«Τίρζα»: Για την αρρώστια της λευκής μεσαίας τάξης

«Τίρζα»: Για την αρρώστια της λευκής μεσαίας τάξης Facebook Twitter
2

Ο Γιέργκεν Χοφμέιστερ είναι σε μία κρίσιμη φάση της ζωής του. Λίγο πριν από τη σύνταξη, ο διευθυντής του εκδοτικού οίκου όπου δουλεύει ως επιμελητής του ανακοινώνει ότι δεν τον χρειάζεται πια, ότι τα κριτήρια με τα οποία επιλέγει βιβλία προς έκδοση είναι ξεπερασμένα. «Οι άνθρωποι τώρα δεν έχουν πλέον χρόνο. Ούτε για εφημερίδα, ούτε καν για τηλεόραση. Αυτό πρέπει να το λάβουμε υπόψη μας. Πρέπει να φτιάξουμε βιβλία για ανθρώπους που δεν έχουν χρόνο για να διαβάσουν. Χρειαζόμαστε best-sellers. Ο πελάτης είναι βασιλιάς, Γιέργκεν. Άδειασε το γραφείο σου και βούτηξε στην ελευθερία» του λέει.

Σε ποια «ελευθερία», όμως; Ο Χοφμέιστερ είναι ένας τυπικός εκπρόσωπος της ευκατάστατης μεσαίας τάξης. Ζει σ' ένα όμορφο σπίτι στην καλύτερη γειτονιά του Άμστερνταμ κι έχει και ένα εκατομμύριο σε τράπεζα της Ζυρίχης, στέλεχος της οποίας τον συμβουλεύει να επενδύσει σε hedge fund. Δεν ξέρει περί τίνος πρόκειται ακριβώς, αλλά δελεάζεται από την υπόσχεση θεαματικών αποδόσεων. Συναινεί – και τα χάνει όλα.

Η γυναίκα του τον εγκατάλειψε πριν από τρία χρόνια, η μεγάλη κόρη του έχει τραβήξει τον δρόμο της. Οk, κάνει μαθήματα για σούσι και σασίμι και ασχολείται με την Τίρζα, την πολυαγαπημένη μικρή του κόρη – στον ρόλο του πατέρα βρήκε το νόημα που του έλειπε. Όμως η Τίρζα μεγάλωσε, μόλις τελείωσε το λύκειο και το πρώτο που θέλει να κάνει, λέει, είναι να ταξιδέψει στην Αφρική με τον φίλο της, τον Σούκρι, έναν νεαρό μουσουλμάνο μουσικό.

Είναι ένας ευγενικός και διακριτικός άνθρωπος ο Χοφμέιστερ. Αναγνωρίζει στους άλλους το δικαίωμά τους να επιδιώξουν την «αυτοεκπλήρωσή» τους, ακόμα κι αν ο ίδιος δεν συμφωνεί με τις επιλογές τους. Θέλει να ζει ήσυχα, πιστεύει ότι αν οι άνθρωποι συνεργαστούν μπορούν να ζήσουν ευτυχισμένοι. Αγαπάει τον Τολστόι και τον Ντοστογιέφσκι και πιστεύει αυτό που διατύπωσε ο Σπινόζα, ότι δεν μπορείς να είσαι ευτυχισμένος, αν η δική σου ευτυχία κάνει δυστυχισμένους τους άλλους. Δηλώνει αγνωστικιστής, άρα αντίθετος σε κάθε είδους θρησκευτική μισαλλοδοξία.

Μα, τότε, γιατί ταυτίζει τον φίλο της κόρης του με τους τρομοκράτες που έριξαν τους Δίδυμους Πύργους; Στο πρόσωπο του νεαρού μουσουλμάνου θα συναντηθούν όλες οι αιτίες της προσωπικής του αποτυχίας, του κενού που νιώθει, της εγκατάλειψής του απ' όλα τα πρόσωπα που θεωρούσε δικά του. «Ο πόνος είναι το μέρος όπου κατοικεί το θηρίο» λέει. Ο μορφωμένος, πολιτισμένος, ανεκτικός, φιλήσυχος δυτικός άνθρωπος θα αφεθεί στο φονικό ένστικτο του πρωτόγονου. Η βιτρίνα καταρρέει με πάταγο.

Οι 445 σελίδες του μυθιστορήματος του Γκρούνμπεργκ (Τίρζα, η βασίλισσα του ήλιου, εκδ. Καστανιώτη, 2010) συμπυκνώθηκαν, προκειμένου να ανεβούν στη σκηνή του Εθνικού Θεάτρου της Χάγης σε δύο πράξεις και 23, μικρής έκτασης σκηνές. Αυτήν τη διασκευή, στην οποία αποτυπώνονται το πλήθος από μικρές και μεγαλύτερες μαύρες τρύπες του δυτικού μοντέλου ζωής, όλες οι αντιφάσεις και η υποκρισία, όλη η σαθρότητα των αξιών της εν γένει αξιοζήλευτης λευκής μεσαίας τάξης, σκηνοθέτησε υποδειγματικά ο Κώστας Φιλίππογλου. Έχοντας στη διάθεσή του ένα εύπλαστο ερμηνευτικό σχήμα, δύο εξαιρετικούς, έμπειρους ηθοποιούς, την Άννα Μάσχα και τον Στέλιο Μάινα, και τέσσερις της νεότερης γενιάς (Ηλιάνα Μαυρομάτη,  Ίριδα Μάρα, Γιωργής Τσαμπουράκης, Τάσος Δημητρόπουλος) ενίσχυσε τη γρήγορη ροή της ιστορίας με μια υποκριτική όπου το σώμα κινείται και «μιλάει». Από την πρώτη σκηνή, όταν οι ηθοποιοί περιστρέφονται γύρω από τον εαυτό τους με τις καρέκλες στα χέρια, έως την τελευταία, της μοναχικής κατάρρευσης του κεντρικού ήρωα, καθένας από τους ηθοποιούς και όλοι μαζί (δεν εγκαταλείπουν, άλλωστε, ούτε στιγμή τη σκηνή) κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον για την εξέλιξη της ιστορίας. Το στενόμακρο τραπέζι που εύκολα γύριζε γύρω από ένα κεντρικό «πόδι», που εξίσου εύκολα μίκραινε και μεγάλωνε, σε συνδυασμό με τους μελετημένους φωτισμούς της Μελίνας Μάσχα, αποτελεί παράδειγμα λειτουργικής, μικρού προϋπολογισμού σκηνογραφίας. Η μουσική των Lost Bodies δεν συνεισφέρουν απλώς σε ατμόσφαιρες, αποτελούν βασικό στοιχείο δόμησης της σκηνικής πράξης.

Εκτός από τις σκηνικές αρετές της, όμως, η παράσταση της Τίρζα προσφέρει το κατάλληλο πλαίσιο για να εξετάσουμε κάποια κρίσιμα ζητήματα που έχουμε καθυστερήσει να αντιμετωπίσουμε. Ας πούμε, τι απαντάς σε έναν άνθρωπο σαν τον Χοφμέιστερ που λέει: «Εγώ βιώνω τη συμπόνια σαν προσωπική προσβολή. Με προσβάλλει η συμπόνια, με εξοργίζει». Βέβαια, ένας άνθρωπος που έχει γαλουχηθεί με τα ευρωπαϊκά ιδεώδη του τρίπτυχου «ελευθερία - ισότητα - αδελφότητα» δεν μπορεί παρά να απορρίπτει τη συμπόνια, γιατί προϋποθέτει την ανισότητα: κάποιος είναι καλά και από πάνω συμπονά τον δυστυχή και αδύναμο. Αλλά η ανισότητα είναι συστατικό του κόσμου και της ύπαρξης και η συμπόνια είναι απόδειξη ανθρωπιάς. Όσο για τις αξίες του ευρωπαϊκού πολιτισμού, τι να πει κανείς; Η συνεχιζόμενη αποικιοκρατία στην Αφρική, σε συνδυασμό με τις πολιτικές για τη «λαθρομετανάστευση», τις έχει προ πολλού αδειάσει. Πόση υποκρισία πια, πόση πόζα μπορείς ν' ανεχθείς;

Θέατρο
2

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Ηow to resuscitate a dinosaur/ Έι, Romeo, πώς δίνεις το φιλί της ζωής σε έναν δεινόσαυρο;

Guest Editors / «Ο Καστελούτσι σκηνοθετεί μια υπόσχεση· και κάνει τέχνη εκκλησιαστική»

«Πέρασαν μέρες από την πρώτη μου επαφή με τη Βερενίκη. Μάντρωσα ένα κοπάδι σκέψεις» – ο Κυριάκος Χαρίτος γράφει για μια από τις πολυσυζητημένες παραστάσεις της σεζόν, που ανέβηκε στη Στέγη.
ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΧΑΡΙΤΟΣ
Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Θέατρο / Onassis Dance Days 2025: Ένας ύμνος στα αδάμαστα σώματα

Ένα νέο, αλλιώτικο σύμπαν για τον «χορό» ξεδιπλώνεται από τις 3 έως τις 6 Απριλίου στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση, μέσα από τα πρωτοποριακά έργα τεσσάρων κορυφαίων Ελλήνων χορογράφων και του διεθνούς φήμης Damien Jalet.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Κώστας Νικούλι

Θέατρο / «Μπορώ να καταλάβω το πώς είναι να νιώθεις παρείσακτος»

Ο 30χρονος Κώστας Νικούλι μιλά για την πορεία του μετά το «Ξενία» που του χάρισε το βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου ηθοποιού όταν ήταν ακόμα έφηβος, για το πόσο Έλληνας νιώθει, για την πρόκληση του να παίζει τρεις γκέι ρόλους και για το πόσο τον έχει αλλάξει το παιδί του.
M. HULOT
Μέσα στον θησαυρό με τις εμβληματικές φορεσιές της Δόρας Στράτου

Θέατρο / «Κάποτε έδιναν τις φορεσιές για έναν πλαστικό κουβά, που ήταν ό,τι πιο μοντέρνο»

Μια γνωριμία με τη μεγάλη κληρονομιά της Δόρας Στράτου μέσα από τον πλούτο αυθεντικών ενδυμάτων που δεν μπορούν να ξαναραφτούν σήμερα και συντηρούνται με μεγάλο κόπο, χάρη στην αφοσίωση και την εθελοντική προσφορά μιας ομάδας ανθρώπων που πιστεύουν και συνεχίζουν το όραμά της.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Οι Αθηναίοι / Βασιλική Δρίβα: «Με προσβάλλει να με χρησιμοποιούν σαν καθρέφτη για την ανωτερότητά τους»

Ανατρέποντας πολλά από τα στερεότυπα που συνοδεύουν τους ανθρώπους με αναπηρία, η Βασιλική Δρίβα περιγράφει τις δυσκολίες που αντιμετώπισε αλλά και τις χαρές, και μπορεί πλέον να δηλώνει, έστω δειλά, πως είναι ηθοποιός. Είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ξαναγράφοντας τον Ίψεν

Θέατρο / Ο Ίψεν στον Πειραιά, στο μουράγιο

«Δεν είναι εύκολο να είσαι ασυμβίβαστη. Όπως δεν είναι εύκολο να ξαναγράφεις τον Ίψεν» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για την παράσταση «Εχθρός του λαού» σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κωνσταντίνου Βασιλακόπουλου.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Lifo Videos / «Δυσκολεύτηκα να διαχειριστώ τις αρνητικές κριτικές και αποσύρθηκα για έναν χρόνο»

Η ηθοποιός Παρασκευή Δουρουκλάκη μιλά για την εμπειρία της με τον Πέτερ Στάιν, τις προσωπικές της μάχες με το άγχος και την κατάθλιψη, καθώς και για το θέατρο ως διέξοδο από αυτές.
ΣΩΤΗΡΗΣ ΒΑΛΑΡΗΣ
Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Θέατρο / Μαρία Σκουλά: «Πιστεύω πολύ στο χάος μέσα μου»

Από τον ρόλο της Μάσα στην πραγματική ζωή, από το Ηράκλειο όπου μεγάλωσε μέχρι τη ζωή με τους ανθρώπους του θεάτρου, από τον φόβο στην ελευθερία, η ζωή της Μαρίας Σκουλά είναι ένας δρόμος μακρύς και δύσκολος που όμως την οδήγησε σε κάτι δυνατό και φωτεινό.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Μια νέα παράσταση χαρτογραφεί το χάσμα μεταξύ γενιάς Z και γενιάς X

Θέατρο / Μια νέα παράσταση χαρτογραφεί το χάσμα μεταξύ γενιάς Z και γενιάς X

Μέσα από την εναλλαγή αφηγήσεων, εμπειριών, αναπαραστάσεων, χορού, βίντεο και ήχου, η παράσταση του Γιώργου Βαλαή αναδεικνύει τις διαφορές αλλά και τις συνδέσεις που υπάρχουν μεταξύ των δυο διαφορετικών γενεών.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Ρομέο Καστελούτσι: «Όπου παρεμβάλλεται το κράτος, δεν υπάρχει χώρος για τον έρωτα. Ο έρωτας είναι εναντίον του κράτους και το κράτος εναντίον του έρωτα».

Θέατρο / Ρομέο Καστελούτσι: «Πάντα κάποιος πολεμά τον έρωτα. Και οι εραστές είναι πάντα τα θύματα»

Ο σπουδαίος Ιταλός σκηνοθέτης, λίγο πριν επιστρέψει στην Αθήνα και στη Στέγη για να παρουσιάσει τη «Βερενίκη» του, μας μίλησε για τον έρωτα, τη γλώσσα και τη μοναξιά, την πολιτική και την ανυπέρβλητη Ιζαμπέλ Ιπέρ.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
CHECK How soon is now: Μια παράσταση για τους μετεξεταστέους της συστημικής ιστορίας

Θέατρο / How soon is now: Μια παράσταση για τους μετεξεταστέους της Iστορίας

Σκηνοθετημένη από έναν νέο δημιουργό, η παράσταση που βασίζεται στο τελευταίο κείμενο της Γλυκερίας Μπασδέκη επιχειρεί έναν διάλογο με μία από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ελληνικής ιστορίας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
Αγορίτσα Οικονόμου

Αγορίτσα Οικονόμου / «Πέφτω να κοιμηθώ και σκέφτομαι ότι κάτι έχω κάνει καλά»

Βρέθηκε να κυνηγάει το όνειρο της υποκριτικής, χωρίς να γνωρίζει τον τρόπο, αλλά με τη βεβαιότητα ότι δεν ήθελε ποτέ να μείνει με την απορία «γιατί δεν το έκανα;». Μέσα από σκληρή δουλειά και πολλούς μικρούς ρόλους, κατάφερε να βρει τον δρόμο της στην τέχνη, στον οποίο προχωρά και αισθάνεται τυχερή. Η Αγορίτσα Οικονόμου είναι η Αθηναία της εβδομάδας.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ
ΧΡΗΣΤΟΣ ΘΕΟΔΩΡΙΔΗΣ 

Θέατρο / «Αν κλάψω με ένα έργο, είμαι σε καλό δρόμο»

Ο Χρήστος Θεοδωρίδης, που έχει σκηνοθετήσει με επιτυχία δύο έργα φέτος, του Βιριπάγιεφ και της Αναγνωστάκη, εξηγεί γιατί τον ενδιαφέρουν τα κείμενα που μιλάνε στον άνθρωπο σήμερα, ακόμα κι αν σε αυτά ακούγονται ακραίες απόψεις που ενοχλούν και τον ίδιο.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΠΑΡΙΔΗΣ
Να είσαι γκέι στη Νέα Υόρκη

Θέατρο / «Η Κληρονομιά μας»: Τι αποκομίσαμε από την εξάωρη παράσταση στο Εθνικό

«Μία ποπ queer saga, παραδομένη πότε στη μέθη των κοκτέιλ Μανχάταν και πότε στο πένθος μιας αλησμόνητης συλλογικής απώλειας» – Κριτική της Λουίζας Αρκουμανέα για το πολυβραβευμένο έργο του Μάθιου Λόπεζ, που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα από τον Γιάννη Μόσχο.
ΛΟΥΙΖΑ ΑΡΚΟΥΜΑΝΕΑ
«Δεν είμαι ασεβής, ούτε ιδιοσυγκρασιακή ούτε αιρετική»

Θέατρο / «Δεν είμαι ασεβής, ούτε ιδιοσυγκρασιακή, ούτε αιρετική»

Μετά την Ορέστεια του Στρίντμπεργκ και τις πρόβες για το έργο του Βασίλη Βηλαρά, η Λένα Κιτσοπούλου μιλάει για προσδοκίες και αποφάσεις, για επιτυχίες και απορρίψεις, για το «σύστημα» μέσα στο οποίο δουλεύει και για όλους εκείνους τους χαρακτηρισμούς που της αποδίδουν.
ΑΡΓΥΡΩ ΜΠΟΖΩΝΗ

σχόλια

2 σχόλια
Θα ήθελα επίσης να συμπληρώσω πως κατά τη γνώμη μου πάντα,το πολύ μεγάλο πρόβλημα του μέσου δυτικού ανθρώπου είναι η έλλειψη,ευελιξίας(;)σοφίας(;) να αποδεχτεί ανατροπές καταστάσεων που δεν μπορούσε να φανταστεί πως θα συνέβαιναν. Η δυσκολία αποδοχής επίσης πως δεν είναι σε θέση να έχει τον έλεγχο των όσων συμβαίνουν γύρω του και κυρίως στη ζωή του.Η έλλειψη πνευματικότητας επίσης.
Φαίνεται πράγματι ενδιαφέρον έργο.Θα ήθελα να πω πάντως πως ναι, ο δυτικός πολιτισμός έχει και κενά και μαύρες τρύπες αλλά δεν είναι προς ολοκληρωτική κατεδάφιση.Συνεισέφερε κατά πολύ στην εξέλιξη της ανθρωπότητας.Να εξελιχθεί πρέπει ,όχι να κατεδαφισθεί κατά την γνώμη μου.Κοιτάχτε ας πούμε έναν άλλο πολιτισμό αυτόν της σαρίας,και θα καταλάβετε ίσως τι εννοώ.