«Ατίμωση»: Μια βραβευμένη ανάλυση της αποικιοκρατίας επανακυκλοφορεί

Τζ. Μ. Κουτσί: «Ατίμωση» Facebook Twitter
Η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου. Φωτ.: Leonardo Cendamo/Getty Images/Ideal Images
0

«Είναι πενήντα δύο χρονών, διαζευγμένος και, για την ηλικία του, θεωρεί ότι έχει λύσει αρκετά ικανοποιητικά το πρόβλημα της σεξουαλικής του ζωής». Ο Τζ. Μ. Κουτσί μάς εισάγει στον κόσμο του ήρωα της «Ατίμωσης» χωρίς περιστροφές: ο Ντέιβιντ Λούρι, καθηγητής λογοτεχνίας σε τεχνικό πανεπιστήμιο του Κέιπ Τάουν, σε μια περίοδο όπου οι ανθρωπιστικές σπουδές έχουν περιθωριοποιηθεί, «αναζωογονείται» εβδομαδιαίως με τη συνδρομή μιας πειθήνιας σεξεργάτριας. Κι όταν η τελευταία, πανικόβλητη στο ενδεχόμενο να μπερδευτεί η επαγγελματική με την οικογενειακή της ζωή, εξαφανίζεται, το ενδιαφέρον του Λούρι στρέφεται σε μια φοιτήτριά του. 

Ο καθηγητής μοιάζει ανίκανος ν’ αντιληφθεί ότι η αγαπημένη του φοιτήτρια δεν τρέφει αντίστοιχα αισθήματα για κείνον. Την πρώτη φορά, πάντως, που μπουκάρει στο διαμέρισμά της, η εικοσάχρονη κοπέλα «δεν του αντιστέκεται. Απλώς στρέφεται αλλού· στρέφει αλλού τα χείλη, στρέφει αλλού τα μάτια της. Τον αφήνει να την ξαπλώσει στο κρεβάτι και να τη γδύσει (…) Με το που μένει γυμνή, χώνεται στο καπιτονέ πάπλωμα σαν τυφλοπόντικας που σκάβει το λαγούμι του και του γυρίζει την πλάτη.  Δεν είναι βιασμός, όχι ακριβώς, αλλά κάτι ανεπιθύμητο, απολύτως ανεπιθύμητο. Είναι σαν να έχει αποφασίσει να παραμείνει αδρανής, να πεθάνει μέσα της όσο διαρκεί η πράξη…»

Πολύ σύντομα, ο Ντέιβιντ Λούρι θα κατηγορηθεί για σεξουαλική παρενόχληση και καθώς δεν πιστεύει πως διέπραξε κάποιο θανάσιμο λάθος, θ’ αρνηθεί ν’ απολογηθεί δημοσίως, όπως του προτείνουν από το πανεπιστήμιο, και θα χάσει τη δουλειά του. Όταν όμως, αναζητήσει καταφύγιο στη φάρμα που διατηρεί η λεσβία κόρη του, Λούσι, προσπαθώντας να καλλιεργήσει τη μοναδική σχέση που του έχει απομείνει, θα γίνει μάρτυρας ενός εξευτελισμού που θα τον συντρίψει…

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στην Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης.

Η απαισιοδοξία και ο σκεπτικισμός περισσεύουν σε αυτό το σύντομο και λιτό μυθιστόρημα που χάρισε το 1999 στον Νοτιοαφρικανό Τζ. Μ. Κουτσί το δεύτερο Booker της καριέρας του. Ένα μυθιστόρημα που πρωτοκυκλοφόρησε στα ελληνικά το 2002 από τις εκδόσεις Λιβάνη σε μετάφραση Αλέξανδρου Καλοφωλιά και μόλις επανεκδόθηκε από τη Διόπτρα σε μετάφραση Χριστίνας Σωτηροπούλου, το οποίο όχι μόνο ανατέμνει την κοινωνική πραγματικότητα στη μετά το απαρχάιντ εποχή, αλλά και τις πατριαρχικές αντιλήψεις και πρακτικές που σήμερα πια βρίσκονται επιτέλους στο στόχαστρο. 

ατίμωση
ΚΑΝΤΕ ΚΛΙΚ ΕΔΩ ΓΙΑ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΕΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ. J. M. Coetzee, Ατίμωση, εκδ. Διόπτρα, μτφρ. Χριστίνα Σωτηροπούλου

Στο κατώφλι των γηρατειών, βυθισμένος στη μοναξιά και στο όνειρό του να ολοκληρώσει κάποτε μια όπερα για τον Μπάιρον, ο ήρωας της «Ατίμωσης» θα διαπιστώσει πως και μετά το τέλος του απαρτχάιντ, η φρίκη στην πατρίδα του βασιλεύει. Πριν καλά καλά συμφιλιωθεί με την απόφαση της κόρης του να ζήσει σαν αγρότισσα, χωρίς σύντροφο, πλάι σε άγρια κυνηγόσκυλα που αναλαμβάνει να φιλοξενεί και υπό την «προστασία» του μαύρου οικογενειάρχη γείτονά της που εποφθαλμιά τη γη της, ο ατιμασμένος καθηγητής θα βιώσει μαζί της ένα περιστατικό απίστευτης βίας: την εισβολή στο αγρόκτημα μιας συμμορίας –δυο αντρών και ενός αγοριού, επίσης μαύρων– οι οποίοι θ’ αρπάξουν ό,τι μπορούν ν’ αρπάξουν από το σπίτι, θα καταστρέψουν φυτώρια και θα θανατώσουν ζώα, θα τον ραντίσουν με οινόπνευμα και θ’ αποπειραθούν να τον κάψουν, κι όλα αυτά, αφού πρώτα, παλλόμενοι από μίσος, έχουν βιάσει και οι τρεις διαδοχικά το παιδί του.  

Η στάση της Λούσι, εν τούτοις, είναι αποκαρδιωτική για τον πατέρα της: η κοπέλα δεν διανοείται να στραφεί εναντίον κανενός. Επωμίζεται τον ρόλο του θύματος καταχωνιάζοντας μέσα της το σοκ, λες και ξεπληρώνει μόνη της τα κρίματα της φυλής της. Για τη Λούσι, άλλος τρόπος για να επιβιώσει στη νέα πραγματικότητα της Νότιας Αφρικής δεν υπάρχει. Κι επιπλέον, όπως δηλώνει στον Λούρι ευθαρσώς, «σε σχέση με τους άντρες και το σεξ, δεν με εκπλήσσει τίποτε πια. Ίσως για τους άντρες το μίσος προς τις γυναίκες να κάνει το σεξ πιο συναρπαστικό. Άντρας είσαι, θα ξέρεις. Όταν κάνεις σεξ με κάποια άγνωστη –όταν την παγιδεύεις, την ακινητοποιείς, τη βάζεις κάτω, ρίχνεις όλο σου το βάρος πάνω της– δεν είναι λίγο σαν να τη σκοτώνεις;».

Την εποχή που ο Κουτσί δημοσίευσε την «Ατίμωση», η εγκληματικότητα, η διαφθορά και η ανεργία στη Νότιο Αφρική κάλπαζαν, το AIDS θέριζε και οι επιθέσεις που δέχονταν οι λευκοί –το 10% του πληθυσμού– μέρα με τη μέρα πολλαπλασιάζονταν. Χρειαζόταν πολύς χρόνος ακόμα για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις μιας αρμονικής συμβίωσης. Κι είναι χαρακτηριστικό ότι η βούληση του Κουτσί να καταγράψει μυθιστορηματικά την τόσο περίπλοκη κατάσταση της χώρας του τού φόρτωσε τη ρετσινιά του ρατσιστή από αξιωματούχους του Αφρικανικού Εθνικού Κονγκρέσου

Το σίγουρο είναι πως η «Ατίμωση» είχε έρθει να προστεθεί σ’ έναν μακρύ κατάλογο έργων του ίδιου, που τον είχαν ήδη κατατάξει σ’ έναν από τους σημαντικότερους μεταμοντέρνους αγγλοσάξονες συγγραφείς. Μακριά από φτηνούς μελοδραματισμούς και πολιτικολογίες, το έργο του Κουτσί συνιστά μια σύγχρονη ανάλυση της αποικιοκρατίας και ταυτόχρονα μια απόπειρα προσέγγισης του σκοτεινού πυρήνα της ανθρώπινης φύσης. Γι’ αυτό άλλωστε το 2003 τιμήθηκε και με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

ΑΓΟΡΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΕΔΩ






 

Βιβλίο
0

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ

Φοίβος Οικονομίδης

Βιβλίο / Φοίβος Οικονομίδης: «Είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή να σπάσουμε σε χίλια κομμάτια»

Με αφορμή το νέο του βιβλίο «Γιακαράντες», ο Φοίβος Οικονομίδης, ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς συγγραφείς της νεότερης γενιάς, μιλά για τη διάσπαση προσοχής, την αυτοβελτίωση, τα κοινωνικά δίκτυα, το βύθισμα στα ναρκωτικά και τα άγχη της γενιάς του.
ΙΩΝΑΣ ΚΑΛΛΙΜΑΝΗΣ
Σερζ Τισερόν «Οικογενειακά μυστικά»

Το Πίσω Ράφι / «Το να κρατάμε ένα μυστικό είναι ό,τι πιο πολύτιμο και επικίνδυνο έχουμε»

Μελετώντας τις σκοτεινές γωνιές των οικογενειακών μυστικών, ο ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Σερζ Τισερόν αποκαλύπτει τη δύναμη και τον κίνδυνο που κρύβουν καθώς μεταφέρονται από τη μια γενιά στην άλλη.
ΣΤΑΥΡΟΥΛΑ ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ
Το ηθικό ζήτημα με τις μεταθανάτιες εκδόσεις με αφορμή το ημερολόγιο της Τζόαν Ντίντιον

Βιβλίο / Μεταθανάτιες εκδόσεις και ηθικά διλήμματα: Η Τζόαν Ντίντιον στο επίκεντρο

Σύντομα θα κυκλοφορήσει ένα βιβλίο με τις προσφάτως ανακαλυφθείσες «ψυχιατρικές» σημειώσεις της αείμνηστης συγγραφέως, προκαλώντας ερωτήματα σχετικά με τη δεοντολογία της μεταθανάτιας δημοσίευσης έργων ενός συγγραφέα χωρίς την επίσημη έγκρισή του.
THE LIFO TEAM
Στα «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος

Ηχητικά Άρθρα / Γιάννης Τσαρούχης: «Η ζωγραφική μου θρέφεται από τη μοναξιά και τη σιωπή»

Στα εκπληκτικά «Μαθήματα Ζωγραφικής» του Γιάννη Τσαρούχη αποκαλύπτεται όλος ο ελληνικός κόσμος, από τις μινωικές τοιχογραφίες έως τα λαϊκά δημιουργήματα του Θεόφιλου.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
George Le Nonce: «Εκτός από τα φέικ νιουζ, υπάρχει η φέικ λογοτεχνία και η φέικ ποίηση»

Ποίηση / George Le Nonce: «Εκτός από τα fake news, υπάρχει η fake λογοτεχνία και ποίηση»

Με αφορμή την έκδοση του τέταρτου ποιητικού του βιβλίου, με τίτλο «Μαντείο», ο Εξαρχειώτης ποιητής μιλά για την πορεία του, την ποίηση –queer και μη–, και για την εποχή του Web 2.0, αποφεύγοντας την boomer-ίστικη νοοτροπία.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ
Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Βιβλίο / Χατζιδάκις, Ιωάννου, Χιόνης, Βακαλόπουλος, Κοντός: 5 βιβλία τους κυκλοφορούν ξανά

Μια σειρά από επανεκδόσεις αλλά και νέες εκδόσεις, που αφορούν ποιητές και λογοτέχνες που έχουν φύγει από τη ζωή μάς θυμίζουν γιατί επιστρέφουμε σε αυτούς, διαπιστώνοντας ότι παραμένουν, εν πολλοίς, αναντικατάστατοι.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός.

Βιβλίο / Οβίδιος: Η νέα μετάφραση των «Μεταμορφώσεων» είναι ένας άθλος και εκδοτικό γεγονός

Ο κορυφαίος μελετητής του ρωμαϊκού κόσμου Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής ολοκλήρωσε την απόδοση στα ελληνικά των 12.000 στίχων του έργου του Οβίδιου, εκφράζοντας ταυτόχρονα τον άκρως μοντέρνο χαρακτήρα του ποιητή.
ΤΙΝΑ ΜΑΝΔΗΛΑΡΑ
«Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Βιβλίο / «Τροχιές»: Η Samantha Harvey κέρδισε πανάξια το Booker

Με θέμα την καθημερινότητα έξι αστροναυτών σε έναν διεθνή διαστημικό σταθμό, το μυθιστόρημα που κέρδισε το Booker 2024 μόλις μεταφράστηκε στα ελληνικά, είναι ένα ποίημα για τον πλανήτη Γη και μας καλεί να τον εκτιμήσουμε ξανά.
ΕΙΡΗΝΗ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
2000 χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, ένα βιβλίο για τους Ρωμαίους αυτοκράτορες γίνεται μπεστ-σέλερ

Βιβλίο / Ο Σουητώνιος του 69 μ.Χ. γίνεται ξανά μπεστ-σέλερ

Οι «Βίοι των Καισάρων», το εξόχως κουτσομπολίστικο βιβλίο που είχε γράψει ο Σουητώνιος για τον βίο και την πολιτεία της πρώτης σειράς των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, κυκλοφόρησε σε νέα μετάφραση και μπήκε στη λίστα με τα ευπώλητα των Sunday Times.
THE LIFO TEAM
«Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Βιβλίο / «Αν δεν μας αρέσουν οι ηγέτες που ψηφίζουμε, ας κατηγορήσουμε τον εαυτό μας»

Ο «ροκ σταρ ιστορικός των ημερών», ο καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και βραβευμένος συγγραφέας Peter Frankopan, μιλά στη LIFO για τους κινδύνους που απειλούν την Ευρώπη, τη Γάζα και την άνοδο της ακροδεξιάς.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΣ
Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Daily / Πένθος και ανάνηψη: Ο δικός μας Σαββόπουλος

Μια εικοσαετία μετά την πρώτη έκδοση του βιβλίου, κυκλοφορεί ξανά σε αναθεωρημένη μορφή, η ενθουσιώδης, στοχαστική, λυρική μελέτη του έργου του σπουδαίου όσο και «πολωτικού» Έλληνα τραγουδοποιού από τον Δημήτρη Καράμπελα.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΑΚΗΣ
Ο Γιάννης και η φασολιά

Guest Editors / Ο Γιάννης και η φασολιά

Τέλη ’70, Αθήνα. Ένας νεαρός βουτάει στην ποίηση στη βιβλιοθήκη της Ελληνοαμερικανικής Ένωσης. Οι στίχοι του Γιάννη Κοντού τον αγγίζουν. Χρόνια μετά, ως συγγραφέας πια, δημιουργεί μια λογοτεχνική σχέση που κρατά δεκαετίες, ανάμεσα σε εκδοτικούς οίκους, ταβέρνες και πρωινά τηλεφωνήματα.
ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ
Ευκλείδης Τσακαλώτος: Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές, ακόμα κι αν αυτό ακούγεται σαν τετραγωνισμός του κύκλου!

Βιβλίο / Ευκλείδης Τσακαλώτος: «Οφείλουμε να είμαστε πιο ριζοσπάστες και ταυτόχρονα πιο ρεαλιστές στην αριστερά»

Μια πολιτική κουβέντα «εφ’ όλης της ύλης» με τον βουλευτή της Νέας Αριστεράς, πανεπιστημιακό και πρώην υπουργό Οικονομικών στο στούντιο της LiFO με αφορμή το «Μανιφέστο για μια βιώσιμη κοινωνία», το τρίτο του συγγραφικό πόνημα τα τελευταία χρόνια.
ΘΟΔΩΡΗΣ ΑΝΤΩΝΟΠΟΥΛΟΣ