαίνουμε στο στούντιο και να βγάζουμε μια φωτογραφία.
Ξέραμε σίγουρα τι ήταν αυτό που δεν θέλαμε – δεν θέλαμε να ανήκουμε απαραίτητα στον κόσμο της τέχνης ή της μόδας. Θέλαμε κάτι έξω από αυτά, κάτι έξω από την καθημερινή μας ζωή. Και γι’ αυτό αποφασίσαμε να μην τοποθετήσουμε τις εικόνες σε ένα κάδρο, σε έναν τοίχο ή σε μια γκαλερί. Αντιθέτως, επιλέξαμε να επεκτείνουμε την αισθητική μας σε αντικείμενα και επιφάνειες – σε μια καρέκλα, ένα πιάτο, μια περιοχή, ένα φόρεμα. Να δώσουμε πρόσβαση της αισθητικής μας σε όλους, όχι μόνο σε εκείνους που ανήκουν στον χώρο της τέχνης, της μόδας ή του design.
— Ίσως όλα αυτά τα αντικείμενα μπορούν να λειτουργήσουν ως έργα τέχνης από μόνα τους…
Ναι, νομίζω είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον. Όταν κοιτάς τον τοίχο και βλέπεις μια όμορφη εικόνα, δεν ξέρω, υπάρχει μια απόσταση. Ενώ ένα αντικείμενο το χρησιμοποιείς κάθε μέρα, μπορείς να το αντιμετωπίσεις ως έργο τέχνης ή ως αντικείμενο καθημερινής χρήσης. Είναι υπέροχο το ότι μπορούμε να «μιλάμε» μέσα από την αισθητική μας σε ανθρώπους από κάθε χώρο.
— Είπες πως προσπαθείτε να δίνετε μεγαλύτερη πρόσβαση των έργων σας σε κάθε κοινό και σκέφτομαι πως τα τελευταία χρόνια, μετά την πανδημία, τα περισσότερα πράγματα είναι πλέον online. Πιστεύεις πως αυτό κάνει την τέχνη περισσότερο προσβάσιμη; Πως κάποιος που δεν έχει τα χρήματα να αγοράσει ένα ακριβό έργο τέχνης, για παράδειγμα, είναι πιο συνδεδεμένος με τον κόσμο της τέχνης, σε αντίθεση με την περασμένη δεκαετία;
Πιστεύω πως η τέχνη έχει υπάρξει ανέκαθεν κομμάτι της ιστορίας της ανθρωπότητας ως τρόπος για να δημιουργήσουμε σύνδεση με την επόμενη γενιά. Από τις ζωγραφιές στις σπηλιές μέχρι τις εικόνες στις εκκλησίες. Πολλές φορές, χρειάζεται να διαβάσεις για να καταλάβεις τις διαφορετικές μορφές τέχνης.
Εμείς προσπαθούμε να δημιουργούμε εικόνες που μπορούν να «μιλήσουν» σε διαφορετικές κουλτούρες γιατί, όπως μπορείς να δεις, δημιουργούμε μόνο εικόνες, χωρίς κείμενα. Αυτό σημαίνει πως δεν χρειάζεται να μεταφράσουμε το περιοδικό σε άλλες χώρες.
Ένα περιοδικό λειτουργεί για όλους και οι διαφορετικές κουλτούρες των ανθρώπων που το διαβάζουν είναι επίσης μέρος της συζήτησης. Μια εικόνα μπορεί να έχει διαφορετική ερμηνεία για διαφορετικούς ανθρώπους. Οπότε, εμείς δεν θέλουμε να κάνουμε κάποιο statement, θέλουμε να ξεκινήσουμε μια συζήτηση, να προκαλέσουμε μια αντίδραση και να δούμε πώς θα αντιδράσει κανείς με βάση την κουλτούρα, το background και τις εμπειρίες του.
— Η αισθητική του περιοδικού είναι προφανώς μοναδική – είναι ίσως προκλητική και την ίδια στιγμή ευχάριστη, ενδεχομένως λίγο grotesque αλλά ταυτόχρονα υπέροχη. Έχετε κάτι συγκεκριμένο κατά νου όταν δημιουργείτε;
Τις περισσότερες φορές, ο Maurizio κι εγώ χρησιμοποιούμε κώδικες από την καθημερινότητα. Πράγματα τα οποία βρίσκονται μπροστά μας κάθε μέρα και τα βλέπουμε τόσο πολύ που έχουν γίνει σχεδόν διάφανα – όπως, δεν ξέρω, ένα κραγιόν. Μας φαίνεται εκπληκτικό το πώς μια εικόνα μπορεί να είναι τόσο δυνατή και να αντιστέκεται στην πάροδο του χρόνου – πολλά από τα πράγματα που παράγονται καθημερινά παλιώνουν γρήγορα.
Πιστεύω πως εμείς, όπως με ρώτησες πριν, προσπαθούμε να χρησιμοποιούμε αντικείμενα που βλέπουμε καθημερινά και σε καλούμε να τα κοιτάξεις από την αρχή. Είναι απλά, αλλά χρησιμοποιούμε αυτά που είναι αναγνωρίσιμα από τον θεατή.
— Προσπαθείτε ίσως να κάνετε τους θεατές να γίνουν λίγο πιο παρατηρητικοί στο περιβάλλον τους;
Ναι.
— Νομίζω μερικές φορές ξεχνάμε να παρατηρήσουμε όσα βρίσκονται γύρω μας, απλά συνεχίζουμε στη ρουτίνα μας.
Αν κοιτάξεις τις εικόνες του «TOILETPAPER», ακόμα κι αυτές που περιλαμβάνουν καθημερινά αντικείμενα, αρχίζουν να γίνονται σουρεαλιστικές και περίεργες και σε κάνουν να τις κοιτάξεις με διαφορετικό τρόπο.
— Όπως όταν κοιτάς τον εαυτό σου πολλή ώρα στον καθρέφτη και αρχίζουν όλα πάνω σου να σου φαίνονται περίεργα;
(Γελάει) Πιθανόν, ναι, είναι το ίδιο.
— Πόσο εύκολο είναι να διατηρείς ένα περιοδικό σε φυσική μορφή στην digital εποχή;
Θεωρώ πως είμαστε τυχεροί γιατί έχουμε ένα καλό δίκτυο διανομής σε όλο τον κόσμο και τυπώνουμε όσα περιοδικά ξέρουμε πως θα διανεμηθούν. Δεν έχουμε διαφημίσεις, αλλά μπορεί κατά καιρούς να έχουμε έναν σπόνσορα – είναι δύσκολο μερικές φορές να βρεθούν τα χρήματα για να παραχθούν οι φωτογραφίες, αλλά δεν είναι ακριβό να τυπωθούν. Οπότε, δημιουργούμε ισορροπία μέσω της αισθητικής.
Όταν ξεκινήσαμε, πριν από 12 χρόνια, ήταν μια περίοδος που η αισθητική μας ταίριαζε πολύ με το internet –δεν υπήρχε ακόμη το Instagram, αλλά υπήρχαν τα blogs–, οπότε ακόμη κι αν το περιοδικό τυπωνόταν, βλέπαμε τις εικόνες μας να κάνουν τον γύρο του κόσμου μέσα από τα blogs, κι αυτό ήταν που μας βοήθησε.
— Πολλοί λένε πως το έντυπο έχει «πεθάνει» – αν και προσωπικά δεν πιστεύω σε αυτό, θεωρώ πως είναι μια μοναδική εμπειρία να παίρνεις ένα περιοδικό στα χέρια σου, να μυρίζεις το χαρτί, να μπορείς να το αγγίξεις και να βρίσκεται στο ράφι σου έτοιμο να το ανοίξεις και να εμπνευστείς ανά πάσα στιγμή.
Είναι αλήθεια αυτό. Λένε επίσης πως η αναλογική φωτογραφία έχει «πεθάνει». Ούτε αυτό ισχύει. Μιλούσα με κάποια εργαστήρια φωτογραφίας και μου είπαν πως έχουν πολλούς ανθρώπους που τυπώνουν φωτογραφίες.
Πιστεύω, γενικά, πως το να τυπώνεις ένα περιοδικό είναι πολύ σημαντικό για το άτομο που έχει δημιουργήσει το περιοδικό, αρχικά. Γιατί είναι το όνειρο ενός ανθρώπου κι αν το όνειρο αυτό είναι ενδιαφέρον και για άλλους ανθρώπους, τότε είναι επιτυχημένο.
— Μιλώντας για ενδιαφέρουσες συνεργασίες, μπορείς να μου πεις μερικά πράγματα για τη σύνδεση του «TOILETPAPER» με το glo; Πώς ταιριάζουν μεταξύ τους;
Νομίζω πως αυτό που δουλεύει πολύ καλά μεταξύ του «TOILETPAPER» και του glo είναι το ότι είναι fans αυτού που κάνουμε. Οπότε, αναγνωρίζουν τους εαυτούς τους στην αισθητική μας. Πιστεύω πως το glo ήθελε να «παίξει» κι έτσι μας άφησε εντελώς ελεύθερους να εξερευνήσουμε την ιδέα της έλξης μεταξύ αντίθετων και την ισορροπία μεταξύ τους, κάτι που ταιριάζει απόλυτα τόσο σε εμάς όσο και στο brand.
Είναι πολύ διασκεδαστικό το ότι η δουλειά που κάναμε μπορεί να πει κάτι βαθύτερο από την κλασική διαφήμιση. Έτσι, βρήκαμε εξαιρετική σύνδεση με το glo, όπως και μεγάλη υποστήριξη, οπότε νιώθουμε περήφανοι για το αποτέλεσμα.
— Ήταν τα καθημερινά αντικείμενα η πηγή έμπνευσής σας και σε αυτή την περίπτωση;
Ναι, απλά πράγματα – πράγματα που βλέπεις κάθε μέρα. Ένα κραγιόν, ένας πύραυλος, ο πύραυλος μοιάζει με κραγιόν, το κραγιόν που πάει στο διάστημα είναι τρελό, διασκεδαστικό και ίσως λίγο πιο επιφανειακό από την πέτρα και το αυγό. Η αντίθετη έλξη μεταξύ των δύο κοριτσιών στις εικόνες, είναι ίδιες αλλά και διαφορετικές, κοιτούν τους εαυτούς τους. Είναι σύγχρονο, είναι ό,τι συζητάμε σήμερα, είναι η αντίθετη έλξη. Κάθε εικόνα είναι διαφορετική.
— Τα αντικείμενα αυτά που επιλέξατε για τα εικαστικά έχουν κάποια συγκεκριμένη σημασία για εσάς; Ή είναι απλώς τυχαία αντικείμενα που σας άρεσαν;
Το αυγό είναι μια πολύ δυναμική εικόνα για εμένα, καθώς αντιπροσωπεύει τη μητρότητα και τη γέννηση. Είναι μια φιγούρα που δεν έχει καθόλου γωνίες. Όσο δημιουργούσαμε τα εικαστικά για το glo, εξερευνήσαμε διάφορα πράγματα και επιλέξαμε αυτά που ήταν άμεσα, γρήγορα. Κοιτάς δύο διαφορετικά πράγματα, που μοιάζουν απλά αρχικά, μέχρι να αρχίσεις να τα επεξεργάζεσαι.
— Κάτι το οποίο είναι βασικά και η φιλοσοφία της τέχνης σας. Οπότε, ποια είναι τα δικά σου προσωπικά αντίθετα;
Η ζωή μου είναι εξαιρετικά απλή. Δεν έχω Instagram, δεν είχα ποτέ. Πρόσφατα άρχισα να χρησιμοποιώ το What’s App. Ως «TOILETPAPER» είμαστε πολύ ενεργοί στα social media, οπότε έχω ανάγκη να δημιουργήσω ισορροπία μεταξύ αυτού και της προσωπικής μου ζωής. Με βοηθάει αρκετά, νομίζω.
Είναι ενδιαφέρον, γιατί αν το σκεφτείς δημιουργικά, δεν επηρεάζομαι από τίποτα και δεν κοιτάω αυτά που κοιτά όλος ο κόσμος ταυτόχρονα. Οπότε, για εμένα, η έμπνευση έρχεται από διαφορετικές πηγές, όπως το να παρατηρώ ανθρώπους ή να διαβάζω τα νέα.
Μια συμβουλή που δίνω πάντα όταν με ρωτάνε είναι: «Αν είσαι φωτογράφος, μη διαβάζεις βιβλία φωτογραφίας ή περιοδικά. Αν είσαι συνθέτης, μην ακούς μουσική άλλων ανθρώπων. Αν είσαι ζωγράφος, μην πηγαίνεις σε γκαλερί».
— Έτσι παραμένει κανείς δημιουργικός;
Προσωπικά με βοηθά να δημιουργώ πιο εύκολα καινούρια πράγματα. Αλλά, δεν μου είναι δύσκολο να μην έχω social media γιατί δεν ήμουν ποτέ κομμάτι τους. Αν δεν έχεις πιει ποτέ αλκοόλ στη ζωή σου, δεν θα σου λείψει ένα ποτήρι κρασί.
