Τον Νοέμβριο του 2021 πολλά είχαν αλλάξει στον κόσμο από τότε που, είκοσι χρόνια νωρίτερα, έκανε πρεμιέρα στις αίθουσες η πρώτη ταινία με τις περιπέτειες του Χάρι Πότερ, τέσσερα χρόνια αφότου είχε κυκλοφορήσει το πρώτο βιβλίο της Τζ.Κ. Ρόουλινγκ «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος», το πρώτο μιας σειράς που άλλαξε για πάντα την παιδική λογοτεχνία, ανοίγοντας ένα παράθυρο στον κόσμο μιας ανείπωτης μέχρι τότε μαγείας για μικρούς και μεγάλους.
Εν μέσω πανδημίας ανακοινώθηκε από τη Warner Media η ειδική πανηγυρική εκδήλωση για την εικοστή επέτειο του Χάρι Πότερ που συνόδευσε τις ειδικές συλλεκτικές σκληρόδετες εκδόσεις των βιβλίων και μιας σειράς επετειακών προϊόντων που εξαντλήθηκαν με προπαραγγελίες με το που ανακοινώθηκε η κυκλοφορία τους.
Τα έντυπα σε όλο τον κόσμο ασχολήθηκαν με το τρέιλερ, την ημερομηνία κυκλοφορίας και τα μέλη του καστ που θα έπαιρναν μέρος στην ειδική τελετή σε μια ιστορική επανένωση με τίτλο «Χάρι Πότερ: 20th Anniversary: Return to Hogwarts» που θα περιλάμβανε «εις βάθος συνεντεύξεις και συνομιλίες με ηθοποιούς» για ένα από τα πιο αγαπημένα franchises της ποπ κουλτούρας, σύμφωνα με τη Warner Media.
Η τεράστια κοινότητα που έχει δημιουργηθεί από τις αναγνώσεις και την προβολή των έργων της θα απαιτήσει με τη σειρά της κοινωνική δικαιοσύνη για έννοιες που δεν είχαν συζητηθεί από προηγούμενες γενιές. Και ίσως πολύ αργότερα, όταν θα έχουν μείνει μόνο τα βιβλία ή οι ταινίες, κάποιοι θα δουν με άλλο μάτι τη Ρόουλινγκ που κατά γενική ομολογία έχει κάνει δηλώσεις που δεν στερούνται ενσυναίσθησης και συμπόνιας.
Η ταινία ανακοινώθηκε ότι θα έκανε πρεμιέρα την 1η Ιανουαρίου στο HBO Max, ακριβώς την ώρα που το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα και ξεκινά η νέα χρονιά, και φυσικά απαιτούσε μια εγγραφή στην πλατφόρμα, που στοίχιζε 15 δολάρια. Εννοείται ότι είχαν προηγηθεί teasers, διαγωνισμοί και όλα όσα μπορούν να συνοδεύσουν το γεγονός και ένα βίντεο που κυκλοφόρησε στις 6 Δεκεμβρίου, το οποίο δείχνει κάποια μέλη του καστ να παίρνουν την πρόσκλησή τους από το Χόγκουαρτς για την ιστορική επανένωση.
Σχεδόν όλα τα μεγάλα ονόματα από τις ταινίες του Χάρι Πότερ έδωσαν το «παρών», συμπεριλαμβανομένων των Ντάνιελ Ράντκλιφ, Ρούπερτ Γκριντ και Έμα Γουάτσον που έπαιξαν τους βασικούς χαρακτήρες στις οκτώ ταινίες φαντασίας, τον Χάρι, τον Ρον και την Ερμιόνη αντίστοιχα, και είδαν μέσα από αυτούς τους ρόλους να μεταμορφώνεται η ζωή και η καριέρα τους, αλλά και ηθοποιών από την αφρόκρεμα της παγκόσμιας σκηνής, όπως η Έλενα Μπόναμ Κάρτερ, ο Ρέιφ Φάινς, ο Γκάρι Όλντμαν, και σκηνοθετών όπως ο Κρις Κολόμπους και ο Αλφόνσο Κουαρόν, που σκηνοθέτησαν τις πρώτες δύο και την τρίτη ταινία Χάρι Πότερ αντίστοιχα.
Μεγάλη απούσα από την επανένωση η συγγραφέας και πνευματική μητέρα των βιβλίων, η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ, γεγονός πρωτοφανές, αφού όχι μόνο έλειπε από αυτό το σημαντικό γεγονός αλλά και από το πρόγραμμα όλων των εκδηλώσεων και την ίδια ταινία, στην οποία εμφανίζεται μόνο με κάποιες παλαιότερες δηλώσεις του 2019.
Μια ηχηρή απουσία
Όπως ήταν αναμενόμενο, η απουσία της Ρόουλινγκ από το πρόγραμμα θεωρήθηκε ότι οφειλόταν στην επιθυμία του στούντιο να αποφύγει τη διαμάχη γύρω από τα σχόλια της που πολλοί είχαν θεωρήσει τρανσφοβικά, ειδικά εν όψει της κυκλοφορίας μέσα στο 2022 της ταινίας «Φανταστικά Ζώα: Τα μυστικά του Ντάμπλντορ», του τρίτου μέρους της σειράς ταινιών που επεκτείνουν το σύμπαν του Χάρι Πότερ, με τον Μαντς Μίκελσεν στον ρόλο του Γκρίντελβαλντ, ρόλο που είχε υποδυθεί ο Τζόνι Ντεπ στις δύο πρώτες ταινίες της σειράς, «Φανταστικά ζώα και πού βρίσκονται» (2016) και «Τα εγκλήματα του Γκρίντελβαλντ» (2018), αλλά στη συνέχεια δέχτηκε μεγάλη αμφισβήτηση λόγω των αποκαλύψεων για κακοποίηση και πολλών άλλων βίαιων περιστατικών στην πολύκροτη δίκη του με την πρώην σύζυγό του Άμπερ Χερντ.
Το καμπανάκι για έναν κόσμο που αλλάζει οριστικά είχε χτυπήσει και διόλου απίθανο να συνδέεται με το αισθητά μικρότερο ποσό των εισπράξεων της δεύτερης ταινίας, που ήταν λίγο περισσότερο από 600 εκατομμύρια δολάρια, το μικρότερο απ' όλες τις ταινίες του ευρύτερου κύκλου «Wizarding World» που περιστρεφόταν γύρω από το σύμπαν του Χάρι Πότερ.
Αρχικά η Warner Media δεν έκανε καμία αναφορά σχετικά με την απουσία της Ρόουλινγκ, αλλά, όπως ήταν αναμενόμενο, αυτό δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο. Προσπάθησε να ρίξει τους τόνους με διάφορα πιθανολογούμενα σενάρια που είδαν το φως της δημοσιότητας, όπως ότι η Ρόουλινγκ υπέθεσε πως το αρχειακό της υλικό ήταν αρκετό. Το «Entertainment Weekly» έγραψε ότι οι τρανσφοβικές απόψεις της δεν είχαν καμία σχέση με το αν θα εμφανιζόταν στο επεισόδιο, αλλά δεν έλειψε η παρατήρηση ότι ακόμα και το υλικό που υπήρχε από τη συγγραφέα αξιοποιήθηκε «με φειδώ» – και μάλιστα τονίζοντας σε κάθε της εμφάνιση στην οθόνη ότι πρόκειται για υλικό αρχείου.
Το στούντιο προφανώς δεν είχε καμία διάθεση να δεχτεί τα πυρά και να επαναφέρει το θέμα των σχολίων της συγγραφέως για τα ζητήματα φύλου ή να αντιμετωπίσει μια άβολη κατάσταση. Ήδη η αμφισβήτηση των γραπτών της επανέρχεται διαρκώς στη συζήτηση και έχει δημιουργήσει μια πολεμική ατμόσφαιρα, με τους υποστηρικτές της να διεκδικούν για λογαριασμό της το δικαίωμα να εκφράζει μια άποψη, ακόμα και αν δεν είναι κοινά αποδεκτή, αλλά και κάποιους να την κατηγορούν για αντι-τρανς ρητορική και να την αποκαλούν TERF (trans-exclusionary radical feminist), πιστεύοντας ότι οι απόψεις που εκφράζει δεν είναι φεμινιστικές αλλά ακραίες και αμφιλεγόμενες, όπως όταν το 2019 υπερασπίστηκε την ερευνήτρια Μάγια Φορστάτερ που απολύθηκε όταν δήλωσε πως το βιολογικό φύλο ενός ατόμου δεν αλλάζει.
Από τότε η οργάνωση GLAAD είχε διαμαρτυρηθεί στη Warner ότι η συγγραφέας προκαλεί μεγάλο πόνο, διαδίδοντας αφενός ψευδή στοιχεία και αφετέρου αρνούμενη να συζητήσει με εκπροσώπους της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, παρουσιάζοντας, και όχι αναίτια, τη συγγραφέα να έχει μια ανυποχώρητη στάση απέναντι στην κοινότητα.
Η απουσία της Ρόουλινγκ από την επέτειο του δημιουργήματός της, που επιχείρησε να δικαιολογεί λέγοντας ότι «δεν φταίει η κριτική που δέχτηκα» και ότι ήθελε να πάρει μία απόσταση από τον Χάρι Πότερ –πράγμα που δεν πίστεψε κανείς–, εύκολα συνδυάζεται και με τη σίγουρα αμήχανη συνάντηση με τα μέλη του καστ των ταινιών της που είχαν εκφράσει με δημόσιες τοποθετήσεις τους τη δυσφορία τους για τις αναρτήσεις της σχετικά με τα ζητήματα φύλου.
Και οι τρεις βασικοί πρωταγωνιστές σε δηλώσεις τους έχουν τονίσει ότι τα τρανς άτομα είναι αυτά που λένε ότι είναι και κανένας δεν έχει δικαίωμα να τα ανακρίνει, ότι οι τρανς γυναίκες είναι γυναίκες και κάθε αμφισβήτηση διαγράφει την ταυτότητα και την αξιοπρέπειά τους, και ότι στηρίζουν την τρανς κοινότητα και το δικαίωμα των μελών της να ζουν χωρίς να υφίστανται διαρκώς κριτική.
Το σερί των τρανσφοβικών σχολίων
Η ιστορία με τα σχόλια της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ ξεκινά τον Ιούνιο του 2020, την ίδια χρονιά που, σύμφωνα με το Forbes, η δεύτερη πιο ακριβοπληρωμένη συγγραφέας στον κόσμο μετά τον πολυγραφότατο Τζέιμς Πάτερσον, πούλησε σχεδόν 2,6 εκατομμύρια αντίτυπα και η παράσταση «Ο Χάρι Πότερ και το καταραμένο παιδί» έκανε εισπράξεις 2,3 εκατομμυρίων δολαρίων σε μία εβδομάδα, οι υψηλότερες από οποιοδήποτε άλλο μη μιούζικαλ στην ιστορία του Μπρόντγουεϊ.
Την ίδια χρονιά η Ρόουλινγκ δώρισε 1,25 εκατομμύρια δολάρια σε αστέγους και θύματα ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ενώ άρχισε να εκδίδει το νέο της παιδικό βιβλίο «The Ickabog» σε συνέχειες, διαδικτυακά και δωρεάν για τα παιδιά που είναι κλεισμένα στο σπίτι τους λόγω καραντίνας.
Και ξαφνικά, η Ρόουλινγκ, σχολιάζοντας ένα ρεπορτάζ της εφημερίδας «The Times», επέκρινε με τον πιο αιχμηρό τρόπο την αστυνομία που ανακοίνωσε ότι βιασμοί από δράστες με ανδρικά γεννητικά όργανα θα καταγράφονται ότι διαπράττονται από γυναίκα εάν ο δράστης «αυτοπροσδιορίζεται ως γυναίκα» και υπαινίχθηκε ότι οι έννοιες πλέον αντιστρέφονται.
«Ο Πόλεμος είναι Ειρήνη. Η Ελευθερία είναι Σκλαβιά. Η Άγνοια είναι Δύναμη. Το Άτομο με το Ανδρικό Μόριο που σε Βίασε είναι Γυναίκα» έγραψε, ενώ με τα tweets που έκανε σχετικά με την εμμηνόρροια, τα οποία χαρακτηρίστηκαν τρανσφοβικά, πυροδότησε οργή εναντίον της.
‘People who menstruate.’ I’m sure there used to be a word for those people. Someone help me out. Wumben? Wimpund? Woomud?
— J.K. Rowling (@jk_rowling) June 6, 2020
Opinion: Creating a more equal post-COVID-19 world for people who menstruate https://t.co/cVpZxG7gaA
Στις 5 Ιουνίου 2020 μοιράστηκε με τους 14 εκατομμύρια ακολούθους της έναν σύνδεσμο που παρέπεμπε σε άρθρο με τίτλο: «Δημιουργία ενός πιο ισότιμου κόσμου μετά τον Covid-19 για άτομα με εμμηνόρροια». Η Ρόουλινγκ σχολίασε: «"Άτομα με εμμηνόρροια". Είμαι σίγουρη ότι υπήρχε μια λέξη γι' αυτούς τους ανθρώπους. Κάποιος να με βοηθήσει... Wumben; Wimpund; Woomud;»
Το σχόλιό της προκάλεσε αμέσως την αντίδραση ατόμων που την αποκάλεσαν «τρανσφοβική» και επισήμαναν ότι δεν είναι μόνο οι γυναίκες που έχουν εμμηνόρροια. «Άνδρες τρανς που δεν έχουν ολοκληρώσει τη φυλομετάβαση έχουν ακόμα εμμηνόρροια», επισήμανε κάποιος. Ένας άλλος πρόσθεσε: «Ξέρω ότι το γνωρίζετε αυτό γιατί σας το έχουν πει επανειλημμένα, αλλά οι τρανς άνδρες μπορούν να έχουν εμμηνόρροια». «Non-binary άτομα μπορούν να έχουν εμμηνόρροια. Εγώ, μια 37χρονη γυναίκα με μήτρα, δεν έχω εμμηνόρροια εδώ και μια δεκαετία. Οι γυναίκες δεν καθορίζονται από την περίοδό τους», αναφέρει άλλο σχόλιο.
Πολλοί επέκριναν επίσης τη συγγραφέα που, χωρίς κανέναν λόγο, αποφάσισε να κάνει αντι-τρανς tweets, ενώ είναι σε εξέλιξη ολόκληρος αγώνας για τη φυλετική ισότητα και τον ρατσισμό. Η Ρόουλινγκ προσπάθησε στη συνέχεια να υπερασπιστεί το tweet της με ένα άλλο σχόλιο, στο οποίο επέκρινε την ιδέα ότι το βιολογικό φύλο ενός ατόμου δεν είναι πραγματικό.
«Εάν το φύλο δεν είναι πραγματικό, δεν υπάρχει έλξη για το ίδιο φύλο. Εάν το φύλο δεν είναι πραγματικό, η πραγματικότητα των γυναικών παγκοσμίως διαγράφεται. Γνωρίζω και αγαπώ τους τρανς ανθρώπους, αλλά η διαγραφή της έννοιας του φύλου καταργεί την ικανότητα πολλών να συζητούν ουσιαστικά τη ζωή τους. Δεν είναι μίσος να λέμε την αλήθεια», έγραψε.
«Η ιδέα ότι οι γυναίκες σαν εμένα, που δείχνουν κατανόηση στους τρανς ανθρώπους εδώ και δεκαετίες επειδή είναι ευάλωτοι, όπως οι γυναίκες, π.χ. απέναντι στην ανδρική βία, "μισούν" τα τρανς άτομα γιατί πιστεύουν ότι το φύλο είναι πραγματικό και έχει απτές συνέπειες είναι ανοησία», είπε.
The idea that women like me, who’ve been empathetic to trans people for decades, feeling kinship because they’re vulnerable in the same way as women - ie, to male violence - ‘hate’ trans people because they think sex is real and has lived consequences - is a nonsense.
— J.K. Rowling (@jk_rowling) June 6, 2020
Είναι τελικά η Ρόουλινγκ TERF;
Η Ρόουλινγκ πρόσθεσε ότι υποστηρίζει τα δικαιώματα των τρανς ατόμων και αντέκρουσε τον χαρακτηρισμό «TERF» (ριζοσπαστικός φεμινισμός που αποκλείει τις τρανς γυναίκες). «Σέβομαι το δικαίωμα κάθε τρανς ατόμου να ζει με οποιονδήποτε τρόπο το κάνει να αισθάνεται αυθεντικό. Θα πορευόμουν μαζί σας, εάν βιώνατε διακρίσεις λόγω της τρανς κατάστασης. Ταυτόχρονα, η ζωή μου διαμορφώθηκε βάσει του ότι είμαι γυναίκα. Δεν πιστεύω ότι είναι μίσος να το λέω», έγραψε.
Η GLAAD απάντησε στα σχόλια, εξηγώντας ότι τα tweets της ευθυγραμμίζονται με ιδεολογίες που «διαστρεβλώνουν σκόπιμα γεγονότα σχετικά με την ταυτότητα του φύλου και τα τρανς άτομα. Το 2020 δεν μπορεί να δικαιολογείται η στόχευση τρανς ατόμων». Η GLAAD κάλεσε τους ανθρώπους που μπορεί να είναι θυμωμένοι με τη Ρόουλινγκ και τα σχόλιά της να επικοινωνήσουν με οργανισμούς που υποστηρίζουν τους τρανς ανθρώπους.
Η φωτιά είχε ανάψει και το φιτίλι που κρατούσε η Ρόουλινγκ ήταν πολύ μακρύ. Λίγες ημέρες αργότερα, με μια δήλωση 3.600 λέξεων που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα της, αποκάλυψε για πρώτη φορά πως έχει πέσει θύμα ενδοοικογενειακής βίας και σεξουαλικής επίθεσης. Παράλληλα με αυτές τις εμπειρίες της, επικαλέστηκε την πίστη της στην ελευθερία του λόγου και την εμπειρία της ως δασκάλας.
«Τα αναφέρω αυτά τώρα όχι για να προκαλέσω τη συμπόνια σας αλλά για να δείξω την αλληλεγγύη μου στον τεράστιο αριθμό γυναικών που έχουν ιστορίες σαν τη δική μου, οι οποίες έχουν κατηγορηθεί ως φανατικές επειδή εκδηλώνουν τις ανησυχίες τους γύρω από θέματα φύλου», έγραψε.
Η συγγραφέας του Χάρι Πότερ αφηγήθηκε τον δικό της αγώνα ενάντια στον σεξισμό και στον μισογυνισμό και την αίσθηση που είχε ως έφηβη ότι είναι «ψυχικά άφυλη», προσθέτοντας ότι οι ιστορίες της δυσφορίας φύλου από τρανς άνδρες την έκαναν να αναρωτιέται: «Αν είχα γεννηθεί 30 χρόνια αργότερα, ίσως κι εγώ να προσπαθούσα να κάνω μετάβαση. Η γοητεία της απόδρασης από τη γυναικεία φύση θα ήταν τεράστια. Υπέφερα από OCD (ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή) στην εφηβεία. Αν έβρισκα στο διαδίκτυο την κατανόηση που δεν μπορούσα να βρω στο άμεσο περιβάλλον μου, πιστεύω ότι θα μπορούσα να γίνω ο γιος που ο πατέρας μου είχε πει ανοιχτά ότι θα προτιμούσε να έχει», έγραψε.
Είπε ότι η κριτική που της ασκήθηκε δημιούργησε «ένα πολύ σκοτεινό μέρος μέσα στο κεφάλι μου», καθώς «οι μνήμες από μια σοβαρή σεξουαλική επίθεση που δέχτηκα στα είκοσί μου επανήλθαν. Αυτή η επίθεση συνέβη σε μια στιγμή και σε έναν χώρο όπου ήμουν ευάλωτη και ένας άντρας εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία. Δεν μπορούσα να διώξω αυτές τις μνήμες και δυσκολεύτηκα να συγκρατήσω τον θυμό και την απογοήτευση που μου προκάλεσε ο επιπόλαιος και χαλαρός τρόπος με τον οποίο πιστεύω ότι η κυβέρνησή μου αντιμετωπίζει την ασφάλεια των γυναικών, νεαρών και μεγαλύτερων. Αν μπορούσε κάποιος να μπει στο κεφάλι μου και να καταλάβει πώς ένιωσα όταν διάβασα για τον θάνατο που μια τρανς γυναίκα βρήκε στα χέρια ενός βίαιου άνδρα, θα καταλάβαινε τον τρόπο που συνδέομαι και την αλληλεγγύη που νιώθω», έγραψε.
Επίσης η Ρόουλινγκ ανέφερε ότι έχει έρθει σε επαφή με «τεράστιο αριθμό» γυναικών που φοβόντουσαν να μιλήσουν δημοσίως για τις μεταρρυθμίσεις σχετικά με τους τρανς ανθρώπους και καταδίκασε θεσμούς και οργανισμούς που θαύμαζε κάποτε λόγω της «υποταγής τους σε τακτικές παιδικής χαράς».
«Έχω διαβάσει όλα τα επιχειρήματα που υποστηρίζουν ότι η θηλυκότητα δεν είναι θέμα φύλου και τους ισχυρισμούς ότι οι βιολογικές γυναίκες δεν έχουν όλες κοινές εμπειρίες και όλα αυτά τα βρίσκω βαθιά μισογύνικα και οπισθοδρομικά. Είναι επίσης σαφές ότι η άρνηση αναγνώρισης της σημασίας του φύλου στοχεύει στην υπονόμευση της ιδέας ότι οι γυναίκες έχουν τη δική τους βιολογική πραγματικότητα ή ότι, ενοποιώντας τις διαφορετικές πραγματικότητες που βιώνουν, συνιστούν μια συνεκτική πολιτική τάξη», έγραψε.
Το ντόμινο των αντιδράσεων
Λίγες ημέρες αργότερα η «Guardian» έγραψε ότι οι συγγραφείς Fox Fisher, Drew Davies και Ugla Stefanía Kristjönudóttir Jónsdóttir γνωστοποίησαν πως δεν θα συνεργάζονται πλέον με την Blair Partnership, την εταιρεία με έδρα το Λονδίνο που εκπροσωπεί κάθε πτυχή του έργου της δημιουργού του Χάρι Πότερ, καθώς δεν έχουν πειστεί πως η εταιρεία «στηρίζει τα δικαιώματά μας με κάθε τρόπο». Άλλος ένας δημιουργός φέρεται να έχει επίσης παραιτηθεί από το πρακτορείο, ωστόσο ζήτησε να παραμείνει ανώνυμος.
Σε κοινή ανακοίνωση οι Fisher, Davies και Jónsdóttir, έπειτα από τα σχόλια της Ρόουλινγκ σχετικά με την εμμηνόρροια, ζήτησαν από το πρακτορείο να «επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή του στα δικαιώματα και την ισότητα των τρανς». Παρ' όλα αυτά, και μετά από ιδιωτικές διαβουλεύσεις, δήλωσαν πως «νιώθουμε πως δεν μπορούσαν να δεσμευτούν απέναντι σε ό,τι εμείς θεωρούσαμε σωστό και ουσιαστικό». Συνεπώς οι συγγραφείς αποφάσισαν να διακόψουν τη συνεργασία τους με το συγκεκριμένο πρακτορείο: «Η ελευθερία του λόγου μπορεί να υποστηριχθεί μόνο όταν οι βαθιές ανισότητες αμφισβητούνται και τελικά αλλάζουν».
Σε απάντησή της, η Blair Partnership δήλωσε υπερήφανη για την ποικιλομορφία των απόψεων που εκφράζονται από τους δημιουργούς της, ωστόσο δεν μπορεί να κάνει συμβιβασμούς ως προς τη «δομική ελευθερία» που επιτρέπει στους συνεργάτες της το δικαίωμα να εκφράζουν τις σκέψεις και τις απόψεις τους. Όπως ανέφερε η εκπρόσωπος Τύπου του λογοτεχνικού πρακτορείου, «πάντα θα προασπιζόμαστε διαφορετικές φωνές, θα πιστεύουμε στην ελευθερία του λόγου για όλους, όμως δεν είμαστε διατεθειμένοι να "επανεκπαιδεύσουμε" το προσωπικό για να ικανοποιήσει τα αιτήματα μιας μικρής ομάδας πελατών».
Έναν μήνα αργότερα, το «Atlantic» δημοσιεύει ένα άρθρο της Helen Lewis με τίτλο «How J. K. Rowling Became Voldemort» όπου εξηγεί πώς η συγγραφέας του Χάρι Πότερ έφτασε να γίνει σαν τον λόρδο Βόλντεμορτ. Κάτω από τον σκληρό αυτό τίτλο παρατίθεται η περιφρόνηση που νιώθει η γενιά που μεγάλωσε με τον Χάρι Πότερ και την παρέα του για τη δημιουργό και η ενόχλησή τους για τη διαρκή ανάμειξή της στο «άσπιλο» τοπίο των παιδικών τους αναμνήσεων.
Η ίδια αυτή γενιά, όταν η Ρόουλινγκ δήλωσε το 2007 ότι ο μάγος Ντάμπλντορ ήταν στην πραγματικότητα γκέι, δεν την πίστεψε, απλώς θεώρησε ότι οικειοποιούνταν τη σύγχρονη κοινωνική τάση. Άλλωστε ήταν πολύ αργά για να συμβαδίσει με τις ραγδαίες εξελίξεις στα θέματα του φύλου και των τάξεων ο συμπαθητικός και αξιοσέβαστος ηλικιωμένος ήρωας, στο πρόσωπο του οποίου τα παιδιά που γεννήθηκαν γύρω στο 1990 και μετά είδαν περισσότερο τον μάγο-παππού που θα ήθελαν να είχαν.
Θα μπορούσαν να γίνουν άπειρες συζητήσεις για τους ρόλους που υπάρχουν στα βιβλία της Ρόουλινγκ. Με μια πιο ψύχραιμη ματιά θα μπορούσε να θεωρηθεί ακόμα και φυσικό το ότι γράφτηκαν με αυτόν τον τρόπο στη Βρετανία του '90, σε ένα χωρικό και χρονικό πλαίσιο πολύ διαφορετικό από το σημερινό. Αλλά όπως είχε σημασία τότε η απόρριψη της αριστοκρατίας ή η ισότιμη παρουσία των γυναικών, σήμερα οι millennials οπαδοί του έργου της στηρίζουν με πάθος τις νέες ιδέες σχετικά με το τι σημαίνει να είσαι άντρας ή γυναίκα και τα δικαιώματα των τρανς ατόμων.
Αυτά η Ρόουλινγκ δεν μπορούσε να τα προβλέψει, ούτε να τα έχει συμπεριλάβει στα βιβλία της. Άλλωστε, αν τα βιβλία δεν είχαν κάνει τόσο μεγάλη επιτυχία, κανένας δεν θα ξεψάχνιζε σήμερα το περιεχόμενο, κάθε σημασία και κάθε φράση του έργου της. Θα μπορούσε να αποφύγει τις συζητήσεις αυτές, εκείνη όμως δείχνει «βρετανική επιμονή», πιστεύοντας ότι δεν είναι λάθος να λέει τα πράγματα με το όνομά τους.
Την ίδια περίοδο δύο από τα πιο επιφανή και ισχυρά fan sites του είδους, τα Leaky Cauldron και MuggleNet, αποστασιοποιήθηκαν πλήρως από τη συγγραφέα, απομάκρυναν τη φωτογραφία της από τις σελίδες τους, σταμάτησαν να έχουν links της δικής της ιστοσελίδα και να γράφουν για τις δραστηριότητές της, ενώ συνοδεύουν πλέον τις αναρτήσεις στο Twitter που αφορούν νέα της με το hashtag #JKR, έτσι ώστε να μπορούν οι χρήστες να φιλτράρουν τυχόν «προβληματικό» περιεχόμενο στη ροή τους στα social media.
Τον Αύγουστο του 2020 η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ επέστρεψε το βραβείο Ripple of Hope με το οποίο είχε τιμηθεί από τον οργανισμό Robert F. Kennedy για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μετά τις δηλώσεις της προέδρου του οργανισμού Κέρι Κένεντι ότι οι απόψεις της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ υπήρξαν μειωτικές για την ταυτότητα των τρανς ατόμων. Η Κέρι Κένεντι έκανε γνωστό πως επικοινώνησε με τη συγγραφέα για να της εκφράσει «τη βαθιά της απογοήτευση» που χρησιμοποίησε «το εκπληκτικό της χάρισμα» για να δημιουργήσει ένα αφήγημα που μειώνει την ταυτότητα των τρανς και non-binary ανθρώπων. Σύμφωνα με την Κένεντι, η συγγραφέας υπονομεύει ολόκληρη την τρανς κοινότητα «που υπόκειται σε δυσανάλογη βία, διακρίσεις, παρενοχλήσεις και αποκλεισμό». Η ίδια ανέφερε ότι η οργάνωση απορρίπτει την άποψη της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ ότι το φύλο ενός ατόμου είναι αυτό που του αποδόθηκε κατά τη γέννησή του.
Η Ρόουλινγκ, επαναλαμβάνοντας πως διαφωνεί με την άποψη «ότι δεν υπάρχει σύγκρουση μεταξύ του σύγχρονου ριζοσπαστικού κινήματος για τα δικαιώματα των τρανς και των δικαιωμάτων των γυναικών, επέστρεψε με λύπη της το βραβείο, λέγοντας «πως κανένα βραβείο ή τιμή, όσο κι αν θαυμάζω το πρόσωπο του οποίου φέρει το όνομα, δεν είναι τόσο σημαντικό για εμένα ώστε να πάψω να ακολουθώ τις επιταγές της συνείδησής μου».
«Γιατροί, ακαδημαϊκοί, ψυχοθεραπευτές, δάσκαλοι, κοινωνικοί λειτουργοί και προσωπικό σε φυλακές και ξενώνες γυναικών επικοινώνησαν μαζί μου», ανέφερε. «Οι επαγγελματίες αυτοί, κάποιοι εκ των οποίων βρίσκονται στην κορυφή των οργανώσεων στις οποίες εργάζονται, έχουν εκφράσει σοβαρές ανησυχίες για τον αντίκτυπο της θεωρίας της ταυτότητας φύλου στους ευάλωτους εφήβους, στα δικαιώματα των γυναικών αλλά και για την κατάργηση των κανόνων προστασίας των πιο ευάλωτων γυναικών. Κανείς από αυτούς δεν μισεί τα τρανς άτομα», διευκρίνισε, ενώ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διακινήθηκε το υποστηρικτικό #IStandWithJKRowling που έγινε δημοφιλές παγκοσμίως μέσα σε λίγες ώρες.
Ο τρόπος που η βασίλισσα του εκδοτικού σύμπαντος έγινε «ακατονόμαστη» και εκπρόσωπος του κακού όπως ο Βόλντεμορ είναι σχεδόν μυθιστορηματικός και αδιανόητα γρήγορος.
«Η γενιά του Χάρι Πότερ αποτελείται κυρίως από παιδιά της μεσαίας τάξης που γεννήθηκαν μετά το 1990 – παιδιά που οι γονείς τους τούς αγόρασαν τα βιβλία και τα πήγαν να δουν τις ταινίες, παιδιά που εντάχθηκαν στο εργατικό δυναμικό μετά την οικονομική κρίση, και ενώ μια άνετη ενήλικη ζωή έμοιαζε ήδη με μακρινό, άπιαστο όνειρο. Αυτή η γενιά μεγάλωσε μαζί με τον Χάρι Πότερ και πολλοί εκπρόσωποί της δεν τον έβγαλαν από το μυαλό τους ούτε μετά την ενηλικίωση. Η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ ήταν εκείνη που πρόσφερε σ' αυτά τα παιδιά τα πρώτα τους εργαλεία αντίληψης του κόσμου. Και τώρα πρέπει να απαγκιστρωθούν από το σύμπαν που δημιούργησε και να ανακαλύψουν μόνοι τους πού τελειώνει ο Χάρι Πότερ και πού ξεκινούν εκείνα», γράφει η Lewis.
Επιλεκτική ευαισθησία;
Φυσικά, αυτό αφορά τους αναγνώστες του ποτερικού σύμπαντος, που είναι εκατομμύρια, από την εφηβεία ίσως και μετά. Η τεράστια κοινότητα που έχει δημιουργηθεί από τις αναγνώσεις και τη θέαση του έργου της θα κληθεί να απαιτήσει με τη σειρά της κοινωνική δικαιοσύνη για έννοιες που δεν είχαν συζητηθεί από προηγούμενες γενιές. Και ίσως πολύ αργότερα, όταν θα έχουν μείνει μόνο τα βιβλία ή οι ταινίες, κάποιοι θα δουν με άλλο μάτι τη Ρόουλινγκ, που κατά γενική ομολογία έχει κάνει δηλώσεις που δεν στερούνται ενσυναίσθησης και συμπόνιας. Σήμερα όμως τίποτα δεν είναι ικανό να αναστρέψει το κλίμα των επικρίσεων προς το πρόσωπό της ή να αλλάξει γνώμη στους φανατικούς πολέμιους των δηλώσεών της.
«Μπορεί να διαφωνεί κανείς με τις απόψεις της σχετικά με την έμφυλη ταυτότητα, δεν παύει όμως να είναι μία από τις πολύ σπάνιες περιπτώσεις πολυεκατομμυριούχου που πληρώνει τον φόρο που της αναλογεί, όπως εσείς κι εγώ, ενώ έχει διοργανώσει και πολλές καμπάνιες υπέρ των single γονέων, έχει ιδρύσει φιλανθρωπικό οργανισμό για να ζουν σε ορφανοτροφεία όσο το δυνατό λιγότερα παιδιά. Η πρώτη της αντίδραση με την εμφάνιση της πανδημίας ήταν να δωρίσει το ποσό του ενός εκατομμυρίου λιρών», έγραψε η Lewis, επισημαίνοντας, χωρίς να το αναφέρει όμως, πόσο εύκολα μπορεί να αποκαθηλωθεί και να ακυρωθεί κάποιος εξαιτίας μια δήλωσης ή της στάσης του σε ένα συγκεκριμένο θέμα.
H αμφιλεγόμενη, όπως αποκαλείται πλέον από όλα τα έντυπα του κόσμου, συγγραφέας, που επέλεξε –για πολλούς δικαίως, για άλλους επιπόλαια– να συνεχίσει να μιλά για τα ζητήματα φύλου παρά τις έντονες αντιδράσεις, σύμφωνα με το «Business Insider» έχει καθαρή περιουσία που κυμαίνεται από 650 έως 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Η τελευταία εκτίμηση της περιουσίας της έγινε το 2017.
Οι συνολικές πωλήσεις της στο Ηνωμένο Βασίλειο ξεπέρασαν τα 238 εκατομμύρια στερλίνες, καθιστώντας την την εν ζωή συγγραφέα με τις περισσότερες πωλήσεις στη Βρετανία. Η λίστα των «Sunday Times» του 2021 υπολόγισε την περιουσία της σε 820 εκατομμύρια στερλίνες, ποσό που την κάνει το 196ο πλουσιότερο άτομο στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Μεγάλο μέρος της περιουσίας της Ρόουλινγκ πηγαίνει στους φόρους. Επιλέγει να πληρώσει τον υψηλότερο φορολογικό συντελεστή στη Βρετανία, το 45%, και, όπως έχει δηλώσει: «Είμαι υπόχρεη στο κράτος πρόνοιας. Όταν η ζωή μου έφτασε στον πάτο, αυτό το δίχτυ ασφαλείας ήταν εκεί για να σταματήσει την πτώση».
Επίσης έχει δωρίσει εκατομμύρια σε διάφορες φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ίδρυσε το Volant Charitable Trust για να υποστηρίξει γυναίκες, παιδιά και νέους σε κίνδυνο και έχει υποστηρίξει πολλαπλές φιλανθρωπικές οργανώσεις, όπως το Comic Relief, το Gingerbread για τη σκλήρυνση κατά πλάκας και τη δική της φιλανθρωπική οργάνωση, Lumos. Έδωσε 10 εκατομμύρια λίρες για να ιδρύσει ένα ερευνητικό κέντρο για τη σκλήρυνση κατά πλάκας στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Το 2015 ήταν ο δεύτερη μεγαλύτερη δωρήτρια χρημάτων του Ηνωμένου Βασιλείου, μετά τον τραγουδιστή Έλτον Τζον, με περίπου 14 εκατομμύρια δολάρια. Δώρισε τα εξαψήφια ποσά των δικαιωμάτων από το «Ickabog» στην Khalsa Aid και στο British Asian Trust κατά τη διάρκεια της κρίσης του κορωνοϊού. Τα δικαιώματά της από το «Cuckoo's Calling» δόθηκαν στο ABF The Soldiers' Charity. (Ο ήρωας των βιβλίων είναι βετεράνος του Αφγανιστάν).
Τον Οκτώβριο του 2010 ονομάστηκε η γυναίκα «με τη μεγαλύτερη επιρροή στη Βρετανία» από κορυφαίους συντάκτες περιοδικών, που σημείωσαν ότι εμπνέει τους θαυμαστές της σε κοινωνικό, ηθικό και πολιτικό επίπεδο.
Η περιουσία της είναι τόσο μεγάλη όσο η αυτοκρατορία του Χάρι Πότερ που δημιούργησε, με το franchise του νεαρού μάγου να περιλαμβάνει βιβλία, ταινίες, θεματικά πάρκα και πολλά άλλα εμπορικά προϊόντα, από ρούχα μέχρι είδη σπιτιού.
Όσα χρήματα και αν κερδίζει, η ιστορία της είναι καταπληκτική, μιας γυναίκας που δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί αυτό που τελικά έγινε μέσα από μια περιπετειώδη διαδρομή.
«Χωρισμένη γυναίκα χωρίς χρήματα»
Η Τζόαν Ρόουλινγκ (Joanne Rowling) γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1965 στο Yate και έκανε καριέρα ως J. K. Rowling. Οι άνθρωποι της Bloomsbury Publishing της ζήτησαν να χρησιμοποιήσει δύο αρχικά αντί για το πλήρες όνομά της, προβλέποντας ότι τα νεαρά αγόρια που ήταν το κοινό στο οποίο στόχευαν δεν θα ήθελαν να διαβάσουν ένα βιβλίο γραμμένο από γυναίκα.
Ο πατέρας της ήταν εργάτης παραγωγής στο εργοστάσιο του Bristol Siddeley. Η οικογένεια, όταν μετακόμισε στο Winterbourne, ζούσε κοντά στην οικογένεια Πότερ που έδωσε το όνομά της στον ήρωα των βιβλίων της. Της άρεσε το διάβασμα και έκανε μια πρώτη απόπειρα συγγραφής όταν ήταν έξι ετών με μια ιστορία που ονομάζεται «Rabbit» και είναι εμπνευσμένη από τα ζώα που βρίσκει κανείς στα βιβλία του Αμερικανού συγγραφέα και εικονογράφου Richard Scarry. Η Ρόουλινγκ έχει περιγράψει τον εαυτό της ως την επιτομή ενός παιδιού «με χοντρά γυαλιά από το σύστημα Εθνικής Υγείας που διάβαζε διαρκώς και ζούσε σε έναν κόσμο ονειροπολήσεων».
Όταν πήγε στο δημόσιο γυμνάσιο εμπνεύστηκε από την αγαπημένη της δασκάλα Λούσι Σέφερντ, η οποία ήταν νέα, αυστηρή και δίδασκε τη σημασία της δομής και της ακρίβειας στη γραφή. Διάβασε το «Hons and Rebels», την αυτοβιογραφία της ακτιβίστριας πολιτικών δικαιωμάτων Τζέσικα Μίτφορντ, που έγινε η ηρωίδα της. Η μητέρα της, που λάτρευε τη λογοτεχνία και ήταν λαμπερή και ευφάνταστη, διαγνώστηκε με ένα μολυσματικό στέλεχος σκλήρυνσης κατά πλάκας όταν ήταν 35 ετών. Η Ρόουλινγκ ήταν 15 και η κατάσταση στο σπίτι της τεταμένη και περίπλοκη.
Τα εφηβικά της χρόνια ήταν δυστυχισμένα. Έκανε αίτηση στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης το 1982, αλλά απορρίφθηκε. Επέλεξε τελικά να σπουδάσει γαλλικά στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ για πρακτικούς λόγους, επηρεασμένη από τους γονείς της που πίστευαν ότι οι προοπτικές εργασίας θα ήταν καλύτερες, αν γνώριζε δύο γλώσσες.
Η Ρόουλινγκ θυμάται ότι έκανε ελάχιστη δουλειά στο πανεπιστήμιο, προτιμώντας να διαβάζει Ντίκενς και Τόλκιν. Όταν αποφοίτησε ακολούθησε ένα μάθημα για να γίνει δίγλωσση γραμματέας στο Λονδίνο και η Διεθνής Αμνηστία την προσέλαβε για να τεκμηριώνει ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη γαλλόφωνη Αφρική.
Άρχισε να γράφει μυθιστορήματα για ενήλικες, αν και δεν δημοσιεύτηκαν ποτέ. Στα μέσα του 1990, βρέθηκε σε ένα τρένο που πήγαινε από το Μάντσεστερ στο Λονδίνο, όταν οι χαρακτήρες Χάρι Πότερ, Ρον Ουέσλι και Ερμιόνη Γκρέιντζερ ήρθαν ξεκάθαρα στο μυαλό της. Το ότι δεν είχε στιλό ή χαρτί τής επέτρεψε να εξερευνήσει πλήρως τους χαρακτήρες και την ιστορία τους με τη φαντασία της πριν φτάσει στο διαμέρισμά της και αρχίσει να γράφει. Η μητέρα της πέθανε από σκλήρυνση κατά πλάκας στις 30 Δεκεμβρίου 1990 και ο θάνατός της επηρέασε σε μεγάλο βαθμό τη συγγραφή της.
Χώρισε με τον φίλο της, απολύθηκε από μια δουλειά γραφείου στο Μάντσεστερ και αποφάσισε να μετακομίσει στο Πόρτο της Πορτογαλίας τον Νοέμβριο του 1991 για να διδάξει αγγλικά ως ξένη γλώσσα. Δίδασκε τα βράδια, έγραφε κατά τη διάρκεια της ημέρας, αρχικά ακούγοντας το Κοντσέρτο για βιολί του Τσαϊκόφσκι.
Πέντε μήνες μετά την άφιξή της στο Πόρτο, η Ρόουλινγκ συνάντησε τον Πορτογάλο δημοσιογράφο Χόρχε Αράντες, με τον οποίο παντρεύτηκαν το 1992 και απέκτησαν ένα παιδί, την Τζέσικα. Μετά από ένα σύντομο και καταστροφικό γάμο όπως η ίδια τον έχει περιγράψει, ο Αράντες την πέταξε έξω από το σπίτι. Επέστρεψε μαζί με την αστυνομία για να πάρει την Τζέσικα και κρυβόταν για δύο εβδομάδες πριν φύγει από την Πορτογαλία. Στα τέλη του 1993, με ένα σχέδιο του Χάρι Πότερ στη βαλίτσα της, η Ρόουλινγκ μετακόμισε μαζί με την κόρη της στο Εδιμβούργο.
Ζούσε «φτωχή, όσο είναι δυνατό να είσαι φτωχή στη σύγχρονη Βρετανία, χωρίς να είσαι άστεγη», όπως έχει πει. Οι συντριπτικές συνέπειες της φτώχειας σε συνδυασμό με την έγνοια για την ανατροφή της κόρης της τής προκάλεσαν μεγάλες δυσκολίες. Έπαιρνε 69 στερλίνες την εβδομάδα από την κοινωνική ασφάλιση, αλλά πιστεύει ότι όλα αυτά την «απελευθέρωσαν», επιτρέποντάς της να επικεντρωθεί στη συγγραφή.
Το 1994 άρχισε να βιώνει μια βαθιά κατάθλιψη που της προκάλεσε αυτοκτονικές τάσεις, έτσι ζήτησε ιατρική βοήθεια. Η παρουσία της κόρης της την κράτησε στη ζωή. Το διαζύγιό της οριστικοποιήθηκε το 1995. Έγραψε το πρώτο της μυθιστόρημα σε ένα καφέ που ονομαζόταν Nicolson's. Το ολοκλήρωσε, ζώντας με δανεικά από τους φίλους της.
Το πρακτορείο Christopher Little Literary Agency ανέλαβε να την εκπροσωπήσει. Προηγουμένως το χειρόγραφο είχε υποβληθεί σε δώδεκα εκδότες, που το απέρριψαν. Τελικά ο Μπάρι Κάνινγκχαμ, ο οποίος διηύθυνε το τμήμα παιδικής λογοτεχνίας στην Bloomsbury Publishing, το αγόρασε. Ο Νάιτζελ Νιούτον, επικεφαλής του Bloomsbury εκείνη την εποχή, αποφάσισε να προχωρήσει την έκδοση, όταν η οκτάχρονη κόρη του το διάβασε με ενδιαφέρον.
Η «Φιλοσοφική Λίθος» είναι το πρώτο βιβλίο πρωταγωνιστή τον Χάρι Πότερ. Η Ρόουλινγκ έγραψε έξι συνέχειες των περιπετειών που ζουν ο Χάρι και οι φίλοι του Ερμιόνη Γκρέιντζερ και Ρον Ουέσλι στο Χόγκουαρτς, προσπαθώντας να νικήσουν τον λόρδο Βόλντεμορτ, ο οποίος σκότωσε τους γονείς του Χάρι όταν ήταν παιδί.
Η συμφωνία που έγινε το 1997 προέβλεπε την εκτύπωση 500 αντιτύπων και μια πενιχρή προκαταβολή 2.500 λιρών. Μέχρι το 1999 πούλησε 300.000 αντίτυπα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τον Απρίλιο του 1997, στην Έκθεση Παιδικού Βιβλίου της Μπολόνια, τα δικαιώματα περιήλθαν στη Scholastic Corporation για 105.000 δολάρια. Η Ρόουλινγκ αγόρασε ένα διαμέρισμα στο Εδιμβούργο με τα χρήματα από τις πωλήσεις και το βιβλίο έγινε έγινε μπεστ σέλερ των «New York Times» τον Δεκέμβριο του 1998.
Την ίδια χρονιά Warner Bros αγόρασε τα κινηματογραφικά δικαιώματα για τα δύο πρώτα μυθιστορήματα έναντι ενός επταψήφιου ποσού, με τη συγγραφέα να αποδέχεται την προσφορά με την προϋπόθεση ότι το στούντιο θα γύριζε ταινίες Χάρι Πότερ αποκλειστικά βασισμένες στα βιβλία που έγραψε. Η Ρόουλινγκ συμμετείχε στη συγγραφή των σεναρίων, διασφαλίζοντας έτσι ότι δεν θα έρχονταν σε αντίθεση με τα μελλοντικά μυθιστορήματα του Χάρι Πότερ. Ζήτησε επίσης από την Coca-Cola, η οποία κέρδισε τα δικαιώματα για τη σύνδεση των προϊόντων της με τη σειρά των ταινιών, να κάνει δωρεά σε φιλανθρωπικούς σκοπούς.
Σύμφωνα με τον βιογράφο της Ρόουλινγκ, Σον Σμιθ, μέχρι το 1998 απεικονιζόταν στα μέσα ενημέρωσης ως «χωρισμένη γυναίκα χωρίς χρήματα» και αυτό το μάρκετινγκ ήταν αποτελεσματικό για τον Χάρι Πότερ. Παρά το γεγονός ότι τα βιβλία, λόγω της μαγείας με την οποία ασχολούνται, προκάλεσαν θρησκευτικές ανησυχίες και αντιδράσεις, «τόνωσαν το δημόσιο προφίλ της αντί να το βλάψουν». Πάντως η ίδια έχει δηλώσει: «Πιστεύω στον Θεό, όχι στη μαγεία».
Έκανε έναν δεύτερο γάμο με τον γιατρό Νιλ Μάρεϊ το 2001. Το ζευγάρι, για να προστατεύσει την ιδιωτική του ζωή, αναζήτησε ένα ήσυχο μέρος για να ζήσει και να εργαστεί. Αγόρασε το Killiechassie House και ένα κτήμα στο Perthshire της Σκωτίας και έκανε δυο παιδιά, ένα αγόρι το 2003 και ένα κορίτσι το 2005. Το 2020 απέκτησαν ένα γεωργιανό σπίτι αξίας 4,5 εκατομμυρίων λιρών στο Κένσινγκτον και ένα σπίτι 2 εκατομμυρίων λιρών στο Εδιμβούργο.
Μετά τον Πότερ, τι;
Το «Casual Vacancy», το πρώτο βιβλίο της Ρόουλινγκ μετά το τέλος του Χάρι Πότερ, είναι για ενήλικες και πήρε ανάμεικτες κριτικές, αλλά έγινε μπεστ σέλερ στο Ηνωμένο Βασίλειο λίγες εβδομάδες μετά την κυκλοφορία του. Η Ρόουλινγκ κυκλοφόρησε το πρώτο της αστυνομικό μυθιστόρημα, το «Cuckoo's Calling», το 2013, με το ψευδώνυμο Ρόμπερτ Γκαλμπρέιθ. Αρχικά πούλησε 1.500 αντίτυπα με σκληρό εξώφυλλο. Η αποκάλυψη ότι πίσω από τον Γκαλμπρέιθ κρύβεται η Ρόουλινγκ εκτίναξε τις πωλήσεις.
Οι περιπέτειες του ανάπηρου βετεράνου του Πολέμου στο Αφγανιστάν με το προσθετικό πόδι ντετέκτιβ Κόρμοραν Στράικ συνεχίστηκαν με το «Silkworm», το «Career of Evil», το «Lethal White» και το «Troubled Blood» τον Σεπτέμβριο του 2020. Τα τρία πρώτα βιβλία με τις περιπέτειες του Κόρμοραν Στράικ έχουν πουλήσει 1,2 εκατομμύρια αντίτυπα, αποφέροντας 9,9 εκατομμύρια δολάρια.
Το 2011 δημιουργήθηκε ο Pottermore, ένας ιστότοπος με πληροφορίες και ιστορίες για χαρακτήρες από το σύμπαν του Χάρι Πότερ, ενώ το 2016, μετά την πρεμιέρα της ταινίας «Ο Χάρι Πότερ και το καταραμένο παιδί», η Ρόουλινγκ επιβεβαίωσε ότι δεν θα έγραφε άλλα βιβλία για τον Χάρι Πότερ.
Η τελευταία έκδοση έργου της συγγραφέως, που δεν παραλείπει να περιγράφει την Τζέιν Όστεν ως την «αγαπημένη της συγγραφέα όλων των εποχών», έγινε τον Οκτώβριο του 2021, με το «Christmas Pig» να γίνεται μπεστ σέλερ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οι λογοτεχνικές της επιρροές, όπως λέει, είναι ο Όμηρος, ο Τζέφρι Τσόσερ και ο Σαίξπηρ. Σύμφωνα με την κριτικό Μπίατρις Γκρόουβς, ο Χάρι Πότερ είναι «ριζωμένος στη δυτική λογοτεχνική παράδοση», όπως και οι κλασικοί συγγραφείς.
Η επιτυχία του Χάρι Πότερ είναι προφανής και δεν αφορά μόνο την επίδρασή του σε πολλές γενιές. Τα βιβλία του μεταφράστηκαν σε τουλάχιστον 60 γλώσσες. Τα τελευταία τέσσερα, το «Κύπελλο της Φωτιάς», το «Τάγμα του Φοίνικα», ο «Ημίαιμος Πρίγκιπας» και οι «Κλήροι του Θανάτου», έγιναν τα βιβλία με τις μεγαλύτερες πωλήσεις στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Από το 2018 η σειρά έχει πουλήσει περισσότερα από 500 εκατομμύρια αντίτυπα, σύμφωνα με το Bloomsbury.
Οι κριτικοί διχάζονται στην περίπτωση των βιβλίων της Ρόουλινγκ. Κάποιοι, όπως ο Χάρολντ Μπλουμ, θεωρούν την πρόζα της φτωχή και τις πλοκές της συμβατικές, ενώ ο Τζακ Ζάιπς υποστηρίζει ότι η σειρά δεν θα ήταν επιτυχημένη αν δεν ήταν τυπολατρική. Η συγγραφέας Σ.Α. Μπάιατ πιστεύει ότι τα βιβλία αντικατοπτρίζουν μια ανόητη κουλτούρα που κυριαρχείται από τις σαπουνόπερες και τα ριάλιτι. Ο μελετητής Φίλιπ Νελ απορρίπτει τέτοιες κριτικές, θεωρώντας τες «σνομπισμό» που αντιδρά στη δημοτικότητα των μυθιστορημάτων.
Η δημοσιογράφος και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Τζούλια Έκλεσερ γράφει ότι τα βιβλία δεν είναι «ούτε πολύ λογοτεχνικά, ούτε πολύ ποπ, ούτε πολύ δύσκολα, ούτε πολύ εύκολα, ούτε πολύ μικρά, ούτε πολύ μεγάλα», ως εκ τούτου γεφυρώνουν τις παραδοσιακές διαφορές στην ανάγνωση. Ο Φίλιπ Πούλμαν και η Τζ. Κ. Ρόουλινγκ κατατάχθηκαν πολύ ψηλά στην έρευνα του BBC «Big Read» το 2003 για τα αγαπημένα βιβλία του Ηνωμένου Βασιλείου, κάτι που δείχνει ότι και οι δυο συγγραφείς άλλαξαν την αντίληψη που επικρατούσε για τα αναγνώσματα των παιδιών.
Η Ρόουλινγκ δεν ήταν ποτέ «σιωπηλή». Υποστήριξε με ένα εκατομμύριο λίρες το Εργατικό Κόμμα και μίλησε εναντίον του Κάμερον ανοιχτά με το «μανιφέστο της ανύπαντρης μητέρας» που δημοσιεύτηκε στους «Times» το 2010, στο οποίο επέκρινε το σχέδιο του πρωθυπουργού να ενθαρρύνει τα παντρεμένα ζευγάρια να μείνουν μαζί, προσφέροντάς τους ετήσια έκπτωση φόρου. Δώρισε 1 εκατομμύριο λίρες στην εκστρατεία κατά της ανεξαρτησίας της Σκωτίας Better Together και έκανε εκστρατεία υπέρ της παραμονής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, γράφοντας ανοιχτά ότι «ρατσιστές και μεγαλομανείς» βρίσκονται πίσω από την εκστρατεία «Leave».
Η σχέση της με τον Τύπο ήταν πάντα στην κόψη του ξυραφιού και κάποιες φορές έφτασε και στα δικαστήρια. Αυτή είναι η πιο δύσκολη στιγμή στην καριέρα μια συγγραφέως στην οποία πιστώνεται η μεταμόρφωση του τοπίου της παιδικής λογοτεχνίας.
Η μαγεία δεν χάνεται
Η κληρονομιά του έργου της είναι γιγάντια, αλλά αυτό το έργο έχει σπιλωθεί στα μάτια ορισμένων για πάντα, η ασφάλεια της κοινότητας του Χόγκουαρτς έχει διαλυθεί. Ο Τζάκσον Μπερντ, συγγραφέας, υπέρμαχος των ΛΟΑΤΚΙ+ δικαιωμάτων και ενεργό μέλος της κοινότητας των θαυμαστών του Χάρι Πότερ, έγραψε στους ΝΥΤ το 2019 ότι «ήταν αυτή η κοινότητα των αγαπημένων, παθιασμένων ανθρώπων που με δέχτηκε με ανοιχτές αγκάλες όταν έκανα come out ως τρανς στα 25 μου. Ενώ δεν μου ήταν εύκολο να έρθω σε επαφή με κάποιους συγγενείς και γνωστούς, ποτέ δεν αμφέβαλα ότι η κοινότητα των θαυμαστών του Χάρι Πότερ θα με αποδεχόταν γι' αυτό που ήμουν. Σε τελική ανάλυση, όλοι διατηρήσαμε τις αξίες που μάθαμε από τα βιβλία σχετικά με το να είσαι ο εαυτός σου, να αγαπάς αυτούς που είναι διαφορετικοί από σένα και να υποστηρίζεις το αουτσάιντερ.
Αυτή η σειρά βιβλίων, την οποία άρχισα να διαβάζω λίγο μετά το ντεμπούτο της στις Ηνωμένες Πολιτείες, όταν ήμουν 9 ετών, ήταν μια απόδραση από τη μοναχική παιδική μου ηλικία, οπότε βίωνα τη σύγχυση των φύλων. Ονειρευόμουν ότι οι χαρακτήρες των βιβλίων εμφανίζονταν στο κατώφλι μου για να με παρασύρουν στον κόσμο των μάγων, όπως κάνουν για τον Χάρι στο πρώτο βιβλίο. Καθώς μεγάλωσα και η σειρά συνεχιζόταν, έμαθα τη σημασία της κριτικής σκέψης και της υπεράσπισης των πεποιθήσεών σου.
Οι πρόσφατες απόψεις της Ρόουλινγκ, όσο κι αν με κεντρίζουν, δεν μπορούν να αφαιρέσουν αυτήν τη μαγεία. Ελπίζω μόνο να εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία για να εφαρμόσει μερικές από τις αξίες που η ίδια μας δίδαξε και να ακούσει τους τρανς θαυμαστές των βιβλίων της. Επιτρέψτε μας να σας μιλήσουμε για τη ζωή μας, πώς φτάσαμε εδώ και πώς ο κόσμος που δημιουργήσατε έσωσε πολλούς από εμάς. Είμαστε έτοιμοι, αν είστε και εσείς. Στείλτε μας το μήνυμα με μια κουκουβάγια».
Η κουκουβάγια και το μήνυμα δεν έφτασαν ποτέ. Πριν από δύο ημέρες το Τμήμα Αγγλικών του Πανεπιστημίου του Τσέστερ προειδοποίησε ότι η μελέτη του βιβλίου «Ο Χάρι Πότερ και η Φιλοσοφική Λίθος» «μπορεί να οδηγήσει σε δύσκολες συζητήσεις για το φύλο, τη φυλή, τη σεξουαλικότητα, την τάξη και την ταυτότητα».
Το Δημοτικό Σχολείο της Εκκλησίας της Αγίας Τριάδας της Αγγλίας στο Ρίτσμοντ τελικά δεν έδωσε τα ονόματα του Ουίνστον Τσόρτσιλ και της Τζ.Κ. Ρόουλινγκ στα κτίριά. Το σχολείο, το οποίο απευθύνεται σε παιδιά ηλικίας από τριών έως έντεκα ετών, ισχυρίζεται ότι οι μαθητές ζήτησαν τα ονόματα των σπιτιών να είναι πιο διαφορετικά και τα αντικατέστησαν με αυτά του ποδοσφαιριστή Μάρκους Ράσφορντ και της νοσοκόμα Μαίρη Σέικολ.
Η ακύρωση της Ρόουλινγκ είναι η μεγαλύτερη που έχει συμβεί σε συγγραφέα σε τόσο κρίσιμη εποχή και ο πόλεμος διεξάγεται με λέξεις πολύ σκληρές. Η αλήθεια είναι ότι η Ρόουλινγκ δεν έχει καμία ανάγκη και αφού, όπως γράφτηκε στο Τwitter, «δεν έφαγε τα λεφτά της σαν μεθυσμένος ναυτικός», θα μπορούσε να αποσυρθεί, μη δίνοντας σημασία σε κανέναν.
Όσο ο κόσμος θα διαβάζει φανταστικές ιστορίες, θα διαβάζει και τα βιβλία της. Και όταν απομακρυνθεί από την ίδια, ο Χάρι Πότερ, όπως και οι γυναίκες στους πίνακες του Πικάσο, θα συνεχίσουν να ζουν ερήμην των δημιουργών τους, ολόλαμπροι.
