Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ «Ζ_Χ» περιγράφεται ως μια ημιτελής χαρτογράφηση ενός γενεαλογικού χάσματος. Η έρευνα που έγινε είναι υποκειμενική, πάνω σε αντικείμενα και έννοιες που σημάδεψαν την καθημερινότητα της γενιάς X και κληρονομήθηκαν, άλλοτε ασυνείδητα, άλλοτε μετασχηματισμένα, από τη γενιά Z.
Ο Γιώργος Βαλαής δημιούργησε και σκηνοθετεί ένα έργο που μέσα από την εναλλαγή αφηγήσεων, εμπειριών, αναπαραστάσεων, χορού, βίντεο και ήχου αναδεικνύει τις διαφορές αλλά και τις συνδέσεις που υπάρχουν μεταξύ των δυο διαφορετικών γενεών και τη διαφορετική κουλτούρα μέσα στην οποία ζουν.
Η γενιά Ζ απέχει περίπου 30 χρόνια από τη γενιά Χ. Στη γενιά Χ ανήκουν όσοι γεννήθηκαν από το 1965 έως το 1980, στη γενιά Ζ όσοι γεννήθηκαν από το 1997 έως το 2009, οπότε στη γενιά Χ ανήκουν όσοι πλησιάζουν ή ξεπέρασαν τα πενήντα τους χρόνια και στη γενιά Ζ όσοι είναι είκοσι και κάτι. Φυσικά δεν υπάρχουν ταμπέλες που να ορίζουν μια ολόκληρη γενιά, είναι ένας τρόπος για να καταγράψει κανείς τις κοινωνικές αλλαγές που έχουν συμβεί όλο αυτό το διάστημα.
«Είναι σαν να είμαστε κάπως αβοήθητοι μέσα σε όλο αυτό που συμβαίνει, σαν να εξαφανίζονται τα οράματα του 20ού αιώνα και να ζούμε μόνο τις βαρετές επαναλήψεις του. Προσωπικά προσπαθώ να χρησιμοποιήσω την εμπειρία μου και ό,τι ονειρεύτηκα για να συνεχίσω να ζω».
«Οι κουλτούρες των δυο γενιών είναι τελείως διαφορετικές. Η κουλτούρα μας είναι η μόνη μας πραγματικότητα. Η τεχνολογία αλλά και η μεταμοντέρνα επιτάχυνση του κόσμου προκαλεί διαφορετικές εμπειρίες στις γενιές των ανθρώπων και φυσικά διαφορετικό τρόπο σκέψης. Η γενιά Χ μεγάλωσε σε έναν αναλογικό κόσμο, με βινύλια, περιοδικά, φλερτ σε κλαμπ, οικονομική ευμάρεια, ιδεολογίες που παρέμεναν ακόμη ισχυρές∙ είναι η πρώτη γενιά που χόρεψε techno, μεγάλωσε με computers και ωρίμασε επαγγελματικά με το internet, η πρώτη γενιά που μεγάλωσε μέσα σε αυτό που ονομάστηκε παγκοσμιοποίηση. Η γενιά Ζ μεγάλωσε με δικτύωση στο internet από πολύ νωρίς, η mobile κουλτούρα και τα social media αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της ζωής της, πληρώνει συνδρομή για να ακούσει μουσική, φλερτάρει, παραγγέλνει φαγητό και ρούχα με applications, έχει μια μεγαλύτερη ευαισθησία σε θέματα όπως η ρευστότητα των φύλων, η συμπεριληπτικότητα και έχει επιδείξει μια αντίσταση στον σεξισμό και τον ρατσισμό. Ειδικά στην Ελλάδα, το γεγονός ότι η γενιά Ζ μεγάλωσε μέσα σε οικονομική, κοινωνική και πολιτική αστάθεια έχει μετατρέψει πολλούς από αυτήν τη γενιά σε ρεαλιστές χωρίς όνειρα και ιδανικά. Είναι λογικό να συμβαίνει αυτό», λέει ο Γιώργος Βαλαής. «Η βασική διαφορά των δυο γενιών είναι η δικτύωση και το κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο διαμορφώθηκαν. Η γενιά Χ μεγάλωσε με dial up σύνδεση και σοσιαλδημοκρατία, η γενιά Z με 5G και νεοφιλελευθερισμό».

Για τη γενιά Z, η αίσθηση ότι ένας προηγούμενος κόσμος έχει καταρρεύσει γύρω της, πως οι σχέσεις της με τις εμπειρίες των προηγούμενων είναι απόμακρη, δημιουργεί αυτό που ονομάζουμε γενεαλογικό χάσμα. Μια διαφορετική αντίληψη της πραγματικότητας.
«Το όραμα για το μέλλον της γενιάς Χ δημιούργησε το παρόν της γενιάς Ζ. Αυτό που έχει αλλάξει είναι η υφή της καθημερινής εμπειρίας: η καθημερινή εμπειρία έχει επιταχυνθεί, δεν έχει καμία σχέση με τη δεκαετία του ’90, η εμπειρία του χρόνου δεν είναι πια η ίδια, η μουσική έγινε απλώς ψυχαγωγία, η καταγραφή του εαυτού μέσα από κάμερες, η δημόσια εικόνα μας, η πλήξη που προκαλεί το περιεχόμενο του internet, οι αλγόριθμοι που ξέρουν τις συνήθειές μας, η ιδιωτικοποίηση του άγχους, οι επιθυμίες μας που έχουν μετατραπεί σε data που διακινούνται, η αύξηση των ψυχικών ασθενειών είναι μια αλλαγή του κόσμου που είναι φανερή πια στον καθένα από εμάς. Αυτό που παρέμεινε ίδιο είναι ακόμη πιο δυσοίωνο: βλέπουμε τα ίδια παλιά πράγματα σε οθόνες υψηλότερης ανάλυσης, πράγματα που θα έπρεπε να είναι ξεπερασμένα επανέρχονται, δεν έχουμε δημιουργήσει μια πιο ανθρωπιστική κουλτούρα από εκείνη του παρελθόντος, το μέλλον μοιάζει να έχει ακυρωθεί από τις επαναλήψεις μιας κουλτούρας που ήδη έχει εξαντληθεί, είναι σαν να μην έχουμε μπει στον 21ο αιώνα. Σαν να ζούμε ένα παρελθόν που υπάρχει σαν φάντασμα από πάνω μας», λέει ο Γιώργος Βαλαής.
Η παράσταση «Z_X» καταγράφει αυτές τις διαφοροποιήσεις αλλά και τις κοινές γραμμές που ενώνουν τους ανθρώπους πέρα από τις ηλικιακές τους ταυτότητες. Εξερευνά την πορεία προς το μέλλον μέσα από την κληρονομιά των προηγούμενων γενιών και φέρνει στο φως μια αθέατη όψη της γενιάς Z. Ίσως η μοναδική πραγματική κληρονομιά μας να είναι αυτή η αόρατη σκυτάλη: η πίστη ότι μπορούμε να συνεχίσουμε μια παράδοση ελευθερίας, ενώ ταυτόχρονα διαμορφώνουμε μια νέα ταυτότητα. Μια ταυτότητα που ατενίζει το μέλλον με αισιοδοξία και παραμένει συνδεδεμένη με τον εσωτερικό της κόσμο.

Ο Γιώργος Βαλαής παρατηρεί ότι είναι «η ταυτότητα ενός ανθρώπου που αισιοδοξεί για το μέλλον και έχει επαφή με τον εσωτερικό του κόσμο, η ταυτότητα ενός ανθρώπου που μπορεί να μετασχηματίσει την κουλτούρα μέσα στην οποία ζει σε κάτι θετικότερο. Το κοινό αίτημα που τους συνδέει είναι το μέλλον μέσα στο οποίο πρόκειται να ζήσουν. Η επιθυμία τους για το μέλλον που αξίζει να ζήσουν».
Στο έργο, που κάνει πρεμιέρα στις 19 Απριλίου στο BIOS, οι ηθοποιοί μιλούν για αντικείμενα και ιδέες που δημιούργησαν έναν παλαιότερο, προηγούμενο κόσμο: τη μουσική, τα περιοδικά, το πικάπ, την πλήξη που προκαλούν τα media, τη χυδαιότητα, την έκθεση του εαυτού στην κάμερα, το κασετόφωνο, την αγάπη που αλλάζει πρόσωπα, το άγχος του σεξ, το τηλέφωνο, την πορνογραφία, το γρήγορο φαγητό, το Xanax, την ανέπαφη ψηφιακή κουλτούρα, το κοινωνικό άγχος, την αδιάκοπη επιτάχυνση των ρυθμών της ζωής και τη μοναχική αθωότητα των παιδιών της εποχής μας. Ένας ολόκληρος τρόπος ζωής που άλλοτε περνάει από τη μια γενιά στην άλλη και άλλοτε εξαφανίζεται. Το φάντασμα ενός παλιού κόσμου που μοιάζει να απουσιάζει από την Ιστορία, αλλά είναι παντού. Το φάντασμα ενός κόσμου που θα μπορούσε να είναι ελεύθερος.
«Βλέπω πολλούς ανθρώπους γύρω μου να ανησυχούν γι’ αυτό που έρχεται, υπάρχει μια ακραία εμπορευματοποίηση των πραγμάτων, ο κόσμος μετασχηματίζεται από την τεχνοφεουδαρχία, από μια νέα ακροδεξιά και όχι από την κουλτούρα που παράγει. Είναι σαν να είμαστε κάπως αβοήθητοι μέσα σε όλο αυτό που συμβαίνει, σαν να εξαφανίζονται τα οράματα του 20ού αιώνα και να ζούμε μόνο τις βαρετές επαναλήψεις του. Προσωπικά προσπαθώ να χρησιμοποιήσω την εμπειρία μου και ό,τι ονειρεύτηκα για να συνεχίσω να ζω. Αν μια νέα γενιά ανθρώπων καταφέρει και υπερασπιστεί ένα νέο νόημα καθώς μεγαλώνει, κάτι μπορεί να αλλάξει. Το λέει με ποιητικό τρόπο ο Όμηρος στην “Ιλιάδα”, αλλά ισχύει: Η γενιά των ανθρώπων είναι σαν τη γενιά των φύλλων, που άλλα φύλλα ο άνεμος σκορπά χάμω, άλλα πάλι φυτρώνουν όπως η άνοιξη αναχλωραίνει τα πράσινα δέντρα. Έτσι και η γενιά των ανθρώπων: η μία φυτρώνει και η άλλη σβήνεται».
Δείτε περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση εδώ.