Το τρίτο και τελευταίο «γεωπολιτικό» φεστιβάλ της Στέγης, Τransitions 3, μετά τα Βαλκάνια και τη Λατινική Αμερική, ρίχνει προβολείς στην κεντρική Ευρώπη. Από τις 11 έως τις 29 Νοεμβρίου σύγχρονοι δημιουργοί από την Ουγγαρία, την Πολωνία και την Τσεχία θα παρουσιάσουν παραστάσεις θεάτρου και χορού στη μεγάλη και στη μικρή σκηνή της Στέγης, με έντονο πολιτικό προβληματισμό και σαφές το άνοιγμα σε μεικτούς παραστατικούς κώδικες.
Η Ουγγαρία, η Τσεχία και η Πολωνία έχουν πολλά κοινά στοιχεία: περιπετειώδη εθνική Ιστορία, έντονη πολιτική εξάρτηση από τις μεγάλες γειτονικές χώρες (κυρίως Γερμανία και Ρωσία), κοινή τύχη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε μπήκαν στη σφαίρα επιρροής της Σοβιετικής Ένωσης, αποτελώντας από το 1947 έως το 1989 χώρες του κομμουνιστικού μπλοκ. Σήμερα είναι και οι τρεις μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προσπαθούν να προσαρμοστούν στο δυτικό οικονομικό μοντέλο, όχι χωρίς σοβαρές δυσκολίες. Η Ουγγαρία και η Τσεχία έχουν περίπου 10 εκατομμύρια κατοίκους, ενώ η Πολωνία (χώρα με μεγάλη βιομηχανική υποδομή και γεωργική παραγωγή, γενέτειρα σπουδαίων μορφών του θεάτρου του 20ού αι., του Γέρζι Γκροτόφσκι, του Ταντέους Κάντορ, του Κρίστιαν Λούπα κ.ά.) έχει 39 εκατομμύρια κατοίκους.
«Η νέα γενιά δημιουργών της Κεντρικής Ευρώπης, τους οποίους προσκαλεί στην Αθήνα το τρίτο φεστιβάλ Transitions, ισορροπεί ανάμεσα στα κλασικά κείμενα της στιβαρής λογοτεχνικής τους παράδοσης και σε πειραματικές, μεικτές φόρμες που κινούνται στα όρια του κινηματογράφου, της θεατρικής εγκατάστασης, της περφόρμανς και του θεάτρου-ντοκουμέντου. Για τους καλλιτέχνες του Transitions 3, οι οποίοι βίωσαν την απότομη μετάβαση στον "άγριο καπιταλισμό" και στον κόσμο της ελεύθερης αγοράς, το θέατρο αποτελεί μια πράξη κατεξοχήν πολιτική, καθώς μετέχει ενεργά στον δημόσιο διάλογο, παίρνοντας θέση στα σύγχρονα κοινωνικά, ιδεολογικά και οικονομικά αδιέξοδα» σημειώνει η καλλιτεχνική διευθύντρια του Transitions 3, Κάτια Αρφαρά. Η Ιστορία και τα τραύματά της, η λειτουργία της μνήμης και η διαμόρφωση της ταυτότητας (εθνικής και ατομικής) απασχολούν έντονα τους δημιουργούς της ανεξάρτητης κεντροευρωπαϊκής σκηνής.
Ουγγρική ραψωδία
11-12.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
The day of fury (Η μέρα της οργής), σκην. Árpád Schilling
Η Ουγγαρία έχει τον πρώτο λόγο στο Transitions 3 (καθώς υπερτερούν οι Ούγγροι δημιουργοί στο συνολικό πρόγραμμα), που θα ανοίξει με την καινούργια δουλειά του Árpád Schilling και της ομάδας Krétakör – η παράσταση του Γλάρου στο Φεστιβάλ Αθηνών του 2007 ήταν αποκαλυπτική για το πώς το τσεχοφικό θέατρο μπορεί να αγγίξει βαθιά το σύγχρονο κοινό, χωρίς να χρειάζεται να πληγωθεί από τολμηρά ευρήματα.
Πρόκειται για συμπαραγωγή της Στέγης με το θέατρο της Βουδαπέστης Trafo και τον θίασο Krétakör, που θα κάνει παγκόσμια πρεμιέρα στην Αθήνα. Ο Σίλινγκ (γεν. 1974) αντλεί το υλικό του από μία αληθινή ιστορία: τη δημόσια παρέμβαση μιας νοσηλεύτριας στις αρχές του 2015, η οποία κατήγγειλε την απαράδεκτη κατάσταση στον τομέα της υγείας, στη συνέχεια παραιτήθηκε, ντύθηκε στα μαύρα και κάλεσε τους συναδέλφους της να βγουν στους δρόμους. Η γυναίκα αντιπαρατίθεται με την προηγούμενη γενιά στο πρόσωπο της μητέρας της και με τη νέα, στο πρόσωπο της κόρης της – οι παλιές ιδέες ξόφλησαν, οι καινούργιες αναζητούν τον δρόμο τους, αλλά στο μεταξύ πρέπει να ζήσουμε σαν άνθρωποι.
Η Μέρα της οργής, όπως είναι ο τίτλος της παράστασης, είναι μια ριζοσπαστική «μουσική κωμωδία» για τους περιθωριοποιημένους πολίτες της σημερινής Ευρώπης.
13-15.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΕΚΤΟΣ ΣΤΕΓΗΣ
Frankenstein-Project, Proton Theatre, σκην. Kornél Mundruczó
Δημιουργός 15 ταινίων μικρού και μεγάλου μήκους, ο Ούγγρος Kornél Mundruczó (γεν. 1975) συζητήθηκε αρκούντως όταν η ταινία του Λευκός Θεός πήρε το βραβείο Un Certain Rgard στο Φεστιβάλ Καννών 2014.
Λίγα χρόνια πριν, το 2010, είχε γυρίσει την ταινία Tender Son: The Frankenstein Project σε δικό του σενάριο, βασισμένο σ' ένα θεατρικό του που είχε εμπνευστεί από τον Φρανκεστάιν της Μέρι Σέλεϊ. Εδώ ο Φρανκενστάιν δεν είναι τέρας αλλά ένας 17χρονος νέος που μεγάλωσε σε ίδρυμα, ψάχνει τους γονείς του, τους βρίσκει, τον αρνούνται και κατά σύμπτωση βρίσκεται σε μια οντισιόν για ηθοποιούς. Μια περιέργη «πατρική» σχέση θα δημιουργηθεί ανάμεσα στον σκηνοθέτη και στον νεαρό, που θα εξελιχθεί σε αιματοβαμμένο θρίλερ εκδίκησης.
Το Frankenstein-Project θα παρουσιαστεί σ' έναν εγκαταλελειμμένο χώρο στο κέντρο της Αθήνας, ιδανικό για την trash εικονοποιία του σκηνοθέτη και τις splatter σκηνές της παράστασης.
14-15.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Our secrets (Τα μυστικά μας), σκην. Béla Pintér
Ο Μπέλα Πίντερ γεννήθηκε το 1970 στη Βουδαπέστη. Στα τέλη της δεκαετίας του '80 και τη δεκαετία του '90 συνεργάστηκε ως ηθοποιός με τις πλέον σημαντικές ομάδες της ουγγρικής σκηνής. Το 1998 ίδρυσε τη δική του ομάδα, Pintér Béla és Társulata, και έκτοτε γράφει και σκηνοθετεί έργα με βασικά πεδία αναφοράς την Ιστορία της χώρας του (και τις μουσικές και λαογραφικές παραδόσεις της) και οξέα σύγχρονα ζητήματα, συλλογικές νευρώσεις και παθογένειες, που έχουν αφετηρία και βάση στο μεταπολεμικό παρελθόν της Ουγγαρίας.
Στο Our secrets, δράμα μετ' ασμάτων, ο χρόνος γυρίζει στην, ακόμη κομμουνιστική, Ουγγαρία των '80s. Σε μια αίθουσα χορού παρευρίσκονται ένας αντικαθεστωτικός και ένας χαφιές της μυστικής αστυνομίας. Με ωμό ρεαλισμό, σαρκαστικό χιούμορ αλλά και υπόγειο λυρισμό ο Πίντερ εκθέτει ζωές ανθρώπων που συνθλίβονται εν μέσω παραδοσιακών τραγουδιών, πεολειχιών, βιασμών ανηλίκων, αλκοόλ και συζητήσεων για το Σιδηρούν Παραπέτασμα. Η παράσταση είναι ακατάλληλη για ανηλίκους.
25-26.11.2015 | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Melodrama, της Eszter Salamon
Κατάγεται από την Ουγγαρία, αλλά ζει και εργάζεται στο Παρίσι και στο Βερολίνο η χορογράφος, χορεύτρια και περφόρμερ Eszter Salamon. Η παράσταση Melodrama που θα δούμε στη Στέγη προέκυψε από μια τυχαία αναζήτηση στο Διαδίκτυο, όταν η Σάλαμον ανακάλυψε μια γυναίκα με το ίδιο όνομα που ζούσε σ' ένα χωριό της Ουγγαρίας. Πρόκειται για μία περφόρμανς-ντοκιμαντέρ, μέσα από την οποία αφηγείται τη ζωή της άγνωστης σαν να ήταν δική της. Η Σάλαμον αναρωτιέται πώς και πόσο καθορίζουν τη ζωή μας η Ιστορία και η μνήμη. Οι αναμνήσεις μας είναι «ερμηνείες» και πόσο στενή μπορεί να είναι η σχέση της επίσημης, μεγάλης Ιστορίας και των μικρών ιστοριών των ανθρώπων; Ερμηνεύει η ίδια.
28-29.11.2015 | ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ | ΑΙΘΟΥΣΑ ΧΟΡΟΥ
Inventory of Powerlessness (Απογραφή της ανισχυρότητας) της Edit Kaldor
Η Edit Kaldor γεννήθηκε στην Βουδαπέστη, αλλά έζησε 10 χρόνια στις ΗΠΑ, όπου σπούδασε αγγλική φιλολογία και θέατρο και δούλεψε ως δραματουργός και video-maker. Έπειτα από μεταπτυχιακές σπουδές στο Άμστερνταμ, όπου ζει και εργάζεται σήμερα, άρχισε να ασχολείται συστηματικά με το θέατρο γράφοντας και σκηνοθετώντας τα δικά της έργα, με μια γλώσσα που αρνείται τους συμβατικούς περιορισμούς [Or Press Escape (2002), New Game (2004), Drama (2005), Point Blank (2007), C' est du chinois (2010), WORK (2011), One Hour (2012)]. Της αρέσει να συνδυάζει μυθοπλαστικά στοιχεία με αληθινά ντοκουμέντα, χρησιμοποιεί ψηφιακά μέσα και συχνά δουλεύει με ανθρώπους που δεν έχουν επαγγελματική σχέση με τη σκηνή.
Το Inventory of Powerlessness (η απόδοση της τελευταίας λέξης του τίτλου με το «ανισχυρότητα» είναι απολύτως προβληματική) είναι ένα ερευνητικό πρότζεκτ που ξεκίνησε το 2012 και έχει θέμα την κατάσταση των ανίσχυρων. Συμμετέχουν και καταθέτουν την άποψή τους ή την εμπειρία τους άνθρωποι διαφορετικών ηλικιών και κοινωνικού/οικονομικού υπόβαθρου, προκαλώντας συζήτηση για τις δομές –πολιτικές και κοινωνικο-οικονομικές– που ορίζουν τις ζωές μας με στόχο την αυτοσυνείδηση και τη συναίσθηση της αξίας της αλληλεγγύης σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Μέχρι σήμερα έχει παρουσιαστεί στο Άμστερνταμ, στο Πότσναν, στο Βερολίνο και στην Πράγα – το εργαστήριο οδήγησε σε μια παράσταση, στην οποία έλαβαν αυθόρμητα μέρος και μέλη του κοινού. Οι συμμετέχοντες από κάθε πόλη, συμπεριλαμβανομένης και της Αθήνας, προσκαλούνται να συμμετάσχουν στο επόμενο θεατρικό πρότζεκτ της Έντιτ Κάλντορ, τη δικτυακή περφόρμανς Web of Trust (Ιστός εμπιστοσύνης), με θέμα το επόμενο βήμα: την ανάληψη δράσης για την εξάλειψη της αδικίας. (Η περφόρμανς αυτή θα παρουσιαστεί τον Μάιο του 2016 στη Στέγη, στο πλαίσιο του 3ου Fast Forward Festival).
Χορός από την Τσεχία
21-22.11.2015 | ΧΟΡΟΣ | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Clouds (Σύννεφα), σκην. Handa Gote
Η κολεκτίβα Handa Gote Research & Development από την Πράγα δημιουργήθηκε το 2005. Κινείται στα όρια των παραστατικών και των οπτικών τεχνών, με δουλειές εννοιολογικού χαρακτήρα στην κατεύθυνση του μετα-δραματικού και μετα-θεαματικού θεάτρου. Στις παραστάσεις της η νέα τεχνολογία ανταμώνει με την «αρχαιολογία» των τεχνολογικών μέσων, ενώ οι ιστορίες που έλκουν τους ανθρώπους της ομάδας αφορούν τη μνήμη και τον θάνατο – πράγματα, φαινόμενα, συνήθειες που έχουν ξεχαστεί ή εξαφανιστεί.
Το Clouds αφηγείται την ιστορία της οικογένειας της Veronika Švábová, μέσα από την οποία ξετυλίσσεται η ιστορία μιας ολόκληρης χώρας κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα. Παλιές φωτογραφίες, γράμματα και σημειώματα, μια παλιά συνταγή, συνθέτουν το παράξενο παζλ της μνήμης μέσα από το οποίο προβάλλει επίμονα το ερώτημα: μπορούμε να μάθουμε από τα λάθη μας ή τα λάθη παλαιότερων γενεών; Μπορούν τα λάθη να μας καθορίσουν για μια ζωή;
25-26.11.2015 | ΧΟΡΟΣ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Process, Dora Sulženko Hoštová
Ένα ντουέτο είναι το Process, που ερμηνεύουν η χορογράφος Dora Sulženko Hoštová και ο καλλιτεχνικός συνεργάτης της Jan Čtvrtník. Η χορογραφία αποκαλύπτει στο κοινό όλη τη διαδικασία προετοιμασίας μιας παράστασης, με την έρευνα, την επανάληψη και την κούραση που αυτή εμπεριέχει.
Από την Πολωνία με αγάπη
21-22.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Magnificat της Marta Górnicka
Το Magnificat (2011) της Marta Górnicka (που υπογράφει τη σύλληψη, το λιμπρέτο και τη σκηνοθεσία) είναι ένα 50λεπτο μανιφέστο που ερμηνεύει ένα σύνολο γυναικών, σαν Χορός αρχαίας τραγωδίας. Ανατρέποντας τις συνήθεις εικονογραφήσεις της θηλυκότητας, οι γυναίκες μιλούν για τη φύση του φύλου τους και τους κοινωνικούς ρόλους που την (επι-) καθορίζουν. Προέρχονται από διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και μέσα από τη σκηνική συλλογικότητά τους, η φωνή και το σώμα τους αντιπαρατίθενται στη γλώσσα ως εργαλείο εξουσίας και χειραγώγησης.
28-29.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 21:00
Υβόννη, η πριγκίπισσα της Βουργουνδίας του Βίτολντ Γκομπρόβιτς, σκην. Krzysztof Garbaczewski
Αν και μόλις 32 χρόνων, ο Κριστόφ Γκαρμπατσέφσκι (μαθητής του σπουδαίου σκηνοθέτη Κριστιάν Λούπα) έχει μια πορεία που εντυπωσιάζει: έχει σκηνοθετήσει ήδη 16 παραστάσεις σπουδαίων έργων και λογοτεχνικών κειμένων. Στην Υβόννη, η πριγκίπισσα της Βουργουνδίας (1937), το μοναδικό θεατρικό έργο του ιδιοφυούς (Πολωνού) Βίτολντ Γκομπρόβιτς, ο Γκαρμπατσέφσκι επιδιώκει τη σχέση της θεατρικής σκηνής με το κινηματογραφικό πλατό. Η παράσταση (του 2012) ανακαλεί το είδος του ψυχολογικού θρίλερ, με εμφανείς επιρροές από τον Χίτσκοκ – είναι σαν η ιστορία να γυρίζεται και μοντάρεται μπροστά στα μάτια μας, θίγοντας ερωτήματα για τη μνήμη και την Ιστορία πάντα σε σχέση με το πώς συλλαμβάνουμε τον εαυτό μας στον παρόντα χρόνο.
28-29.11.2015 | ΠΕΡΦΟΡΜΑΝΣ | ΜΙΚΡΗ ΣΚΗΝΗ | 19:00
Small narration (Μια μικρή αφήγηση) του Wojtek Ziemilski
Πόσο μπορεί να βαρύνει τη ζωή ενός ανθρώπου η αποκάλυψη ότι ένα στενά συγγενικό του πρόσωπο ήταν χαφιές; Ο Πολωνός Βόιτεκ Ζιεμίλσκι μαθαίνει ξαφνικά ότι ο παππούς του, ένας αξιοσέβαστος πολίτης, ήταν για πολλά χρόνια συνεργάτης της μυστικής αστυνομίας του κομμουνιστικού καθεστώτος. Εν είδει διαχείρισης του σοκ, γράφει (το 2010) ένα κείμενο και στήνει μια παράσταση σε μορφή διάλεξης για τα μυστικά και τα ψέμματα που κουβαλάμε, για τις σκηνοθετημένες ταυτότητες και για τη μάταιη (;) προσπάθεια των καλλιτεχνών να διαχειριστούν γεγονότα που ανήκουν σε μια εποχή οριστικά περάσμενη. Ερμηνεύει ο ίδιος.
17.11.2015 | ΘΕΑΤΡΟ | ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ | 18:00
Audition for a demonstration (Ακρόαση για μια διαδήλωση) της Lola Arias
Δεν κατάγεται από την Κεντρική Ευρώπη αλλά αποτελεί τον συνδετικό κρίκο με το προηγούμενο φεστιβάλ Τransitions 2. Η σκηνοθέτις και συγγραφέας Λόλα Αρίας από την Αργεντινή καλεί το κοινό σε μια παράσταση-ακρόαση, στην οποία πρωταγωνιστές θα είναι οι ίδιοι οι θεατές. Το ερώτημα που θα κληθούν να απαντήσουν είναι: «Αν μπορούσατε να γυρίσετε τον χρόνο πίσω, σε ποιο ιστορικό γεγονός θα θέλατε να βρεθείτε και ποιον ρόλο θα παίζατε; Θα ήσασταν διαδηλωτής, παρατηρητής, αστυνομικός;». Σε κάθε πόλη που παρουσιάζεται (η παγκόσμια πρεμιέρα της Ακρόασης για μια διαδήλωση έγινε τον Νοέμβριο του 2014 στο θέατρο Γκόρκι του Βερολίνου) η μορφή και το περιεχόμενο της παράστασης διαφοροποιούνται, όπως είναι φυσικό, ανάλογα με την ιστορία του κάθε τόπου και τα ειδικά χαρακτηριστικά του. Κεντρικό σημείο αναφοράς στην παρουσίασή της στη Στέγη είναι η εξέγερση του Πολυτεχνείου, 42 χρόνια μετά. Η σύλληψη και η δημιουργία είναι της Lola Arias, η έρευνα και η δραματουργία της ελληνικής εκδοχής του Πρόδρομου Τσινικόρη.
σχόλια