Η εμβληματική φιγούρα της Λούλας Αναγνωστάκη −μαύρα γυαλιά, κόκκινο κραγιόν, ανάγλυφα χαρακτηριστικά− όπως έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη μέσα από τις φωτογραφίες του Σπύρου Στάβερη για το «01» είναι εξίσου αξεπέραστη με τα κείμενά της: η θεατρικότητα πότιζε κάθε σκηνή του βίου και των λέξεων μέσα από έργα που χάραξαν την ιστορία του ελληνικού θεάτρου.
Μεταξύ άλλων, η Αναγνωστάκη έδωσε στο Θέατρο Τέχνης τον ελληνικό λόγο που χρειαζόταν για να ξαναφτιάξει από την αρχή τη σύγχρονη δραματουργία λίγο πριν από τη χούντα με την τριλογία Διανυκτέρευση - Η Πόλη - Η Παρέλαση, χωρίς τις πολιτικές κορόνες και τις ηθολογικές εξάρσεις των έργων της εποχής. Υπόγεια, όμορφα, αληθινά, με αυτόν τον έμμεσο τρόπο που έγινε το σήμα κατατεθέν της.
Τα έργα της ανέδειξαν θέματα ταυτότητας, ποτισμένα στην αγωνία για το πού ακριβώς τοποθετούνται οι ψυχές στο ταραγμένο μεταπολεμικό σκηνικό, πώς διαμορφώνονται οι σκέψεις, από τι υλικά είμαστε πια καμωμένοι ως νεοέλληνες. Διεισδύοντας σε βάθος στη σύγχρονη πραγματικότητα και ειδικά στις ψυχές, μέσα από το κοφτερό, ασθματικό μήκος των λέξεων σμίλευε φράσεις που έχουν μείνει αξεπέραστες.
Τα έργα της ανέδειξαν θέματα ταυτότητας, ποτισμένα στην αγωνία για το πού ακριβώς τοποθετούνται οι ψυχές στο ταραγμένο μεταπολεμικό σκηνικό, πώς διαμορφώνονται οι σκέψεις, από τι υλικά είμαστε πια καμωμένοι ως νεοέλληνες.
«Τι είναι η Ελλάδα, Γιωργάκη; Οικογενειοκρατία που αναπαράγεται στο φουλ» γράφει κάπου στην Κασέτα, εκεί στο μεταίχμιο της διαδοχής των χρόνων της δεξιάς από το ΠΑΣΟΚ, μια εποχή που συνοψίζεται μετέπειτα με ακρίβεια στον Ήχο του όπλου, το έργο με το οποίο αποφάσισε να αποχαιρετήσει ο Κουν το θέατρο.
Παρότι τα ονόματα των ανδρών της ζωής της έγραψαν ιστορία –ο αδελφός Μανώλης Αναγνωστάκης, ο σύζυγος Γιώργος Χειμωνάς−, εκείνη επέβαλε τη δική της δημιουργική ταυτότητα στο θέατρο, ορθώνοντας μοναδική φωνή και ανάστημα, μακριά από οτιδήποτε μπορούσε να θυμίζει αλλότρια επίδραση. Και δεν είχε ποτέ στεγανά ανοίγοντας τη βεντάλια των πολιτικών και κοινωνικών αναφορών στα έργα της, ακόμα και σε θέματα σεξουαλικής ταυτότητας − πόσο τολμηρό, αλήθεια, μπορεί να φαίνεται ακόμα και σήμερα, όσον αφορά θέματα ετερότητας, το Σ' εσάς που ακούτε, το οποίο σφράγισε ανεξίτηλα το θέατρο του Λευτέρη Βογιατζή.
Τιμώντας, λοιπόν, τη μοναδική Ελληνίδα δημιουργό έναν σχεδόν χρόνο μετά τον θάνατό της, το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου οργανώνει ένα πρωτότυπο αφιέρωμα στο έργο της με το ανέβασμα παράστασης, τη διοργάνωση συμποσίου, με ένα «εργοτάξιο» −ουσιαστικά μια επτάωρη παράσταση που σκηνοθετεί η Ρούλα Πατεράκη− αλλά και με μια αναδρομική έκθεση-εγκατάσταση με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Δωμάτια μνήμης. Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη» που στόχο έχει να αποτυπώσει τη σχέση ζωής και έργου της κορυφαίας δραματουργού.
Όπως επισημαίνουν οι επιμελητές σχετικά στο κείμενο που συνοδεύει την αναγγελία της εγκατάστασης, η πρόκληση της εγκατάστασης ήταν μεγάλη, καθώς, εν προκειμένω, έπρεπε να εμπνευστούν όχι από εικόνες αλλά από λέξεις, από τη γραφή και όχι από την όψη.
Επομένως, ήταν απαραίτητο, όπως τονίζουν, «ο επιμελητής να διεισδύσει σ' έναν τρόπο σκέψης, σ' έναν λαβύρινθο συνειρμών, αναφορών, αναμνήσεων, συσχετισμών, συναντήσεων, συγκυριών που συγκροτούν τη δεξαμενή έμπνευσης του συγγραφέα» αλλά και «να επινοήσει με βάση τα ίδια τα έργα που καλύπτουν τη δική τους ιστορική διαδρομή μια νέα υπερδραματουργία – εγχείρημα απολύτως υποκειμενικό και γι' αυτό ανοιχτό, μη οριστικό και δυνάμει διαρκώς μεταβαλλόμενο».
Η έκθεση, που βασίζεται σε αρχειακό υλικό, το οποίο παρουσιάζεται για πρώτη φορά με αυτόν τον τρόπο στο κοινό, καλεί τον επισκέπτη να διαμορφώσει τη δική του σχέση με τον κόσμο της Αναγνωστάκη και να περιπλανηθεί σε ένα πρωτότυπο ταξίδι μνήμης, συνειδητοποίησης και σκέψης.
Μάλιστα, στο πλαίσιο του σχεδιασμού της έκθεσης πραγματοποιήθηκε τριήμερο εργαστήριο σκηνογραφίας - δραματουργίας με τη συμμετοχή φοιτητών του Τμήματος Εσωτερικής Αρχιτεκτονικής της Σχολής Καλλιτεχνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής και της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης με τίτλο «Από τον δραματικό στον αρχιτεκτονικό χώρο με όχημα τη σκηνογραφία. Εικαστικές - χωρικές προσεγγίσεις με αφορμή την έκθεση για τη Λούλα Αναγνωστάκη».
Info:
3.6 -19.7
Το αφιέρωμα στη Λούλα Αναγνωστάκη περιλαμβάνει:
Αναδρομική έκθεση-εγκατάσταση: «Δωμάτια Μνήμης. Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη»
3 Ιουνίου-19 Ιουλίου
(Χώρος Α)
Επιμέλεια έκθεσης και αφιερώματος: Δήμητρα Κονδυλάκη
Αρχειακή έρευνα - δραματουργική συνεργασία: Γρηγόρης Ιωαννίδης - Μάνος Καρατζογιάννης
Σκηνογραφική μελέτη: Λουκία Μάρθα - Αλέξανδρος Βαζάκας
Η Πόλη, σκηνοθεσία Γιάννης Μόσχος
10-12 Ιουνίου (Χώρος Β)
Συμπόσιο με τη συμμετοχή ανθρώπων του θεάτρου, θεωρητικών και συγγραφέων
11 Ιουνίου (Χώρος Α)
Εργοτάξιο Λούλα Αναγνωστάκη, Σκηνοθεσία Ρούλα Πατεράκη
17-19 Ιουνίου (Χώρος Β & Ε)
σχόλια